7M02310 Филология в М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

Қазіргі тіл білімінің стилистикалық нормаларын, тіл жүйесінің барлық деңгейлеріндегі қазақ тілінің стилистикалық ресурстарын салыстыру. Мәтінді стилистикалық талдау мен қазақ тілін дамытудың классикалық және жаңа әдістерін қолдану. Мәдениетаралық қарым-қатынас мәтіндерін редакциялау, тілдік талдау, әртүрлі функционалды стильдердің мәтіндерін интерпретациялауды, сөйлеу түрлерін жіктеуді салыстырады, модель бойынша стилистикалық талдау, зерттеу қызметіндегі жоғары зияткерлік адалдық дағдыларын жүргізеді.

Ғылым феноменінің мәселелерін философиялық талдау пәні ретінде қарастырады. Ғылымның тарихы мен теориясы, ғылымның даму заңдылықтары мен ғылыми білімнің құрылымы, ғылыми зерттеулерді жүргізу әдістері, қоғамның дамуындағы ғылымның рөлі туралы білімді қалыптастырады. Нақты ғылымдардың философиялық мәселелерін, ХХІ ғасырдағы коммуникативті технологиялардың мәнін және олардың қазіргі ғылымдағы рөлін көтереді және сипаттайды.

XXI ғасырдың лингвистикасын зерттейді, тілді ұлттың мәдени коды, қарым-қатынас және таным құралы ретінде талдайды. Лингвомәдениеттанудың ғылым ретінде қалыптасу тарихын суреттейді. Көркем-мәнерлі құралдар негізінде тіл арқылы халықтың менталитеті мен оның мәдениетін аша отырып, тілдің дамуына әсер ететін тіл мен мәдениеттің өзара іс-қимылы туралы түсінікті қалыптастырады.

Қазақстандағы жоғары кәсіби білім беру жүйесі зерттелуде. Педагогикалық ғылымның әдіснамасы, жоғары мектеп оқытушысының кәсіби құзыреттілігі сипатталады. Инновациялық оқыту негізінде оқу процесін талдау және жоспарлау. Болашақ мамандарды даярлауда оқытудың әртүрлі әдістері мен заманауи нысандарын қолдану. Маманның тұлғасын қалыптастыру, тәрбиелеу және білім беруде жаңа трендтерді қолдану.

Графикалық лингвистика және латын графикасы тарихын, жазуды, жазбаша белгілерді және жазбаша тілді зерттеу. Графикалық лингвистика мен латын графикасының негізгі бағыттарын жазу туралы жалпы ғылым ретінде – эпиграфика, палеография, графика, орфография және графемика деп бағалайды. Әр бағыттың ерекшеліктерін, олардың нысанын, тақырыбын, лингвистикалық зерттеудің мақсаттары мен міндеттерін жіктейді.

Лингвистиканың арнайы пәндерін оқытуға бағытталған, алға қойылған міндеттерді шешудің тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін білім, білік және әдіс-тәсілдер, ережелер кешені талданады. Оқуды өнімді кәсіби іс-әрекет ретінде жобалауға мүмкіндік беретін белсенді және интерактивті әдістердің жиынтығы ретінде студентке бағытталған оқытудың әдістемелік аспектілері мен инновациялық тәсілдерін қолданады.

Ғылыми зерттеулердің әдіснамалық қамтамасыз етілуін қалыптастырады, зерттеу үшін қойылған міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін зерттеудің осындай тәсілдері мен әдістерін таңдайды. Ғылыми зерттеулердің перспективалық бағыттарын анықтайды, зерттелетін проблеманың өзектілігін, теориялық және практикалық маңыздылығын негіздейді. Гипотезаларды талдайды, қолданбалы зерттеулер жүргізеді. Ғылыми зерттеулерді жүргізудің әдіснамасымен және әдістемесімен таныстырады.

Мазмұнды қамту дәрежесі әртүрлі шет тіліндегі түпнұсқа дереккөздерді оқудың негізгі түрлерін меңгеру. Мамандық бойынша ғылыми тақырыптарға жазбаша хабарламаларды жасау: ғылыми зерттеу тақырыбы бойынша тезистер, шет тіліндегі түпнұсқа дереккөздерді рефераттауды жүзеге асыру, ғылыми мәтінді аннотациялау

Жоғары білікті мамандардың кәсіби қызметіне қажетті қазіргі заманғы психологиялық ғылымның негізгі тәсілдері мен принциптерін сипаттайды. Іргелі психологиялық ұғымдар, психологиялық ғылымның ғылыми идеясы, психологиялық зерттеу әдістері жүйеленеді. Жеке тұлғаны психологиялық зерттеудің әдістері мен үрдістерін қолдану.

Фразеологизмдердің семантикалық құрылымын, грамматикалық сипатын, қалыптастыру және түрлендіру жүйесін, құрылуын бағалайды. Тіл білімінде қолданылатын фразеологиялық бірліктердің семантикалық-құрылымдық ерекшеліктері, сыни бағалау, модальдық, коннотациялық функциялары. Қазақ тілінің сөздік құрамын дамыту, толықтыру мәселелеріне баса назар аударады, сөз мәнінің, фразеологиялық бірліктердің құрамының, түрлерінің өзгеруіне, сөздіктерді құрастыру принциптеріне және оларды жасау тәсілдеріне назар аударады.

Қазіргі лингвистиканың принциптері мен олардың тіл білімінде жүзеге асырылу ерекшеліктерін, ХХ-ХХІ ғғ. қазақ тіл білімінің жаңа бағыттарының мәнін және олардың қазақ филологиясы тарихындағы орнын талдайды. Диссертациялық зерттеуде бастапқы теориялық ұстанымдарды таңдауда осы білімді одан әрі қолдану мақсатында қазіргі филологияның әртүрлі бағыттары мен тұжырымдамаларындағы жаңа лингвистикалық пәндердің негізгі ұғымдарын салыстырады.

Лексикалық семантикада көрсетілген сөзді зерттеудің негізгі әдісін интроспекция ретінде пайдалану, семасиологтың осы сөзбен өз санасында байланысты психикалық объектілер мен процестерді бақылауы. Семантикадағы Эксперимент дұрыс деп танылған қолданыстарды бақылау негізінде ұсынылған семантикалық гипотезаларды растауға немесе жоққа шығаруға қызмет етеді. Теориялық және практикалық зерттеулерден семасиологияның лингвистикалық заңдылықтарын және қазақ тілінің ерекшеліктерін, қазақ тіліндегі мағынаның берілу жолдарын анықтау.

Қазақ тілінің қазіргі заманғы теориялық және қолданбалы мәселелерін ұлттық ойлауды білдіруші ретінде зерделеу. Ойлаудың эстетикалық өрісінің проблемаларын сананың эстетикалық қасиеттерін талдау қажеттілігі, ойлау өнерінің мүмкіндіктерін жеке түсінуден және ережелерін жасаудан ойдың пайда болу процесі ретінде қарастырады.

Диахрониядағы грамматика негіздері туралы, қазақ тілінің синхронды және диахрондық факторларын ажырату критерийлері туралы ғылыми түсінік қалыптастырады; тарихи-филологиялық зерттеулердің нәтижелерін талдайды; кәсіби қызметті жүргізу үшін қажетті білімді, іскерлікті және дағдыларды жүйелейді, лингвистикалық ой-өрісін кеңейтеді, проблемалық сипаттағы мәселелерді қарауға аналитикалық тәсілді пайдаланады; тіл тарихы фактілерін ұғыну және практикада диахрондық-синхронды талдау дағдыларын қолдану кезінде заманауи трендтерді пайдаланады.

Ғылыми дискурстың ауызша және жазбаша түрлерінің ерекшеліктерін; ғылыми коммуникацияның тілдік аспектілерін қарастырады, кәсіби қызмет саласындағы міндеттерді шешу үшін ғылыми коммуникация модельдерін құрастырады, қазіргі теориялық және қолданбалы мәселелерді талдайды, ғылыми коммуникацияны жүзеге асыру үшін, диалогтік және монологиялық ғылыми сөйлеу негіздерін (ауызша және жазбаша нұсқаларда), сөйлеу әрекетінің техникасын тұжырымдайды.

Бүкіл мәтіннің синтаксистік ұйымдастырылуын зерттейді: тәуелсіз сөйлемдер арасындағы байланыс, мәтін бірліктері (сөйлем, прозалық строфа – күрделі синтаксистік тұтастық, үзінді және т.б.), тұтас сөйлеу туындысы. Синтаксистік мәтін ойлау заңдылықтарына сүйене отырып, мәтіннің синтаксистік (оның ішінде интонациялық-ырғақты) ұйымдастырылуын зерттейді.

Қазіргі мәдениеттегі интермәтінділік феноменін анықтайды. Интермәтіндік талдау әдістерін зерттейді. Интермәтінділік феноменінің қазіргі теориялық тұжырымдамаларын салыстыру. Интермәтіндік байланыстар мәнінде қазіргі тілді, интертекстуалды өзара әрекеттесулер типтерінің феноменін, қазіргі әдебиеттану терминологиясын қарастырады, ғылыми зерттеу дағдыларын қалыптастырады.

Тіл құрылымы бірліктерінің қазіргі заманғы функцияларын, әртүрлі тілдік деңгейлерге жататын құралдардың бірыңғай жүйесінде осы типтегі грамматиканы зерттеуді, грамматикалық бірліктердің өзара әрекеттесу заңдылықтарын, лексика мен контекстті жіктеуді, сөздің мағынасын жеткізуге қызмет ететін тілдік құралдардың жұмыс істеуін талдайды. Тіл функциясы проблемасының құрылымдық-жүйелік және коммуникативті аспектілерін біріктіру мүмкіндіктерін пайдалану.

Тіл білімі мен прагматиканың өзекті мәселелерін тілдің семиотикалық аспектілерінің бірі, сондай-ақ сөйлеуші адамдардың өзара әрекеттесуі ретінде талдайды, қарым-қатынас процесінде сөйлеуші мен тыңдаушының рөлін ашады, тілдік және семиотикалық бірліктердің өзектілігі теориясын, мәдениетаралық қарым-қатынас прагматикасын қарастырады. Олардың прагматикасына байланысты әртүрлі тілдік бірліктердің ерекшелігі туралы түсінік қалыптастырады, мағынаның әртүрлі компоненттерін бөлуді қарастырады: сигнификативтік, денотативтік, прагматикалық.

Белгілі бір этностың дәстүрлі халықтық мәдениеті мен менталитетіне зерттеу жүргізеді. Тіл (жалпыхалықтық және диалектілік), фольклор, этнография, тарих, мәдениеттану, көркем әдебиет, психология және басқа да гуманитарлық пәндердің деректерін пайдаланады. Этнолингвистиканың мақсаты, міндеттері, әдістерімен таныстырады, этнолингвистика, этнопсихологиялық лингвистика, лингвомәдениеттану және лингвомәдениеттану ғылымдарының айырмашылығы мен ұқсастығын береді. Этнолингвистика үшін бір-бірімен тығыз байланысты екі мәселені анықтайды: «когнитивтік» және «коммуникативтік».

Тіл білімінде бар мағына концепциясын нақтылайды. Типологияны және негізгі семантикалық бағыттар мен мектептерді жүйелейді. Психолингвистикада, когнитивтік лингвистикада және т.б. дамыған семантиканы зерттеудің жаңа әдістерін анықтайды. Тіл бірліктерін олардың прагматикасының ерекшелігі тұрғысынан түсіну. Лексика-семантикалық ақпараттың (сигнификативті, денотативті, виртуалды компонент) тілдік мәні мен компоненттері туралы түсінік қалыптастырады

Семасиологияның негізгі ғылыми ұғымдарын және тілдік материалды талдау әдістерін, тіл-жүйе деңгейіндегі ономасиологияны және тіл-сөйлеу деңгейіндегі ономасиологияны зерттеу. Ономасиологиялық білім парадигмасындағы әдіснамалық принциптер мен әдістемелік әдістердің ерекшеліктерін анықтау. Ғылыми таным әдіснамасының негіздерін әртүрлі тілдердегі номинациялар тәсілдерін салыстырудың базалық тәсілдерімен талдау.

Қазіргі лингвистиканың негізгі принциптерін, қазақ тіл білімінің жаңа бағыттарының мәнін сипаттайды. Тілдік бірліктерді талдауда жаңа лингвистикалық пәндердің әдіснамалық жағдайын қолдану, жаңа лингвистикалық бағыт пен тіл тұжырымдамасына бағытталған әртүрлі зерттеу әдістерін пайдалана отырып, тілдік материалды жүйелеуге, жіктеуге үйретеді. Қазіргі заманғы үрдістерді, өзекті мәселелерді, оның ішінде тілдің лингвистикалық аспектілерін талдайды.

Ғылыми таным әдіснамасының негіздерін филология саласындағы іргелі білімдерін көрсете отырып, әртүрлі тілдердегі номинациялар тәсілдерін, заманауи үрдістерді, өзекті проблемаларды, оның ішінде тілдің лингвистикалық аспектілерін, оқытудағы инновациялық тәсілдерді салыстырудың базалық тәсілдерімен талдау.

Кәсіби ортада шет тілінде тілдесу, бірегей әдеби дереккөздерді пайдалану, академиялық адалдық қағидаты негізінде ғылыми қоғамдастыққа өзінің бірегей идеяларын хабарлау.

Семантика мен лингвистиканың, әлем тілдерінің, оның ішінде қазақ тілінің дамуына әсер ететін сыртқы және ішкі факторларды сыни тұрғыдан бағалау, сондай-ақ тіл білімінде пайдаланылатын фразеологиялық бірліктердің семантикалық-құрылымдық ерекшеліктерін, сыни бағалау, модальдық, коннотациялық функцияларын практикада қолдану.

Жүйелі ғылыми дүниетаным негізінде және ғылым тарихы мен философиясы саласындағы білімді пайдалану арқылы кешенді зерттеулерді жобалау және жүзеге асыру. Әр түрлі ғылыми бағыттар негізінде жинақталған білімді интеграциялау, жаһандану процестерінің қарама-қайшылықтары мен әлеуметтік-экономикалық салдарын түсінуге сүйене отырып, пән аралық байланыста зерттеу ұстанымдарын жүзеге асырады.

Кәсіби қызметтегі лингвистикалық, психологиялық және педагогикалық ғылымдардың заманауи трендтерін жүйелеу. Белгілі бір жаңа лингвистикалық бағытқа, тұжырымдамаға бағытталған әртүрлі зерттеу әдістерін пайдалана отырып, тілдік материалды саралау.

Ақпаратты талдау, модельдеу және генерациялаудың жалпы және жеке әдістерін пайдалана отырып, әлеуметтік-экономикалық контекстке лингвистикалық сараптама және талдау жүргізу, қазіргі лингвистика бағыттарында бағдарлану.