7M02301 Филология:қазақ в Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университетi

Терминнің критерийлерін анықтап, А.Байтұрсынұлы, Қ.Жұбанов, Е.Омаровтың еңбектеріндегі терминдерді теориялық тұрғыдан білімалушы меңгеруі тиіс. Салааралық, интернационалдық терминдерді қалыптастыруда, синтетикалық, аналитикалық, аралас, калька тәсілдері қолданылады. Академик Ә.Қайдар, Ш.Құрманбайдың тұжырымдарынша кейде фоно-морфологиялық принципті ұстануға болады. Теориялық, қолданбалы деңгейде поливерп, универп амалдары жіті меңгерілсе, талдау жасалса, зерттеушінің шығармашылық әрекеті де заманға сай қалыптасады. Отандық және шетелдік ғылымның теориялық, әдіснамалық және технологиялық жетістіктерін игереді.

Мақсаты – магистранттардың басқару психологиясы бойынша білімдерін және стратегиялық, жобалық және басқа да басқару түрлеріндегі негізгі психологиялық механизмдерді меңгеру негізінде басқарушылық шешімдерді қабылдаудың практикалық дағдыларын дамыту. Мазмұны: Басқару қызметінің тиімділігінің психологиялық факторлары. Жанжал психологиясы, медиация, кәсіби қызмет, іскерлік қарым-қатынас және команда құру. Психодиагностика және персоналды бағалау әдістері. Психологиялық тренингті әзірлеу және өткізу әдістемесі. Сабақ беру әдістері: тамыр әдісі, жобалық әдіс, кейс-стади.

«Функционалды стилистиканың теориялық мәселелері» пәні қазақ әдеби тілінің функционалды стильдерін теориялық және практикалық жағынан меңгеруге көмектеседі. Магистрант тілдік материалдарды функционалдық тұрғыдан бөлімдерге бөледі, талқылайды, мәтіндердің стильдік сипаттарын ашып көрсетеді және оларды өздері құрастырады. Функционалды стилистиканың теориялық мәселелерін ғылыми танымның қазiргi үрдістері негізінде қарастырады. Пән бойынша жинақтаған білім мазмұнын зерттеу міндеттерін шешуде ғылыми тұжырымдар,креативті шешiмдер ұсынуда қолдануға дағдыланады.

Мақсаты: Зерттеу тақырыбы бойынша қажетті ғылыми әдебиеттерді іздестіру, оларды ғылыми-педагогикалық іс-әрекетте практикалық қолдану бойынша негізгі білім мен дағдыларды қалыптастыру. Мазмұны: Ғылыми зерттеудің әдістемесі және әдістері туралы түсініктер. Зерттеу этикасының принциптері. Зерттеушінің ғылыми саналылығы және плагиат мәселесі. Ғылыми дәйексөздің принциптері мен мәдениеті. Зерттеу этикасының нормалары мен механизмі. Зерттеу қызметін этикалық реттеудің халықаралық мойындалған стандарттары. Оқытудың белсенді әдістері: ризома әдісі, жобалық әдіс, кейс-стади.

Курсты оқытудың мақсаты-жоғары мектеп оқытушысының кәсіби педагогикалық мәдениетінің негіздерін меңгеру, болашақ оқытушыларды жоғары мектеп педагогикасының жалпы проблемаларымен, әдіснамалық және теориялық негіздерімен, оқыту мен тәрбиелеуді талдаудың, жоспарлаудың және ұйымдастырудың қазіргі заманғы технологияларымен, оқытушы мен студенттің ЖОО-ның білім беру процесіндегі субъектілік-субъектілік өзара іс-қимылының коммуникативтік технологияларымен таныстыру, Мультимедиялық презентациялар мен бейнематериалдарды көрсету, әдістемелік материалдарды пайдалана отырып практикалық сабақтар өткізу.

Курстың мақсаты: сөйлеу әрекетінің әр түрлі аспектілерін үйрету: оқу дағдыларын жетілдіру, монологтық және диалогтік сөйлеу, дыбысты сөйлеуді тыңдау арқылы түсіну. Курс барысында магистранттар кәсіби сөздік қорын кеңейтеді, әр түрлі электронды сөздіктермен және анықтамалықтармен жұмыс жасауды үйренеді. Оқыту процесінде коммуникативті, интерактивті әдістер, жеке және топтық жұмыс түрлері қолданылады, интернет -ресурстар белсенді қолданылады. Материалдар мен дереккөздер әр түрлі мамандықтардың ерекшеліктерін ескере отырып таңдалады

Курстың мақсаты: ғылыми ойлау мәдениетін қалыптастыру. Мазмұны: қазіргі ғылым философиясының негізгі мәселелерін, оның тарихи эволюциясының негізгі кезеңдерін, ғылыми танымның, дәстүр мен дүниетанымның дамуын зерттеу; ғылым философиясының негізгі ұғымдары: логикалық-гносеологиялық, позитивизм, постпозитивизм; қазіргі өркениет мәдениетіндегі тарих ғылымы; қазіргі білім берудегі, тұлға мен қоғамдық сананы қалыптастырудағы ғылымның рөлі. Оқыту технологиялары мен әдістері: топтық жұмыс, жобалық жұмыс.

«Қазақ тілінің функционалды-коммуникативтік синтаксис» пәні синтаксисті функционалдық, коммуникативтік аспектіде зерттелу негізінде анықталып, тілдің коммуникативтік бірліктері ретінде дисскурс, тілдесім актісі, тілдесім жанры, тілдік жағдаятты саралайды. Бір тілдік форманың түрлі семантиканы жеткізу әлеуеті анықталады. Тілдік бірліктердің нақты коммуникативтік сөйлеу жағдаятындағы түрлі семантикалық өзгерістерге түсетіні, синтаксистік бірліктердің стилистикалық-прагматикалық қызметі талданады. Қазіргі қазақ тілінің функционалды-коммуникативтік синтаксисінің өзекті мәселелері филология ғылымының жаңа бағыттары негізінде қарастырылады.

Мәдени құндылықтардың тілдегі репрезентациясын мәдени кодтар негізінде анықтау, мәдени код түрлері, оларға лингвистикалық сипаттама беру лингвомәдени қоғамдастықтың таным нәтижесін саралау негізінде анықталады. Ұлттық мәдениеттің аса маңызды бөлігінің символдық мәнін, мәдени ақпаратын ашу лингвомәдени аспектіде ана тіліміздің бейнелі жүйесіндегі мәдени кодтарды зерделеу және сипаттау арқылы іске асырылады. Мәдени кодтар ғаламды концептуализациялауда ұлттық дүние бейнесінің ерекшелігі, маңызды этникалық модуль ретінде танылады.

Аталым теориясының негіздері болмыстағы заттар мен ұғымдардың атауларын антропоцентристік парадигмада саралайды. Аталым сөздің көрінісін өмір – таным – аталым үштігі арқылы зерттейді. Тіл біліміндегі сөзжасам, көпмағыналық, сөзтіркесім мәселелері аталымның теориялық-танымдық негізі болады. Жаңа сөздерді аталым шарттарымен байланыстыра зерделеп, әр халықтың әлеуметтік-мәдени және саяси болмысын айқындауда тіл білімінің жаңа бағыттарымен байланыста тығыз қарастырады.

«Әлем әдебиетінің тарихы» пәнінен магистранттарға батыс елдері халықтары әдебиетінің тарихы, даму кезеңдері, әдеби бағыты, әлем әдебиетіндегі құнды көркем мұралар, шетел әдебиетіндегі проза мен поэзияның, драманың өзіндік ерекшеліктері, тақырыптық, идеялық, жанрлық, көркемдік тұрғыдан жаңа биіктерге көтерілу құбылыстары туралы білім беру көзделеді. Әлем әдебиетінің материалдарын ұлттық әдебиеттану ғылымының жетістіктерін таныту үшін салыстырмалы-типологиялық талдаулар жасауды көздейді. Магистранттардың әдеби шығармаларды кешенді талдау дағдысы дамытылады.

Пәннің мақсаты –қазіргі әдебиеттану әдіснамасындағы өтпелі процестердің мәнін ашып, қазіргі батыс және ұлттық әдебиеттанудағы жетекші ғылыми мектептердің негізгі теориялық заңдылықтарымен, олардың өзара әсері байланысын қарастыру. Пәннің міндеті – көркем мәтінді талдау әдістемесіне әртүрлі тәсілдерді ұсынатын жетекші әдебиеттанушы ғалымдардың еңбектерін зерделеу; әдебиет туралы ғылым дамуының қазіргі кезеңінде әдеби шығарманы талдаудың неғұрлым өзекті қағидаттарының мүмкіндіктерін көрсету.

Қазақ тіл біліміндегі уәждеме мәселелері сөздің ішкі формасы, мотив, атау мен зат арасындағы байланысты лингвомәдени аспектіде қарастырылады. Уәждеме, уәж, демотивация, ремотивация, неомотивация, уәждемелік форма, уәждемелік мағына, уәждемелік парадигма терминдерінің мағынасы ашылып, аталым – уәждеме – сөзжасам үштігінің байланысы сараланады. Уәждеме теориясы лексикологиялық, лексикографиялық, танымдық, ономасиологиялық аспектілерінде анықталады, уәждемелік талдау жасау арқылы меңгеріледі. Қазіргі қазақ тіліндегі тілдік тақырыптардың жүйелену процесі арасындағы айырмашылықтар анықталады.

«Мәтін лингвистикасы» пәні мәтін түрлерін ажырату, олардың түзілімі мен қатысымдық, прагматикалық мәнін сындарлы бағалай білуге көмектеседі. Мәтінтану іліміндегі зерттеу әдістері мен технологияларын жете түсініп, мәтін түзудің заңдылықтарын ашып көрсетеді. Өз зерттеулерінде қолдану мәселелерін шешеді. Өз бетімен зерттеу міндеттерін қою және шешу үшін теориялық және практикалық білімді қолдануды, мәтін лингвистикасы туралы ғылыми көзқарастарды бағалап, сол арқылы өз пікірін тұжырымдай білуді меңгертеді.

Әдістеме ғылымының қоғам дамуымен, ғылымдағы өзгеріс-жаңалықтармен үнемі қалыптасып даму үстінде болатындығын ұғынады. Болашақ маман сол өзгерістерге сай ізденіс үстінде болу керектігін біледі, әрі оны өзінің басты принципі ретінде ұстанады. Критериалды бағалау технологиясын (ФБ,БЖБ, ТЖБ және т.б.) 12 жылдық білім беру бағдарламасының мазмұнына сәйкес тиімді қолданады. ЖОО-ның білім беру үрдісінде оқытушы мен студенттің субъективті өзара әрекеттестігінің коммуникативтік технологияларын игереді.

Бұл пән магистранттарға Есіл-Көкше өңіріндегі ақын-жазушылар шығармагерлігі, шығармашылық бағытының ерекшеліктері, аймақтық поэзия, проза, драматургия, сатираның қалыптасуы мен даму өрісі, аймақтық әдебиеттің өзіндік ерекшелік-бітімі, оның танымдық-тәрбиелік, эстетикалық мәні, аймақтық әдебиеттанушылардың ғылыми мұрасы, әдеби процестегі орны жөнінде жан-жақты білім беруді көздейді. Аймақтық әдебиеттанудың ұлттық әдебиеттанудың дамуындағы өзіндік орны айқындалады. Магистанттар аймақтық әдебиеттану мұраларын ұлттық әдебиеттану ғылымымен салыстыра отырып талдау жүргізуді меңгереді.

Қазақ фольклорының поэтикасы қазақ фольклорының жиналу, жариялану тарихы мен табиғатын, даму жолдарын қарастыратын пән. Фольклордың эстетикасы, тарихи-әлеуметтік сипаттары, оның дәстүрлік стильдері, халық шығармашылығының көркемдік әдістері, ауыз әдебиетінің шындыққа эстетикалық қарым-қатынасын танымдық тұрғыдан болашақ мамандар бойына сіңіру және қазақ фольклортану ғылымының жеткен жетістіктері мен шешімін күтетін мәселелеріне назар аудару көзделеді. Ұлттық фольклористика мәселелері әлемдік әдебиетпен тығыз байланыста қарастырылады.

Пәннің мақсаты – қазақ әдебиеті, мәдениетаралық коммуникация саласындағы әдеби редакциялауда білім мен дағдыларды қолданумен байланысты практикалық іс-шараларға түлектердің кәсіби құзіреттіліктерін қалыптастыру. Курстың міндеттер– стилистика және әдеби редакциялау дың теориялық негіздерімен танысу; - мәтін ұғымын және мәтін типологиясын зерттеу; білім алушыларды әдеби редакциялау кезінде мәтіндерді түзетудің әртүрлі түрлерімен таныстыру; мәтіндегі әр түрлі сөйлеу қателерін талдай білуге машықтандыру.

Магистранттар бұл курстан қазақ тіл ғылымының қалыптасып даму тарихымен, қазақ әдеби тілінің әлеуметтік-қоғамдық мәнімен танысады. Тіл ғылымының негізін салушылар А.Байтұрсынов, Қ.Жұбанов, С.Аманжолов, Ғ.Мұсабаевтың ғылыми еңбектері, олардың тілдің әр саласына енгізген жаңалықтарымен, ғылыми-теориялық классификацияларымен танысады, әрі қазіргі қазақ тіліндегі тілдік тақырыптардың жүйелену процесі арасындағы айырмашылықтарды көреді, өздерінің таным-түсініктерімен дәлелдей алады. Қазақ тіл танымының тарихы бойынша білімдерін басқа пәндерден алған білімдерімен интеграциялайды.

Курс магистранттың этнолингвистика мен паралингвистиканың және әлеуметтік лингвистиканың өзекті мәселелері мен теориялық негіздерін жан-жақты зерделеуге мүмкіндік береді, олардың ерекшеліктері анықталады. Антропоцентристік, танымдық, гендерлік, функционалдылық ұстанымға басымдылық беріледі. Пән ұлттың ойлау ерекшелігімен, тарихи-әлеуметтік, когнитивтік болмысымен, ділімен, мәдениетімен байланыста оқытылады. Әртүрлі ғылыми бағыттар негізінде жинақтаған білімді интеграциялап, зерттеушілік ұстанымдарын пәнаралық байланыста жүзеге асыра білуге дағдыланады.

Магистрант қазақ әдеби тілінің әлеуметтік мәнін біледі. Енді тілдің әлеуметтік мәнінің иемденуші халықтың тарихымен, оның мемлекеттігінің тарихымен тығыз байланысты екенін ғылыми деректер арқылы ұғынады. Әдеби тілдің ұйымдастырушылық, қоғам мүшелерінің басын қосушылық сипаты болады деген шартты белгісінен оның «мемлекеттік тіл» деген ұғымды білдіретіндігін біледі, тілдің алдындағы жауапкершілікті сезінеді. Қазақ әдеби тілінің әлеуметтік мәнін филологиялық зерттеулер негізінде қарастырып, өзіндік тұжырым жасай алады.

Пәннің мақсаты - негізгі поэтикалық формалар мен категориялардың дамуының тарихи кезеңдері туралы, тарихи поэтиканың әдістері туралы, осы ғылымның тарихы туралы, әдеби құбылыстарға тарихи көзқарас дағдылары туралы құзыреттілік түсініктерін қалыптастыру. Пәннің міндеті– көркем поэтиканың объектісі мен тақырыбын, негізгі поэтикалық формалар мен категориялардың дамуының тарихи кезеңдерін, әдебиет материалында поэтикалық формалар мен категориялардың генезисі мен эволюциясын, салыстырмалы талдау дағдыларын меңгеру.

Қазақ фольклористикасының тарихында фольклордың тегі, жанрына қарай жіктелуі, тарихи зерттеу принциптері, қазақ фольклорының қалыптасу, даму кезеңдерін қарастыратын пән. Қазақ ауыз әдебиеті үлгілерінің басқа халықтарда кездесу себептерін типологиялық, поэтикалық жағынан дәлелдей отырып, халықтың арман-тілегінің психологиялық ерекшеліктері, ауыз әдебиетін жасаушылардың байырғы өкілдері туралы, халықтың сөз өнерінің келешек ұрпаққа беретін үлгі-өнегесі мәселелері қарастырылады. Ұлттық фольклористика мен жазба әдебиеттің арасындағы дәстүр жалғастығы танылады.

Жаһандану процестерінің қарама-қайшылықтары мен әлеуметтiк-экономикалық салдары туралы түсінігіне сүйеніп, әртүрлі ғылыми бағыттар негізінде жинақтаған білімін интеграциялайды, зерттеушілік ұстанымдарын пәнаралық байланыста жүзеге асырады; зерттеушілік іс-әрекетте жоғары интелектуалдық адалдық дағдыларын қалыптастырады, адамзат тілінің пайда болу жолдары, даму кезеңдері туралы ғылыми көзқарастарды бағалайды, сол арқылы өз пікірін тұжырымдайды.

Филологиялық мамандықтың әлеуметтік мәнін бағалап, педагогтың кәсіби тұлғалық қасиетін, заман талабына сай кәсіби бiлiмін еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті болу үшін үнемі жетілдіріп, жоғары мектеп оқытушысының кәсіби педагогикалық мәдениетінің негіздерін меңгереді, тіл, әдебиет, әдістеме ғылымдарындағы соңғы жаңалықтар бойынша ізденіп, шығармашылық әрекеті де заманға сай қалыптасады. Мәтінтану іліміндегі зерттеу әдістері мен технологияларын жете түсініп, мәтін түзудің заңдылықтарын дәлелдей алады.

Ғылыми-зерттеу жұмысында ғылыми танымның қазiргi үрдістері мен филологияның өзекті мәселелерін салыстырады, синтаксистің функционалдық және коммуникативтік аспектіде зерттелуін, батыс елдері халықтары әдебиетінің тарихын, қазіргі қазақ прозасы, поэзиясы, драматургиясындағы мифтік сарындар мен фольклорлық дәстүрлердің берілу жолдарын таниды, көркем шығарма құрылымындағы фрагментарлық, циклдену процестерін игереді. Аймақтық әдебиеттанушылардың ғылыми мұрасы, әдеби процестегі орны жөнінде, жаңа сөздерді аталым шарттарымен байланыстыра зерделеуге қатысты өзіндік ғылыми көзқарасын дәлелдейді, ғылыми болжам жасайды.

Ғылыми зерттеулер контексінде мақсатына қарай қажетті идеяларды таңдап, сауатты қолданады, оның нәтижелерін ғылыми мақала, есеп, талдамалық жазбалар түрінде жариялайды, зерттеу барысында ғылыми мағлұматтарды қисынсыз өзгертпейді, фальсификацияламайды, плагиатқа жол бермейді, ғылыми этикалық ұстанымдарын сақтайды, ғылыми-зерттеу міндеттерін өздігінен шешу әдістемесі мен тәсілдерін үйреніп, теориялық және практикалық білімдерін тереңдетеді.

Пәндер тоғысында жинақтаған білім мазмұнын зерттеу міндеттерін шешуде ғылыми тұжырымдар, креативті шешiмдер ұсынып, ғылыми жұмыстарының нәтижелерін кәсіби қызметінде пайдаланады; кәсіби қызметінде белсенді біліктіліктер мен дағдыларды одан әрі дамыту арқылы шет тілін оқытудың халықаралық стандарттарының шеңберінде коммуникативтік құзыреттілікті жүйелі түрде тереңдетеді.

Критериалды бағалау технологиясын (ФБ, БЖБ, ТЖБ және т.б.) және мамандандырылған оқыту әдістемесін 12 жылдық білім беру бағдарламасының мазмұнына сәйкес тиімді қолданып, педагогикалық менеджмент саласындағы білімдерін көрсетіп, педагогикалық мониторингті жүзеге асыруда біліктері мен дағдыларын қолдана алу шеберлігін танытады. Ақпараттық-талдамалық және ақпараттық-библиографиялық жұмыстарды заманауи талапқа сай қолдануда кәсіби деңгейде шет тілін еркін меңгеріп, кәсіби қызметінде белсенді біліктіліктер мен дағдыларды қалыптастырады.

Жоғары мектеп педагогикасы мен әдістемесінде жаңартылған білім мазмұнына сай қалыптастырушы және жиынтық бағалауға негізделген критериалды бағалау, сын тұрғысынан ойлау, жеке және топтық жұмыс, дарынды оқушылармен жұмыс және көшбасшылық, шешендік, инклюзивті білім негіздері, сандық білім жүйесі бойынша теориялық білімді меңгереді, тіл, әдістеме ғылымдарындағы соңғы жаңалықтар бойынша ізденіп, зерттеу жасайды, коммуникативтік, кәсіби-педагогикалық құзыреттілікті педагогикалық тәжірибеде қолданады.

Жоғары білім беру парадигмасы контексіндегі филология және гуманитарлық ғылымдардың бағыттары мен жаңа концептуалдық идеяларын жоғары кәсібилілікпен ғылыми-зерттеу жұмысында қолданады, қоғамдық институт ретінде ғылымның рөлі мен орнын анықтайды; отандық және шетелдік ғылымның теориялық, әдіснамалық және технологиялық жетістіктерін, ғылыми зерттеудің заманауи әдістерін меңгереді. Әлемдік әдеби процестің, қазақ тілінің тарихын, тіл білімінің және әдебиеттанудың жаңа бағыттарының өзекті мәселелерін жан-жақты зерделеп, олардың ерекшеліктерін анықтай алады.

Гуманитарлық ғылымдардың әдіснамалық және философиялық өзекті проблемалары туралы қалыптасқан ғылыми көзқарастар негізінде тіл-адам-мәдениет-этнос төрттігінің тұтастығын, синтаксистің функционалдық және коммуникативтік аспектісін анықтайды, тілдің коммуникативтік бірліктері ретінде дисскурс, тілдесім актісі, тілдесім жанры, тілдік жағдаятты саралайды, қазақ әдеби тілінің функционалды стильдерін теориялық және практикалық тұрғыдан игереді.

Кәсіби қызметті ұйымдастырудың қағидаттары мен әдістемесін меңгеру арқылы оқыту үдерісінде қазақстандық патриотизмді бойына сіңірген білім алушылардың танымдық қызметінінің психологиясын ажыратып, көшбасшылықтың психикалық ерекшеліктерін, түрлі оқыту технологияларын сыни тұрғыдан салыстырады, синтаксистік бірліктердің стилистикалық-прагматикалық қызметі талданады, тілдік материалдарды функционалдық тұрғыдан бөлімдерге бөледі, талқылайды, тіл біліміндегі жаңа бағытарға қатысты әлемдік және ұлттық ғылыми тұжырымдарды салыстыра зерттеп, әдістеме ғылымының қоғам дамуымен, ғылымдағы өзгеріс-жаңалықтармен үнемі қалыптасып даму үстінде болатындығын игереді.