7M05210 Экология в М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

Адам қызметінен пайда болатын геоэкологиялық мәселелердің әсерінен жердің геоосфераларының өзгеруін зерттейді. Негізгі ұғымдар, нысан, міндеттер, әдістер, көзқарастың эволюциясы. Жер туралы ғылымдар арасындағы геоэкология мен ландшафтық экологияның өзекті мәселелерінің орны мен байланысын, геоэкология және ландшафтық экологияның өзекті мәселелерінің теориялық және әдістемелік негіздерін қарастырады. Геоэкология мен ландшафтық экологияның өзекті мәселелерінің жүйелік сипаты.

Негізгі ұғымдар мен анықтамаларды зерттеу. Қазақстандағы және шет елдердегі экологиялық сараптама мен экологиялық аудит тарихы. Жердің табиғи ресурстарын қорғау мәселелерін шешудегі экологиялық сараптаманың рөлін анықтау. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың мақсатын, принциптері мен міндеттерін, Қазақстан Республикасының экологиялық сараптама саласындағы заңнамасын, құқықтық негіздерін айқындайтын, мемлекеттік экологиялық сараптаманы реттейтін және ұйымдастыратын құқықтық, нормативтік құжаттарды зерттеу. Экологиялық сараптама негіздерін игеру.

Табиғатты пайдалануды және өркениеттің ерте даму кезеңдерінде экологиялық мәселелерді, адамның өндірістік қызметінің табиғатқа қазіргі әсерін, адамның ҚО-ға әсер ету ауқымын, адамның өндірістік қызметінің табиғатқа әсер етуінің негізгі салдарын, адамның өндірістік қызметінің табиғаттың жеке құраушыларына әсер ету салдарын, биосфера мен адамзат үшін жағымсыз құбылыстардың болжамдарын, экология және табиғатты пайдалану мәселелерін шешу жолдарын қарастырады.

ЭЭкологиялық аудит түрлері және оны жүзеге асыру негіздерін қарастырады. Экологиялық аудитті жүргізу прициптерін талдау. Міндетті экологиялық аудит туралы шешімдерін талқылау. Міндетті экологиялық аудиттің ерекшеліктері сипаттау. Экологиялық аудит бойынша есептерге қойылатын талаптарын қарастыру. Экологиялық менеджмент жүйелерінің аудитін талдау. Қазақстан Республикасының экологиялық аудит саласындағы заңнамасын, құқықтық негіздерін айқындайтын, мемлекеттік экологиялық аудитті реттейтін және ұйымдастыратын құқықтық, нормативтік құжаттарды зерттеу

Экологиялық білім туралы түсініктерді, білім беру жүйесіндегі экологиялық және биологиялық білімнің мақсаттары, міндеттері мен рөлін, экология және биологияның байланысын, экологияны оқытудың теориясы мен әдістемесінің педагогикалық ғылымдарға қатыстылығын зерттейді. Педагог-экологтың кәсіби қызметіне қойылатын талаптарды, білім берудегі құзыреттілікті іске асыруды, оқытудың мультимедиялық технологиясын қарастырады. Топтық жобаны құру, рөлдік ойын өткізу мәселелерін шешу.

Тәуекел теориясының негізгі ережелерін, ұғымын, тәуекел көздерін және тәуекел факторларын қарастырады. Өнеркәсіптік нысандарда тәуекелдің дамуын, тәуекелді талдау, бағалау және басқару әдістемесінің негіздерін: тәуекелдің сандық көрсеткіштерін, қолайлы тәуекелді, тәуекелдерді салыстыру, өнеркәсіпте және энергетикада, көлік жүйелерінде, ауыл шаруашылығында экологиялық тәуекелдерді басқару, жобаларды экологиялық бағалауды зерттейді. Ірі апаттардың экологиялық тәуекелдерін бағалауды және оларды басқаруды зерттейді.

Жергілікті, аймақтық және жаһандық деңгейлердегі түрлік әртүрлілікті талдау әдістерін, ҚР экожүйелері мен урбожүйелерінің биоәртүрлілігін қалпына келтіру және сақтау стратегиясын, ҚР экожүйелері мен урбожүйелерінің биологиялық әртүрлілігін бағалау, сақтау бойынша зерттеулердің заманауи бағыттарын және халықаралық қауымдастықтың тәжірибелік әрекеттерін зерттейді. Биоалуантүрлілікті зерттеудің халықаралық бағдарламаларын талдайды, Қазақстанның ұлттық стратегиясы және экожүйелер мен урбожүйелерінің биоалуантүрлілігін сақтау жөніндегі іс-қимыл жоспарларын талқылайды.

Мазмұны әр түрлі деңгейдегі шет тілді түпнұсқа дереккөздерді оқудың негізгі түрлерін меңгеру. Мамандық бойынша ғылыми тақырыптарға жазбаша хабарламаларды дайындау дағдыларын дамыту: ғылыми баяндама, ғылым�� зерттеу тақырыбы бойынша тезистер, шет тіліндегі түпнұсқа дереккөздерге реферат жасау, ғылыми мәтінді аннотациялау, түйіндеме. Түпнұсқалық жазбалардың жалпы мазмұнын түсіну. Кәсіби ақпаратты қамтитын дәрістер мен хабарламаларды есту арқылы қабылдау.

Жоғары білім берудің қазіргі парадигмалары мен Қазақстандағы жоғары кәсіптік білім беру жүйесін, педагогикалық ғылым әдістемесін, жоғары мектеп оқытушысының кәсіби құзыреттілігін зерттейді. Жоғары мектепте оқытудың кредиттік жүйесі негізінде оқу үдерісін ұйымдастыруды, болашақ мамандарды даярлауда оқытудың әдістері мен түрлерін қарастырады. Жоғары мектептегі жаңа білім беру технологиялары. Жоғары мектепті маманның тұлғасын қалыптастыруға тәрбиелеудің әлеуметтік институты ретінде қарастырады.

Жоғары білікті мамандардың кәсіби қызметіне қажетті заманауи психологиялық ғылымның негізгі тәсілдері мен принциптері. Негізгі психологиялық ұғымдар бойынша ғылыми-теориялық дүниетанымды қалыптастыру, пәннің мазмұнын ашатын психологиялық ғылым туралы түсініктерді дамыту. Тұлғаның психологиялық зерттеулерінің дағдылары мен білімін қалыптастыру, тәжірибелік – психологиялық зерттеудің негізгі әдістері және психокоррекциялық жұмыстың негізгі бағыттарымен танысу.Қақтығыстарды, күйзелістерді басқару ерекшеліктері және оларды шешу әдістері

Жаратылыстану және техникалық ғылымдар тарихы мен философиясын зерттейді. Мәдениет пен өркениетте жаңа еуропалық ғылымды, ғылымның пайда болуын, оның тарихи динамикасын, ғылыми таным құрылымын, нақты ғылымның философиялық мәселелерін зерттейді. ХХІ ғасырдың коммуникативтік технологияларын және олардың қазіргі ғылымдағы рөлін, қазіргі заманғы жаһандық өркениеттің философиялық мәселелерін, жаратылыстану және әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың қазіргі заманғы өзекті әдістемелік пен философиялық мәселелерін қарастырады.

Өнеркәсіп кәсіпорындарының қоршаған ортаға әсерін бағалаудың сатыларын, қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу тәртібін қарастыру. Қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде есепке алынатын әсерлердің түрлерін салыстыру. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нысандарын бағалаудың маңыздылығы мен толықтығы бойынша жіктеу. Қоршаған ортаға әсерді бағалау бойынша құжаттамасын зерттеу. Қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізуді

Экологиялық мониторинг пен сараптаманың анықтамасы мен міндеттерін, табиғатты пайдаланудың экологиялық қауіпсіздігінің мониторингі және сараптамасы туралы жалпы түсініктерді, экологиялық сараптаманың теориялық және әдістемелік негіздерін, экологиялық қауіпсіздікті бағалау принциптерін, экологиялық сараптама принциптерін зерттейді, экологиялық сараптаманың қазіргі заманғы әдістерін, мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу тәртібін, құжаттарды ұсыну мен қарауды қарастырады.

Табиғатты пайдалану тұжырымдамасын қарастырады. Табиғат пайдалану және оның жаратылыстану ғылымдары циклындағы орнын, дамытудың экстенсивті және қарқынды жолын бағалау. Табиғатты ұтымды және ұтымсыз пайдалануды талдайды, табиғи ресурстарды анықтау, олардың жіктелуі және маңызы, түрлері және пайдалану түрлері. Табиғатты пайдалануда қолданылатын зерттеу әдістерін таңдау. Экологиялық дағдарыс және экологиялық апат ұғымын қолдану.

Сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспарларын жасайды. Техникалық шығармашылыққа басшылық ету және креативті қабілеттерді дамыту үшін қажетті білімді, іскерлікті және іскерліктер кешенін қалыптастырады, өнертабыстық қызметтің барлық құраушыларын еркін меңгеру негізінде патенттік зерттеулер мен жасалған өнертабыстарды құқықтық қорғауды жүргізеді. Идеяларды ұжымдық генерациялау әдістерін, сараптамалық бағалау әдістерін, логикалық талдау әдістерін, олардың мәні мен ерекшеліктерін зерттейді. Өнертабыстық тапсырмаларды шешу теориясын қарастырады.

Биологиялық ресурстарды экожүйелік зерттеудің әдіснамалық аспектілерін, биологиялық ресурстарды дамыту стратегиясын әзірлеу кезінде экожүйелік тәсілді қолдануды, биологиялық ресурстарды экожүйелік зерттеудің жүйесі мен түрлерін, табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен болатын экожүйелер (биогеоценоздар) динамикасын зерттеудің басты әдістерінің бірі ретінде экологиялық мониторингті, экожүйелердің жағдайын болжау құралы ретінде тарихи тәсілді зерттеу.

ҚР-дағы табиғатты қорғау қызметін, көліктегі қоршаған ортаның мониторингі мен бақылауын қарастырады. Көлік кәсіпорындарындағы атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын мемлекеттік экологиялық бақылауды ұйымдастыруды зерттейді. ҚР көлік және тасымалдау жүйесіндегі табиғатты қорғау қызметін басқаруды, көліктегі қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықты, жасыл көлік технологияларын енгізуді, көлік техникасының алдында тұрған міндеттерді қарастырады.

Қалдықтардың агрегаттық күйі және қоршаған табиғи ортаға әсер ету қауіптілігі, пайда болу көздері, жинақталу көлемі, морфологиялық және химиялық құрамы, қалдықтарды басқару жүйесінің сипаттамасы, қалаларды тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтардан санитарлық тазарту сызбасын қарастырады. ҚТҚ-ны өнеркәсіптік өңдеудің негізгі әдістерін, полигондар мен үйінділерде жинау жолымен ҚТҚ-ны залалсыздандыруды зерттейді.

Қоршаған ортаның жағдайын бақылау және қадағалау әдістері мен құралдарын, қоршаған ортаны бақылаудың байланыс әдістерін, қоршаған ортаны бақылаудың қашықтықтан әдістерін, қоршаған ортаны бақылаудың биологиялық әдістерін зерттейді. Экологиялық бақылауды, ауа ортасының ластануын бақылаудың қазіргі заманғы әдістерін, атом спектроскопиясы әдістерін, аспаптық өлшеу нәтижелері бойынша есептер жасауды қарастырады.

Өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында шамаларды, ережелер мен сипаттамаларды белгілеу бойынша қызметті, ҚР мемлекеттік стандарттарын, халықаралық стандарттарды, Қазақстандық техникалық - экономикалық стандарттау жіктеуіштерін қарастырады. Салалардың, кәсіпорындардың, ғылыми-техникалық, инженерлік қоғамдардың және өзге қоғамдық бірлестіктердің стандарттары, қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметтің жекелеген түрлерін стандарттауды, лицензиялауды, экологиялық сертификаттауды жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер туралы мәліметтер қарастырлады.

Қалдықсыз өндірістерді қалыптастырудың базалық түсініктері мен әдіснамалық принциптерін, қалдықсыз өндірістерді ұйымдастырудың негізгі түсініктері мен тәсілдерін, қалдықсыз технологиялық процестер мен аппараттарға қойылатын талаптарды, тиімділігі жоғары технологиялық процестерді, экоқорғаныс процестері мен технологияларын әзірлеу мәселелерін қарастырады. Химиялық-технологиялық және экологиялық факторлар мен процестер тиімділігінің критерийлерін ескерумен, экологиялық қорғау процесінің технологиялық сызбасын таңдау.

ОҚО экологиялық картографиялау және бағалаудың теориялық негіздерін, экологиялық карталард��ң мазмұны мен оларды жасау әдістерін, атмосфералық мәселелерді картографиялауды, құрлық суларының ластануын картографиялауды, физикалық ластануды картографиялауды, топырақтың және депонирлеуші ортаның ластануын картографиялауды, геологиялық-геоморфологиялық ластануды картографиялауды зерттейді. Картографиялаудың биоэкологиялық аспектілерін, ластанудың географиялық талдауын қарастырады.

іргелі ғылыми және кәсіби дайындыққа ие болу, қазіргі ғылыми және практикалық мәселелерді шешу, ғылыми - зерттеу/тәжірибелік-зерттеу қызметін жоспарлау және жүргізу;

қоршаған ортаның ластануына әсер ететін құбылыстар мен процестерді зерттеу әдістемесіне ие болу, технологиялық өндірісте қалдықтардың пайда болуының теориялық негіздерін қолдану;

Процестерді математикалық болжау және модельдеу әдістерін, технологиялық жабдықтар жүйелерін, сонымен қатар, бірыңғай технологиялық шикізат принципінде қалдықсыз технологияларды жасауды қоса алғанда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылым мен техниканы дамытудың және жетістіктердің жаңа бағыттарын қолдану;

Қазақстанда және әлемде аз қалдықты және қалдықсыз технологияларды дамытудың қазіргі заманғы үрдістерін қолдану, табиғи ресурстарды пайдаланудың тиімді бағыттарын ашу, қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша түйінді мәселелерді өз бетінше бағалау;

Автоматты жобалау жүйелерін пайдаланумен, міндеттерді шешу үшін IT-технологияларды меңгеру, өндірісті басқаруда жоғары технологиялық процестерді енгізу және қоршаған ортаны қорғау саласында бұрын пайдаланылмаған технологиялар мен техниканы жүзеге асыру;

өнертабысқа өтініш жазу технологиясын құрастыру, атап айтқанда қойылған мақсатқа (жаңашылдық элементіне) жету үшін теориялық немесе технологиялық шешімдердің мәнін жазу және өнертабыс формуласын жазу;

толық ақпарат алу үшін мемлекеттік және шет тілін қолдану, ауызша және жазбаша түрде дұрыс, логикалық байланысқан білім беру; көпшілік алдында сөйлеу, дәлелдеу, пікірталастар мен пікірлерді жүргізу; әртүрлі ой-пікірлерді практикалық талдау, көшбасшылық элементтерін меңгеру;

Техникалық және экологиялық қауіпсіздікті, адамның тыныс-тіршілігін қорғауды, құқықтық шамалар мен экономикалық мәселелерді, нормативтік құжаттарды әзірлеуді, оның ішінде химиялық өндірістердің құрамдас бөліктерінің қауіпсіздік деңгейін және олардың жалпы қауіптілік класын декларациялау жөніндегі мемлекеттік тілде ұсыну;

автоматты жобалау жүйесін пайдаланумен міндеттерді шешу үшін жасыл технологиялар негіздерін қолдану, қоршаған ортаны қорғау саласында жоғары технологиялық процестерді енгізу;

қоршаған ортаның ластануы мен сапасы, қалдықсыз және аз қалдықты технологиялардың технологиялық процестері мен процестердің техникалық-экономикалық көрсеткіштері арасындағы өзара байланысты табу