6B03204 Журналистика в Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Пәннің мақсаты спорт журналистикасының қалыптасуы мен дамуы, қазіргі жағдайын оқыту. Студенттерді спорттық ойындардың тікелей көрсетілімінде комментатор болуға баулу, шеберлігін шыңдауға жетелеу. Болашақта спорт журналистикасын дамытуға үлес қосатын жан-жақты мамандарды тәрбиелеу.

Студенттердің «Түркістан уәлаяты», «Дала уәлаяты», «Қазақ» газеттері мен «Айқап» журналынан басталатын қазақ журналистикасының даму кезеңдерін, тарихын, қазақ журналистикасының бастауында тұрған белгілі публицистер мен жетекші тұлғалардың шығармашылық ерекшеліктерін біледі.

Студент бұл пәнді оқу барысында журналистиканың негізгі функциялары мен принциптері, БАҚ типологиясы, журналистік кәсіптің ерекшеліктері, өзгешеліктері, журналистік шығармашылықтың спецификасы мен журналист жұмысының әдістерімен танысады. Сондай-ақ, журналистиканың қалыптасу үрдісі, журналистиканың басты элементтері мен қызметі, классикалық және күнделікті журналистиканың ерекшеліктері студенттерге жете түсіндіріледі.

Болашақ журналистерге сөздік қорын молайтып, дауыс қою, ақпаратты аудиторияға дұрыс жеткізе білу әдіс-тәсілдерін осы пән үйретеді. Тіл жаттығуларын жасау арқылы тілдегі кемістікті түзеу, студентті көпшілік алдында іркілмей, шешен сөйлей білуге бейімдеу. Сонымен қатар, орфоэпиялық норманы сақтай отырып, диалекті сөздерден тілді тазалау арқылы сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға бағыт береді.

Пәннің мақсаты білім алушыларды жазу өнеріне үйрету. Ақпаратты баяндау, деректер мен сандарды қолдану, тақырып қою, маңызды ақпаратты таңдау, тұжырым жасау, материалдық композициясын құру секілді шығармашылық тапсырмаларды орындау арқылы мақала жазуға бейімдеу. Автордың ойын ұтымды жеткізудің теориялық мәселелері мен қоса тәжірибесін меңгеру.

Мақсаты: қоршаған ортамен қауіпсіз өзара әрекеттесу, адамның қоршаған ортасының қауіпсіздігі, қоршаған орта факторлары және қоршаған орта сапасының жаһандық өзгеруі және олардың салдары туралы білім беру. Сұрақтар: су ресурстарының экологиялық қауіпсіздігі, әуе бассейні, жер ресурстарының сарқылуы, экологиялық тәуекелдер, азық-түлік қауіпсіздігі, адамның қызметімен байланысты табиғи және техногендік апаттар және олардан қорғану жолдары.

Имиджелогияныңі міндеті - имидждің қалыптасуындағы мазмұны мен ерекшеліктерін ашып көрсету, түрлерін анықтап, айшықтау, имидждеудің тиімділігін зерттеу, тиімділігін жоғарылату тәсілдерін өңдеу, адам бойындағы шығармашылық ерекшеліктер мен мүмкіншілікті өмірде қолдана білу. Студенттер имиджге қойылатын негізгі талаптар мен міндеттерді, саяси, экономикалық, тұлғалық имидж жасау мәселелерін қарастырады.

"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет" пәні "Бизнес, басқару және құқық" бағытындағы білім алушыларда сыбайлас жемқорлық көріністеріне мүлдем төзбеушілікті қалыптастыруға бағытталған. "Қазақстан-2050" стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" сынды мемлекеттік құжаттар сыбайлас жемқорлықты ұлттық қауіпсіздікке тікелей қауіп-қатер дәрежесіне көтерді.

Қоғам қайраткерлері мен танымал тұлғалардың халық алдында сөйлейтін сөзін жазудың тәсілдерін меңгереді. Спичрайтердік қызметтің барлық ерекшеліктерін түсінеді. Қазіргі спичрайтерлердің тәжірибесімен танысып, мемлекеттік маңызы бар шараларда танымал тұлғалардың сөйлейтін сөздерін дайындаудың әдістерін үйренеді. Қоғамдық пікір қалыптастыруға ықпал ететін мәтін жазудың жолдарын біледі.

Студенттер бұл пәнді оқу барысында телеарнада журналистердің бағдарлама жасау барысындағы шеберліктері мен бағдарламалардың эфирге шығуына дейінгі жұмыстарды ұйымдастырудың қыр-сырын меңгереді.

Пән үш бағытты қамтиды: бизнесті басқару, қызметтің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аясы; бизнес идея және бизнес жоспарды дамыту; пәннің негізгі бағыттарының бірі ретінде студенттерді жеке жауапкершілікке, ынталандыруға, инновациялыққа, талпынысқа және қоғам алдындағы жауапкершілікке үйретеді.

Елбасы Н. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында қоғамның рухани дамуының басымдықтары айқындалып, бағдар берілді. Рухани жаңғыруды жедел жүзеге асыру міндеті қойылды. Қазіргі заманның талабына сәйкес қоғам дамуының іргелі қағидасының бірі жастардың білімге, прагматизмге, бәсекеге қабілеттілікке деген ұмтылыс болуы қажет. Білім алушылардың зердесі мен санасының ашықтығы – рухани жаңғыруды тиімді жүзеге асырудың басты шарты болып табылады.

Мамандарды әр түрлі жанрлар мен стильдерді қолданып хабарлар жасауға бейімдеу, тікелей эфирде бағдарлама жүргізуге және телерадиоақпараттың сапасын бағалай білуге бағыттауға бейімдеу сияқты мәселелерге көңіл бөлінеді. Студенттердің БАҚ жүйесіндегі телерадионың өзіндік ерекшелігін, әлемдік және қазақстандық телерадиотарату ісінің тарихын, телерадиожурналистиканың жанрлары мен пішіндерін, телерадиожурналист қызметін реттеудің ақпарат таратудың әдіс-тәсілдерін меңгеруіне мүмкіндік беріледі.

Студенттер журналистиканың жанрлары мен пішіндері, түрлі жанрдағы мәтіндердің ерекшеліктерін білуі керек. Түрлі жанрларда материалдарды дайындау тәсілдері мен шынайылықты көрсету әдісін меңгереді. Жанрлар мен пішіндердің заман талабына сай өзгеріске ұшырауының себебін түсіндіреді.

Курс кәсіби-тәжірибелік бағытта құрастырылған. Оны оқу арқылы кәсіби маңызды жағдайларда риторикалық іс-әрекет технологиясын игеру көзделген. Білім алушылардың сөздік білімділігін арттыру, тиімді іскерлік қарым-қатынас қағидалары, жұрт алдында сөйлеудің ұтымды ықпал етуін қамтитын негізгі факторлар мен үдерістері, шешен мен аудитория ынтымақтасуының формалары мен құралдары туралы білім алу курстың міндеттеріне кіреді.

Білім алушылар мерзімді баспасөз, ақпараттық сайт, кез келген ақпарат құралында жаңалықты немесе оқиғаны суретпен үйлестіре беруге үйренеді. Суреттерді өңдеу, тазалау, мазмұнға сәйкес оналастыру, ақпарат құралының бағыт-бағдарын, деңгейін көтеретін суреттер мен оның өңдейтін компьютерлік бағдарламаларды меңгереді.

Пән қолдану салалары бойынша ҚР «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасын ендіру және жүзеге асырудың кезеңдерін, электрондық қызметтерді көрсетудің цифрлық платформаларын, әртүрлі кәсіби салалар бойынша цифрлық технологияларды ендіру, қолдану жолдарын қарастырады.

Бұл пән студенттерге қоғамдық қатынастардағы ақпаратты жеткізу, қабылдау және өзара әрекеттесудің негіздері, сыртқы ортамен байланысудағы пиардің артықшылықтары мен ерекшеліктері, заманауи байланыс тетіктерін үйретеді. Сонымен қатар бұқаралық коммуникацияның заманауи технологияларын меңгеруге көмектеседі.

Пәннің мақсаты қазақ әдебиетінің теориясына қатысты ғылыми еңбектермен таныстыру. Әдебиет теориясы, әдебиеттану мәселелерін түсіну. Сөз өнерінің салалары мен әдебиет тарихын оқып, әр кезеңдегі қаламгерлер шығармашылығымен танысу. Көркем шығарманы талдау мен жазудың ерекшеліктері түсініп, әдеби жанрларды тануға дағдылану. Әдеби жанрда жазуға үйрету.

Студенттер телевизиядағы сұхбат алудың технологиясын меңгеріп, эфир әдебін, камера алдында өзін-өзі еркін ұстауды үйренеді. Сондай-ақ, телесценарий жазудың ерекшеліктерін ескере отырып, сценарий жазудың қыр- сырын меңгереді.

Пән барысында сайт құрылымын, мазмұнын ұйымдастыру мен жоспарлауды үйренеді. Контент-редактор тек мазмұнмен ғана жұмыс жасамайды, ол ақпаратты сатудың, өткізудің амалдарын қарастырады. Студенттер ақпараттық сайттардың мазмұнын талдай отырып, мазмұнды арттырудың жолдарын меңгереді. Басылым беттерін әрлеудің қыр-сырын, олардың ерекшеліктерін теориялық тұрғыдан зерттеудің мақсат-міндеттерін, нысаны мен басты қағидаларын түсінеді. Сондай-ақ, БАҚ-тың интернет сайттарын безендірудің заманауи үлгілерін үйренеді.

Пәннің мақсаты әлем әдебиетінің тарихы мен әлемдік деңгейдегі көркем шығармалармен таныстыру. Әлем әдебиетінің даму бағыттары мен салалары, қоғамдық саяси ахуалға әдебиеттің әсері, резонанс тудырған шығармалардың жазылу тарихы мен қаламгердің шығармашылық шеберханасын оқып, үйрету. Әлем әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру.

Репортердің шеберлік қырлары, оның қалыптасу жолдары, ізденіс пен жүйелілік, шығармашылық табиғаты, танымал тележурналистердің тағылымдары қарастырылады. Тікелей эфирде репортердың жүргізу шеберлігі, өзін ұстау, жүйелі сөйлеуі ерекше рөл атқарады. Осы талаптарды студенттерге үйретеді.

Бұл пәнде спорт журналистикасының қалыптасуы мен дамуы, қазіргі жағдайы оқытылады. Студенттерді спорттық ойындардың тікелей көрсетілімінде комментатор болуға баулиды. Шеберлігін шыңдауға жетелейді. Болашақта спорт журналистикасын дамытуға үлес қосаты жан-жақты мамандарды тәрбиелеуді мақсат етеді.

Болашақ журналистердің құқықтық, этикалық білімдерін арттыру мақсатында ҚР Конституциясын, «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы», «Авторлық және сабақтас құқықтар туралы», «Жарнама туралы», «Тіл туралы» заңдарды, этика Кодекстерін, ұлттық тәрбие бастауларын негізге ала отырып, журналистік жауапкершілік ұғымын қалыптастыру көзделген.

Пәннің мақсаты студенттерге публицистикалық жанрда жазудың қыр-сырын үйрету. Мерзімді басылым беттерінде жарияланып жүрген публицистикалық материалдарды негізге ала отырып, өздері де публицистикалық шығарма жазуға машықтау.

Студенттерге Іскерлік журналистиканың даму барысы, соңғы нәтижелер мен бизнеске қатысты мәліметтер, Қазақстан мен әлемдегі бизнестің журналистикада көрініс табуын үйретеді. Іскерлік журналистика өкілдері ұсынған мәліметтер мен ақпараттар билік басындағыларға, бизнес өкілдеріне жоспар құруға, жалпы аймақтық және халықаралық жағдайларды бағамдауға мүмкіндік беретінін түсіндіреді.

Мультимедиялық журналистика ақпараттық технологиялардың дамуының қозғаушы күші болып табылады. Сондықтан да көрермен назарын аудару үшін болашақ журналистер түрлі компьютерлік қосымшалар мен бағдарламаларды меңгеруі тиіс. Мақалаларды өңдеп,сюжеттерді бір-бірімен байланыстырып,тың интерфейс пен дизайнды қолдану арқылы цифрлы журналистика ғасырлар тоғысында қалыптасқан, жетілдірілген және кіріктірілген әлеуметтік ғылымның саласына айналатыны түсіндіріледі.

Пәннің мақсаты бейнетүсірілім мен бейнемонтаж жасаудың негізгі міндеттері мен техникасы қарастыру. Цифрлық технологияларды қолдана отырып, видеотүсірілім, видеомонтаж жасау кезінде түрлі анимациялық, телевизиялық эффектілер қолдануды үйрену. Монтажкезінде кадрлар композициясын жинақтап сақтауды меңгеру.

Пәннің мақсаты үлкен деректерді бағалау әдістерін меңгеру және деректер каталогын қалыптастыру; оларды журналистік мәтіндерде қолдану ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін анықтау; ақпаратты визуализациялау түрлерін қолдана білу.

Пән студенттерге талдамалық стильдің қыр-сырын меңгертуді мақсат етеді. Саяси-экономикалық, әлеуметтік мәселелерді сараптап үйрену, сандар мен фактілерге назар аударуға дағдылану болашақ журналистер үшін қажет екені түсіндіріледі. Сараптамалық материалдарға қойылатын талаптар мен оны меңгерудің әдіс-тәсілдері де осы пәнде қарастырылады.

Пән теледидар, радио, баспасөз бетінде жарияланатын журналистік материалдың мәтінімен жұмыс жасау кезіндегі редакторлық кәсіптің теориялық, практикалық әдіс-тәсілдерімен танысуға бағытталған. Пәнді оқыту барысында студенттерге мәтінмен жұмыс жасаудың белгілі теориялық негіздемелері мен практикалық әдіс-тәсілдері жайлы, сонымен қатар редактордың қызметтік міндеттеріне арналған мәселелер жан-жақты қарастырылады.

Білім алушылар осы курс барысында медиапсихология дамуындағы ерекшеліктер, өзгермелі әлемдегі адамның орны мен рөлін, мінез-құлық психологиясын зерттеп білуі керек

Digital журналистика технологиялық, мультимедиалық құралдардың көмегімен ақпарат таратудың, оны безендірудің, түрлі пішінде инфограафияка, сурет, видео, подкаст жасауға үйретеді. Қазіргі ақпараттық кеңістіктегі цифрландыру саясатының маңызын түсінеді

SMM ақпарат таратудың жаңа арнасы ретінде қарастырылады. Әлеуметтік желілерде топ, қауымдастық құру, корпоративтік парақшаны жүргізу, аудиторияға өтімді пос жазу, психологиялық әсер етудің, түрлі пікірлерге жауап беру, әлеуметтік желі әдебін меңгереді

Пәннің студенттерді трансмедиялық баяндауға қойылатын негізгі талаптармен таныстырады. Баяндау арқылы аудиторияға таралу мәселелерін зерттеуді үйретеді. Медиа платформалар: теледидар, кітаптар, веб-сайттар, әлеуметтік желілердегі хабарламалар, афишалар, плакаттар, презентациялар, компьютерлік ойындар және тағы басқалар. Бұл әдіс арқылы таралған ақпарат жақсы есте қалады және адамдардың қызығушылығын тудырады. Осы бағытта ақпарат таратуды студенттер меңгеріп шығады.

Журналистикада ақпараттық қауіпсіздік өте өзекті тақырып екені анық. .Ақпараттық қауіпсіздік мәселесін сөз еткенде БАҚ-та жұмыс істейтін мамандарды даярлау ісіне әдістемелік тұрғыдан шұғыл бетбұрыстың жасалуы талап етіліп отырғанын естен шығармауымыз керек. Сондықтан да осы пән арқылы студенттер ақпаратты қорғауды, ақпараттық соғыс жағдайында қандай іс-әрекетке баруы керек екенін т.б. үйренеді.

Табиғи және төтенше жағдайлар кезіндегі ақпарат таратудың құқықтық нормаларынан бастап, ыстық нүктелерден репортаж дайындаудың халықаралық тәртібін меңгереді. Журналист қызметіндегі қақтығыс немесе табиғи апат кезіндегі қиындықтармен таныса отырып, тікелей эфир, сараптамалық материал дайындаға дағдыланады

Пәннің мақсаты онлайн режимінде жүктеуге немесе тыңдауға болатын аудио бағдарламаларды, телешоуларды немесе блогтарды дайындауға үйрету.

Медианарықта бренд қалыптастыру жолдарын үйренеді. Бренд ұғымы мен оның қазіргі заманауи технологиясын меңгереді. Басылым, сайт, телеарна, радио брендін қалыптастырудың жолдарын біледі.Шығармашылықта өз брендін қалыпстыру тетіктерін үйренеді.

Пән бойынша ақпарат құралын тұтынушыға ұсыну, ақпаратты басқарудың тәсілдері мен спиннің бірнеше түрлерімен танысып меңгереді. Спиндоктор қоғаммен байланыс технологияларын пайдаланып, ақпаратты қоғамның дұрыс бағытта қабылдануына ақпал етеді. Білім алушылар курс нәтижесінде қоғамдағы белгілі бір оқиға немесе жаңалық туралы ақпарат тарата отырып, аудиторияға қатысты қолданылатын тәсілдерді меңгереді.

Пәннің мақсаты әлеуметтік журналистиканың жұмыс істеу принциптері туралы білім қалыптастыру, кәсіби қызметте әлеуметтік медианың мүмкіндіктерін тиімді пайдалану біліктері мен дағдыларын дамыту.

Телерадиода балалар мен жасөспірімдер бағдарламасын дайындау уақыт талабында тұрған өзекті мәселе екені анық. Елдің болашағын ойлаған халық бірінші кезекте ұрпақ тәрбиесін қолға алады. Сондықтан да бұл бағыттағы бағдарламаларды дайындау ерекше журналистік шеберлікті талап етеді. Пән осының барлығын да болашақ журналистерге үйретуді мақсат етеді.

Дәріс барысында қазіргі шетел журналистикасының тарихы, ақпарат тарату әдіс-тәсілдері мен ерекшеліктері қарастырылады. Әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарының пайда болуы мен олардың дамуы осы пәнде оқытылады. Болашақ журналистердің отандық журналистика мен шетелдік журналистиканы салыстыра отырып, озық тәжірибелерін үйренуіне мол мүмкіндік береді.

Алаш қайраткерлерінің баспасөз ісін ұйымдастыру мен басқарудағы демократиялық көзқарастары мен тұжырымдарын негізге ала отырып, публицистикалық мұрасына талдау жасалады. Ұлттық құндылықтарды насихаттаудағы Алаш қайраткерлерінің көсемсөзін жанрлық, стильдік тұрғыдан қарастырады, авторлық тұжырым жасауды үйренеді

Журналистика маркетингі мен менеджментінің берік ұстанымы да жарнамамен жұмысты жандандыруға келіп саяды. Оған қоса қоғаммен байланыстың қазіргі технологиялары да өз қызметін осы жарнама арқылы жетілдіруді мақсат етеді. Сондықтан да бұл пәнде студенттер БАҚ-тағы жарнама практикасы туралы теориялық және практикалық білімді жинақтап, жарнама технологияларымен танысады.

Студенттер журналистік зерттеуге қойылатын негізгі талаптар мен міндеттермен танысады. Радио мен телевизияда журналистік зерттеу көбіне көрермен, тыңдарман хаттарының желісімен жасалып жүр. Журналист деректен алшақтамай, біреудің ар-намасын аяққа таптамай, журналистік зерттеу әдістеріндегі: алдын – ала тексеру, деректер, салыстыра талдау, бақылауды хабарда жүйелі түрде көрсете білуі керек екенін студенттер осы пәннен үйренеді.

Бұл пән студенттерді журналистика менеджменті мен маркетингі тарихымен, теориясы, әлемдік журналистикадағы озық тәжірибелерімен таныстырады. Сондай-ақ, олардың мәселелері мен болашағын тарата айтады. Студенттер интерактивті тәсілді меңгеріп, менеджмент аясында проблемаларды шешу және жобалау-сараптамалық дағдыларын игереді

жаңа медиалық технологиялардың мультимедиялық құралдарын меңгеру, медиаға қатысты заңнама мен этика талаптарын зерделеу, Іскер Журналистика тәжірибесін, редакторлық түзетуді және медиалық өнімді ресімдеуді дамыту

Әлемдік және отандық баспасөз тарихын біледі, журналистиканың функциясы мен қоғамдағы ролін анықтайды, телерадиожурналистика негіздерін талдайды, жанрлық ерекшеліктерін біледі, сондай-ақ журналистиканың қызметін үйренеді;

шығармашылық шеберлікті үйрету, редакциялық жұмысты ұйымдастыру мен басқаруды игеру, медиа брендинг мәселелерін талдау, жарнама технологиясын білу, мәтін жазуды сыни тұрғыдан дамыту

жеке, мәдени тұрғыдан және кәсіби қарым-қатынас бағыттарындағы мәселелерді шешуде ауызша және жазбаша түрде қазақ, орыс және шет тілдерінде байланыс жасау.

дене шынықтырудың әдістерімен және құралдарымен толыққанды әлеуметтік және кәсіби қызметті қамтамасыз ету, қауіпсіздік мәдениетін меңгеру, экологиялық жағдайдан хабардар болу.

әлемдік көзқарасты қалыптастыруда философиялық білімді қолдана білу, сонымен бірге азаматтық ұстаным қалыптастыруда тарихи дамудың негізгі этаптары мен заңдылықтарын талдай білу мүмкіндігі.

құқықтық сауаттылықты арттыру, мінез-құлық мәдениеті мен қарым-қатынастың этикалық нормаларын, кәсіби міндеттерін орындау.

ақпараттарды іздеу, сақтау, өңдеу, қорғау және таратуда цифрлық технологияны, әртүрлі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану және тіршіліктің әртүрлі салаларында кәсіпкерлік білімді қолдана білу.

ақпараттың өзектілігін анықтай білу, материалды өңдеу мен даярлауда шынайылықты ұстану , логикалық қисынын және салалық журналистиканың мәнін білу, әр түрлі салалық мәселелерге шолу жасау, талдау дағдысын қалыптастыру

бұқаралық коммуникация технологияларын меңгеру, публицистиканың тарихы мен тәжірибесін білу, шетелдік журналистиканың тәжірибесін зерделеу, тілдік, стилистикалық ерекшеліктерді, сөйлеу техникасы мен мәдениетін дамыту

телебағдарлама дайындау мен балаларға арналған хабарларды ұйымдастыруды үйренеді, телехабар дайындау технологиясы мен журналистік шеберлікке үйренеді

сыни тұрғыдан ойлауды дамыта отырып, проблема көтеру мен оларды шешу жолдарын қарастыру, контент сапасын байыту жолдарын меңгеру, ғылыми-танымдық журналистика және сторителлинг дағдыларын, Алаш қайраткерлерінің шығармашылығын үйрену

материалдарды дайын ақпараттық өнімге айналдырудың стратегиялық нұсқаларын анықтау және талдау

телевизиядағы интервью технологиясы мен сценарий жазу, журналистік шеберлік талаптарын біледі, медиапсихология мәселелерін анықтайды, ақпараттық қауіпсіздік сақтаудың маңызын түсінеді, имидж қалыптастыру, мәтін жазу, талдау, зерттеуді үйренеді