6B07113 Көлік, көлік техникасы және технологиялары в Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Бірыңғай көлік жүйесі және олардың түрлері мен жіктемесі қарастырылады. Сонымен қатар, автомобиль, теміржол, су және әуе көліктерінің ерекшеліктері мен негізгі көрсеткіштері зерттелінеді.

Жоғары математиканың негізгі бөлімдері (негізгі анықтамалар, теоремалар, ережелер) және болашақ кәсіби қызмет саласындағы процестер мен құбылыстарды зерттеуге мүмкіндік беретін есептерді шешудің қарапайым дағдылары зерттеледі: Сызықтық алгебра және Аналитикалық геометрия. Математикалық талдауға кіріспе. Бірнеше айнымалылардың функциялары. Бір айнымалы функцияның интегралдық есебі. Бірнеше интегралдар. Қисық сызықты және беттік интегралдар. Қатарлар. Ықтималдықтар теориясы.

Классикалық және қазіргі физиканың негізгі ұғымдарын, заңдары мен теорияларын игерудің негізгі физикалық құбылыстары мен идеялары зерттеледі. Заманауи ғылыми аппаратурамен, физикалық зерттеу әдістерімен танысу, физикалық эксперимент жүргізу дағдыларын қалыптастыру. Физиканың әртүрлі салаларынан нақты есептерді шешу тәсілдері мен әдістері меңгеріледі, болашақ мамандықтың қолданбалы есептерін физикалық модельдеу дағдылары қалыптасады.

Автомобиль классификациясы және олардың құрылысы, қозғалтқыштың негізгі параметрлері туралы білім қалыптастырынады. Трансмиссияның жалпы схемасы және ілініс, беріліс қорабы және тарату берілісі зерттелінеді. Сонымен қатар, карданды беріліс, қаңқа және тарту-іліну құрылғысы, тежегіш жүйесі, рульдік басқару, дөңгелектер мен шиналар қарастырылады.

Техникалық нысандарды графикалық көрсету және кеңістікте геометриялық бейнелерді қалыптастыру және сызбаларға детерминанттар көрсету зерттелінеді. Графикалық дизайн сызбасы және жалпы шолу суретін оқу және толықтыру дағдысына иеленеді

Машиналардың гидравликалық және пневматикалық жүйелерінің жұмысы, оларды сауатты пайдалану, ақауларының себебін анықтау және оларды жою түсіндіріледі. Сонымен қатар, оларды жобалап есептеу үшін сұйықтар мен газдар механикасын білу дағдылары меңгеріледі.

Сызбада кеңістік пішіндерін кескіндеу арқылы студенттердің кеңістік туралы мәліметтерін ұлғайтып, кеңістікті елестете білу қабілетін дамыту. Графикалық модельдерді пайлаланып кеңістік пішіндерді мен қатынастарына байланысты есептерді шеше білу. Қолданбалы және графикалық бағдарламаларды пайдалану арқылы сызбалар сызу.

Көлемді гидравликалық машиналардың конструкциясы мен жұмыс принципі, көлемді гидротехникалық берілімдерді есептеу және жобалау әдістері, гидродинамикалық және пневматикалық жүйелерді пайдалану қарастырылады.

Күш және күштер жүйесі, статиканың аксиомалары, қос күш теориясы және күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары қарастырылады. Сонымен қатар, нүкте және қатты дененің қозғалыстарының берілу тәсілдері, олардың жылдамдықтары мен үдеулерін зерттеу кіреді. Ең жиі кездесетін типті инженерлік құрылым элементтері мен машина бөлшектерін беріктікке және орнықтылыққа есептеудің әдістері мен тәсілдері меңгеріледі.

Күш және күштер жүйесі, ауырлық центрі, күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары зерттелінеді. Нүкте қозғалысының берілу тәсілдері. Қатты дененің қарапайым және жазық қозғалыстары қарастырылады.

Көлік құралдарының іштен жану қозғалтқыштарының құрылылысы және түрлері, трансмиссиясының құрылысы, жүріс бөлігі, шанақ және кабинасының құрылысы, басқару механизмдерінінің құрылысы, электржабдықтарының құрылысы қарастырылады. Білім алушыларда көлік техникасын тиімді пайдалану үшін барлық агрегаттардың және механизмдердің мақстаты, жұмысы және қатынасы туралы білім жүйесі қалыптасады.

Қазіргі заманның талабына сәйкес қоғам дамуының іргелі қағидасының бірі жастардың білімге, прагматизмге, бәсекелі қабілеттілікке деген ұмтылыс болуы қажет. Студент жастардың зердесі мен санасының ашықтығы – рухани жаңғыруды тиімді жүзеге асырудың басты шарты болып табылады.

Негізгі түсініктер мен анықтамалар, құрылымдық металлдар, металл емес материалдардың және басқа да материалдардың құрылымдық ерекшеліктері, олардың қасиеттерінің құрылымы мен құрамына тәуелділігі қарастырылады. Сыртқы әсер ету және пайдалану жағдайында материалдарда кездесетін құбылыстардың физикалық мәні зерттелінеді.

Халық шаруашылығында кеңінен таралған машина мен тетіктердің жалпы бөлшектерінің құрылымы мен есептеу жолдары және олардың құрылымын құру мәселелері қарастырылады. Машина бөлшектерінің құрылымы мен жұмыс істеуі, қолдану орны, машина бөлшектерінің құрылымын жасау, есептеу жолдарын автоматтандыру негіздері қаралады.

Материалдардың құрамының және қасиетерінің арасындағы байланысты, сонымен қатар конструкциялық материалдарды талдау тәртібін оқыту, конструкциялық материалдарды өңдеу және балқытып қалыптарға құю, қысыммен өңдеу, пісіру, кесу және басқа әдістерімен өңдеу арқылы пішінің өзгертіп дайындамалар мен бөлшектерді жасау технологиясымен білімгерлерді таныстыру қарастырылады.

"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет" пәні "Бизнес, басқару және құқық" бағытындағы білім алушыларда сыбайлас жемқорлық көріністеріне мүлдем төзбеушілікті қалыптастыруға бағытталған. "Қазақстан-2050" стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" сынды мемлекеттік құжаттар сыбайлас жемқорлықты ұлттық қауіпсіздікке тікелей қауіп-қатер дәрежесіне көтерді.

Метрология ұғымдары, өлшеу құралдары, көліктегі метрологиялық қызмет қарастырылады. Сонымен қатар, метрологиялық бақылау және қадағалау түрлері, стандарттау жүйесінің нормативтік базасы, шектер мен қондыру, үйлесімділік пен өзара алмасу тұжырымдамасы, көліктік сертификаттау зерттелінеді.

Электротехника, электроника және автоматика пәні ғылым ретінде өте күшті ғылыми, техникалық және гуманитарлық потенциалға ие, ол жалпы адамзат мәдениетінің маңызды компоненті болып табылады. Олар ғылыми база болып табылатын электротехника, физика және математиканың бір-бірімен тығыз байланыс.

Автокөлік қызметін лицензиялау, көлік үрдістерін жүзеге асырумен байланысты барлық қызмет түрлерін мемлекеттік реттеу, тасымалдау, көлік-экспедициялық және басқа да қызметтерді лицензиялау туралы ереже зерттелінеді. Сонымен қатар, сертификаттау түсінігі, сертификаттаудың құқықтық негіздері мен нормативті-құқықтық базасы қарастырылады.

Мақсаты: қоршаған ортамен қауіпсіз өзара әрекеттесу, адамның қоршаған ортасының қауіпсіздігі, қоршаған орта факторлары және қоршаған орта сапасының жаһандық өзгеруі және олардың салдары туралы білім беру. Сұрақтар: су ресурстарының экологиялық қауіпсіздігі, әуе бассейні, жер ресурстарының сарқылуы, экологиялық тәуекелдер, азық-түлік қауіпсіздігі, адамның қызметімен байланысты табиғи және техногендік апаттар және олардан қорғану жолдары.

«Сөйлеу мәдениеті» пәнін оқу қазіргі тілдік тұлғаны қалыптастыру, студенттердің жалпы сөйлеу мәдениетін арттыру, ауызша және жазбаша әдеби тіл нормаларын меңгеруді жетілдіру; қарым-қатынастың әр түрлі жағдайларында тиімді тілдік мінез-құлықтың дағдылары мен іскерліктерін дамыту мақсатын көздейді. Сондай-ақ, көпшілік алдында сөз сөйлеу, дау мен іскерлік қарым-қатынас жүргізу дағдыларын игеруге назар аударылады.

Пән қолдану салалары бойынша Қазақстан Республикасының «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасын ендіру және жүзеге асырудың негізгі кезеңдерін, электрондық қызметтерді көрсетудің сандық платформаларын, әртүрлі кәсіби салаларда цифрлық ақпаратты өңдірудің түрлі әдістерін қарастырады.

Пән үш бағытты қамтиды: бизнесті басқару, қызметтің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аясы; бизнес идея және бизнес жоспарды дамыту; пәннің негізгі бағыттарының бірі ретінде студенттерді жеке жауапкершілікке, ынталандыруға, инновациялыққа, талпынысқа және қоғам алдындағы жауапкершілікке үйретеді.

Электр және электрондық жүйелердің, құрылғылар мен аппараттардың кешенді жиынтығы, жұмыс процестерін, сипаттамалары мен тестілеу әдістерін қамтитын автомобильдің электр жабдықтары, көлік техникасының электртехникалық қондырғыларының жұмыстары мен жобалау принциптері, техникалық пайдалану кезінде өндірісті электрмен жабдықтау схемалары мен технологиялары, ресурс үнемдеу әдістері туралы білім алу.

Көлік техникасын пайдалану барысында жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз ету және көлік ресурсын сақтай отырып техникалық қызмет көрсету мен жөндеу шығындарын азайту туралы терең білім меңгеріледі. Автомобильдер мен олардың құрылымдық элементтерінің техникалық жай-күйіндегі өзгерістердің заңдылықтары, пайдалану процесінде сенімділікті қамтамасыз ету әдістері қарастырылады.

Өнеркәсіп кәсіпорындарының көліктерінің негізгі параметрлері, өнеркәсіп кәсіпорындарының автокөліктерінің негізгі параметрлері, өнеркәсіп кәсіпорындарының көліктерінің қозғалысына қарсыласуын анықтау әдістері, көтеру-тасымалдау машиналардың жіктелуі қарастырылады

Көлікте жасанды интеллектті қолдану перспективалары туралы мәселелер зерделенеді: пилотсыз автокөлік құралдарында жасанды интеллектті пайдалану, көлік техникасының техникалық жай-күйіне болжамды мониторинг жасау, тасымалдаушылардың жолаушылар мен автопарк ағынын бақылауы, жолаушылардың жоғары жайлылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ететін заманауи жабдықтар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалану мәселелері қарастырылады.

Автомобильді пайдалану қасиеттері және әсер ететін факторлар, оның қозғалысы кезінде әсер ететін күштер, автомобильдің түзу сызықты қозғалысында әсер ететін күштер туралы білім қалыптасады. Автомобильдің тартымдық – динамикалық қасиеттері мен оның тежеулік қасиеттері зерттелінеді.

Көлік техникасын құрастыруда қолданылатын компьютерлік 3D модельдеудің теориялық негіздері мен әдістері оқылады; оларды жобалау кезінде көлік техникасының механизмдері мен тораптарын 3D модельдеу және есептеу бойынша қолданбалы бағдарламаларды пайдалану зерттеледі.

Ақпараттық жүйелердің рөлі, байланыс және оның көлік процесін ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырудағы рөлі, көліктегі байланыс жүйелері мен құралдарының мақсаты, түрлері, сипаттамалары мен қолданылу аясы, деректерді беру негіздері, мәліметтер базасы мен банктері, әр түрлі көлік түрлерінің өзара әрекеттесуі зерттеледі. Ақпараттық технологияларды пайдалану кезінде АКК қызметінің тиімділігін бағалау әдістері, AКК-да ақпараттық технологияларды пайдалану тиімділігін бағалау қарастырылады.

Үздіксіз көлік машиналардың жұмыс істеу қағидаларын, конструкциялық ерекшеліктерін, жүктеу режимдерін, олардың компоненттерін, жинақтарын және механизмдерін зерттеу; ұтымды техникалық және экономикалық көрсеткіштерді таңдау негізінде үздіксіз көлік машиналардың негізгі механизмдерін пайдалану, жобалау және жобалау есептерін орындау зерттелінеді.

Көлікте қолданылатын отынның баламалы түрлері, баламалы отын қасиеттерінің жалпы автомобильдің техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне әсерін талдау зерделенеді, баламалы отынды пайдалана отырып, энергия үнемдеу технологияларын әзірлеу қағидаттары, баламалы отын түрлері сапасының көрсеткіштерін айқындаудың негізгі әдістері, баламалы отынды қолдану кезіндегі артықшылықтар мен кемшіліктер қаралады.

Көлік құралдары мен жабдықтардың конструкцияларын талдау және бағалау, көлік құралдары мен жүйелерінің жұмыс істеу заңдылықтарын және принциптерін зерттеу, олардың пайдалану қасиеттерінің параметрлерін жақсарту жолдары қарастырылады.

Жылулық қозғалтқыштардың жалпы типтерінің құрылымдық ерекшеліктері мен әрекет ету принципі қарастырылады. Поршеньдік және аралас қозғалтқыштардың жұмыс процестерінің теориясының негіздері, қозғалтқыштардың негізгі параметрлерін және жылу балансын есептеу әдістері ұсынылған. Поршеньдік қозғалтқыштың негізгі бөліктері мен механизмдерінің конструкциялары сипатталған.

Заманауи тиеу-түсіру машиналарын, жабдықтарды, пневматикалық, гидравликалық және аспа көліктерді, автокөлік және вагондарды бөлгіштерді, оларды есептеу теориясын, кешенді механикаландыру және жүк тиеу-түсіру және қойма операцияларын автоматтандыру жобаларын әзірлеуде технологиялардың түрлерін таңдаудың негізгі көрсеткіштерін анықтау зерттелінеді.

Логистика туралы түсінік, оның міндеттері мен қызметтері, өндіріс процестерінің логистикасы, көлік құралының түрін таңдау, көлік қозғалысының желісі, тасымалдаудың технологиялық жүйесі және оның сипаттары қарастырылады.

Отындар, мұнай және мұнай өнімдері, әр түрлі қозғалтқыштарға арналған отындар түрлері зерттелінеді. Сонымен қатар, шикізаты мұнай емес отындар, майлау материалы, трансмиссия майлары, пластикалық жағар майлары, суыту сұйықтығы және гидравликалық беріліс сұйықтары қарастырылады.

Негізгі ережелер мен мәселелер берілген. Іштен жану қозғалтқыштарын көтеру-тасымалдау, құрылыс, жол техникасы мен жабдықтардың негізгі электр қондырғылары ретінде қарастыру, қозғалтқыштың жүйесінің негізгі тораптары, электр жетек және іштен жану қозғалтқыштарынан жетек алу ерекшеліктері қарастырылады. Қозғалтқыш-трансмиссия жүйесінің шығу сипаттамаларын есептеу және құрастыру жүзеге асырылады.

Көлік техникасын арнайы компьютерленген техникалар көмегімен диагностикалау және техникалық қызмет көрсету және көлік техникасының диагностикалық параметрлері зерттеінеді. Сонымен қатар, диагностика жүйесі, диагностика технологиясы және диагностикалық параметрлер және нормативтері қарастырылады.

Машиналарды диагностикалау әдістері, құралдары мен жүйелерінің қазіргі заманғы даму тенденциялары, машиналарды диагностикалаудың ұтымды әдістері мен құралдарын таңдау және негіздеу, режимдерді есептеу тәртібі және машиналарды диагностикалаудың әртүрлі әдістерінің технологиялық процесін негіздеу, ең ұтымды шешімдерді таңдау үшін диагностиканың әртүрлі әдістерін талдау зерттеледі.

Өндірістік роботтың функционалдық механизмдері мен жүйелері, механикалық қол құрамдарының жетегінің беріліс кинематикасы, өндірістік роботтардың дәл модельдері және бағдарламалық жасақтаманың қозғалысының дәлдігін арттыру жолдары қарастырылады.

Көлік құралдарының қауіпсіздігі туралы түсінік, жол-көлік оқиғасы және автомобиль қауіпсіздігінің түрлері, автомобильдің құрылымдық қауіпсіздігі туралы нормативтік құжаттар зерттелінеді. Автомобильдің белсенді қауіпсіздігі, автомобильдің тартымдық динамикалығы және оның қозғалыс қауіпсіздігі үшін маңызы қарастырылады.

Cтуденттер жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру және іске асыру дағдыларын меңгереді, және көтеру-тасымалдау, құрылыс, жол құралдары мен жабдықтарын жөндеу бойынша қызмет көрсету және утилизациялау үшін заманауи бакалаврды қалыптастыруда шешуші мәнге ие болады.

Өндірістік-техникалық база және автомобиль көлігі, АКК-ның өндірісітік-техникалық базасының күйі және даму жолдары, АКК-ны жобалау тәртібі, автокөлік кәсіпорнындағы өндірістік жұмысшылар саны мен жұмыс көлемі есебі қарастырылады. Автокөлік кәсіпорнындағы өндірістік аймақтар, учаскелер мен қоймалардың технологиялық есебі жүзеге асырылады.

Көлік техника өндірісінің технологиясының негіздері, тетікті өңдеудің дәлдігі, тетіктерді базалауғ көлік техникасының жөндеудің жалпы жағдайы зерттелінеді. Көлік техникасын жөндеу өндірісін ұйымдастыру негізі, көлікті техникасын жөндеуге қабылдау, оларды шашу мен тазалау, тетіктердің техникалық жағдайын анықтау қарастырылады.

Технологиялық жабдықтардың жалпы сипаттамалары мен түрлері, техникалық қызмет көрсету және ағымды жөндеудің технологиялық процессін механикаландыру, технологиялық жабдықтардың жетегін жобалау негіздері туралы білім қалыптасады. Тазалап-жуу жұмысына, көтеріп – тасымалдау, бақылау-диагностикалық, шашып – жинау және жөндеу жұмыстарына, дөңгелекті жөндеу және техникалық қызмет жасау, кузовты жөндеуге арналған жабдықтарды зерттеу.

Әртүрлі қуаттылықтағы автомобиль көлігі кәсіпорындарында өндірістік процестерді ұйымдастыру мен басқарудың теориялық және практикалық мәселелері қарастырылады. Ұйымдастыру нысандары мен меншік түрлеріне қарамастан өнеркәсіп кәсіпорындарында қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету саласында еңбек заңнамасының негізгі талаптары келтіріледі.

Ғылым және техниканың жаңа саласы, механика, электроника және микропроцессорлық техника, информатика білім салаларына негізделген машиналар мен қозғалысты компьютерлік басқару жүйелерін құру және қолдануға, сонымен қатар заманауи, жаңа сапалы, тіптен әмбебап қасиеттері бар электрмеханикалық жүйелердін зерттеу жүргізіледі.

Басқарудағы жүйелік көзқарас негіздері, менеджменттің дамуы, өндірісті ұйымдастырудың жүйелік негіздері, автокөлік кәсіпорындары жұмысын ұйымдастыру негіздері зерттелінеді. Сонымен қатар, кәсіпорында өндірісті ұйымдастырудың түрлері, кәсіпорынды материалдық-техникалық қамтамасыз етуді жоспарлау қарастырылады. Экономикалық мәселелер бойынша негізгі теориялық танымдарды білу дағдысы меңгеріледі.

Көлік техникасы мен материалдарды ұтымды қолдану әдістерін, өндірудің, пайдаланудың техникалық қызмет көрсету және жөндеудің тиімділігін арттыру әдістерін біледі

автоматтандырудың заманауи техникалық құралдары мен роботталған техникалық жүйелерді пайдалана отырып, көліктік процестерді басқаруды біледі

Көлік техникасының жекелеген элементтерін, агрегаттарын және жүйелерін жобалау және есептеуді біледі

көлік техникасы мен материалдарды ұтымды қолдану әдістерін, өндірудің, пайдаланудың техникалық қызмет көрсету және жөндеудің тиімділігін арттыру әдістерін біледі

Техникалық жүйелер және технологиялық процестердің қауіп-қатерлерінен қорғану әдістерін және құралдарын қолдануды, көлік техникасын өндіру, пайдалану, жөндеу және утилизациялау жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыруды біледі

ақпараттарды іздеу, сақтау, өңдеу, қорғау және таратуда цифрлық технологияны, әртүрлі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану және тіршіліктің әртүрлі салаларында кәсіпкерлік білімді қолдана білу.

Көлік техникасының техникалық күйін және қалдық ресурсын бағалай алады, диагностикалауды, техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеуді ұйымдастыра алады

көлікті пайдаланудың техникалық және технологиялық мәселелерін анықтау, тұжырымдау және шешу үшін іргелі білімдер жүйесін қолдана алады. Жобалық-құрылымдық және техникалық құжаттамаларды жасауды, көліктік-технологиялық үдерістерді және олардың элементтерін зерттеуді жүргізуді және модельдеуді біледі

құқықтық сауаттылықты арттыру, мінез-құлық мәдениеті мен қарым-қатынастың этикалық нормаларын, кәсіби міндеттерін орындау.

көлік техникасының агрегаттары мен жүйелерінің жұмысының пайдалану көрсеткіштерін анықтай алады, көлік техникасының құрылысын, жұмыс принципін біледі

көлік кәсіпорындарын жобалауды және оларды жаңғыртуды біледі

дене шынықтырудың әдістерімен және құралдарымен толыққанды әлеуметтік және кәсіби қызметті қамтамасыз ету, қауіпсіздік мәдениетін меңгеру, экологиялық жағдайдан хабардар болу.

жеке, мәдени тұрғыдан және кәсіби қарым-қатынас бағыттарындағы мәселелерді шешуде ауызша және жазбаша түрде қазақ, орыс және шет тілдерінде байланыс жасау.

Қорларды басқаруды, жеткізу тізбегіндегі қоймалауды, тауарларды жеткізу немесе қызмет көрсету бойынша байланыстарды қалыптастыруды, тасымалдау көлемін болжамдау және жоспарлауды біледі

әлемдік көзқарасты қалыптастыруда философиялық білімді қолдана білу, сонымен бірге азаматтық ұстаным қалыптастыруда тарихи дамудың негізгі этаптары мен заңдылықтарын талдай білу мүмкіндігі.