6B07201 Тау-кен ісі в Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті

Пән классикалық анықтамаларды, теоремаларды, әдістерді, геометриялық және алгебралық объектілер арасындағы байланысты орнатуды, компьютерлік есептеулерде геометриялық объектілерді қолдануды, анализде математикалық аппаратты және математикалық әдістерді қолдануды, заманауи процестер мен жүйелерді басқару мен бағдарламалауды, математикалық модельдеу әдістерін және химиялық-технологиялық жүйелерді талдауды қарастырады.

Курстың мақсаты - арнайы пәндерді әрі қарай оқу үшін негізгі пән ретінде химияны оқу. Курс құрылыс материалдарын құрайтын негізгі химиялық элементтерді зерттеуді қамтиды; химиялық реакцияларға негізделген жаңа заттардың пайда болуымен элементтердің бір -бірімен әрекеттесуін қарастырады. Химиялық формулалар мен реакциялар арқылы есептеу дағдылары қалыптасады; зертханалық әдістермен құрылыс материалдарының қасиеттерін зерттеу қарастырылады

Курс физикалық пәндерге негізделген физиканың негізгі заңдылықтарын зерттейді, физиканың негізгі бөлімдерімен, талдау әдістерінің теориялық негіздерімен және физика-химиялық зерттеу әдістерімен таныстырады, кәсіби қызметті ұйымдастырудың және кәсіби мәселелерді тиімді шешуге қажетті негізгі құзіреттіліктерді қалыптастырады.

Студент бұл пәнді оқу кезінде тау-кен ісінде пайдалы қазылымдар кен орындарын қазу тәсілдері туралы негізгі ұғымдармен танысады. Студент тау-кен ғылымы және оны зерттеу нысандары туралы, тау-кен жұмыстарының экологиялық салдары және олардың қоршаған ортаға әсері туралы түсінікке ие болуы, тау жыныстары, пайдалы қазылымдарды су астында өндіру, пайдалы қазылымдарды байыту қағидаттары жайында жалпы мәліметтерді білуі және барлық жинақтаған білімді келесі кәсіби пәндерді оқу барысында қолдана білуі тиіс.

Бұл пәнді оқу барысында тау-кен жұмыстарын орындау, пайдалы қазылымдарды өңдеу және қайта өңдеу кезіндегі тау жыныстарының физикалық қасиеттері, құбылыстары және үдерістерін қарастырады. Жыныстардың физика-техникалық шамашарттарының сандық және сапалық сипаттамалары, олардың жыныстар құрамы мен құрылысына тәуелділігі. Сыртқы физикалық өрістердің және оларды өлшеу әдістерінің әсерінен өзгергіштік. Тау жыныстары физикасының бастапқы ұғымдары. Минералдар мен тау жыныстары. Тау жыныстарының құрылымы мен бітімі.

Курс рухани құндылықтар жүйесін, қазақтың ұлттық болмысын, руханияттың этномәдени бастауларын, ұлттық сананы, салт-дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды, дүниетанымды, діни шыдамдылықты, салт-дәстүрлерді, өнерді, әдебиетті, ұлттық тәрбиені, дәстүрлі мәдениетті, жоғары сананы тәрбиелейтін рухани мұраны зерттейді. Пән әлемдік және жалпыадамзаттық құндылықтарды, халықтық дәстүрлерді, ата-баба мұрасын құрметтеу рухында тәрбиеленген рухани-адамгершілік тұлғаны қалыптастырады.

Пән компьютерлік графика негіздерін оқу және студенттердің кәсіби қызметінде компьютерлік графиканың ақпараттық технология құралдарын пайдалану дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

Бұл пәнді оқытудың негізгі мақсаты студенттерді ағылшын тілінен техникалық аударманың негізгі заңдылықтарымен, ерекшеліктерімен және қиындықтарымен таныстыру (түпнұсқа мәтіндерді толық жазбаша аудару, түпнұсқа мәтіндерді ауызша аудару, реферативті аударма, «жедел ақпарат» аудармасы). Сонымен қатар, бұл пән, оның бөлімдері мен тақырыптары студенттердің кәсіби бағытын ескере отырып жасалады және алынған аударма дағдыларын, ең алдымен, өзінің кәсіби саласында қолдануды қамтиды, атап айтқанда тау-кен саласында. Бұл пәннің негізгі формасы практикалық сабақтар болып табылады, сонымен қатар аудиториядан тыс тәуелсіз жұмыстың белгілі бір көлемі болжанады.

Бұл курс адам мен тірі ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы, адамның өмір сүру ортасына әсер етудің ауқымы мен рұқсат етілген шектері, теріс әсерлерді азайту және қауіпсіз өмірді қамтамасыз ету мүмкіндігі туралы білім алуға бағытталған. Пән төтенше жағдайлар туындаған кезде адамның қоршаған ортамен өзара байланысының қауіпсіз тәсілдерін, өндірістік сала объектілерінің тұрақты жұмысын, теріс факторлардан қорғау және мониторинг жүргізу, техногендік және табиғи сипаттағы қауіпті жағдайлардың алдын алу және олардың салдарын жою мәселелерін зерттейді.

Пән студенттерді экономика мен бизнестің теориялық негіздерімен, елдің экономикалық дамуындағы кәсіпкерліктің үрдістерімен және рөлімен, мемлекеттік реттеу принциптерімен және қолдау әдістерімен таныстырады; нарықтық экономикада қолданылатын білім алушылардың ұғымдық аппаратты игеруіне және иеленуіне, бизнесті жүргізудің негізгі нысандарымен, бизнес-жоспарды әзірлеу дағдыларымен, қазіргі экономикалық жағдайларда компания қызметіндегі тәуекелдерді бағалаумен ықпал етеді.

Пәнді оқыту аясында білім алушылар жазу тарихы, графика және лингвистика, қазақ жазуының зерттелуі, әліпбиі мен жазу ерекшеліктері туралы, Көне түркі жазба ескерткіштері, араб, латын алфавитіне негізделген қазақ әліпбиі, графикалық таңба мен фонема арасындағы заңдылықтар, орфография мәселелері туралы ақпарат алады. Лингвистиканың салалары, көне түркі жазба ескерткіштері, орфоэпия мен орфография мәселелері және қазіргі орфографияның теориялық мәселелерінің шешімдері туралы негіздей алады.

Курс мемлекет және құқық туралы негізгі түсініктерімен танысуға бағытталған, білім алушылар қазақстандық құқық жүйесі, жеке және заңды тұлғалардың құқықтық мәртебесі, азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғау тетіктері, заңды жауапкершілік негіздері туралы білім алады. Курсты оқу барысында білім алушыларда сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана мен мінез-құлық негіздерімен қатар қоғам мен мемлекетте сыбайлас жемқорлықтың кез келген көріністеріне төзбеушілік қалыптасады, білім алушылар сыбайлас жемқорлық құбылыстарына заңды түрде қарсы әрекет ету қабілетін меңгереді.

Студент бұл пәнде, тау-кен саласындағы үңгілеу және өндіру жұмыстарының барлық түрлерінің негізін құрайтын, жарылыс жұмыстарымен танысады. Өнеркәсіптік жарылғыш заттардың түрлері, пайдаланылатын жару құралдары, жарылыстың гидродинамикалық теориясы, түрлі құрамбөліктерден дайындалған жару реакцияларының механизмі, жарылғыш заттардың негізгі қасиеттері, жарылғыш материалдарды сақтау және қоймалау ережелері, жарылғыш материалдарды үңгубетке дейін жеткізу тәртібі, электр жару желілерін құрастыру мен монтаждау ережелерін меңгереді.

"Ғылыми зерттеулер негіздері" пәні студенттерде Ғылыми сауаттылық негіздерін Қазақстандық, халықаралық нормалар, ғылыми мәтіндерді жазу стандарттары арқылы қалыптастыруға бағытталған. Курс студенттердің ғылыми-зерттеу жұмыстарын (эссе, рефераттар, баяндамалар, ғылыми мақалалар, презентациялар, дипломдық жобалар) жазуға үйрету арқылы зерттеу дағдыларын дамытуға арналған. Оқытудың белсенді әдістері ретінде эссе, іскерлік ойын және "ми шабуылы "әдісі қолданылады.

Бұл пәнді оқу барысында студент, шахталарда пайдаланылатын графикалық құжаттар жинағын әзірлеуді, кен қазбалардың топографиялық және маркшейдерлік түсірілімдерін, кен қазбалар мен әртүрлі ғимараттар жобасының геометриялық элементтерін дәл көшіруді, кен қазбаларға бағыттарды беруді, жобалық бағыттар мен еңістердің және де олардың қималарының есебін шығаруды меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент, адамзаттың қоршаған табиғи ортаға әсерінің артуы, ауа, су бассейндері және ландшафттың ластану үдерістері, табиғи ресурстарды қорғау бойынша мәселелер, тау-кен өндірісінің қоршаған ортаға тигізетін әсерлерімен танысады.

Бұл пәнді оқуда студент топографиялық карталарды жасау және құрылыс кезінде инженерлік-геодезиялық жұмыстарды орындаудағы қолданылатын координаттар жүйелері жайында білім алады. Геодезиялық өлшеу әдістері, жергілікті жердің түрлі түсірілімдерін жасау, инженерлік-геодезиялық міндеттерді шешу, жоспарлар мен бейіндерді жасау тәсілдерін меңгереді.

Студент бұл пәнді оқуда аршықтарда пайдаланылатын тау-кен тасымалдау көліктері мен стационарлық қондырғылардың барлық түрлерін меңгереді. Тау-кен, тасымалдау көліктеріне автоөзітүсіргіштер, тиегіштер, жеткізу машиналары, конвейер, ысырма қондырғылары, жерасты теміржол көлігі және т.б. жатады. Стационарлық жабдықтарға сорғы, компрессор, желдеткіштер және тиісті осы стационарлық қондырғыларға қосалқы жабдықтар жатады. Тау-кен тасымалдау көліктері мен тетіктерінің, соған қоса стационарлық қондырғылардың керекті түрлері мен санын дұрыс таңдау, аршықтарда пайдалы қазылымдарды ұтымды және оңтайлы өндіруге мүмкіндік береді.

Студент бұл пәнде аршықтардағы еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникалары, еңбекті қорғау жөніндегі ҚР Ережелері, оның медициналық-биологиялық және санитарлық-гигиеналық негіздері, аршықтарда жарақаттанулардың негізгі себептері және кен қазбаларды үңгілеу кезіндегі қауіпсіздік ережелерінің талаптарын меңгереді.

Студент бұл пәнде жарылыс жұмыстарын қауіпсіз орындауға арналған Ережелерді сақтау, жарылыс жұмыстарына персонал дайындау ережелері, ЖМ қоймаларының түрлері, ЖМ жою тәртібі, тау-кен машиналарының түрлерін оқиды және жарылысты орындауда қауіпсіз қашықтықты анықтау бойынша және жару желілерін (тізбектерін) құрастыруды есептейді.

Студент бұл пәнді оқуда жарылыс түрлерін, әдістерін, жарылысты жүргізудің технологиясы жайында негізгі ұғымдарды, БЖЖ төлқұжатын зерделейді. ЖМ сақтау және тасымалдау ережелерін меңгеріп, ЭЖЖ тәсімдерін және гидрогеологиялық жағдайларда әртүрлі жыныстар үшін қажетті ЖЗ және ЖҚ мөлшерін есептейді.

Студент бұл пәнді оқуда кенді жерасты өндіру үдерістерімен – уату және жеткізумен танысады. Кенді уату үдерісіндегі: бұрғы және жарылыс жұмыстарының қазіргі заманғы тәсілдерін меңгереді. Кенді жеткізудің тәсілдерін, жабдықтары мен олардың маркаларын зерделейді.

Студент бұл пәнді оқуда жерасты кеніштері мен шахталарда пайдаланылатын тау-кен көліктері мен стационарлық қондырғылардың негізгі түрлерін және олардың қолдану аймағын, негізгі көрсеткіштерін, тау-кен өнеркәсібінде бұл көліктердің маңыздылығын, эксплуатациялық есептеулер әдістемесін зерттейді.

Студент бұл пәнде тау жыныстарын алу және тиеу үдерістерімен және тиісті жабдықтар түрлерімен танысады және де білім алу үдерісінде экскаваторлардың алуан түрлерімен танысады. Аршынды және механикалық күректерді, роторлы экскаваторлармен және драглайндарды зерделейді. Кенорнын қазу тау-геологиялық жағдайларға тиісінше, экскаваторлар, тиеу жабдықтарының оңтайлы түрлерін таңдау және оны дәлелдеу дағдыларын меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент жерасты тәсілімен кен орындарды қазу кезінде еңбекті қорғау және қауіпсіздік ержелерін, ҚР Еңбекті қорғау және гигиена бойынша заңнамасының ережелерін меңгереді.

Студент бұл пәнді оқу барысында, кенорындардағы кен қазбаларды желдетудің негізгі әдістерін зерттеу, жерасты шахталарын желдетуге қажетті ауа мөлшерін есептеу, кеніштік аэрология, шахтаның депрессиясын және кен қазбаларды аэродинамикалық сүйретуді есептеуді меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент минералды шикізатты өңдеу технологиясының теориялық және тәжірибелік негіздерін, кенді байытудың мәнін, үдерістерін, әдістерін, байыту кешендерінің құрылмасы мен техникалық сипаттамаларын оқып меңгереді.

Студент бұл пәнді оқу барысында жазық кен қазбаларды бекіту тәсілдері мен жазық кен қазбаларға арналған бекітпе түрлерін, бекітпе материалдарын зерделейді. Сондай-ақ, тік, жазық, көлбеу кен қазбаларды үңгілеу тәсілдері мен оларды үңгілеуге арналған кешендермен танысады.

Студент бұл пәнді оқу барысында, аршықтарда кенді алуға даярлау үдерістері мен қолдану тәсілдері және тиісті жабдықтар түрлері мен оларды дәлелдеп таңдауға арналған есептеулерді зерделейді.

Бұл курс басқару мен көшбасшылық жөнінде білімдер кешені мен көшбасшылық дағдыларды қалыптастырады. Пәнді игеру барысында менеджмент пен көшбасшылық теориясы, басқару әдістері мен функциялары, басшылық пен билік стилдері, көшбасшылық қызметтің заңдылықтары мен оны жүзеге асырудың механизмдері, команда құру және коммуникация, басқарушылық шешімдер, мотивация, жанжалдарды және өзгерістерді басқару, көшбасшы имиджі, сұрақтары қарастырылады.

Бұл пәнді оқуда студент аршықтардағы кешенді механикаландыру жұмыстарының тәсімдерімен танысады. Аршықта жүргізілетін бұрғы-жарылыс жұмыстарында, кенді алу және тиеуде, тасымалдауда және үйінділеуде қолданылатын механикаландыру жабдықтарын зерделейді.

Бұл пәнді оқуда студент даярлау және тілмелеу жұмыстарымен танысады. Даярлау-тілмелеу кен қазбаларын үңгілеу, бұрғы қондырғылар және ЖЗ түрлерін таңдауды меңгереді.

Студент бұл пәнді оқуда барысында тау-кен кәсіпорындарының, соның ішінде аршықтардың энергетикалық көрсеткіштері, электр тұтыну нормалары және экскаваторлардың, бұрғы білдектерінің, сорғы қондырғыларының, тасымалдау-үйінді көпірлерінің, гидромеханикаландыру қондырғыларының электрмен жабдықталуын және жоғары вольтты электр қондырғылар, трансформаторлық электр подстанциялар, реттеу құралдарын қауіпсіз пайдалану және персоналға керекті дереу қызмет көрсету шараларын зерделейді.

Студент бұл пәнді оқуда өндірілген кеңістікті бекітпелеу, толтырмалау және кентіректер арқылы сүйемелдеудің тәсілдерімен танысады. Бекітпелердің түрлері, толтырма материалдары мен қоспалар, толтырмалауға арналған кешендер мен олардың тәсімдері және кентіректер түрлерін зерттейді.

Студент бұл пәнді оқуда жерасты кенорындарын электр қуатымен қамтамасыз етуге және кейбір өндірістік үдерістерді автоматтандыруға арналған жабдықтарды, соның ішінде ОЖҚС (орталық жерасты қосалқы станциялары), магниттік қосқыштар, автоматты ажыратқыштар, жоғары вольтты ұяшықтар, электровоздар мен тартқыш агрегаттардың электр жабдықтары, жерасты тау-кен жұмыстарын жарықтандыруға арналған шамдардың құрылмасы, тартқыш қосалқы станциялардың тәсімдері және олардың бастапқы элементтерін меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент аршық және оның бөліктері мен шамашарттарын, аршықтарда пайдаланатын бастапқы және қосалқы қондырғыларды, кенді емес құрылыс материалдар кенорындарын қазудың ерекшеліктерін меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент кенорнын құрамдастырылған тәсілмен қазудың ерекшеліктері мен шарттарын, кенорнын құрамдастырып қазу уақытымен және оған көшу жағдайларын аңықтау дағдыларын меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент жерасты кенді кенорындарының ашу тәсілдерін және оны даярлау үдерістерін зерделейді. Ашу және даярлау кен қазбалар түрлерін, кенорындардың ашу тәсімдерін меңгереді.

Студент бұл пәнді оқу барысында, жерасты кеніштері мен шахталарды жобалау және құрастыру негіздерін, құрылыс жобаларының түрлері мен типтері, көлемдері мен кезеңдері, жобалау жұмыстарын ұйымдастыру, жобаның экономикалық негіздері, жобалық шешімдерді бағалаудың заманауи әдістерін меңгереді.

Бұл пәнді оқуда студент кенді кенорындарын жерасты қазу жүйелерінің әртүрлі жіктемелерін зерделейді. Негізгі технологиялық үдерістерді, ашу мен даярлауды, өндіру үдерістерін өзара байланыста зерттейді. Қазудың сәйкес тау-геологиялық жағдайларында қазу жүйесін таңдау және дәлелдеу дағдыларын қалыптастырады.

Студент бұл пәнді оқу барысында, ашық кеніштерді ашу тәсілі мен ашық қазу жүйелерінің отандық және шетелдік тәжірибелерін, ашық қазу жүйелерінің жіктемелерін және оларды жобалаудың технологиялық тәсімдері мен көрсеткіштерін зерделейді.

Бұл пәнді оқуда студент тау-кен өнеркәсібі экономикасының менеджментін, салалар мен өндірістік бірлестіктерді басқарудың заманауи әдістері мен тәсімдерін, өндірістік қорларды пайдалану тиімділігін, еңбек өнімділігін, өзіндік құнды, тау-кен кәсіпорындарының бағалануы мен табыстылығын зерделейді.

Бұл пәнді оқуда студент тау жыныстарын ашық тәсілмен өндірудегі технологиялық үдерістерді, тау жыныстарын тасымалдау және үйінділеу үдерістерімен және тиісті жабдықтар түрлерімен танысады.

Студент бұл пәнді оқуда тау-кен кәсіпорындарының экономикасын анықтайтын міндеттерді, экономика нысаны, мемлекеттің минералдық-ресурстық жағдайы, оның экономикалық бағалау әдістері, тау-кен өнеркәсібінің өндірістік жағдайы, оның еліміздің халық шаруашылығындағы атқаратын қызметі мен маңыздылығы, жаңа техниканы енгізу және т.б. мәселелерді зерделейді.

Қатты пайдалы қазылымдарды пайдалану барлау, өндіру және қайта өңдеу жұмыстары кезінде, сондай-ақ әртүрлі мақсаттағы жерасты нысандарын салу және пайдалану кезінде технологиялық үдерістерді тиімді және қауіпсіз іске асыруды қамтамасыз ететін жабдықтар мен техникалық жүйелерді пайдаланады

Пайдалы қазылымдардың кен орындарын қазу кезінде қоршаған ортаға жүктемені төмендетеді және тау-кен өндірісінің экологиялық қауіпсіздігін арттыру әдістерін жүзеге асырады және түзетеді

Әлеуметтік-гуманитарлық және жаратылыстану ғылымдарының әдістерін, сондай-ақ шет тілдерін кәсіби деңгейде қолданады

Қатты пайдалы қазылымдарды барлау және өндіру кезінде, сондай-ақ жерасты нысандарын салу және пайдалану кезінде тау-кен-геологиялық жағдайларына талдау жүргізеді

Бұрғылау мен жару жұмыстарын және жарылғыш материалдармен жұмыстарды жүргізу кезінде жобалық шешімдердің техника-экономикалық бағасын есептейді, сондай-ақ бұрғы-жарылыс жұмыстарын жүргізу технологиялары мен техникаларын жетілдіреді

Технологиялық үдерістерді, кешенді механикаландырудың техникалық құралдарының өнімділігін және көлік жүйелерінің өткізу қабілетін есептеуді жүргізеді, кенді кен орындарының қазу жүйелерін анықтайды

Ағынды сулар мен атмосфералық ауадағы зиянды заттардың құрамын анықтайды, қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету және байыту үдерістерінің қоршаған ортаға зиянды әсерін азайту бойынша техникалық шешімдерді қолданады

Шахталардың негізгі параметрлерін, пайдалы қазылымдар қорын ашудың, дарлау мен қазудың технологиялық тәсімдерін негіздейді. Ғылыми зерттеу әдістерін біледі, сондай-ақ көшбасшылық қасиеттерге ие

Кенді кен орындарын қазу технологиялары мен механизациясының кешенді негіздемесін орындайды, сондай-ақ технологиялық үдерістерді басқарудың автоматтандырылған жүйелерін қолданады

Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастырудың практикалық дағдыларын және шаруашылықтың нарықтық түрі жағдайында тау-кен өндірісінің жұмыс істеуінің экономикалық тетігін білуді пайдаланады, сондай-ақ құқықтың, академиялық адалдықтың қағидаттары мен мәдениетінің мәнін түсінеді. Ұлттық идеология құндылықтарын бастапқы орынға қояды

Практикалық қызметте табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланады және қоршаған ортаны қорғау қағидаттарын қолданады, инженерлік мәселелерді шешу үшін теория мен тәжірибені ұштастырады

Нысандардың кеңістіктік-геометриялық жағдайын анықтайды, қажетті геодезиялық және маркшейдерлік өлшеулерді орындайды, компьютерлік графика құралдарын қолдана отырып нәтижелерді өңдейді