8D05103 Биофизика в Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Пәннің мақсаты - биофизиканың негізгі бөлімдері бойынша теориялық білімді қалыптастыру және биологиялық құбылыстардың табиғатын түсінудің теориялық-әдістемелік негізін беру, тірі ұйымдастыру деңгейлерінде биологиялық процестерді математикалық модельдеу мәселелерін негіздеу және талқылау. Пән тірі жүйелердің құрылымдық бірлігі - макромолекулалардың физикалық ерекшеліктерін, динамикалық және электронды қасиеттерін, биоқұрылымдардағы энергия трансформациясының физика-химиялық механизмдерін қарастырады. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. биофизиканың негізгі әдістерін сипаттау; 2. биофизикалық зерттеудің ерекшелігін түсіндіру және жүргізуді ұйымдастыру; 3. биофизикадағы зерттеу әдістерін жіктеу; 4. биофизикалық тәсілдердің маңызы мен рөлін негіздеу; 5. докторанттардың тәжірибелік дағдыларын қалыптастыру үшін өзекті биофизикалық зерттеу жүргізу. Пән биофизикалық зерттеулерге қажетті жоғары технологиялық физика-химиялық жабдықтардың заманауи үлгілерін қолданудың теориясы мен тәжірибесін игеруге, оны медицинада, клиникалық зертханаларда, ғылыми-зерттеу мекемелерінде қолдануға бағытталған.

Пәннің мақсаты – Пәннің мақсаты-биофизикалық процестердің жүйелік түсінігін қалыптастыру, әртүрлі биожүйелер арасындағы энергияның жылу және жұмыс түрінде айналуының жалпы заңдылықтарын түсіндіретін теориялық ережелерді дәлелдей білу. Пән биологиялық жүйелердегі қайтымсыз процестердің термодинамикасын, энтропия мен ақпараттың өзгеруін зерттеуге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. термодинамиканың негізгі ережелері мен әдістерін пайдалана отырып, оқылатын құбылыстарды сипаттау; 2. термодинамика тұрғысынан өз зерттеулерін ұйымдастыру және жүргізу ерекшеліктерін түсіндіру; 3. биофизикада қолданылатын термодинамикалық зерттеу әдістерін жіктеу; 4. зерттеудің термодинамикалық тәсілдерінің рөлі мен мәнін негіздеу; 5. IT-технологияларды пайдалана отырып, оқылатын құбылыстарды кинетикалық модельдеу әдістерін пайдалана отырып, докторанттардың эксперименталды дағдыларын қалыптастыру үшін өзекті биофизикалық зерттеу жүргізу. Курс термодинамиканың негізгі принциптерімен таныстырады, термодинамикалық жүйелердің типтері, термодинамиканың бірінші және екінші заңдары, биологиялық процестердің кинетикасы, тұрақты күй қалыптастырудағы ашық жүйелердегі энтропия жылдамдығының тепе-тең өзгеру мәні, Пригожин теоремасы және оның қолданылу шегі, энтропияны анықтау, Больцман формуласы және Э. Бауэр теориясының қағидалары қарастырылады.

Пәннің мақсаты тіршілік факторы ретінде уақыт туралы ұғымға негізделе отырып, биожүйелердің клеткалық ұйымдасу деңгейінен организмдік, популяциялық деңгейлеріне дейінгі биологиялық процестердің уақытқа тәуелді ұйымдасуының ерекшеліктерін талдау және негіздеу. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. кез-келген зерттелетін биологиялық құбылыстарды қарастыру кезінде биоритмологиялық тәсілдерді қолдана отырып, клеткадан организмге дейін тіршіліктің ұйымдасуының түрлі деңгейіндегі биожүйелердің тіршілік әрекетінің зерттелетін үрдістері мен құбылыстарының ырғақтарының негізгі сипаттамаларына талдау жасай білу және талдай білу; 2. ырғақтың құрылымдық параметрлерін есептеу және бақыланатын ырғақтың құрылымдық параметрлерін анықтау дағдыларын меңгеру; 3. хробиологияның әдістері мен ұғымдарын жүйелі түсіну негізінде хронобиологияның жетістіктерін және оның даму перспективаларын негіздеу; 4. биологиялық ырғақтардың эндогенді және экзогенді табиғатын түсінуге сүйене отырып, ырғақтық процестердің табиғатын және механизмдерін түсіндіру; 5. хронобиологияның жаңа жетістіктерін ескере отырып, биологиялық ырғақтардың хроноструктуралық сипаттамаларын дұрыс түсіндіре білу. Пән тірі организмдердегі уақытты және ырғақтық үрдістерді зерттеуге бағытталған және докторанттардың организмдегі биоритмдерді генерациялаудың физиологиялық механизмдерінің биологиялық мағынасын терең түсінуін қалыптастыру мен дамытуды көздейді. Ритмикалық процестердің маркерлерін, сондай-ақ қалыпты және патология кезіндегі биологиялық ырғақтарды, олардың қоршаған әлем ырғағымен, десинхроноздармен және оларды түзету әдістерімен байланысын зерттеуге ерекше көңіл бөлінеді.

Пәннің мақсаты – докторанттарда мембраналық процестердің мәнін терең түсінуді қалыптастыру және дамыту, молекулалардың мембраналар арқылы тасымалдану механизмдерін, сондай-ақ ағзадағы биопотенциалдарды генерациялау механизмдерін анықтауға және бағалауға мүмкіндік береді. Пән биологиялық мембраналардың құрылысы мен функцияларының негіздерімен таныстырады, ағзаның әр түрлі органдары мен ұлпаларындағы мембраналарының биохимиялық ерекшеліктерін сипаттайды, биоэнергетика процестеріне, бос радикалды құбылыстарға, катаболизм мен анаболизм процестеріне, протондар, электрондарды тасымалдау механизмдеріне, сондай-ақ жарықты сіңірумен өтетін, Na/K-АТФаза, Ca-АТФаза, Н-АТФ-аза, АТФ-азалардың белсенділігінің реттелуіне ерекше көңіл бөлінеді. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. биологиялық мембраналардың құрылысы мен функцияларын сипаттау, ағзаның әртүрлі органдары мен тіндерінің мембраналарының биохимиялық ерекшеліктерін ашу; 2. катаболизм және анаболизм процестерінің ерекшеліктерін, протондар, электрондар, мембраналық көлік жүйелерінің тасымалдау механизмдерін түсіндіру; 3. әсер ету механизмі және энергетика негізінде транспорттық белоктарды жіктеу; 4. Na/K-АТФаза, Ca-АТФаза мембраналық тасымалдаушы жүйелерінің рөлі мен маңызын негіздеу: АТФаза мен Н-АТФазаның белсенділігінің реттелуімен танысу; 5. IT-технологияларды пайдалана отырып, докторанттардың эксперименталды дағдыларын қалыптастыру үшін өзекті мембраналық үдерістерге биофизикалық зерттеу жүргізу. Пән биологиялық мембраналардың құрылысы мен функцияларының негіздерімен таныстырады, ағзаның әр түрлі органдары мен ұлпалары мембраналарының биохимиялық ерекшеліктерін сипаттайды, биоэнергетика процестеріне, бос радикалды құбылыстарға, катаболизм мен анаболизм процестеріне, протондар, электрондарды тасымалдау механизмдеріне, сондай-ақ жарықты сіңірумен өтетін процестермен, Na/K-АТФаза, Ca-АТФаза сияқты мембраналық тасымалдаушы жүйелермен таныстырады, сонымен қатар Н-АТФаза мен АТФ-азаның белсенділігінің реттелуіне ерекше көңіл бөлінеді.

Пәннің мақсаты: заттар мен энергия алмасудағы процестер және оның құрамдас бөліктерінің олардың бірлігінде және қоршаған ортамен өзара байланыста болу туралы түсінік қалыптастыру. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. Организм функцияларының жүйке және гормоналды реттелуінің молекулалық негіздерін сипаттау; 2. Организм фукцияларының принциптерін түсіндіру; 3. Адам ағзасының ұйымдасуының молекулалық-клеткалық деңгейлерінде физиологиялық процестерді реттеу механизмдерін түсінуді меңгеру; 4. Классикалық физиология және жүйелік талдау ұстанымынан ағзаның тіршілік әрекеті процестері және олардың жеке құрылымдық элементтері туралы түсінік негізінде ағзаның функцияларын басқару (реттеу) тәсілдерінің қажеттілігін негіздеу; 5. Физиологиялық функциялардың молекулалық негіздерін тәжірибелік негіздеу үшін өзекті зерттеу жүргізу. Курс тірі ағзаларға заттар мен энергияның айналуының физикалық, химиялық және физиологиялық процестерінің жиынтығын, сондай-ақ заттар мен қоршаған орта арасындағы энергия алмасуды қарастырады.

Пәннің мақсаты – электромагнитті өрістердің тірі организмдерге әсер етуінің биофизикалық механизмдерінің жүйелік түсінігін қалыптастыру, электромагнитті өрістердің түрлі биожүйелерге әсер етуінің жалпы заңдылықтарын түсіндіретін теориялық ережелерді дәлелдей білу. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. электромагниттік өрістердің қасиеттері мен көздері туралы білім мен түсініктерді пайдалана отырып, оқылатын құбылыстарды сипаттау; 2. биообъектілерге электромагниттік өріс әсерінің ерекшелігін түсіндіру; биофизикада қолданылатын зерттеу әдістерін негіздеу үшін электромагниттік өрістер мен электромагниттік толқындарды жіктеу; 3. электромагниттік толқындар мен өрістердің тірі жүйелерге әсерін зерттеу әдістерін негіздеу; 4. электромагниттік өрістер мен толқындардың жасушалардың мембранасына, қан құрылымына, мидың белсенділігіне және т.б. әсер ету механизмдерін дәлелді түсіндіру; 5. IT-технологияларды пайдалана отырып, докторанттардың эксперименталды дағдыларын қалыптастыру үшін өзекті биофизикалық зерттеу жүргізу. Курс электромагнитті өрістер мен электромагнитті толқындармен, электромагнитті толқындар спектрімен, электромагнитті толқындар көздерімен, биомембраналарға электромагнитті толқындардың әсер ету ерекшеліктерімен, қан құрылымына әсер ету ерекшеліктерімен, электромагнитті өрістің бас миының электр белсенділігіне әсер ету механизмдерімен, электромагнитті өрістердің тірі ағзаның мінез-құлқына әсер ету негізгі принциптері мен механизмдерімен таныстырады.

Биологиядағы бос-радикалды процестер Пәннің мақсаты организм клеткаларының тіршілігіндегі бос радикалдардың рөлін талдау, қалыпты және патология кезіндегі биожүйенің фукциялық жағдайын анықтау және бағалау үшін түсінуді қалыптастыру болып табылады. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. эндогенді және экзогенді сипаттағы тірі жүйелердегі бос радикалдардың негізгі көздерін сипаттау; 2. клеткаалардың еркін радикалдармен зақымдану механизмдерінің ерекшелігін түсіндіру; 3. және олардың биохимиялық ферментативті және ферментативті емес физиологиялық процестерге қатысуын талдай білу; 4. биохимиялық ферментативті және ферментативті емес физиологиялық процестерге қатысуларына талдау жасай білу.; 5. организм клеткаларындағы метаболизмді талдау негізінде бос радикалдармен және пероксидтермен "артық" түсуді болдырмау бойынша ұсынымдар әзірлеу. Пән бөгде және табиғи радикалдардың пайда болуының негізгі принциптерімен, олардың биохимиялық ферментативті және ферментативті емес физиологиялық процестерге, биосинтез, тотыға фосфорлануы, липид алмасуын реттеу, митоз және метаболизм процестеріне қатысуларымен таныстырады. Жүрек-қан тамырлары ауруларының кейбір түрлерін тудыратын бос радикалдармен клеткалардың зақымдану механизмдері сипатталады: ишемия, атеросклероз, гипертония, бос радикалдармен және пероксидтермен "артық" түсуді болдырмау бойынша ұсыныстар беріледі.

Пәннің мақсаты – биожүйелердің тұрақты динамикалық стационарлық жағдайын талдау негізінде тұрақты тірі жүйелердің эволюциясын қамтамасыз ететін механизмдер туралы түсінік негізінде күрделілігі әртүрлі деңгейдегі биожүйелердің өзін-өзі ұйымдастыру процестерін сипаттау және бағалау қабілетін қалыптастыру. Пәнді оқу нәтижесінде докторант мына құзіреттіліктерге ие болуы тиіс: 1. тұрақты стационарлық күйлер мен бифуркация нүктелерін сипаттау; 2. фракталдарды қалыптастыру ерекшеліктері мен принциптерін түсіндіру; 3. динамикалық жүйелер мен фракталды құрылымдар эволюциясының механизмдерін түсінуді меңгеру; 4. Динамикалық стационарлық жағдайлар мен фракталды құрылымдар туралы түсінік негізінде организм функцияларын басқару (реттеу) тәсілдерінің қажеттілігін негіздеу; 5. Биожүйелердің фракталды ұйымының эволюциясын эксперименталды негіздеу үшін өзекті зерттеу жүргізу. Пән: фракталдылықты және тепе-тең емес динамикалық жағдайды, бифуркация нүктелерін, биожүйелердің ашықтығын, олардың мінез-құлқын және дамуын математикалық модельдеуді оқытуға бағытталған. Оқу курсы тірі жүйелердің өзін-өзі ұйымдастыру механизмдері мен табиғатын түсінудің теориялық-әдіснамалық негізін қалыптастырады.

Пәннің мақсаты: докторанттардың академиялық сипаттағы мәтіндерді жазудың практикалық дағдыларын қалыптастыру, есептер, шолулар, ғылыми баяндамалар және Scopus-та индекстелген рейтингтік жарияланымдар түрінде жыртқыш емес басылымдардың критерийлеріне сәйкес келетін SJR индексімен жариялау түрінде орындалған жұмыс нәтижелерін ұсыну. Пәннің аясында докторанттар әртүрлі үлгіде ғылыми ақпараттарды талдау және баяндау (есеп, рецензия, шолу, мақала) бойынша біліктіліктерін арттырады; ғылыми мақалаларды ағылшын тілінде жазу ерекшеліктерін ескере отырып, ғылыми мақалаларды рейтингтік ғылыми жарияланымдарда жариялау үшін зерттеу нәтижелерін сипаттаудың құрылымын, форматын, стилін және тілін таңдауға үйренеді; докторлық диссертацияны жазу әдістемесін меңгереді; биофизика саласындағы және іргелес салалардағы басым бағыттар бойынша ғылыми гранттар жазу және рәсімдеу әдістемесін, сонымен қатар ғылыми-баспа процесінің этикалық принциптері мен нормаларына сәйкес ғылыми зерттеулердің дизайнын өңдеуді үйренеді.

Пәннің мақсаты - докторанттың диссертациялық жұмысты орындау кезінде ғылыми зерттеулердің заманауи әдістері мен әдіснамаларын қолдану қабілетін қалыптастыру. Пән аясында қарастырылады: ғылыми зерттеулердің әдістері мен әдіснамалары; докторанттың ғылыми зерттеулеріне заманауи эксперименттік тәсілдер; ғылыми экспериментті жоспарлаудың кезеңдері мен принциптері; биотфизикалық экспериментте биологиялық объектілерді пайдалану ерекшеліктері және эксперимент жұмысының мақсатын шеше алатын заманауи химиялық, математикалық, физикалық және биологиялық зерттеу әдістерін іріктеу; молекулалық деңгейде биофизика обьектілерін зерттеудің тәжірибелік тәсілдері; биологиялық объектілерді зерттеуде молекулалық әдістерді қолданудағы жетістіктер; ғылыми зерттеулердегі компьютерлік эксперименттің ерекшелігі; экспериментті өткізу, нәтижелерін өңдеу және түсіндіру ережелері.

Адам денсаулығы мен табиғатты қорғау принциптеріне, сондай-ақ кәсіби мақсаттарға жету үшін әріптестермен тиімді ынтымақтастық құру және тұлғаның шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін жағдай жасай білу

Биофизикалық процестерді жүйелі түсінігін көрсету, тірі жүйелердегі зерттелетін құбылыстардың физика-химиялық заңдылықтарын түсіндіретін теориялық жағдайларды дәйек келтіре отырып дәлелдеу

Зерттелетін биофизикалық заңдылықтарды түсіндіретін жаңа теорияларды құру үшін ғылыми мәселелерді зерттеу және өзінің ғылыми зерттеулерінің нәтижелерін өндіріске енгізу

Жоғары моральдық-этикалық нормаларды, нақты саладағы қызметті жүзеге асыру кезінде шығармашылық ойлауды сақтай отырып, шығармашылық бірегейлігін көрсету және өзінің кәсіби өсу мен даму траекториясын құру кезінде өзінің жоғары бәсекелестік қабілетін көрсету

Биофизикалық зерттеулердің жаңа заманауи эксперименттік әдістерін әзірлеуге қатысу

Зерттеу барысында туындайтын мәселелердің ғылыми мәнін анықтау және оларды шешу үшін биофизикалық процестер мен құбылыстарды талдау үшін тиісті физика-математикалық аппаратты қолдану

Жоғары оқу орындарында оқу сабақтарын жүргізе отырып, магистрлік және докторлық диссертацияларды басқаруды қамтамасыз ете отырып, тиісті оқу-әдістемелік құжаттамаларды, оқу және оқу-әдістемелік құралдарды әзірлей отырып, педагогикалық қызметті жүзеге асыра білу

Тексеруге және бағалауға жататын мәселелер бойынша қызметті сипаттайтын зерттеулердің, құжаттардың, материалдардың ұсынылған нәтижелеріне талдау мен сараптама жасауды жүзеге асыру, сараптама мәні бойынша қорытындыларды тұжырымдау және негіздеу

Заманауи мультимедиялық, ақпараттық - коммуникациялық технологиялар мен компьютерлік техниканың мүмкіндіктерін, сондай-ақ биологиялық процестер мен құбылыстарды зерттеудің отандық және шетелдік тәжірибесін қолдану

Өз бетінше зерттеулер жүргізу, олардың нәтижелерін түсіндіру және ғылым мен өндірістің осы бағытын дамытуға жеке үлес қосу

Өзінің құзыреттік саласында алынған жаңа идеяларды жинақтау және фактілерді сыни талдау, бағалау, өз зерттеулерінің нәтижелерін қалың жұртшылықпен талқылау қабілетіне ие болу

Биофизикалық зерттеулер мақсатында диагностиканың заманауи эксперименттік әдістерін әзірлеу