6B02301 Қазақ филологиясы в Торайгыров университеті

«Лингвистикаға кіріспе» пәні филологиялық мамандықтардың жалпы комплексіне жалпы теориялық енгізу ретінде қызмет етеді. Пәндерді оқытудың негізгі мақсаты тіл туралы ғылым ретінде тіл туралы, оның табиғаты мен функциялары, ішкі құрылымы, оның жұмыс істеу және тарихи даму туралы заңдары туралы негізгі мәселелерімен танысу болып табылады.

Филология мамандығының қалыптасу және даму тарихын, аудармашының қазіргі замандағы орны мен рөлін, әр түрлі мәдениет пен тіл өкілдерінің дәнекері ретінде филологтардың басты сапалық қасиеттерін, құқықтары мен міндеттерін, кәсіби этикасын үйрету.

Әдебиет пен фольклор тарихын одан әрі зерттеу үшін қажетті ұғымдар мен терминдер жүйесін қамтитын теориялық білімді меңгеру, көркем шығарманы талдаудың ғылыми принциптерін меңгеру. Әдеби процестің заңдылықтарымен және көркем шығармашылық ерекшеліктерімен танысу.

Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы мен лексикографиясының қарастыратын тақырыптар жүйесін, өзекті мәселелерін, зерттеу нысандарын, негізгі міндеттері мен мақсаттарын анықтау. Лексиколог ғалымдар мен олардың еңбектерін оқыту. Лингвистика салаларындағы лексикалық талдаудың негізгі әдістерін меңгерту.

Білім алушыларды қазіргі қазақ тілінің сөзжасамын жеке ғылым саласы ретінде қалыптасу тарихымен таныстыру. Сөзжасамдық мағына, сөзжасамдық бірліктер мен үлгілерін, сөзжасамдық қалып, сөзжасамдық тәсіл, сөзжасамдық тип пен тізбек, сөзжасамның негізділігін қарастыру. Сөз тұлғасы мен сөз құрамын меңгерте отырып, сөз жасудың амал-тәсілдерін түсіндіру, ой-өрісін кеңейту.

Фольклордың тарихы мен теориясы туралы түсінік қалыптастыру. Халық өнерінің ішінде фольклордың алатын орны, фольклортанудың ғылымдарға қатысы, фольклорлық мұралардың көп қырлы табиғаты, туу, фольклортанушы ғалымдар еңбектері жайында, таралу-сақталу ерекшеліктері туралы түсінік береді.

Ежелгі және хандық дәуірдегі әдебиеттің даму тарихын, өркендеуі мен қанат жаюын, зерттелуін, зерттеуші ғалымдардың еңбектерін қарастыру. «Ежелгі және хандық дәуірдегі қазақ әдебиетінің тарихы» пәнін жоғары мектепте оқытудың негізгі мақсаты – маман әдебиетші дайындау, оның жалпы қазақ әдебиеті туралы ғылымды жүйелі түрде меңгеру, игеру міндетімен сабақтас.

ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің даму тарихын,ақындардың классикалық туындыларын идеялық-көркемдік жағынан талдау және зар заман өкілдерінің шығармаларының зерттелуін қарастырады. ХІХ ғасырдағы әдеби ағымдар туралы түсінік алады. Әдебиеттің өзекті мәселелерін анықтап, зерттейді.

Фонетиканың зерттеу нысаны, дамуы, қалыптасуы туралы мәлімет алып, қазақ фонетикасының зерттелуіне шолу жасау. Тіл дыбыстарын игеріп, дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстар ерекшеліктерін меңгеру. Қазақ тіл дыбыстарының заңдылықтары, орфографиялық принциптер жайында түсінік қалыптастыру.

Қазақ тілі морфологиясының даму тарихын, өзекті мәселелерін, зерттеу объектілерін қарастыру. Морфологияның зерттелу тарихы. Грамматикалық категория, мағына, форма туралы түсінік беріледі.Сөз таптары, олардың мағыналық топтары қарастырылады. Етістіктің сегіз түрлі категориялары,үстеу, шылау туралы түсінік беріледі.

Кәсіпкерлік ойлау негіздері, нарықтық жүйе және оның жұмыс істеу механизмі, кәсіпкерлік қызмет және ұйымдастыру нысандары, кәсіпкерлік қызметтің экономикалық негіздері, өндіріс шығындары және фирманың табысы, өндіріс факторларының нарығы (жер, еңбек, капитал), кәсіпкерлік идея және оны таңдау, құнды ұсыныс, тауар, бренд, брендинг, түрлері мен типтері, бизнес қызметті жоспарлау және басқару, кәсіпкерлік қызмет маркетингі

Экологиялық менеджмент корпоративтік басқару жүйесінің бір бөлігі ретінде. Экология және қазіргі өркениеттің мәселелері. Тұрақты даму тұжырымдамасы. Экологиялық менеджменттің даму кезеңдері. Экологиялық менеджменттің функциялары, инфрақұрылымы және принциптері. Экология және табиғатты пайдаланудағы менеджмент. Табиғи ресурстарды, экологиялық зияндарды, шығындарды экономикалық бағалау және қаржыландыру мен есептілік мәселелері. Экологиялық аудит және менеджменттегі табиғатты пайдалану аудиті

Кәсіпкерлік құқық ұғымы. Кәсіпкерлік құқық субъектілерінің түрлері. Коммерциялық заңды тұлғаларды құру, қайта ұйымдастыру және тарату. Кәсіпкерлік қызметтегі мүліктің құқықтық режимі. Кәсіпкерлік шарттар: түрлері, мазмұны және жасасу тәртібі. Кәсіпкерлік қызмет саласындағы жауапкершілік. Мемлекеттің шаруашылық айналымына қатысуының құқықтық формалары. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекет етудің құралы ретінде: түсінігі мен мазмұны

Тіл жүйесінің жұмыс істеуі ерекшеліктермен таныстырады. Болашақ мамандарға кәсіби бағытталған білім беруге бағыттайды.Кәсіби қызметте үш тілде аналитикалық ойлау дағдыларын қалыптастырады.Үш тілде кәсіби бағытталған тақырыптарды қолдана отырып әртүрлі пікірталастарға қатысады. Кәсіби мәтіндерді орыс тілінде қарастырады.Қазақ тілі мен әдебиетіне қатысты терминдерді орыс тілінде қолдануға үйренеді.

"Шешендік өнер" пәні шешендік өнер тарихын зерттеуге, осы өнер түрінің көрнекті өкілдерімен танысуға бағытталған. Сөздердің стилистикалық ерекшеліктері қарастырылады. Көпшілік алдында сөйлей білу, дебаттар жүргізу, сұрақтарға шебер және нақты жауап беру қабілеті қалыптасады.

Қауіпсіздік идеологиясы, қауіпсіз ойлау мен мінез-құлықты қалыптастыру. Өмір тіршілігінің қауіпсіз және зиянсыз жағдайларын жасау. Төтенше жағдайлар кезінде сауатты шешімдерді болжау және қабылдау. Шаруашылық жүргізу объектілерінің халқы мен өндірістік персоналын ықтимал зардаптардан, апаттардан, дүлей зілзалалардан және қазіргі заманғы зақымдау құралдарын қолданудан қорғау. Қирау салдарын жою

Әдебиетті оқыту әдістерінің дамуының болашағы мен қазіргі әдістеме ғылымының теориялық мәселелері және әдебиетті оқытудың негізгі концепциясын қарастырру. Жаңартылған білім беру мазмұны бойынша мектепте әдебиетті оқытудың әдіс-тәсілдерінің топтамасы мен әдебиет сабақтарының құрылысы, типологиясы жағынан қарастыру.

ХХ ғасыр басындағы жалпы әдеби процесс туралы түсінік беру. Сол кезеңдегі түрлі ағымдар мен әдеби бағыттар туралы, халықтық сипаты, қоғамдық маңызы туралы ой қалыптастыру. Бұл пәнде ХХ ғасырдың басында ғұмыр кешіп, қалам тербеген, осынау күрделі де жауапты тұста ұлт әдебиетінің ауыр жүгін арқалаған талантты ақын-жазушылар туралы мағлұмат береді.

Мектепте білім берудің әр кезеңінде қазақ тілін оқытудың мақсат-міндеттерін анықтай алу іскерлігін, қазақ тілін оқыту әдістерін, жекелеген тақырыптардан туындайтын әдістерін, тіл бірліктерінің семантикалық болмысын таныту әдістерін, оқушыларды грамматикалық ұғым жасауға үйрету әдістерін қарастыру.

Startup жобалары заманауи бизнес-кәсіпкерліктің құралы ретінде. Стартап-жобаны әзірлеу алгоритмін құру әдістемесі. Бизнес-модельдеу. Кәсіпорынның негізгі капиталына инвестициялық шығындарды бағалау. Айналым капиталына инвестициялық шығындарды бағалау. Кәсіпорынның HR-ресурстарын қалыптастырудағы инвестициялық шығындарды бағалау. Кезең шығындарының, өзіндік құнының және шығыстарының экономикалық негіздемесі. Бағаны қалыптастыру. Қаржылық жоспарлау. Стартап-жобаны инвестициялық талдау. Стартап-жобаны қорғау.

1 «Теориялық және қолданбалы лингвистика» 1.1 «Тіл теориясы және мәдениетаралық коммуникация» 1.2 «Мәдениетаралық коммуникация және лингвомәдениеттанудағы лингводидактика (шетел тілдері)» 2 «Медиа коммуникациядағы лингвистика» 2.1 « БАҚ аясындағы лингвистика » 2.2 «Тілдік кәсіби баспа ісіндегі лингвистика»

Шығыс халқы елдердің әдебиетін ежелгі дәуірден бастап, бүгінгі күнге шейін қамтиды. Әрбір ұлттың фольклоры, классикалық, бүгінгі дәуірдегі әдеби мұралары қамтылып, ондағы эстетикалық таным, ұлттың әдеби арна ерекшелігі танылады. Әлемдік көркем сөз шеберлігіне және әдеби қозғалысқа тигізетін Шығыс әдебиетінің ықпалын кеңірек ашу нысанға алынды.

Түркі халқы елдерінің әдебиеті ежелгі дәуірден бастап, бүгінгі күнге шейін қамтиды. Әрбір ұлттың фольклоры, классикалық, бүгінгі дәуірдегі әдеби мұралары қамтылып, ондағы эстетикалық таным, ұлттың әдеби арна ерекшелігі танылады. Әлемдік көркем сөз шеберлігіне және әдеби қозғалысқа тигізетін Түркі халықтары әдебиетінің ықпалын кеңірек ашу нысанға алынды.

Қазақ жазуы мен латын әліпбиінің тарихын тереңінен қарастыру. Көне заманнан осыған дейін қазақтар қолданып келе жатқан әртүрлі жазу жүйелерін саралау. Қазіргі таңдағы латын әліпбиінің Қазақстан Республикасының халқы үшін маңыздылығын оқыту.

Осы кезең аралығындағы қазақ әдебиетінің дамуы мен шарықтауы, жетістіктері мен кемшіліктерін талдап, салыстыра отырып қарастырады. 1931-1960 жылдардағы қазақ әдебиетінің тұлғаларының шығармаларын оқып, зерттеп, талдайды. Ақын-жазушылар шығармаларын идеялық-көркемдік жағынан талдай біледі.

Әдебиетті зерттеу әдістемесі. Әдебиеттану әдебиет туралы ғылым ретінде. Шығармашылық процестің ерекшеліктері. Әдеби-көркем шығарма теориясы. Көркем әдебиеттің бейнелі табиғаты. Жұмыстың кеңістіктік-уақытша деңгейі. Әдебиет жынысы, жанры. Әдеби-көркем үдерісті талдау. Сабақтастық. Стиль, әдіс, бағыт туралы түсінік. Көркем сөздің ерекшеліктері. Өлең теориясы.

Антикалық әдебиеттен бастап батыс әдебиетінің классикалық қаламгерлерінің шығармалары қарастырылады. ШығарАнтикалық дәуірдің өзіндік ерекшеліктері оқытылады.Шығармалар идеялық,тақырыптық, көркемдік жағынан талданады. Классик жазушылардың таңдаулы шығармалары жан-жақты талданады. Ағылшын, француз әдебиеттерінің даму тарихы қарастырылады.

Әдеби даму жолдарының қыр-сырын аңғару, түсіну, талдау процесімен тікелей байланысты болғандықтан сынның туу және қалыптасу кезеңдерін, қазақ әдеби сынының даму тарихын бағамдау, сыншылар еңбегін қарастырып, саралап, сынның жеке әдебиет саласы ретіндегі даму заңдылықтарымен таныстыру.

«Стилистика және сөйлеу мәдениеті» пәні стилистика және сөйлеу мәдениеті саласындағы теориялық білімді меңгеруге, болашақ филолог мамандардың стилистикалық дағдыларын дамытуға, әртүрлі стильдер мен жанрларға жататын ауызша және жазбаша мәтіндерді құруда тіл құралдарын оңтайлы пайдалану дағдылары мен дағдыларын дамытуға бағытталған. сөйлеу мәдениетін және оқушыларды жазу мәдениетін қалыптастыру.

Тарихи лексика, тарихи фонетика, тарихи морфология мен синтаксистің даму жолындағы грамматикалық ұғымдар мен терминдерді алғашқы кезде дыбысталып жазылуының қазіргі қазақ тіл біліміндегі нұсқасының арасындағы ұқсастықтар мен өзгешеліктерді қарастырып, талдап, зерттеу.

Тәуелсіздік кезеңінде пайда болған қазақ әдебиетіндегі өзгерістер, жаңа бағыттарды қарастыру. Жас ақындар поэзиясындағы жаңаша ізденістер, олардың шығармаларынан әдебиет қарқынының басқа арнаға бұрылуы. Прозадағы жаңалықтар, қазіргі қазақ әдебиетіндегі жаңа әдеби процесстермен таныстыру.

«Қазіргі қазақ тілінің жай сөйлем синтаксис» пәнінде қазіргі қазақ әдеби тілінің синтаксистік жүйесін ғылымда әбден зерттеліп тұрақталған көзқарас тұрғысынан танып білуін, сипаттауын игерту. Жай сөйлем синтаксисін зерттеген ғалымдар еңбектерімен таныстырып, оларды өзара салыстыру.

Пәнді өту барысында ХХ ғасырдың 60 жылдарында қалыптасқан мәдени процестер, қазақ халқының рухани өміріндегі әр салалы өзгерістер, ұлттық сөз өнерінің дәстүрлі негізде және жаңа үрдісте алға басуына түрткі болған жағдайларды негізге ала отырып, тақырыптық, идеялық, жанрлық, көркемдік тұрғыдан жаңа биіктерге көтерілу құбылыстары туралы түсінік беру.

Адамзат тілінің әр түрлі бағыттағы ерекшеліктерін қоғамдық, әлеуметтік тұрғыдан қамти отырып, тіл мен таным сабақтастығын оқыту. Тіл білімі мен когнитивті лингвистиканың бір-бірімен байланысын көрсете білу. Ой, сана, тіл тұтастығы арқылы тілдік қатынасты жете меңгеру, таным проңесін жан-жақты іске асыру.

"Қазіргі қазақ тілінің құрмалас сөйлемі" пәнін қазіргі қазақ әдеби тілінің синтаксистік жүйесін ғылымда әбден зерттеліп тұрақталған көзқарас тұрғысынан танып білу, сипаттау. Құрмалас сөйлем туралы білімдерін арттыра отырып, оның, түрлерін ажырата білуге үйрету, білім алушылардың теориялық білімдерін дамыту.

«Жалпы тіл білімі» пәні тілдің ерекшеліктерін белгілер ретінде анықтауға, негізгі грамматикалық санаттарды зерттеуге, тіл деңгейінің иерархиясын және олардың әрқайсысының ерекшеліктерін зерттеуге, сондай-ақ қазіргі заманғы отандық және шет тіл білімдеріндегі тілдің, бағыттарының және мектептердің негізгі теориялық мәселелерімен танысу болып табылады.

Өмір тіршілігінің қауіпсіз және зиянсыз жағдайларын жасауды біледі. Төтенше жағдайлар кезінде сауатты шешімдер қабылдай алады.

Студенттер өз мамандығының маңыздылығын, жан-жақтылығын түсінеді. Алдағы өтілетін пәндерге және болашақ мамандығын игеруге бағыт-бағдар алады.

Тілдердің топтастырылуын, жіктелуін біледі. Сөйлеу мәдениетінің қабылданған нормаларын біледі.Тәжірибеде алған когнитивтік, стилистика және тіл мәдениеті саласындағы білімдерін кәсіби біліктіліктерінде қолдана алады. Қолданбалы лингвистикалық зерттеулерді жүргізу үшін дағдылары қалыптасады.

Морфологиялық заңдылықтардың қалыптасу тәсілдерін, сөз таптарының жіктелу тарихын, грамматикалық категориялардың ролі мен маңызын, қазақ жазуының тарихын, лингвистикалық мектептер тарихын біледі. Теориялық және тәжірибелік жұмыс нәтижесін жалпылауды істей алады.

Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы, лексикологиясы, сөзжасамы салаларындағы ережелерді, зерттеулерді біледі. Дыбыстық талдауларды, сөз мағыналарының түрлерін, сөзжасам жолдарын талдай алады. Теориялық білімдерін практикада қолдана алады.

Қазіргі қазақ тілі морфологиясы, синтаксисі салаларындағы ережелерді, категорияларды, жаңалықтарды, грамматикалық категорияларды біледі. Морфологиялық, синтаксистік ұғымдарды талдай алады, морфологияның заңдылықтарын практикада қолдануды біледі, синтаксистік талдауда сөйлемнің логикалық-грамматикалық типін ажырата алады.

Қазақстан Республикасының қолданысындағы нормативтік-құқықтық актілерін, соның ішінде экология және табиғатты пайдалану саласындағы нормативтік-құқықтық актілерін ескере отырып, жобалар әзірлей алады және оларды экономиканың әртүрлі салаларында іске асыра алады.

Орыс және шет тілінде, оның ішінде кәсіби салада коммуникацияның негізгі дағдыларын меңгереді.

Стартап жобаларды жасауда бред-менеджмент құралдарын, маркетингтік зерттеулерді қолдана біледі.

Әдебиеттану ғылымдарының негізгі теориялық ережелерін, қазіргі теориялық зерттеудің әдіс-тәсілдерін біледі. Әдебиет сынының мәселелері мен оның бағыттары бойынша бейімделген, көркем шығармаларға сыни баға бере алады.

Әдебиет пен фольклорлық құбылыстарды, фольклорлық мұралардың генезисін, жанрлық белгілерін , ежелгі дәуір әдебиетінің ерекшелігін, ХІХ ғасырдағы әдеби ағымдарды біледі. Ауыз әдебиеті, ежелгі дәуір, ХІХ ғасыр әдебиеті шығармаларын талдай алады. Әдебиет тарихы туралы зерттеулер жасауға дағдыланады.

ХХ ғасырдың басындағы, кеңестік дәуірдегі қазақ әдебиетінің негізін салушылардыбіледі. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің көркемдік әдіс тұрғысындағы ерекшеліктерін талдай алады. Қазақ әдебиеті өкілдерінің шығармаларының көркемдік ерекшелігін талдауда алған білімдерін қолдана алады.

Қазақ әдебиеті шығармаларын барлық жанрда оқытудың тәсілдерін біледі. Қазақ тілі салалары бойынша қазіргі әдіс-тәсілдерді қолдануды біледі. Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында жаңартылған білім мазмұны бойынша технологияларды қолдана алады.

Тәуелсіздік кезеңіндегі әдеби құбылыстарды зерттеуге кешендік тұрғыдан келе алады. Әдебиеттердің генетикалық-типологиялық ара қатынасын ескере біледі. Практикада салыстырмалы әдісті қолдана алады. Ерте дәуірдегі шешендік өнер тарихынан хабардар болады. Шешендік сөздердің мән-мағынасын түсіне алады. Қазіргі шешендік сөздермен салыстыру жасай алады.

Әлемдік әдеби үрдістің даму заңдылықтарын, туыстығын, даму кезеңдерін, эстетикалық бағдарламасын, әдеби бағыттарды біледі. Әлем әдебиеті туындыларын қазақ әдебиеті шығармаларымен идеялық-көркемдік тұрғыда салыстыруды істей алады, алған білімдерін әдеби-сын зерттеу жұмыстарында қолдана алады.