6B02103 Дәстүрлі-музыкалық білім беру Халық әні в Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті

Кәсіпкерлік, кәсіпкерлік қызмет – тәуекелге бел буып жасалынатын экономикалық әрекет, тауарларды өндіру және сатудан, іс-шарадан,көрсетілген қызметтерден, істелген жұмыстардан жүйелі пайда алуға бағытталған дербес қызмет. Осы мақсатта өзінің мүліктік жауапкершілігі кепілдігі, материалдық емес активтер, сондай-ақ кәсіпкердің жеке еңбегі немесе сырттан тартылған еңбек күші пайдаланылады. Кәсіпкердің жұмсаған ақшасы өтелетеніне, өндірілген тауар пайдамен сатылатындығына кепілдік болмайды. Осыған байланысты меншікті жартылай немесе толықтай жоғалту қауіпі бар.

Курсты игеру мақсаты:Кәсіпкерлік қызметтің негіздері: студенттерді кәсіпкерлік теориясымен және практикасымен таныстыру; өз ісін құру негіздерін зерделеу; ресейлік кәсіпкерлік практикасына теориялық білімдерді бейімдеу дағдыларын меңгеру; кәсіпкерлік қызмет процесімен, кәсіпкерлік жобаны іске асырумен, бизнес - жоспарлаумен, ресурстарды тартумен танысу. Пәнді оқу нәтижесінде студенттер өз ісін ашу, ағымдағы кәсіпкерлік қызметтің міндеттерін шешу, бизнесті дамыту үшін жаңа идеялар мен ресурстарды іздеу бойынша практикалық дағдыларды алады.

Кез келген заманауи мемлекетте адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мемлекеттің экономикалық дамуы мен тұрақтылығы дәрежесін бағалау үшін, сондай-ақ қоғамның адамгершілік жағдайын бағалау үшін де шынайы және кешенді өлшем бола алады. Қауіпсіздік проблемаларын шешу қоғамның барлық мүшелерінің белсенді қатысуын, азаматтық сана-сезімді, болашақ ұрпақтың өмірі мен дамуы үшін бүгінгі мүдделерге нұқсан келтіруге дайындықты талап етеді. Бұл тек жоғары адамгершілік пен мәдениет қағидаттарында ұйымдастырылған қоғамда ғана мүмкін.

Мемлекеттің құқық мәні мен құқықтық табиғатын, қызметі мен орнын, қоғамдағы құқықтың рөлін ашады. Құқықтың негізгі бөлімдерін қарастырады: әкімшілік, азаматтық, қылмыстық құқық. ҚР Конституциясы мен заңнамалық актілерінің мәнін, олардың тіршілік әрекетінің түрлі салаларында туындайтын міндеттерді шешу үшін маңыздылығын көрсетеді

Шығарманы талдау. Аппликатура қою. Шығармадағы фразаларды, сөйлемдерді жеке-жеке ойнап жаттығу. Шығарманы жәй екпінде санап отырып талдау. Шығарманың әр бөліміне жеке дайындалу. Фортепианоның сүйемелдеуімен ойнау. Ансамбльдік қарым-қатынасты ести білу. Дыбысты таза басып, динамика белгілерін орындау. Техникалық қиын тустарды арнайы жат��ығулар арқылы меңгеру.

Студент тәрбиелеудегі алғашқы қадамдар репертуар саралау, өте қарапайымнан күрделілікке біртен-бірте ауысу. Әншілік мектептегі домбыра сүйемелдеу мен қағыс қостау түрлерінің ерекшеліктері. Дем қолдану әдістерімен дауыс ерекшеліктерінің өлшемі жайлы мағлұмат беру. Шәкірттің есту, есте сақтау қабілеттерін дамыту және әншілік өнерге құштарлығын, ынтасын арттыруға ықпал ету.

қоғамның орнықты дамуы негіздері және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың заманауи тәсілдері туралы терең білімге және идеяларға ие болу үшін экологиялық сауаттылықты қалыптастыруға бағытталған.

Ән аппаратын және вокалдық техниканың негіздерін білу. Вокалды орындау мәдениеті. Жеке және ансамбль әні. Балалардың дауыстарының даму ерекшеліктерін және оларды әртүрлі жас кезеңдерінде қорғау әдістерін білу. Шығармашылық жұмыста дауыс кәсіби пайдалану үшін дауыс қою әдістеме және технологиясын қолдану.

Домбыра аспабында ойнаудың негізгі міндеті. Домбыра аспабын меңгеру мақсатында аспапты дұрыс ұстай білу, қолдарың қойылымы. Түрлі қағыстар мен танысу .Домбыра үйренудің алғашқы баспалдағы- ашық ішекте орындалатын жаттығулар, гаммалар, этюдтар. Қолдардың аспапта дұрыс қалыптасуына арналған жаттығулар. Нота желісінде жазылуын түсіну. Музыкалық сауатын ашу.

Қазақ ағартуының ерекшеліктері, қазақ тілінің тарихи эволюциясы қарастырылады. Қазақ әдебиетінің тарихы, қазіргі қоғамдағы қазақ тілінің рөлі мен маңызы, дәстүрлі қоғамдағы салт-дәстүрдің рөлі мен маңызы, қазақ халқы тарихының түйінді кезеңдеріндегі мәдениеттің көркемдік даму қарқыны, Қазақстанның дәстүрлі музыкалық мәде��иеті, қазақ халқының сәндік-қо��данбалы өнері оқытылады.

Сыбайлас жемқорлықтың мәнін, оның бастауларын, пайда болу жағдайлары мен факторларын зерттейді. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың негізгі бағыттарын, тәсілдері мен әдістерін қарастырады. Студенттердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы дүниетанымы мен мәдениетін қалыптастырады

Төменгі және жоғарғы регистрдегі дыбыстарды әндету. Ырғақтық диктант. Әуендік диктант. Бір дауысты және екі дауысты жаттығуларды сольфеджиолау. Ауызша диктант. Үшдыбыстық түрлерін әндету. Хроматикалық гаммаларды құру, әндету. Дирижерлау схемаларды меңгеру. Тональдіктердің гаммаларын айту. Динамикалық бояулар. Паузалар. Екпін түрлері. Музыка��ық форма-период.

Курстың мақсаты мен міндеттері: студенттерге музыкалық білдірудің негізгі құралдарын түсінуге қажетті білім мен дағдылар жүйесін беру. Курстың мазмұны - сөйлеудің негізгі құралдарын - музыкалық дыбыстарды, аралықтарды, ритмді және басқа оқшауланған және өзара әрекеттесуді зерттеу.

Курс діннің қоғамдық сана-сезім және әлеуметтік құбылыс ретінде білім береді; адамның құндылығы, құқығы мен бостандығы, мәдениетаралық және дінаралық диалогқа қабілеттілігін қалыптастыруды, соның нәтижесінде әртүрлі дін өкілдерімен қарым-қатынас пен өзара әрекеттесудің кәсіби дағдыларын алу және ғылыми гуманистік, толерантты дүниетаным кеңсе міндеттерін тиімді ������айдалануды өздейді.

Халық вокалының басқа пәндермен тығыз байланысты білімі мен практикалық дағдыларын қалыптастыру (халық өнері; аймақтық ән стилі; декодтау, аранжировка); хор немесе ансамбль құрамында халық әндерін орындау; халық әндерін жоғары деңгейдегі күрделілікпен орындаудағы вокалды дағдыларды игеру (әуен, метро-ритмикалық, гармонохармониялық және регистрлік); орындаудың әр түрлі дәстүрлі стильдік ерекшеліктерін игеру.

Дәстүрлі әншілік-жыршылық мектептерден терең түсініктеме беру, сал- серілер мен көрнекті әнші композиторлардың мол мұрасын игеру. Дәстүр ерекшелігін бұзбай, ата-бабамыз қалдырған қасиетті өнерді келешекке жалғастыру. Оқу процесінде студеннтердің өз бетінше дайындалуына ерекше көңіл бөлу.

Музыканы есте сақтау сезімді дамыту. Музыкалық тілді талдау. Септаккорд және нонаккорд түрлері. Акцент белгісі. Цезура белгісі. Уштіктондарды әндету. Есту қабілеті арқылы талдау. Фольклорлық әуендерді талдау. Секвенцияларды талдау, әндету. Музыкалық қозғалыс.Стильдік ерекшеліктерді талдау. Аралас өлшемдер. Ауыспалы өлшемдер. Синкопа. Имитациялық полифония және канон түрлері.

Сол қол саусақтар шеберлігін дамытуға алуан түрлі әдіс-амалдар арқылы орындау. Бас буын, негізгі буын және ортаңғы буындарда дыбыс шығару ерекшеліктерімен жұмыстану. Күйді буындарға бөліп ойнау. Шығарманың характерін жетілдіру мақсатында дыбыс сапасымен жұмыс жасау, динамикалық белгілерін қойып ойнау. Позицияларды дұрыс пайдалануды үйрену.

Аспапты және аккомпанемент техникасын арттыру. Кәсіби-орындаушылық шеберлік негіздерін практикада дамыту: әртүрлі стильдер, жанрлар, мектепті орындайтын шығармалар негізінде шығармашылық ниеттерін ашып көрсету, көркемдік талғам және шығармашылық ойлауды дамыту. Студенттердің стилистикалық интерпретациясы тәрбиелеу

Музыкалық ладтар.Тоника және пентатоника. Аспаптағы позициялардың схемасы. Оң қолдағы пиццикато штрихы. Бір октавалық натуралды, гармониялық және мелодиялық гаммалардың аппликатуралары (А-moll). Позициядан позицияға көшудің негізгі әдістері: бір саусақты жылжыту арқылы ауысу, қатар тұрған саусақтарды өзара алмастыру арқылы ауысу(1-2, 2-3), ашық ішек арқылы ауысу, бір дыбысты әр саусақпен басу арқылы, саусақтардың арасын тарылту арқылы және кеңейту арқылы жаттығу ,т.б.

Домбыра аспабының дыбыс шығару тәсілдерін меңгеру. Шағын және ірі көлемді шығармалармен жұмыс жасай білу.Студенттің өз бетімен жұмыс жасай ала білуі. Ансамбль, оркестрде орындаушы ретінде жұмыс жасай білу ерекшеліктерін меңгеру. Дәстүрлі орындау өнерінің шығу тарихы мен даму кезеңін меңгеру. Танымал аса көрнекті орындаушы-музыканттардың орындаушылық стилі мен қағидаларын меңгере отырып оны талдай білу, солардың үлгілерімен жұмыс істей білу.

Мақсаты: аралас оның гармоникалық стилі талдау арқылы музыка бөлігінің көркем мазмұнын түсіну үшін негіз болып табылады ең маңызды музыкалық және мәнерлі құралдарын, олардың музыкалық ойлау қалыптастыру, стиль сезімі, шығармашылық, сондай-ақ, келісім туралы түсініктерді қалыптастыру оқушылардың толық эстетикалық пайымдаулар мен критерийлерін көтеру жә��е мәнерлі құралдар. Мазмұны: Консонанс. Триада және оның емдеу. Жетінші аккорд және оның емдеу. Nonakkord. . Модуляция. Мектеп әндер үйлестіру.

Қазақстанның әртүрлі аймақтарындағы домбыра және басқа аспаптық, әндік, эпикалық дәстүрлер мен стильдерді, ән фольклорын меңгеру, және музыкалық, ритмикалық, мелодикалық диктантты, ауызша диктантты жазба. Бір дауысты және екі дауысты ән айту.

Пәнді игерудің мақсаты ауызша және жазбаша сөйлеуді практикалық меңгерудің дағдылары мен дағдыларын жетілдіру және жалпы және лингвистикалық ой-өрісін кеңейту құралы ретінде ағылшын тілін қолдануға көшу болып табылады. Сонымен қатар, мақсаты-студенттердің коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру, осы міндеттерге сәйкес тілдік іс-әрекеттердің көмегімен туындаған коммуникативтік м����ндеттерді шеше отырып, қарым-қатынас саласындағы белгілі бір ортада қарым-қатынас жасауға қатысу дағдысын қалыптастыру болып табылады.

Пәннің мақсаты. Тыңдалатын мәтіннің жалпы мағынасын және егжей-тегжейлігін (хабарландырудың, сұхбаттың, хабардың, ток-шоу мәліметтерін т.б.) түсіну. Тыңдап түсінуге үйретуге монолог және диолог түріндегі аутенттік (түпнұсқа ) есту және бейне мәтіндері негізінде бейтарап, ресми, ауызекі тілдегі, ақпараттар пен жаңалықтарға байланысты, сөйлеу тақырыбы және ауқымдары негізінде іске асырылады. Пәннің мазмұны. Орташа және орташадан жоғары деңгейі. Оқылатын шет тілінің фонетикалық, орфографиялы, лексикалық, грамматикалық нормалары. Фонетика: шет тілінінң айтылуы, ырғақтық-интонациялық ерекшеліктері, дыбыстық жүйенің рецепциясы мен репродукциясын.

Вокал өнері, әр түрлі жанрлар мен вокалды өнердің стилистикалық әртүрлілігі, мәнерлі құралдар, музыкалық тілдің ерекшеліктері туралы студенттердің білімдерін кеңейту. Болашақ мамандарды әлемдік мәдениеттің құндылықтарын шығармашылық дамытуға бағыттау. Практикалық музыкалық орындаушылық және оқытушылық қызметке дайындық.

Әр түрлі көркемдік стильдерде жүру, бағыттарды орындау мүмкіндігі. Орындаушылық өнер тарихы туралы кәсіби білім қалыптастыру. Орындаушы мектептерді дамытудың негізгі кезеңдері. Аспаптық құралдардың эволюциясын талдау және орындау әдістері. Орындаушылық өнердің ірі өкілдерінің шығармашылығы.

Аттас мажор және минор ладтарды меңгеру. Параллельдік мажорды және минорды әндету. Халық музыкасының ладтарын әндету. Айрықша интервалдарды есту қабілеті арқылы талдау. Берілген аккордтарды және интервалдарды құру. Көмекші және өткінші хроматикалық дыбыстарды айту. Тональдіктерді меңгеру. Полифониялық құрылыс бойынша дауыстар����ы т��лдау және әндету.

Студенттердің дауыс сапасы, мүмкіншілігі және аспапты қаншалықты меңгергендігін ескеру. Әншінің дем қолдану әдістерін дамыту барысында дауысқа арналған түрлі жаттығулар қолдану. Демді алу жәнеде демді үнемдеп шығару арқылы дем алу техникаларын дамыту, дауыс күшін нығайту.

Ауыз және жақ қуысы, бет-бейне арналған жаттығулар. Ауызды ашып-жұму мәдениеті. Әншінің әдепті отырысы, әдемі қимылы, үні арқылы тыңдаушыға беретін әсері. Әншінің дауыс қойылымы. Ән барысында айрықша мән беретін заңдылықтар – қазақ тілінің фонетикалық қоры және ерекшеліктері.

Негізгі музыкалық жанрлардың қалыптасуы мен даму тарихын білу; әртүрлі дәуірлердегі әлемдік музыкалық мәдениеттің композиторларының өмірі мен шығармашылығы туралы мәліметтер. Музыкалық өнердің даму жолдары. Оларды қоғамдық-саяси және мәдени процестермен қамтамасыз ету. Музыкалық өнердің қызмет ету ерекшеліктері.

Қазақстандағы ақын-жырау. Қазақ орындаушылары. Қазақстанның музыкалық өнері. Қазақтың музыкалық шығармашылығы. Өткеннің ауызша халық поэзиясының үлгілері. Эпостық, тарихи, ертегі және күнделікті тақырыптар бойынша аспаптық шығармалар. Қазақстанның музыкалық мәдениетінің жетістіктері.

Музыкалық аспаптардың акустикасы туралы негізгі ақпарат. Оркестрдегі рөлі, оркестрлік аспаптар мен репертуарлардың рельефтері, жіптерді, жезден, перкуссиядан, жиналған және пернетақта аспаптарының топтарының техникалық және көрнекі мүмкіндіктерін зерттеу; оркестрлік текстураның негізгі түрлері.

Пәнді игерудің мақсаты ауызша және жазбаша сөйлеуді практикалық меңгерудің дағдылары мен дағдыларын жетілдіру және жалпы және лингвистикалық ой-өрісін кеңейту құралы ретінде ағылшын тілін қолдануға көшу болып табылады. Сонымен қатар, мақсаты-студенттердің коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру, осы міндеттерге сәйкес тілдік іс-әрекеттердің көмегімен туындаған коммуникативтік міндеттерді шеше ��тырып, қарым-қатынас саласындағы белгілі бір ортада қарым-қатынас жасауға қатысу дағдысын қалыптастыру болып табылады.

Ырғақты фигураларды сольфеджиолау. Тритондарды әндету. Паузаларды меңгеру. Әр түрлі өлшемдерде жаттығуларды әндету. Бір дауысты және екі дауысты жаттығуларды айту. Полифониялық фактураны талдау жасау. Әр түрлі стильде жазылған жаттығуларды айту. Музыканың әсерлі түрлері. Екі дауысты диктантты жазу. Есту қабілеттер арқылы аккорд тізбектерін талдау.

«Тербеліс»-«вибрато» – сол қол саусағымен ішекті басып тұрып, дыбысты тербелту әдісі. «Тербеліс» түрлерімен танысу. Тербеліс әдісіне алғаш жаттыққан кезде квинта интервалын бармақ және 4-саусақпен басып тұрып, саусақтарды білек арқылы домбыра мойнын бойлай қозғалту керек. Тек содан кейін ғана түрлі интервалдарға басқа саусақтармен жаттыққан жөн. Бұл жаттығуларға әуелі дыбыссыз (қағыссыз) машықтанғанның тиімділігі. Домбыра репертуарларының таныс болу.

Салт-дәстүр, әдет-ғұрып, той салтының әндері. Қара өлең жанры. Жоқтау салтының әндері. Күрделі халық әндерінің құрылысы. Қазақ ән дәстүрінің аймақтық ерекшілектері. Жетісу, Батыс, Арқа әншілік мектебінің ерекшеліктері. Күйшілік мектептердің жіктелуі және ерекшеліктері

Пәннің мақсаты студенттердің ағылшын тілінен орыс тіліне және орыс тілінен ағылшын тіліне жазбаша аударма дағдыларын қалыптастыру болып табылады. Бастапқы ақпаратты нақты қабылдауға ықпал ететін мәтінді аударма алдындағы талдау әдістемесін; іскерлік тілдің тілдік нормаларын; кәсіби қызметке б��ғытталған пәннің сипаттамасын білуі тиіс.

Гамма ойнауға арналған жаттығулар. Хроматикалық гаммалар. Гаммалар мен арпеджиоларды әр түрлі штрихта, ырғақта, екпінде түрлі аппликатурамен әр тольнадықта ойнату. Шығарманы музыкалық көркемдік тұрғысынан үйрету үшін бірден оның нотасын толық саралау, қиын жерлерін барынша игеру, шығарманың мазмұнын дұрыс түсіне білу, шығарма мазмұнына байланысты орындау әдістерін талдау.

Қазақ халық аспаптар оркестрінің аспаптарын, заманауи симфониялық оркестрін, аспаптың құрылысын, олардың техникалық және экспрессивті мүмкіндіктерін, ерекшеліктерін (регистрлерді, диапазондарды, саусақтарды, негізгі соққыларды) зерделеу, құралдардың тарихымен танысу; аспаптық және оркестрлік ойлаудың музыкалық және стилистикалық дамуының тарихи үрдістерін жан-жақты зерттеу.

Педагогика негіздерін, музыкалық педагогикада оқу үдерісін, оның негізгі принциптері, формалары, әдістері мен құралдарын білу.

Батыс Қазақстандық дәстүрлерді орындаудағы әндердің ерекшеліктерін зерттеу. Ерекше жанрлар мен формаларда жұмыс істеу, эпикалық мәдениеттің жергілікті ән мектебінің қалыптасуына және дамуына әсері. Күй музыкасының аспаптық сүйемелдеу ерекшеліктерінің әсері. Музыкалық және поэтикалық шығармашылық ерекшеліктерін анықтау. Аймақтың салттық, үй шаруашылығы, лирикалық әндерін меңгеру. Мұхит Мералиевтің авторлық және Маңғыстаудың «қайқы» әндері, ұлттық-кәсіби авторлардың шығармалары.

Кәсіби мәдениет фортепиано ойындары арқылы қалыптастыру; пианизмді дамыту; ансамбілде концертмейстер дағдыларын игеру; парақтан оқу, рояльда партитураларды ойнау білуі; қоғамдағы музыкалық және мәдени миссияны жүзеге асыру үшін концерттік-тәрбиелік және психологиялық дайындығын қалыптастыру.

Әншіліктің биік сатысы – жақсы домбырашы болу. Әндегі сөздің атқаратын рөлі ерекше. Әншінің сөз сөйлеу қабілеті жетілген, сөзді нақпа-нақ, анық етіп жеткізу қажет. Ол үшін арнайы тіл, жақ, көмейді жаттықтыратын, сөз сөйлеу шеберлігін жетілдіретін арнайы жаттығулар. Жезтаңдай әнші Ғарифолла Құрманғалиевтің ән айту шеберлігі (Батыс мектебі).

Қазіргі заманғы іскерлік мәдениет және іскерлік этика мәдени жұмыстарында қалыптастыру. Пәннің мазмұны. Сөйлеу мәдениетінің техникасы және оның мағынасы. Демалу және дауыс. Дайындық түрлері (демалу, қол, аяқ бас қозғалыстары). Әдебиет құжаттарының таңдау. Көркемдік шығарма оқитын оқырмандармен жұмыстану. Логикалық және мәнерлеу сөйлеу мәдениеті. Беттерден оқу түрі. Көркемдік шығармаларды енгізу. Көпшілік алдында сөз сөйлеу мәдениеті.

Фортепианода ойнаудың алғашқы негізін алу (парақтарын оқып үйрену, естіп ойнау, аккомпанементті орындау және таңдау), түрлі стильдер мен жанрлар шығармаларын көркемдік-техникалық орындау дағдылары, ансамбльде ойнау дағдылары, әр түрлі дыбыс шығару тәсілдері.

Антик дәуірінің музыкалық мәдениеті. Орта ғасырдағы музыка мәдениеті. Қайта өркендеу дәуірінің музыкалық мәдениеті.XVII-XVIII ғасырлардың батыс еуропа елдерінің музыкалық мәдениеті. И.С. Бах Г.Ф. Гендель К.В.Глюк. Венаның классикалық мектебі. И.Гайдн В.А. Моцарт. Л. ван Бетховен. Музыкадағы романтизм. XIX ғасырдың 1-ші жартысындағы батыс еуропа елдерінің музыкалық мәдениеті. (Германия, Австрия). Ф.Шуберт К.М. Вебер Ф. Мендельсон Р.Шуман. Италияның музыкалық мәдениеті. Д.Россини Польшаның музыкалық мәдениеті. Ф.Шопен. Францияның музыкалық мәдениеті. Г.Берлиоз.

Қазақтың халық әні мен аспаптық өнерінің дәстүрлі жанрлары. Жанрдың тарихи шарты; облыстық мектептер (ән және аспаптық); қазақ фольклорының музыкалық мәдениетті дамытудағы негізгі компоненті және оның құрамдас бөлігі - кәсіби музыкасы рөлі; жүйелеу.

Коммуникативтік қызмет саласы. Студенттердің кәсіби бағыттылығын ескеретін тақырыптар және жағдаяттар, сөйлеу әрекеттері және сөйлеу материалы. Тілдік материал, оны рәсімдеу ережелері. Әлеуметтік-мәдени білімдер. Мінез-құлық этикеті. Іскер қарым-қатынас мәдениеті. Ғылыми мақалалар құру дағдылары.

Музыкалық мәдениеттің негізгі кезеңдері, классикалық музыкалық өнердің жанрлық түрлерінің қалыптасуы мен дамуы туралы (театр, вокалды хор, симфониялық және камералық-аспаптық жанрлар) негізгі идеялар. Музыкалық өнердің эволюциясы. Көркемдік қозғалыстар - барокко, классицизм, романтизм, импрессионизм.

Дәстүрлі орындаушылық төкпе және шертпе мектептері. Төкпе, шертпе күй лерін орындау ерекшеліктері.Сол қол саусақтарының кою ерекшеліктері. Қағыс кезінде қолдың білезік буыны, оң қол шынтағының дұрыс койылуы. Әр мектептің қағыс түрлері, дыбысты әрлеу тәсілдері. Әр буынның дыбыс шығару тәсілдерінің ерекшеліктері. Дыбыс күшімен жұмыстану тәсілдері.

педагогикалық жұмыста өз білімін пайдалана алатын қазақ музыкасының қалыптасуы мен даму ерекшеліктері туралы білетін болашақ мамандарды даярлау. ХХ ғасырдың революциядан кейінгі жылдарында қазақ халқының шығармашылығын дамыту сатыларын дамыту, қазақтың музыкалық мәдениетін зерделеу, көрнекті шығармашылардың музыкалық шығармаларын тыңдау.

Орындаушының және оқытушының көпжақты қызметін ғылыми-теориялық негіздері; практикалық педагогиканың жетістіктері және өткен және бүгінгі әдістемелік ойлары; музыкалық мектептер мен колледждердің негізгі педагогикалық репертуарының классикалық үлгілері; музыкалық білім беру тарихындағы ең маңызды жұмыстарды түсінетін әлемдегі ең үлкен музыка мұғалімдерінің әдістемелік көзқарасын зерттеу

Кәсіби сөйлеу түрлері мен формалары. Кәсіби сөйлеу типтерінің тілдік ерекшеліктері. Тілдік құралдарды ауызша және жазбаша түрде арнайы мәтіндерде пайдалану. Кәсіби сөйлеудің практикалық аспектілері. Техникалық мәтіннің практикалық грамматикасы. Мамандық тілі материалындағы сөз тіркесін, сөйлемдерді, мәтінді құрастыру ерекшеліктері. Болашақ мамандардың коммуникативтік-сөйлеу құзыреттілігі. Қарым-қатынастың негізгі бірліктері.

Мақсаты: мектеп әндер балл бойынша. Жүргізу әдістемесі (үйлестіру). Көркем суретті және дирижерлық қимылдың жеткізуге мүмкіндік түсіну. Мазмұны: зағип оқып хор Балл, жеке дауыс, сондай-ақ танымал композиторлардың құралы полифониялық санын ойнату үшін студенттер дағдыларын дамыту.

Студенттердің аспапта орындау шеберлігін арттыру үшін динамикалық белгілерінің дұрыс қойылымын қадағалау. Күйлерді, шығармалары бірнеше рет ойнап шығу. Дыбыс сапасымен жұмыс жасау. Тұтас игерумен қатар ондағы сан алуан динамикалық белгілерді игеру.Домбыра аспабында күйді немесе классикалық шығарманы орындағанда бабына келтіріп тамылжыта, теберіне орындау – көркемдік мәнін жеткізе орындауға көңіл бөлу.

Домбырашының жалпы музыка танымы аспапты игеру тәсілдерімен тығыз байланыста қатар дамып отыруы керек. Оқытушы сабақ барысында шәкіртінің ой-өрісі мен қабілетіне қарай күй өнерін жан-жақты талдап, тереңдете түсіндіріп отыруы тиіс.

Курс мақсаты: Ансамбльдік ойнау тәсілін игеріп, дамыту. Курс міндеттері: : Ансамбльде ойнау ерекшеліктерін қалыптастыру. Репертуарды толықтыру мақсатында іздену жұмыстарымен айналысу.

Болашақ кәсіби қызметінде іскер серіктестермен табысты өзара іс-қимыл жасау үшін қажетті практикалық білік пен дағдыларды қалыптастыру; мәдениетаралық құзыреттілік, бұл тиімді коммуникацияны және мәдениетаралық өзара іс-қимыл контекстіндегі барабар мінез-құлықты қамтамасыз етуге, ағылшын тілін практикалық қо��данудың ақпараттық коммуникациясында қызмет тәжірибесін алу үшін білім беру кеңістігін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Этно-ансамбльде мазмұнды және орындауды ұйымдастыру. Фольклорды орындау және оның сипаттамалары. Фестивальды ұйымдастыру және ансамбльге арналған гармониялық негіз. Дыбыс қалыптастыру, сызық және ансамбль. Түрлендіру және импровизация үшін қабілеттерін дамыту. Түрлі ритмических үлгілерін меңгеру, репертуар қалыптастыру.

Пәнді оқытудың мақсаты – тілді толық меңгеру деңгейіне сай жан жақты жəне көп салалы негізде кәсіби қарым-қатынас үшін қажетті бакалавр-студенттердің шет тілді кәсіби коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру болып табылады.

Мақсаты: Музыкалық білім беру және өнер саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының білім жүйесін меңгеру Мазмұны: ғылыми әдебиетпен жұмыстану, ғылыми-зерттеу тақырыбының қалыптасуы, өзекті тақырыппен вокалдық өнер және педагогика аумақтарды әзірлеу, ғылыми шығармашылық әдістемесін зерттеу, ғылыми-зерттеу жұмысын ұйымдастыру қағидалыры, ғылыми білім әдісін және тәжірибеде ережелерді қолдану, ғылыми этика негізінің қалыптасуы.

Әнді жүрекпен жеткізіп орындау жолдарына түсініктеме беру. Әнді орындау барысында артикуляция, мимика, актерлік шеберлікпен қолдана білуі, нюанс, динамика, әшекей (мелизм), бояулары т.б көркемдік құбылыстармен жұмыстану. Мұхит Мералы және Ақан Cерінің шығармашылығымен танысу.

Күйді орындау кезінде оның ырғағына көңіл бөлу, көркемдік дәрежесін түсіну динамикалық белгілерге ден қою. Қағыс қағу мәнерімен жаттығу күй саздарын бағытына қарай ажырату(төкпе, шертпе). Әр күйшілік мектептің әуендік, ырғақтық құрылымы мен ырғақтық өлшемін ажырата білу (Арқа, Жетісу, Қаратау, т.б.). Кәсіби композиторлардың шығармаларын орындау.

XIX ғасырдың 1-ші жартысындағы Ресейдің музыкалық мәдениеті. М.Глинка. А.Даргомыжский. XIX ғасырдың 60-70 жылдарындағы Ресейдің музыкалық мәдениеті. А.Бородин М.Мусоргский. Н. Римский-Корсаков. П. Чайковский. XIX - XX ғасыр аралығындағы Ресейдің музыкалық мәдениеті.. С.Танеев. А.Лядовтың шығармашылық бейнесі. А.Глазуновтың шығармашылық бейнесі. С.Рахманинов. А.Скрябин.

Фортепиано сүйемелдеуімен классикалық шығармаларды орындау арқылы студенттердің орындаушылық шеберліктерінің арттыру. Музыкалық шығармаларды орындау арқылы басқа халықтардың мәдениетімен танысу. Дүниежүзілік классикалық туындылармен танысу. Классикалық шығармаларды орындағанды домбыра аспабының дыбыс көлемінің мүмкіндігін ескеру.

Музыкалық матаны ұйымдастырудың маңызды жолдарының бірі, полифонияның тарихи және теориялық негіздері ретінде музыкалық дәмді дамыту, полифониялық полифонияны түсіндіру, полифониялық полифонияны түсіну. Вокалдық полифония, контрастты полифония, имитациялық полифония, фюге құрылымы, фуга құрамы, канон.

Өткен және қазіргі заманғы композиторлардың шығармаларын оқу және орындау. Орындаушының ерекшеліктерін, орындаушының техникалық мүмкіндіктерін, музыканың стилистикалық және жанрлық бағдарлану қабілеттерін ескере отырып, орындаушының оңтайлы мүмкіндіктеріне сәйкес кішкентай және үлкен пішіндегі шығармаларды іріктеу. Көркемдік талғамын үйрету.

Австрияның музыкалық мәдениеті И.Штраус. XIX ғасырдың 2-ші жартысындағы батыс еуропа елдерінің музыкалық мәдениеті. Германия. Р.Вагнер Венгрияның музыкалық мәдениеті. Ф.Лист Италияның музыкалық мәдениеті. Д.Верди Францияның музыкалық мәдениеті Ж.Оффенбах Ш.Гуно Ж.Бизе .Чехияның музыкалық мәдениеті. Б. Сметана А. Дворжак Норвегияның музыкалық мәдениеті Э.Григ .Францияның музыкалық мәдениеті. Импрессионизм. К. Дебюсси М. Равель.

Әншінің дауыс қуаты. Ол үшін дауыс аппаратына кординациясы дұрыс болуы керек. Осыған байланысты акустикалық қуат, тыныс қуаты деген ұғымдармен таныса отырып, практика жүзінде пайдалану. Дауыс қою сабағымен мамандық сабағын тәжірибе жүзінде ұштастырып дамыту. Әсет және Естай шығармашылық мұрасымен танысу (Жетісу мектебі)

Репертуар базасын зерделеу арқылы орындаушының кәсіби құзыреттілігіне ықпал ететін дағдыларды қалыптастыру. Жұмыстарды орындау бойынша талдау. Орындаушының жеке, дауыстық, психикалық-физикалық сипаттамаларына және музыкалық әдебиеттің әртүрлілігіне негізделген егжей-тегжейлі зерттеу үшін көркемдік репертуарды дұрыс таңдау.

Музыкалық және этнографиялық материалдардың теориялық шығармалары мен жарияланымдарына негізделген қазақ күйінің дәстүрлі өнерінің тарихи-теориялық зерттеулерінің қазіргі заманғы әдістері, аймақтық аспаптық дәстүрлер мен мектептер зерттелетін материалдың ерекшелігін ескере отырып, білімнің практикалық қолданылуы үшін дағдыларды игеру

Актерлік шеберлік теория, сахна сөзі, қозғалысы, пластикалық білім жалпы негіздері. Ішкі және сыртқы жабдықтарды иелену, өзіне тәуелсіз жұмыс істеу әдістері, ансамбль театры және ұжымдық шығармашылықтың этикалық қағидаттарына сәйкес рөлі, заманауи талаптарға сай болу.

Фольклорлық аспаптарды меңгеру пəнінде аспаптық өнердің ежелден келе жатқан дəстүрлі орындаушылық тəсілдері үйретіліп, сазсырнай, шанқобыз сынды фольклорлық аспаптардың орындаушылық өзіндік ерекшеліктері оқытылады. Фольклорлық аспаптарды үйрену барысында халық жəне композиторлардын күйлері мен əндері, күй аңыздары мен тарихи оқиғалар жан- жақты қаралады

Шығармашылықты тиімді ұйымдастыру үшін қажетті әртүрлі жұмыстарды көркемдік интерпретациялау барысында музыканттың кәсіби қасиеттер жүйесіндегі аспаптық мәдениет аспектілері, орындау шеберлігін теориялық негіздері, музыкалық ойлауды дамыту (өлшеу сезімі, дыбыс перспективасы, полифониялық жағына назар аудару).

Ежелгі дәуірден бастап ауызша дәстүрдің және қазақ халқының шығармашылығының әндерін зерттеудің ерекшелігі. Отандық және шетелдік ғылымда халық музыкасын зерттеу әдістерін дамыту. Қазақстандағы дәстүрлі музыка композиторларының шығармаларындағы классикалық мысалдар мен жанрлармен танысу. Музыкалық этнографиялық, фольклорлы материалдарды жинау және өңдеу дағдыларын меңгеру. Түрлі стильдер мен жанрларды зерттеу.

Өткен және қазіргі заманғы композиторлардың шығармаларын оқу және орындау. Орындаушының ерекшеліктерін, орындаушының техникалық мүмкіндіктерін, музыканың стилистикалық және жанрлық бағдарлану қабілеттерін ескере отырып, орындаушының оңтайлы мүмкіндіктеріне сәйкес кішкентай және үлкен пішіндегі шығармаларды іріктеу. Көркемдік талғамын үйрету.

Қазақстанның ұлттық кәсіби өнерінің феномені. Эпикалық әңгімелердің сипаттамалары. Эпостық дәстүрдің кішігірім формаларын меңгеру - толғау, терме, тілек. Ауызша дәстүрдің кәсіби музыкасының вокалдық және аспаптық жанрының өзара байланысы. Терме мазмұнның тақырыбы - белгілі бір адамға поэтикалық жауаптар (қайтару сөз), өсиет айту, тыңдаушыларға өзін таныстыру, өмір туралы ойлар, моральдық ойлау. Терменің ырғақ құрылым музыкасына өлең құрылысының әсер етуі

Қазақстанның дәстүрлі музыкалық фольклорының түрлері мен жанрлары. Қазақ қоғамындағы бақсы функциялары. Халық аспаптары және оларды жіктеу. Қобыз немесе сыбызғымен сүйемелдеу арқылы күйдін орындалуы. Жыр, жылау, қайым, қара өлең, өлеңнің мазмұны мен формасы. Тарихи аңыздар және эпостықтарды құру уақыты. Ұлы даладағы қазақ ақындарының импровизациясы. Айтыс түріндегі музыка мен поэзия.

Студенттерінің әр түрлі құрамында (жеке, ансамбльде, оркестрмен, әнші-соломен бірге) орындаушылық концерттік қызметі, әр түрлі жерлерде концерттік бағдарламаларға қатысу, фестивальдарға қатысу, сыныптық және жеке концерттер. Педагогикалық психологияның негіздерін білу және сахна шеберлігін жетілдіру.

Әншілік шығармашылық дағдысын, жаттау, есте сақтау қабілетін ән қорын қалыптастыруға шындау. Ән туындыларының күрделі үлгілерін меңгеру. Ән мектептерінің сөздік, мақамдық жүйелерін, орындалу ерекшеліктерін, аймақтық сипатын толық білу. Ән мектептерін жан-жақты салалап уйрену.

Қосымша ғылыми және теориялық материалдарды және жеке орындаушылық іс-тәжірибеде жинақталған практикалық тәжірибені дамыту, студенттердің ғылыми ойлауын дамыту, ғылыми-зерттеу жұмыстарын, курстық жұмысты, дипломдық жұмыстарды, диссертациялық жұмыстарды, ��ылыми материалдармен жұмыс істеу қабілетін білу.

ЖОО шет тілін және итальян тілін оқып үйрену келесі мақсаттарға жетуге бағытталған: студенттердің әртүрлі кезеңдерінде тәжірибе, қызығушылық, психологиялық ерекшеліктерге сай келетін тақырыптар, салалар мен жағдайлар аясында зерттелетін шетелінің мәдениетіне, дәстүріне және шынайылығына студенттерді енгізу; шет тіліндегі мәдениетаралық қарым-қатынас тұрғысынан сіздің еліңізді, о��ың мәдениетін таныту қабілетін қалыптастыру;

Қосымша музыкалық аспапты ойнатудың негізгі әдістері; аспаптың пайда болуы мен даму тарихы; қарапайым музыкалық шығармаларды орындау; қосымша құралдардың ерекшеліктері мен мүмкіндіктері. Қолды орнату, дыбыс шығару, аспапта ойнаудың негізгі әдістері. Таңдалған қосымша аспап үшін дәйекті оқу репертуарын меңгеру

Халық аспаптары мәдениетіндегі домбыраның шығу тегі, орны және рөлі. Домбыра өнерінің академиялық формаларының пайда болуын және аспапты жетілдіру. Домбыра негізгі мектептер: даму жолдары. Домбыраның мәнерлі және виртуоздық мүмкіндіктерін ашу. Қазіргі кезеңдегі домбыра ән айту дамуы проблемалары

Аспапта орындау өнерін және шығармашылық интерпретация бойынша дағдыларды меңгеру, талдау жасау, парақтан оқу және орындау, сүйемелдеу және ансамбль өнімділігін жетілдіру, аспапта ойнау дағдылары мен әдістерін жетілдіру, болашақ кәсіптік іс-әрекетке қатысты репертуарларды меңгеру.

Студенттерінің әр түрлі құрамында (жеке, ансамбльде, оркестрмен, әнші-соломен бірге) орындаушылық концерттік қызметі, әр түрлі жерлерде концерттік бағдарламаларға қатысу, фестивальдарға қатысу, сыныптық және жеке концерттер. Педагогикалық психологияның негіздерін білу және сахна шеберлігін жетілдіру.

Шығармашылықты тиімді ұйымдастыру үшін қажетті әртүрлі жұмыстарды көркемдік интерпретациялау барысында музыканттың кәсіби қасиеттер жүйесіндегі аспаптық мәдениет аспектілері, орындау шеберлігін теориялық негіздері, музыкалық ойлауды дамыту (өлшеу сезімі, дыбыс перспективасы, полифониялық жағына назар аудару).

Дауыс сақтау гигиенасы. Күнделікті ән салу, тұрақты дайындық, дауыс аппаратына күш салмау және сақ болуы. Жасөспірімдердің өтпелі кезеңіндегі дауыс жағдайын, оларға лайықты репертуар таңдау жолдарын ескеру. Сахна мәдениеті және әншінің өзін сахнада ұстауы (сахнаға шығу, иіліп сәлем беру, шығарманы орындап болған соң халықтың қошеметіне ізет білдіру). Жаяу Мусаның шығармашылығы.

Мақсаты: Орындаушылық тәжірибені дүйеге келтіру және педагогтік жұмысты машықтану дағдыларын игеру. Курс мазмұны: Музыкалық білім берудің құрылымы. Орындаушыны оқытудың жалпы қағидалары мен әдістері. Әр түрлі мектептер мен бағыттардың, ғылыми-әдістемелік еңбектердің педагогикалық қағидаларын үйрену.

арнайы пәндер бойынша теориялық білімді практикада қолдана білу, ғылыми-зерттеу жұмысының жоспарын құру, ғылыми-зерттеу жұмысының міндеттеріне сәйкес мәтіндік материалды қисынды құру;

Қазіргі заманғы ұйымдастыру техникасымен және ақпараттық-коммуникациялық технологиялармен жұмыс істеу; компьютерлік әдістерді білу арқылы ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу және осы іскерлікті өзінің кәсіби қызметінде қолдану, қойылған міндеттерді шешу үшін алгоритмдер мен бағдарламалар жасай білу.

Түрлі ғылыми мәтіндерді құрастыру, кәсіби қарым-қатынаста туындайтын түрлі міндеттерді шешу үшін әртүрлі коммуникативтік-тілдік құрылымдарды қолдану; толеранттылық сезімін қалыптастыру, Қазақстанның барлық халықтарының мәдени құндылықтары мен дәстүрлеріне құрмет көрсету

Аймақтық ән және аспаптық мектептердің стильдік ерекшеліктерін ажырату; Қазақстан композиторларының жеке-стильдік ерекшеліктерін анықтау; музыкалық сөйлеу заңдылықтарын, түрлі музыкалық-теориялық құбылыстарды, ұғымдарды анықтау.

Оркестрлік аспаптардың техникалық мүмкіндіктері мен мәнерлі ерекшеліктерін талдай білу, оның топтарының түрлері мен типтерін, оркестрлік фактураларды, тембрлік драматургияларды ажырата білу; оркестрлер мен оркестрлік аспаптардың көптеген түрлерінің даму заңдылықтары мен мүмкіндіктерін анықтау.

Кәсіби-шығармашылық тапсырмаларды іске асыру үшін музыкалық материалдарды практикада сауатты қолдану. Салыстыра білу, нәтижелерді тұжырымдау, өз көзқарасын білдіру және өнерге деген өз ұстанымын негіздеу. Ұжымда шығармашылық және педагогикалық қызметті басқара білу.

Оқу жоспарларымен жұмыс істей білу, оқу сабақтарын ұйымдастыру және өткізу. Педагогиканың негізгі категорияларын, тәрбие, оқыту және дидактика әдістері мен құралдарын меңгеру.

Жас ерекшелік педагогикасы мен психологияның ерекшеліктерін, әртүрлі психодиагностикалық әдістерді қолдана білу; Арнайы пәндерді оқыту әдістемесі курсы бойынша білімін қолдану; сахналық мәдениетті, сауатты лексиканы, кәсіби терминологияны білу;