8D05201 Экологиялық қауіпсіздік және табиғатты пайдалану в Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университетi

Пән экология, табиғатты пайдалану және табиғатты қорғау саласындағы кең ауқымды міндеттерді шешуге қажетті кешенді экологиялық ойлауды қалыптастыруға бағытталған. Курс көптеген іргелі ғылыми жаратылыстану пәндерімен тығыз байланысты және биологиялық, биогеографиялық, географиялық және экологиялық білім саласында дайындықтары бар докторантура тыңдаушыларына арналған. 3 + + + + + +

Биоиндикация негіздері. Биохимиялық және физиологиялық реакциялар деңгейінде биоиндикация. Ағзалық және популяциялық деңгейде биоиндикация. Биоценоз деңгейінде биоиндикация. Ландшафтық индикация. Ландшафтық индикация бағыттары. Биоиндикаторларды қолданудың қазіргі заманғы салалары

Пәннің мақсаты – докторанттардың жазу дағдыларын дамыту, академиялық мәтіндерді жазу дағдыларын игеру. Пәннің мазмұны: ғылыми мақала, баяндамалар, ғылыми мәтіндердің тұсаукесерлері, диссертация мен монографияларды ағылшын тілінде жазу сияқты ғылыми зерттеулерді сипаттаудың метатілдік ерекшеліктерін зерттеумен байланысты. Пәнді игеру нәтижесінде академиялық мәтін құру шеберлігі оның құрылымы, мақсаттары, жанрлық, стилистикалық ерекшеліктері туралы ойы қалыптасады. Ғылыми-зерттеу жұмысын жазу, оны жариялау тетіктерін игереді.

Жер ресурстарын пайдаланудың экологиялық мәселелері. Топырақ эрозиясы. Тыңайтқыштарды пайдаланудың экологиялық мәселелері. Жайылымдарды, шабындықтарды және басқа да ауыл шаруашылығы жерлерін ұтымды пайдалану. Агроэкологиялық мониторинг.

Қалдықтарды жіктеу. Қалдықтармен жұмыс істеу: жинау, сұрыптау, кәдеге жарату және т.б. түрлі өндіріс және тұрмыстық қоқыстарды өңдеудің ең үздік әлемдік тәжірибесі. Қатты тұрмыстық қалдықтар полигондары және олардың экологиялық рөлі. Қауіпті қалдықтар.

Экотоксикологияның негізгі ұғымдары, экотоксиканттарды жіктеу принциптері. Экотоксикологияның негізгі бөлімдері. Экоуыттылық және экоуыттылық әсері. Биосфераның уыттылығын бағалау критерийлерінің жүйесі. Қоршаған ортаның сапасы және халықтың денсаулығы. Қазақстандағы улы заттармен жұмыс істеуді реттейтін нормативтік құжаттар.

Өсімдіктердің қоршаған ортаның қолайсыз әсеріне бейімделуі. Өсімдік стресс және оның физиологиялық негіздері. Өсімдіктердің құрғақшылыққа, тұздануға, жоғары және төмен температураға төзімділігі. Өсімдіктердің тұрақтылығын арттыру тәсілдері. Антропогендік ластанған топырақты фиторемедиациялау.

Ғылыми зерттеу әдістері тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелердің нәтижелерін коммерциялық мақсатта тауарлар мен қызметтер нарығында ұсынуға болатын бірқатар іс-шараларды әзірлеу және іске асыру процесін білдіреді

Қалдықтарды тиімді және тұрақты басқару, жергілікті өнеркәсіп пен қоғамнан қалдықтарды тұрақты басқару бойынша тиісті дағдылары бар сарапшылардың талаптары. Маңызды экологиялық мәселелерді шешу. Экологиялық заңнама.

Адам ауруларының пайда болуына, таралуына және дамуына экологиялық факторлардың әсері. Токсиканттардың адам ағзасына әсері. Экологиялық аурулар. Әртүрлі өндірістердің медициналық-экологиялық тәуекелін бағалау.

Қоршаған орта компоненттерін бағалаудың және бақылаудың классикалық және заманауи әдістері. Қоршаған орта компоненттерін бақылау, сынама алуды ұйымдастыру. Экологиялық бақылау құрылғылары, аспаптары және жабдықтары. Қоршаған ортаның жағдайын бақылаудың химиялық, физика-химиялық, биологиялық әдістері.

Табиғи және техногендік ортаның экологиялық жағдайын анықтау және дәлелдеу. Өнеркәсіптік кәсіпорындар құратын экожүйенің әртүрлі компоненттеріне: ауа, су, топырақ, биотаға және адамға экологиялық тәуекел деңгейін бағалау.

Сандық есептеу әдістері мен нормативтік құжаттарды пайдалана отырып, өнеркәсіптік өндірісті тұрақты басқару мақсатында ауаға, суға, топыраққа қалдықтарды орналастыру объектісімен жасалатын экологиялық тәуекелді бағалау.

Қоршаған орта мен биоттың жай-күйін бағалау, әртүрлі деңгейдегі табиғат қорғау іс-шараларын әзірлеу, мониторинг нәтижелері бойынша қоршаған ортаға техногендік әсерлердің сипаты мен бағытын және оның сапасын сыни бағалау; қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың маңызды принциптері мен заңдарын негіздеу.

Арнайы бақылау аспаптары мен биоиндикациялық әдістерді пайдалана отырып, су ортасының, топырақтың, атмосфераның сапасына мониторинг жүргізу және талдау жасау. Экожүйені тұрақты дамыту үшін табиғатты қорғау іс-шараларын жоспарлау, әзірлеу және ұйымдастыру.

Агроэкожүйенің экологиялық жағдайын зерттеу үшін топырақтық, агрохимиялық, морфофизиологиялық және биохимиялық зерттеулер жүргізу. Ауыл шаруашылығының (химияландыру, механикаландыру салдары) және өнеркәсіптік өндірістің экологиялық проблемаларын анықтау. Экожүйені қалпына келтіруге бағытталған әдістерді, оның ішінде фиторемедиациялық әдістерді іріктеуді негіздеу.

Ғылыми экологиялық зерттеулердің кешенді процесін жоспарлау, әзірлеу, іске асыру және сыни талдау. Кейіннен коммерцияландыра отырып, өзіндік бірегей зерттеулер жүргізу. Зерттеу нәтижелерін ғылыми мақалалар мен презентациялар түрінде рәсімдеу және ұсыну.