6B11303 Авиацилық тасымалдау ұйымдастыру және логистика в ААА

Бейорганикалық және органикалық қосылыстардан шыққан қауіпті заттардың физика-химиялық қасиеттерін білу.Авиациялық салада пайдаланылатын қауіпті заттардың сапасын, сақтау қауіпсіздігін, тасымалдануын бақылау әдістерін зерделеу. Қауіпті жүктерді қабылдау, сақтау, жіберу жүйесінің барынша қадағалап, өмір тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, өрттің шығу қаупін болдырмау.

Бұл пән-қауіпті органикалық заттардың (жүктердің) физикалық, химиялық және пайдалану қасиеттерін білу және оларды тиімді пайдалануды оқытады. Қауіпті органикалық заттардың (жүктердің) қауіпсіздігі мен тасымалдауға қойылатын оңтайлы талаптарды әзірлеу. – сұрыптау, сақтау дағдыларын меңгеру, нормативтік құжаттарға сәйкес қауіпті жүктерді тасымалдау, өрттен қорғау

Математикалық аппараттың теориялық және практикалық есептерді шешуге қажетті негізгі түсініктері мен жалпы принциптерін оқып үйретіледі. Пәнді оқу студенттің мамандығына қатысты әдебиетте қамтылған математикалық аппаратты өз бетінше түсінуге мүмкіндік береді.

Осы модуль бағдарламасы: - физикалық құбылыстардың түрлері, сәйкесінше тиісті математикалық деңгейде баяндалатын практикалық тәжірибелер мен эксперименттерді бақылауды жалпылау; физикадағы бақылаудың, өлшеудің және эксперименттің негізгі әдістері туралы, қазіргі заманғы технологияда физикалық құбылыстар мен заңдылықтарды қолдану туралы.

Тәртіп материалдық және ақпараттық ағындарды реттеудің бірыңғай жүйесін құруды зерттейді; материалдық ағындардың қозғалысын бақылайды және тауарлардың физикалық қозғалысы үшін стратегия мен технологияны анықтайды;

Білімалушыларға болашақ мамандық, халықаралық және ішкі тасымалдар, АА қызметін реттейтін негізгі халықаралық және Республикалық құжаттар, авиация және әуекемелері паркінің даму тарихы туралы түсінік беру.

Логистикалық жұмыстарды құқықтық қамтамасыз ету негіздерін үйрену. Келісім шарттарын тіркеу, түсіндіру және келісу ережелерін зерттеу. Жалпы және азаматтық құқық негіздерін, келісімшартты, сақтандыру және талап ету туралы заңдарды, төрелік ережелерін зерттеу. Мәміле тараптары арасындағы қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілер базасын зерделеу.

«Кәсіби қазақ тілі» пәнін оқу барысында студенттер кәсіптік және әдістемелік мәселелер төңірегінде керекті білім алуды қалыптастырады; кәсіби қазақ тілін меңгерудің әрбір деңгейіндегі негізгі міндеттер мен сөйлеу түрлеріндегі модельдер және қатысым түрлері арқылы жүзеге асыра алады, берілген сұрақтарға өзінде бар сөздік қорды пайдалана отырып, дұрыс жауап беруге үйренеді;«Кәсіби қазақ,орыс тілі»» пәнін оқу барысында студенттер кәсіби қазақ тілі бойынша сөйлеу дағдысын қалыптастыруға үйренеді; болашақ мамандар кәсіби қазақ тілі бойынша авиациялық терминдерді оқып-үйренуге тырысады.

Әлемдік әуе көлігі дамуының негізгі тенденциялары. Әуе тасымалдары бағытының экономикалық, саяси, экологиялық және әлеуметтік факторлармен өзара тәуелділігі. Ең ірі авиакомпаниялар мен авиакомпаниялар Альянстары. Негізгі әуежайлар мен хабтар. Халықаралық азаматтық авиация ұйымы және Халықаралық әуе көлігі қауымдастығы әуежайлар мен авиакомпаниялар кодтары. Әуе тасымалдары жүйесіндегі үйлестірілген әмбебап уақыт.

Экономикалық ойлаудың қалыптасуын, құбылыстарды, үдерістер мен қоғамның экономикалық жүйесіндегі қатынастарды түсіну негізінде, олардың фа��торларын, экономикалық мәселелерді шешу құралдары мен тәсілдерін анықтайтын зерттейді;

Базалық стандарт (В2), (LSP) және кәсіби стандарт (С 1), (LSP) деңгейлерінде білім беру үдерісінде тілдік емес мамандықтардағы студенттердің мәдениетаралық-коммуникативтік және кәсіби коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру.

Пән жүктердің физикалық-химиялық қасиеттері мен көлемдік-массалық сипаттамаларын, жүктердегі биохимиялық процестерді және олардың жылжымалы құрамның жүк көтергіштігі мен сыйымдылығын ең жақсы пайдалану мақсатында тасымалдау жағдайы мен ұйымдастырылуына әсерін зерттейді.

Пән әуе көлігі кәсіпорындарының қызметін реттейтін негізгі халықаралық және мемлекетішілік нормативтік-құқықтық актілер туралы білім алуды көздейді;

Пән көлік түрлерінің өзара әрекеттесуі саласындағы білімді; көлік түрлерін пайдалану және техникалық құралдардың дамуының жалпы заңдылықтарын; көлік түрлерінің бірыңғай көлік жүйесіндегі ерекшеліктерін; көлік түрлерінің техникалық-пайдалану сипаттамаларын үйретеді.

Сыбайлас жемқорлық түсінігі, сыбайлас жемқорлық құбылыстарының практикалық мазмұны, сыбайлас жемқорлық құбылыстарының көрініс нысандары т, сыбайлас жемқорлық көріністерінің әртүрлі формаларын тану және бағалау туралы білім береді.

Пән әуежайдағы жердегі жабдықтарға қойылатын негізгі талаптарды оқытады. ӘК жерде қызмет көрсету рәсімдері. ӘК жинау жә��е жабдықтау. Перронда қауіпсіздікті қамтамасыз ету кезінде әуежайда әуе кемелеріне қызмет көрсетуді оңтайлы және қауіпсіз ұйымдастыруға сауатты көзқарас үшін курстың теориялық ережелерін білу.

Автокөлік құралдарын жіктеуді мақсатты түрде, көлік түрімен, жылжымалы құрамның техникалық сипаттамалары көлік құралдарымен жұмыс істеу аумағындағы жоғары сапалы жүктерді өңдеу және тәуекелдерді басқару үшін қажет

Пән өзін және халықты және шаруашылық объектілерін және аумақты қазіргі заманғы зақымдау құралдарының зақымдаушы факторларының әсерінен қорғаудың теориялық және практикалық дағдыларын, табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайларда ізденістер, конструкторлық жобалар, өндірісті ұйымдастыру және басқаруды үйретеді.

Ол әлемдік діндердің пайда болуы мен даму процестерін, олардың өзара қарым-қатынасын және олар өмір сүретін қоғамдарды ұйымдастырудың осы түрлерімен байланысын зерттейді. Ол әртүрлі діни нысандар мен ілімдерді зерттейді, діни төзімділік пен заманауи әлемнің өзекті мәселелерін барабар бағалау қабілетін қалыптастырады.

Пән табиғи және техногендік қауіпті факторлардан қорғау бойынша ең қауіпсіз тәсілдерді таңдау бойынша теориялық және практикалық білімді оқытады.

Ұшуларды қамтамасыз етудің және әуе көлігінде тасымалдауды жүзеге асырудың күрделі кешенді жүйесі ретінде әуежайлар мен әуекомпаниялардың жұмыс істеуі бойынша білімді қалыптастыру. Әуежайлар мен әуекомпаниялардың негізгі өндірістік кешендерінің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін зерттеу

Мәліметтерді беру, әңгімелесушіні хабардар ету; қызығушылық таныту, ақпаратты сұрау, сұрастыру, сұрастыру; кеңес беру, ұсыну; сендіру, ескерту. ӘК қауіпсіз пайдаланудың, сондай-ақ авиациялық саладағы күнделікті қызметтің базалық құжаттарын жасау.

Пәндерді зерделеу қойма және логистика орталықтары туралы білімді алуды және тасымалдауды және логистикалық орталықта тауарларды қабылдау және орналастыру және оларды ақпараттық қолдау бойынша қандай операциялар жүргізілетіндігін қарастырады. Клиентпен шарттық міндеттемелерді ескере отырып, тауарларды іріктеу бойынша тапсырманы қалыптастырудың негізгі әдістерін қарастыру (Операциялық Логистиканың ақпараты), белгіленген уақыт

әуежайларда, әуекомпанияларда және басқа да әуекәсіпорындарда нормативтік - құқықтық базаны әзірлеуге қатысатын негізгі халықаралық ұйымдарды зерделеу. Әуежайлардағы, әуекомпаниялардағы және басқа да әуекәсіпорындардағы нормативтік-құқықтық базаны бұзумен байланысты шешуші міндеттерді бақылайтын негізгі ұйымдарды зерделеу.

Пәнді оқу әртүрлі көлік түрлерімен жүктерді тиеу және түсіру технологиясы саласында білім алу үшін қажет. Әуежайда қолданылатын қазіргізаманғы тиеу-түсіру техникасын, жүк қармаушы құрылғыларды зерттеу.

Жүк багажының әртүрлі санаттарын тасымалдау ережелерін үйрену, багажды және қолжүгітаң балау ережелерін зерттеу, багажды өңдеудің технологиялық процесін ұйымдастыру.

Пәнді оқу студенттердің әуе көлігінде жолаушылар тасымалына қызмет көрсету технологиясы мен ұйымдастыру теория��ы, практикасы бойынша білімдерін игеруін қарастырады. Жолаушыларды, жүкті әуетасымалдауды орындау кезінде әуежайдың және әуетасымалдаушының негізгі құрылымдарының ұтымды өзара іс-әрекетімен танысу.

Тәртіп коммуникативті құзыреттілікті қалыптастырады, ол кәсіптік бағдарланған ағылшын тілінде әртүрлі нысандарда және әртүрлі тақырыптарда, соның ішінде сатып алынған сөздік қорын ескере отырып, кəсіби қызметте, сондай-ақ қарым-қатынас жағдайлары, себептері мен мақсаттары туралы еркін сөйлесуге мүмкіндік береді; - профессионалды ағылшын тілін пайдалана отырып, кәсіптік салада өзін-өзі оқытуды қоса алғанда үздіксіз білім алуға дайындық және қабілеті.

Логистикалық тәсіл негізінде және көліктің әртүрлі түрлерінің өзара іс-әрекет технологиясы мен қағидаларын сақтай отырып, көлік тораптарында жүк өңдеудің оңтайлы сызбасын таңдау тәсілдерімен тасымалдау үдерісін басқару әдістерін зерттейді.

Пәнді оқу тасымалдау сұраныстарын толық қанағаттандыру, көлік желілерінің өткізу және тасымалдау қабілетін тиімді дамыту мәселелерін шешу мақсатында ағымдағы пайдалану жағдайында, сондай-ақ жақын және алыс перспективада техникалық құралдарды дамыту мәселелерін шешу бойынша білім алуды қарастырады.

Көліктегі жүк және коммерциялық жұмыстарды басқарудың ұйымдық құрылымын, жүк және коммерциялық жұмыстағы ақпараттық технологияларды зерттейді. Әуемен тасымалдау кезінде ерекше санаттарды, тасымалдау бойынша жауапкершілікті, сондай-ақ жүк тасымалдарын ұйымдастыруды жетілдіру жолдарын зерттейді.

Тәртіп студенттерді көліктегі жүк тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыру, көліктегі механизация мен жылжымалы құрамның тиімді өзара әрекеттесуі, тасымалданатын тауарларды механикаландырылған өңдеу технологиясы, сондай-ақ көтерме құрылғылармен отандық және шетелдік құралдармен танысуды үйренеді.

Әр түрлі салалардағы әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін қажетті құзыреттерді көрсетеді тұрмыстық, мәд��ни, кәсіби қызмет шетелдік әріптестермен тәжірибе алмасу.

Пән fвтоматтандырылған брондау жүйесі ұғымын, пайда болу және даму тарихын,Автоматтандырылған брондау жүйесімен агенттің жұмыс істеу технологиясын,Автоматтандырылған брондау жүйесіда бронды құру алгоритмін, міндетті бронь элементтерін құру ерекшеліктерін, жолаушылар мен жүк міндетті элементтерін модификациялауды үйретеді. Рейс туралы ақпарат.

Пәнді оқу әуе көлігімен тасымалданатын арнайы жүктер туралы білім алуды қарастырады. Әуе кемесімен жүктің ұшып шыққан және келген сәтінен бастап технологиялық процестің негізгі тізбегін және тасымалдау құжаттарын толтыру ережесін зерделеу.

Азаматтық авиацияның авиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша авиация саласында болып жатқан әлемдік стандарттар мен талаптардың, құбылыстар мен үдерістердің негіздерін зерделейді. Адам факторының негіздерімен танысу: оның негізгі ұғымдары, анықтамалары және кәсіби қасиеттерді дамыту үшін теориялық база құруды үйретеді.

Пән әр түрлі санаттағы жолаушыларға қызмет көрсету және әуежайда жүкті рәсімдеу технологиялық сызбаларын оқып-ү��рену әр түрлі санаттағы жүкті тасымалдау ережелерін оқып-үйрену, жүк пен қол жүгін таңбалау ережелерін оқып-үйрену, жүкті өңдеудің технологиялық үдерісін ұйымдастыру

Пән жүктерді топтастырылған және тікелей тасымалдау үшін тасымалдау құжаттарын рәсімдеу ережелерін оқытады. Жүктерді сұрыптау, буып-түю және сұрыптау тәсілдері мен түрлерін, құралдарын оқытады. Жүктерді өңдеу бойынша операцияларды зерттеу (жүктерді өлшеу, таңбалау, жүктерді ашу

пәнін оқыпүйрену студенттердің маркетингтің тұжырым дамасымендаму кезеңдерін білуін қамтамасыз етеді; тұтынушылық мінез-құлықтеориялары; өнімнің (қызметкөрсетудің) өмірлік циклі туралы түсінік; маркетингтік қоспаның компоненттерінің мазмұны; Кәсіп орын басқару жүйесінің жалпы құрылымын да маркетингтік қызметтің маңыздылығымен рөлі; салада маркетингті пайдаланудағы практикалық тәжірибе.

Тасымалдау және логистикалық терминалдар мен қоймалардағы тауарларды және RFID тауарларын автоматты түрде сәйкестендіруге қатысты негізгі бағдарламаларды қарастыру; арнайы кәсіпорынның қоймалық жұмысын автоматтандыруды қамтамасыз ететін ақпараттық жүйені зерттеу

Халықаралық азаматтық авиация ұйымы, халықаралық әуе көлігі қауымдастығы және азаматтық авиация саласындағы басқада халықаралы құйымдардың ұсыныстарына негізделген негізгі рәсімдермен қызметтерді зерделейді,жердегі қызметкөрсету, перрон және перрондық қызмет көрсету компаниясын құрудың негізгі қағидаларын,сондай-ақ перрондағы қауіпті аймақтарды және перрондағы жердегі қызмет көрсету діңнегізгі рәсімдерін оқытады.

Өндіріс саласы ретінде әуе көлігінің ерекшеліктерін және оларды тәжірибелік қызметте пайдалану тәсілдерін зерттеу, әуе көлігінің ұйымдық құрылымының ерекшелігін зерттеу, көліктің басқа түрлерімен және ел экономикасының салаларымен өзара іс-әрекет жасау; жоспарлау, еңбекті ұйымдастыру, көлік шығындарын қалыптастыру ерекшелігі; студенттерге нарық жағдайында көлік кәсіпорындарының жұмыс істеу механизмін зерттеу негізінде экономикалық ойлауды қалыптастыру

Халықаралық жеткізілімді қарастыру логистикалық талаптар тауарлардың жеткізілуінде туындайтын негізгі операциялық тәуекелдерді анықтау және түсіндіру, оларды болдырмау үшін көлік логистикалық орталықтарында, оларды жою бойынша шараларды азайту және қолдану

Азаматтық авиацияны сыртқы қауіп-қатерлерден қорғау және, ең алдымен, лаңкестік және азаматтық авиацияға заңсыз араласудың басқа да әрекеттерінен қорғау жөніндегі шаралар жүйесін білу.

ән ҚР-ның, ИКАО және ИАТА-ның әуе арқылы қауіпті жүктерді қауіпсіз тасымалдау бойынша нормативтік құжаттарының талаптарын,АА әуекемелерінде ҚЖ тасымалдау кезіндегі шектеулерді, қауіпті жүктердің жіктелуін, қауіптілік белгілерімен таңбалануын, сақтау және тиеу ережелерін, ұшқыштарды және жеке құрамды ҚЖ тасымалдау туралы хабардар ету үшін құжаттарды жасау ережелерін жәнеҚЖ-мен байланысты оқиғалармен инциденттер туралы есептерді, жолаушылармен экипажға арналғанҚЖ тасымалдауережелерін және авариялық жағдайды оқытады.

Қауіпті жүктердің жіктелуін, қауіптілік белгілерімен таңбалануын, сақтау және тиеу ережелерін, ұшқыштарды және жеке құрамды қауіпті жүктерді тасымалдау туралы хабардар ету үшін құжаттарды жасау ережелерін және қауіпты жүктермен байланысты оқиғалармен оқиғалар туралы есептерді, барлық түрдегі жолаушыларға арналған қауіпты жүктерді тасымалдау ережелерін зерделеу.

Тәртіп қоймалар мен қолданбалы аспектілерді зерттейді қоймадағы жүктерді өңдеу технологиясы; Қоймаларды басқару дағдыларын дамыту. Логистикалық жүйеде қойманың орны мен рөлі туралы түсінік, қойманың тиімді жұмыс істеуі үшін жағдайлар

Әуежайдың қоймалары мен терминалдарында, әуе көлігімен тасымалдау құжаттарын дайындауға арналған ережелер, тауарларды жинау және шоғырландырудың негізгі процестері (салмақ, тауардың таңбалануы, жүктің орамасын орау).

Пәнді оқыту техникалық мәтіндерді аудару кезінде лексикалық трансформацияларды тиімді қолдануға, синтездеуді үйренуге, ағылшын тіліндегі ақпаратты анализ жасауға, сол тілде қорытынды жасай алуға және қорытындылай білуге, ақпараттық негіздерді пайдалана отырып өз бетінше лингвистикалық мәселелерді шешу тәсілдерін табуға мүмкіндік береді.

Тауардың сақталуы кезінде тасымалдаудың сәтсіздік кеұшырау себептерімен себептері, тауарларды және материалдарды ұрлаудың типтік технологиялары және оларды алаяқтық ұстау схемалары, оларды анықтау және жою жолдары.

Пән материалдық және ақпараттық ағымдарды реттеудің интеграцияланған жүйесін; материалдық ағымдардың қозғалысын бақылау; тауарлардың физикалық қозғалысы стратегиясы мен технологиясын анықтау; көлік құралдарын бөлу; жүкті тасымалдау уақытын қысқартуды оқытады.

Ұшу алдында әуе кемелерін тиеу бойынша әуежайдың жердегі қызметтерінің жұмысын уақтылы ұйымдастыру және үйлестіру үшін негізгі нұсқаулық құжаттарды зерделеу. Терминалдық жабдықтар, ұйымдастыру техникасының қазіргі заманғы құралдары, байланыс және басқа да ақпарат құралдарының көмегімен рейс туралы алдын ала ақпарат пен ұшақтың тәуліктік жоспарына сәйкес ұшақты тиеу әдістерін зерттеу.

Ұлттық тарих пен мәдениеттің терең жүйелі біліміне, әлеуметтік-саяси құбылыстарды түсінуге, әлемнің ғылыми бейнесін тану тәжірибесіне негізделген рухани-адамгершілік және азаматтық ұстаным

Мемлекеттік тілді және ұлтаралық/халықаралық қарым-қатынас тілдерінің бірін меңгерудің коммуникативтік дағдылары (орыс, қазақ, ағылшын), ауызша және жазбаша түрде ойлар мен идеяларды колдану

Қазіргі заманғы ақпараттық ағындарға бағдарлану және әлемдік экономика мен әуе көлігі жүйесіндегі динамикалық өзгеретін құбылыстар мен процестерге бейімделу, кәсіби қызметке байланысты түрлі жағдайлар мен жағдайларда икемді және ұтқыр болу, белгісіздік пен қауіп-қатер жағдайында экономикалық және ұйымдастырушылық сипаттағы шешім қабылдау дағдылары. көлік кәсіпорындары

Жүктің қысқа мерзімде және оңтайлы құны бойынша жеткізілуін ескере отырып, әр түрлі көлік түрлерін қолдана отырып, жөнелту пунктінен межелі жерге дейін жүк тасымалы схемаларын анықтау

Компанияның өндірістік-шаруашылық және қаржы-экономикалық қызметін, Азаматтық авиация, көлік экспедициясы салаларын реттейтін Қазақстан Республикасының Негізгі заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерінің, мемлекеттік органдар актілерінің нормаларын қолдану

Клиенттермен халықаралық тасымалдау ұйымдарының бақылауындағы елдердің талаптарын ескере отырып, олардың аумағы арқылы тауарлар мен жолаушылар тасымалданатын, жүктерді әуе көлігімен тасымалдау ережесінің талаптарына сәйкес, жүктерді, ілеспе құжаттарды ресімдеу бойынша байланыс және жедел жұмыс ұйымдастыру

Еңбек және қоршаған ортаны қорғау бойынша нормативтік актілердің талаптарын орындау, әуежайдың жүк терминалдарында және көлік-логистикалық орталықтарда жүктерді тиеу және түсіру кезінде жұмыстарды қауіпсіз орындау үшін стандарттар, әдістер мен әдістердің сақталуы

Әуе кемесіне багажды, жүкті және поштаны жүк тасымалдау мүмкіндігі, пайдаланылатын әуе кемесі типінің және әртүрлі жүк санаттарының орталықтандыру кестесі мен технологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, таңбалау, сақтау ережелерін және әуе кемесіне жүктеу тәртібін сақтай отырып

Азаматтық авиацияны сыртқы қауіптерден және, ең алдымен, террористік және басқа әуе кемелерінен әуежайдың ішінде және әуежайда жермен жұмыс жасау кезінде әуе кемесін жолаушыларды рейстен рейстен ұшуға дейін, жүктерді тиеу және түсіру кезінде қорғау кезінде қорғау шаралары жүйесі туралы білімді көрсету. әуе кемесінен

Жүктерді және жолаушыларды тасымалдаумен және экспедицияланатын жүктерді қоймалаумен байланысты оқиғаларға талдау жүргізуге, көлік процестерінің қауіпсіздігін арттыру саласындағы себептерді анықтауға және іс-шараларды әзірлеуге қатысу

Қойма жұмыстарының технологиясын, озық технологияларды қолданудың негізгі бағыттарын және логистикалық тізбектерде қойма процесін ғылыми ұйымдастыруды білу; тауарларды сақтау және сақтау кезіндегі заманауи және перспективті технологиялық процестер

Коммерциялық авиакомпаниялардың құқықтарын дұрыс түсіндіру; авиакомпаниялар мен көлік ұйымдары үшін маркетингтік зерттеулерді дайындау және өткізу; әуе сапарларына сұраныстың баға икемділігін бағалау; әуе көлігінің сұранысын қалыптастыру және сатуды ынталандыру шараларын әзірлеу; тасымалдау және есеп айырысу-қаржылық құжаттаманы өңдеу нәтижелері бойынша рейстердің кірістері мен шығындарын анықтайды

Көлік және экспедиторлық қызметтерге қажеттілікті талдауға қабілетті болу, сауда-көлік құжаттамасын ресімдеу, жүктерді жеткізу үшін тасымалдау ақысын анықтау, сондай-ақ ішкі және халықаралық тасымалдарда экспедиторлық қызмет көрсету ұйымының прогрессивті нысандарын пайдалану дағдыларын меңгеру

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы озық білім, ақпаратты іздеу, өңдеу, сақтау және қорғау бойынша Интернет-ресурстар мен сервистердің барлық қолжетімді іздеу жүйелерін пайдалану қабілеті

Ең тиімді көлік түрлерін таңдау кезінде қазіргі заманғы бақылау құралдарын пайдалана отырып, жүк тасымалына тартылған көлік құралдарының қозғалыс бағытын қадағалау және тиеу-түсіру операцияларын жүзеге асыруды бақылау