7R01148 Клиникалық зертханалық диагностика в Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медицина университеті

Медицина дамуының қазіргі кезеңіндегі клиникалық зертханалық диагностиканың ұғымы мен міндеттері туралы, клиникалық диагностикалық зертхананың (КДЗ) негізгі бөлімдері мен даму кезеңдері туралы, зертханалық қызмет көрсетудің нормативтік және әдістемелік құжаттары туралы білімді қалыптастырады. Резиденттер KЗД-ның құжаттамасын жүргізе отырып, KЗД-да жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік дағдыларына ие болады. Олар зертханалық зерттеулердің стандарттауын, номенклатура туралы, унификациясы және клиникалық диагноздың зертханалық негізінде, зертханалық ақпараттың принциптері мен көздері, анықтамалық мәндері туралы білім алады. Олар биологиялық материалды алу және сақтау, заманауи гематологиялық анализаторларды қолдану арқылы жалпы клиникалық зерттеулерді жүргізу, зертханалық зерттеулердің сапасын басқару дағдыларын меңгереді. Олар жалпы клиникалық зерттеулерді жүргізу дағдыларын меңгереді: несеп, асқазан, он екі елі ішек құрамы, нәжіс, қақырық, жұлын сұйықтығы, экссудат, транссудаттар, жыныс мүшелерінің бөлінуі. Бұл пән тыныс алу жүйесі, жүрек-қантамыр жүйесі, ревматизм, ас қорыту жүйесі, бауыр, бүйрек, қан жүйесі, тірек-қимыл аппараты, жүйке, эндокриндік жүйе және аллергиялық аурулардың жиі кездесетін ауруларында зертханалық зерттеулердің клиникалық мәнін анықтау дағдыларын қалыптастырады.

Бұл пән биохимиялық зертханалық зерттеулер жүргізудің білімдері мен дағдыларын қалыптастырады. Резиденттер белок фракцияларын, қабынудың жедел фазасындағы белоктарды, қалдық азотты және оның компоненттерін анықтау бойынша білім алады және дағдыларды меңгереді: глюкоза және көмірсулар алмасуының метаболиттері; көмірсуларға төзімділік сынақтарын жүргізу; қандағы липидтер мен липопротеидтер; пигмент, су-электролит, қышқыл-негіз алмасуының көрсеткіштері, гормондар. Олар зертханаішілік, зертханааралық сапаны бақылау дағдыларын меңгереді.

Пән гемостаз жүйесін заманауи зертханалық зерттеуде барысында білімдері мен дағдыларын қалыптастырады. Резиденттер жүрек-қантамыр жүйесі, ревматизм, асқорыту жүйесі, бауыр, бүйрек, қан жүйесі, эндокриндік жүйе, тыныс алу органдарының ауруларының жиі кездесетін, тамырлары-тромбоцитарлы және плазмалық гемостаз және олардың өзгерістері бойынша коагуляциялық зерттеулер бойынша білім алады және дағдыларды меңгереді.

Резиденттер зертханалық диагностиканың бағдарламалары мен алгоритмдері туралы білім алады және шұғыл жағдайларда: жедел миокард инфарктісі, жедел вирустық гепатит, қант диабеті, гемобластоздар, ҚҰС және т.б. зертханалық зерттеулер жүргізу дағдыларын меңгереді. Олар зертханаішілік, зертханааралық сапаны бақылау әдістерін орындау дағдыларын меңгереді.

Пән жаңа коронавирустық инфекциясын COVID-19 диагностикалау үшін заманауи зертханалық зерттеу әдістерін жүргізу алгоритмі туралы білімін қалыптастырады. Резиденттер серологиялық, экспресс-әдістер мен ПЦР зерттеулерін жүргізу, сондай-ақ нәтижелерді интерпретациялау дағдыларын меңгереді.

Пән гельминтоздардың, протозооноздардың зертханалық диагностикасын жүргізу, энтеробиоз, тениаргинхоз және стронтилоидоз, қақырықты, зәрді, қанды филяриозға, онхоциррозға өтке арнайы зерттеу әдістерін орындау бойынша білім мен дағдыларды қалыптастырады; қан паразиттерін анықтаудың зертханалық әдістері; иммун тапшылығы кезіндегі оппортунистік паразиттік инвазияларды диагностикалауды үйретеді. Резиденттер эозинофильді пневмония, ас қорыту жүйесі аурулары, бауыр және аллергиялық ауруларға күдік туындаған жағдайда паразитологиялық зерттеу дағдыларын меңгереді.

Бұл пән иммундық жағдайды бағалау әдістері туралы, иммундық жүйені зерттеудің зертханалық әдістері туралы білімді қалыптастырады. Резиденттер тыныс алу жүйесінің, жүрек-тамыр жүйесінің, ревматизмнің, ас қорыту жүйесінің, бауырдың, бүйректің, қан жүйесінің, эндокриндік жүйенің және аллергиялық аурулардың жиі кездесетін сырқаттарда иммунологиялық зерттеу жүргізу дағдыларын меңгереді; изосерологиялық, иммундық ферменттік талдау (ИФА), ағынды цитофторометрия жүргізуді үйренеды.

Пән медициналық-генетикалық зертханалық зерттеулерді жүргізу, ПЦР диагностикасын жүргізу, кең таралған аурулар кезіндегі генетикалық зерттеулердің диагностикалық мәнін анықтау бойынша білім мен дағдыларды қалыптастырады.

Пәнге фосфолипидтерге антиденелердің түзілуіне негізделген клиникалық-зертханалық симптомдық кешен ретінде антифосфолипидті синдром туралы өзекті мәліметтер кіреді. Пәнді оқу барысында резиденттер диагностикалық алгоритм, диагностикалық критерийлер туралы білім алады, сонымен қатар антифосфолипидті синдромның диагностикалық маңызды зертханалық көрсеткіштерін анықтау дағдыларын меңгереді.

Пән микробиологиялық зертхананың ұйымдастырылуы мен құрылымы және негізгі қоректік орталарда, дақылдарды идентификациялаудың жалпы принциптері туралы білімді қалыптастырады. Резиденттер сынақ материалын, клиникалық материалды әртүрлі тәсілдермен себу дағдыларын меңгереді. Резиденттер заманауи диагностикалық әдістер мен дәлелді медицина принциптеріне сәйкес сальмонеллез, іш сүзегі-паратиф аурулары, иерсиниоз, эшерихиоз, шартты микрофлора, ауа-тамшылы инфекциялары: дифтерия, бордетеллез, менингиттердің микробиологиялық диагностикасы бойынша білім алып, дағдыларды меңгереді.

Жүрек-тамыр, тыныс алу, асқорыту, несеп-жыныс, тірек-қимыл аппараты, жүйке, эндокриндік жүйелер, қан ауруларының, сондай-ақ шұғыл жағдайларда, алдын алу, диагностикалау және емдеу кезеңдерінде науқастардын зертханалық тексерудің жоспарын құра алады және зертханалық зерттеулердің нәтижелерін түсіндіре алады.

Зертханалық жабдықтар мен ақпараттық жүйелерді қолдана отырып, әдеттегі және автоматтандырылған әдістермен жалпы клиникалық, гематологиялық зерттеулер жүргізуге қабілетті.

Белок, көмірсу, липид, пигмент, су-электролит, қышқыл-негіз алмасуын, гормондардың көрсеткіштерін биохимиялық зертханалық зерттеуді жүргізе алады, жүрек-тамыр, тыныс алу жүйенің ауруларында, зат алмасу бұзылыстарының, су-минералды, қышқыл-негіз, ас қорыту, несеп-жыныс, тірек-қимыл аппараты, жүйке жүйесі және қан гомеостазының зертханалық көрсеткіштерін талдай алады.

Тамырлы-тромбоциттік және плазмалық гемостазды және аурулардағы өзгерістерді коагулологиялық зертханалық зерттеуді күнделікті және автоматтандырылған әдістермен жүргізуге және түсіндіруге қабілетті.

Ауруларда иммунологиялық тексеру жүргізе алады және нәтижелерді түсіндіре алады.

Зерттелетін материалды себуді, әртүрлі әдістермен клиникалық материалды себу, биоматериалды микробиологиялық зерттеуді жүргізе алады және микробиологиялық диагностика нәтижелерін талдай алады.

Арнайы зерттеу әдістерін қолдана отырып, гельминтоздардың, протозооноздардың зертханалық диагностикасын жүргізе алады және биоматериалды зерттеуді нәтижелерін талдай алады, паразиттік аурулардың негізгі қоздырғыштарын ажырата алады.

Медициналық-генетикалық зертханалық зерттеуді, ПТР диагностикасын жүргізе алады, жиі кездесетін ауруларда генетикалық зерттеулер нәтижелерінің диагностикалық мәнін анықтайды.

Зертханаішілік бақылау зерттеулерін жүргізіп, нәтижелерін бағалай алады. Клиникалық және зертханалық бөлімде жұмыс істеу кезінде биологиялық қауіпсіздік дағдыларын меңгереді.

Емханадағы денсаулық сақтау мамандарымен және ұйымдар арасында командада тиімді жұмыс істей алады. Адекватты зерттеу сұрақтарын құрастыра алады, кәсіби әдебиеттерді сыни бағалай алады, халықаралық мәліметтер базасын күнделікті қызметінде тиімді пайдалана алады, зерттеу тобының жұмысына қатысады.