8D05201 Экология және табиғатты пайдалану в Астана халықаралық университеті

Пәннің мақсаты – табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асыру бойынша жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, олардың экономикалық тиімділігін есептеу, табиғатты пайдаланудың экологиялық менеджментінің рәсімін жүзеге асыру қабілетін қалыптастыру. Пәннің міндеті-студенттерді келесі тақырыптар бойынша біліммен қаруландыру: экология және табиғатты пайдалану саласындағы халықаралық және қазақстандық заңнама; табиғатты пайдаланудың қазіргі мәселелері; табиғатты тиімді пайдаланудың классикалық және қазіргі ғылыми тәсілдері; табиғи ресурстар қорлары және оларды пайдаланудың тиімділігі; табиғатты пайдалануды басқару жүйесі; табиғатты пайдалануды басқарудың қазіргі экономикалық механизмі; ISO 14000 экологиялық бағдарланған басқару саласындағы халықаралық стандарттар жүйесі; табиғатты пайдаланудың ғылыми базасы.

Пәнді оқытудың мақсаты докторанттардың өз зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруға дайындығын қалыптастыруға және олардың нәтижелерін халықаралық академиялық қауымдастық нормаларына сәйкес жазбаша түрде ұсынуға бағытталған құзыреттіліктерін дамыту болып табылады. Пәннің міндеттері: эссе, ғылыми мақала, диссертация және т. б. сияқты түрлі жанрдағы ғылыми зерттеу нәтижелерін ұсыну құрылымы мен безендіруге халықаралық академиялық қауымдастықтың талаптарымен танысу.; ғылыми жұмыстарды жүзеге асыру үшін өнімді зерттеу сұрағы мен әдіснамалық интсрументариді қою дағдыларын қалыптастыру; тақырып бойынша әдебиеттерді іздеу және іріктеу, тақырып бойынша әдебиетке шолу жазу және сілтеме аппаратын ресімдеу дағдыларын қалыптастыру; жеке және бөтен жұмыстарды сыни оқу, кері байланыс, дәлелді пікірталасты ұсыну дағдыларын дамыту; рецензияланатын басылымда жариялау үшін ғылыми мақала дайындау.

Пәннің мақсаты-докторанттардың ғылыми-зерттеу ойлауын дамыту және ғылыми зерттеулер жүргізу үшін қажетті дағдыларды меңгеру. Пәннің міндеттері - ғылыми зерттеудің теориялық принциптерін ұғынуға және ғылыми таным әдістері туралы білімді тереңдетуге ықпал ету; ғылыми-практикалық зерттеулерді ұйымдастыру мен жүргізуде тәжірибе алу, ғылыми таным әдістерін қолдануға және іздестіру және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуде логикалық заңдар мен ережелерді қолдануға құзыреттілік тәсілді әзірлеу.

Курс докторанттардың ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды басқаруды ұйымдастырудың теориялық негіздері мен жұмыс істеуінің өзекті мәселелерін зерделеуге бағытталған. ЕҚТА құру мен дамытуды реттейтін заңнамалық құжаттар талданады, халықаралық табиғатты қорғау одағының жіктемесі бойынша ЕҚТА басқару түрлері, өңірлердегі ЕҚТА басқарудың ғылыми проблемалары зерделенеді. ЕҚТА мониторингінің сипаттамасы қаралады және оның өңірлік экожүйелердің функционалдық дәрежесін бағалаудағы рөлі айқындалады. Докторанттар ҚР ЕҚТА жүйесінің және шет елдердің қазіргі жағдайы мен даму мәселелерін қарастырады, тиімді жұмыс істеудің жалпы проблемаларын, негізгі қауіптер мен теріс әсер ету факторларын анықтауды үйренеді. Өңірдің бәсекелік артықшылықтарының дәстүрлі емес көздерін зерделей отырып, табиғи аумақтардың бәсекелестік әлеуетін қалыптастыру кезінде ЕҚТА бәсекеге қабілеттілік факторларын таңдаудың тұжырымдамалық тәсілдерін дамыту мүмкіндіктерін талдайтын болады.

Пәннің мақсаты геоақпараттық жүйелер саласындағы негізгі ұғымдық аппаратты оқу, экология және табиғатты пайдалану саласында геоақпараттық жүйелерді құру және қолдану бойынша кәсіби қызмет үшін қажетті негізгі білімді, іскерлікті және дағдыларды алу; қазіргі заманғы ГАЖ-мен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру және кеңістіктік ақпаратты талдау әдістерін қолдану болып табылады. Пәнді оқу барысында келесі тақырыптар қарастырылады: геоақпараттық жүйелер, пайда болуы, қалыптасуы, функционалдық мүмкіндіктері, ГАЖ деректерді визуализациялау және интерпретациялау әдістері, ГАЖ, ГАЖ жобалау кеңістіктік деректер мен технологияларды интеграциялаудың негізі ретінде, ГАЖ экологияда және табиғатты пайдалануда.

Пәнді оқу мақсаты-докторанттарда экологиялық мониторинг және табиғатты тиімді пайдалану мақсатында қашықтықтан зондтау деректерін алу, өңдеу және интерпретациялаудың заманауи әдістері, жүйелері мен технологиялары туралы кәсіби білімді қалыптастыру. Пәнді оқу барысында келесі тақырыптар қарастырылады: Жерді қашықтықтан зондтау. Жер бетіндегі экожүйелерді қашықтықтан зерттеу әдістерінің дамуының қысқаша тарихы. Спутниктік бейнелерді өңдеудің бағдарламалық және техникалық құралдары. ЖҚЗ деректерін өңдеуге арналған техникалық құралдар кешені. Алдын ала өңдеу және суреттерді жақсарту әдістері. Жерсеріктік бейнелерді жіктеу әдістері. Картографиялау және экологиялық мониторинг есептерін шешу үшін спутниктік бейнелерді тақырыптық өңдеудің әдістемелік негіздері.

Таңдалған ғылыми салада ғылыми зерттеулерді жоспарлау, ұйымдастыру және жүргізу, ғылым статистикасы саласындағы базалық білімді пайдалану; қазіргі ғылыми жетістіктерді талдау және бағалау, зерттеу және практикалық міндеттерді шешу үшін жаңа идеяларды жасау, ғылыми зерттеудің дәстүрлі және жаңа әдістерін таңдау және қолдану.

Әр түрлі жанрлардағы академиялық мәтіндердің құрылымдық ерекшеліктерін анықтау; қазақ, орыс және ағылшын тілді академиялық контексттерде әр түрлі жанрлардағы академиялық мәтіндерді рәсімдеуге қойылатын талаптарды ұстану; әдебиет пен көздердің арасындағы формальды және аспаптық айырмашылықтарды түсіну; ғылыми жұмыстың нәтижелі зерттеу сұрақтарын, мақсатын, міндеттерін, пәні мен нысанын қалыптастыру; тақырып бойынша әдебиетке бағдарлау, ғылыми жұмыс үшін библиографиялық ресурстарды және іздеу жүйелерін пайдалану; ғылыми-зерттеу әдебиеттері мен; өз ғылыми жобасын жүзеге асыру үшін релеванттық құралдарды таңдау; өз зерттеулерінің жағдайын дәлелдей отырып, оларды фактілермен және мысалдармен бекіту; рефераттау және ақпаратты қысқа баяндау, ғылыми жұмыстың сапасына рецензиялау және сараптама жасау; библиографиялық шолу немесе ғылыми мақала жазу, конференцияға немесе грантқа өтінім жазу.

Экономикалық жүйелер мен табиғи ортаның өзара тәуелділігін реттейтін халықаралық және қазақстандық заңнаманы, Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігі мен орнықты дамуын қамтамасыз етудің негізгі міндеттері мен принциптерін көрсету; табиғат қорғау іс-шараларының табиғи-ресурстық әлеуетін, экономикалық тиімділігін және кәсіпорындардың әсерінен қоршаған ортаға зиянын бағалау; табиғатты пайдаланудың экономикалық тетігінің перспективалы инновациялық әдістерін талдау және қолдану; әдістердің жүйесін негіздеу және түсіндіру-табиғатты пайдалануды ғылыми басқаруды ұйымдастыру және жүргізу кезінде алған дағдыларын жүзеге асыру; қоршаған ортаны қорғау бойынша макроәлеуметтік және макроэкономикалық жүйелерді басқару; өзара тиімді шешімдер қабылдау үшін кәсіби қызмет модельдерін құру және ойнату, логикалық әдістерді пайдалану.

Практикалық міндеттерді шешу үшін геоақпараттық технологияларды қолдану, кеңістіктік деректерді модельдеу, табиғатты пайдаланумен байланысты проблемаларды шешу бойынша ұсынымдар әзірлеу үшін модельдеу деректерін талдау.

ЕҚТА құру мен дамытуды реттейтін заңнамалық құжаттарды, ҚР мен шет елдердің ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының жұмыс істеуінің өзекті мәселелері мен оларды басқаруды ұйымдастырудың теориялық негіздерін көрсету, ЕҚТА-ны халықаралық табиғатты қорғау одағының жіктеуі бойынша басқару типі бойынша сыныптау, ЕҚТА мониторингін жүргізу және өңірлік экожүйелердің функционалдық дәрежесін бағалау, тиімді жұмыс істеуінің неғұрлым жалпы проблемаларын, негізгі қауіп-қатерлерді және қоршаған ортаны қорғау саласындағы теріс әсер ету факторлары. Табиғи аумақтардың бәсекелестік әлеуетін қалыптастыру үшін ЕҚТА бәсекеге қабілеттілік факторларын таңдаудың тұжырымдамалық тәсілдерін дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Жерді қашықтықтан зондтау негіздерін білу, ЖҚЗ деректерін өңдеу үшін тиісті бағдарламалық құралдарды қолдану, практикалық міндеттерді шешу үшін ЖҚЗ деректерін өңдеу әдістерін қолдану.