7M02314 Шетел филологиясы (түрік тілі) в Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Пән көне түркі жазба ескерткіштері тіліндегі өте күрделі категорияны құраған етістіктердің сөзжасам жүйесін, олардың тұлғалық ерекшеліктерін, жасалу жолдарын, түрлендіруші және сөз тудырушы аффикстерін, олардың грамматикалық және мағыналық ерекшеліктеріне байланысты теориялық білімді меңгертуге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант етістіктердің күрделі мазмұндық-тұлғалық құрылымын, лексика-семантикалық ерекшеліктерін, қат-қабаттан тұратын грамматикалық формаларын, етістіктердің жасалуындағы морфологиялық (синтетикалық) және синтаксистік тәсілдерін меңгереді.

Пән магистранттарды әдістемелік негіздері саласындағы білімдерін дамыта отырып, эмпирикалық зерттеулер жүргізуге үйретеді. Пәнді оқу барысында магистранттар ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасауға, зерттеу жоспарын жасауға, гипотезаны құруға, зерттеу дизайнын эксперименттік әдістерді, сауалнамаларды, ашық сұхбаттар мен бақылауларды қоса алғанда, экспериментті әзірлеуге және жүргізуге проблемалық сұрақтарды талдауға дағдыларын қалыптастырады және ғылыми зерттеудің негізгі түрлерін анықтап, негіздеуді үйренеді.

Пән түркі халықтары эпостарының шығу тарихын және эпостық жырларға байланысты ғылыми зерттеу еңбектеріндегі теориялық тұжырымдар мен қағидаларды қарастырады. Түркі дастандарының тақырыптық, типологиялық, көркемдік, идеологиялық негіздеріне байланысты топтастырулар мен ғалымдар тарапынан айтылған теориялық көзқарастарға байланысты шолу жасалады. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант түркі халықтарының эпостық жырларындағы ұқсастықтар және айырмашылықтарды салыстырмалы, типологиялық, сипаттау, композициялық талдау әдістеріне сүйене отырып саралау дағдыларын меңгереді.

Пәннің мақсаты магистранттарға жалпы академиялық қағидаттар шеңберінде ғылыми этика және академиялық адалдық талаптарына сәйкес басылымдарға мақала дайындау жолдарын меңгерту. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант мақала мәтінін құрастыру әдістерін, академиялық жазбалардың түрлерін және халықаралық дерекқор базаларын пайдалану жолдарын меңгеріп, әртүрлі ғылыми журналдардың талаптарына сай мақала дайындау және журналдардың онлайн жүйелерімен (сайттарымен) жұмыс жасау дағдыларын қалыптастырады. Курста ғылыми деректерге талдау жасау әдісі қолданылады.

Пән көне түрік тілінің сөз тіркесі синтаксисіндегі және сөйлем синтаксисіндегі өзіндік ерекшеліктерін ортағасырлық және қазіргі түркі тілдерімен салыстыра отырып үйретуге бағытталған. Пәнді оқыту нәтижесінде магистрант көне түрік тілінің сөйлем және сөз тіркесінің құрылымы мен түрлеріне, сөйлем мүшелеріне, сөздердің байланысу тәсілдеріне байланысты синтаксистік ерекшеліктерін әр түрлі аспектіде меңгереді және әр қырынан талдау дағдыларын дамытады.

Пән көне түркі жазба ескерткіштері тіліндегіесім сөздердің жасалуында орын алатын фонетикалық, морфологиялық (синтетикалық), синтаксистік тәсілдердіқарастырып, тарихи-салыстырмалы талдау әдістерін және қазіргі түркі тілдерінің сөзжасам саласында қалыптасқан теорияларын негізге алып зерттеуге бағытталған. Пәнді оқыту нәтижесінде магистрант көнетүркі жазба ескерткіштеріндегі сөз тудырушы жұрнақтардың мағыналық құрылымына, семантикасы мен құрамына, даму эволюциясына қатысты теориялық мәліметтерді меңгереді.

Пән көне түрік тілінде жазылған Күлтегін, Тоныкөк, Мойын-Чор руникалық жазба ескерткіштерінің фонетикалық графикалық және грамматикалық құрылымын зерттеген ғалымдардың еңбектеріндегі теориялық тұжырымдарды негізге алып, көне түрік тіліндегі таңбалардың қолданылуы, дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері, дыбыс үндестігі, фонетикалық жүйесінің құрылымының қалыптасуы мен даму ерекшеліктерін үйретуге бағытталған. Оқу нәтижесінде магистрант көне түрік тіліндегі жазба ескерткіштерінің графикалық, фонетикалық, морфо-фонологиялық қолданыс ерекшеліктерін меңгеріп өз практикасында қолданады

Пән XIII-XVIғасырлар аралығында Анадолыда қалыптасқан классикалық түрік әдебиетіндегі әдеби ағымдардың пайда болуын және қалыптасуын, сол дәуірдегі ақын-жазушылардың шығармаларының тақырыптық, жанрлық, стильдік, көркемдік жақтан ерекшеліктерін меңгертуге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант классикалық түрік әдебиетіндегі поэзиялық шығармаларды тақырыптық және өлшемдік жақтан талдаудың қалыптасқан жүйесі мен арнайы әдістерін меңгеріп, ғылыми-зерттеу жұмыстарында қолданады.

Пән магистранттың мәдениетаралық-коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруға және ауызша және жазбаша шет тілін меңгеруін жетілдіруге бағытталған. Пәнді игеру барысында магистрант өз идеяларын, мақалаларды, есептерді, тағы басқа ғылыми еңбектерді рәсімдеу кезінде жазбаша, ғылыми қоғамдастыққа хабарлау кезінде ауызша түрде шет тілінде жеткізуге машықтанады. Шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектерін түпнұсқа дереккөздерден оқу және шетелдік тәжірибені меңгеру үшін ақпараттарды аудару дағдыларын жетілдіреді.

Пән жоғары мектептегі тұтас педагогикалық үдерістің әдіснамалық негіздері мен қазіргі білім беру парадигмалары туралы білімдерді зерттейді. Пәнді оқу барысында магистрант жоғары кәсіби білімнің ролі мен маңыздылығын және жоғары мектеп оқытушысына қойылатын негізгі талаптарды меңгере отырып, жоғары оқу орындарында ғылыми-зерттеу әдістерінің түрлерін пайдалануды, нақты ғылыми-педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру мен жүргізудің әдістемесін қолдануды үйренеді.

Пән басқарушылық қызметтің психологиялық теорияларының іргелі түсініктерін, әлемдегі басқарудың тиімді стратегиялары мен теорияларын зерттейді. Пәнді меңгеру барысында магистрант ұйымдастырушылық мінез-құлықтың психологиялық теорияларын синтездей білу, командада тиімді өзара іс-қимыл жасай білу, команда құру және басқару психологиясының ережелерін ескере отырып, оның жұмысын ұйымдастыру дағдыларын игереді. Көшбасшылық қасиеттерді көрсете білуді және шиеленістік ситуацияларды басқарудың психологиялық әдістерін қолдануды үйренеді.

Пән жаңа дәуір түрік әдебиетінің (1908-1923 жж.) қалыптасу тарихын, әр түрлі әдеби ағымдарын, көрнекті өкілдерін,сол кезеңде пайда болған әдеби жанрларды және көркем шығармаларының стильдік, көркемдік, мазмұндық, тілдік ерекшеліктерін қарастырады. Пәнді игеру барысында магистрант сол дәуірдегі ағымдардың негізін қалаушы ақын-жазушылардың қолтаңбалық ерекшеліктерін, түрік халқының тарихи-әлеуметтік, тұрмыстық жағдайларына байланысты дамып отырған әдебиетінің өзіндік ерекшеліктерін терең меңгереді.

Пән ғылыми ойлаудың тарихы мен философиясы, ғылымның философиялық негіздері, эмпирикалық және ғылыми танымның генезисі, мәні, болашағы туралы білімді қалыптастырады, білімгерлердің ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуіне қажетті әдістемелік аппаратты дамытады. Проблемалық оқыту, тақырыптық талқылау, жоба әдісі сияқты оқытудың белсенді әдістері қазіргі заманғы ғылым жетістіктерін сыни тұрғыдан бағалау дағдыларын меңгеруге, өзіндік этикалық ұстанымын қалыптастыруға бағытталған.

Пән XII ғасырда Анадолыда қалыптасқан классикалық түрік әдебиетінің XVI-XIX ғасырлардағы поэзиялық шығармаларының көркемдік, тақырыптық, стильдік, жанрлық, тілдік ерекшеліктері менсол кезеңде пайда болған әдеби ағымдардың өзіндік ролінзерттеуге бағытталған. Пәнді игеру барысында магистрант Мехмет Каплан, Нуруллах Четин, Жем Дилчин, Мустафа Исен секілді түрік әдебиеттанушыларының қалыптастырған өлең талдау әдістеріне сүйене отырып, классикалық түрік әдебиетіндегі поэзиялық шығармаларды жан-жақты талдауды меңгереді.

Пән шетел филологиясының қазіргі әдіснамалық негіздерін интерпретациялауға және шетел филологиясыныңтүрлі ғылыми бағыттарын талдау, теориялық-әдіснамалық негізін түсіне отырып, өзінің ғылыми-зерттеу жұмыстары мен кәсіби қызметін жүзеге асыру барысында инновациялық, технологиялық, интерактивті әдістерді тиімді қолдану қабілетін қалыптастыруға бағытталады. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант филология ғылымының өзекті басым бағыттары мен оқыту тәсілдерін меңгереді.

Пән классикалық түрік әдебиетіндегі (XII-XIX ғасырлар) белгілі жазушылардың үздік шығармаларын жанрлық, көркемдік, идеялық, стильдік, тілдік ерекшеліктері тұрғысынан қарастырып оқытуға бағытталған. Пәнді оқу барысында магистрант классикалық түрік әдебиетіндегі прозалық шығармалардағы мазмұндық, құрылымдық, стильдік ізденістері мен қолтаңбалық ерекшеліктеріне терең, жан-жақты талдау жасауды меңгереді.

Пәнді оқыту барысында театр ұғымы, түрік театры және оның жекелеген элементтеріне байланысты мәліметтер беріледі. Топтық театрлар мен ауылдық театрлар, қарагөз (қуыршақ театры), меддах секілді халықтық драмалық қойылымдардың ерекшеліктеріне тоқталады. Пән магистранттардың драмалық қойылымдардың техникаларын, театр мен драмалық шығарамалардың арасындағы байланысты, театрдың тарихи даму үдерісін меңгеруіне бағытталған.

Пән фольклористика ғылымындағы қалыптасқан әдіс-тәсілдер мен зерттеу бағыты жағынан бөлектенетін ағымдардың ерекшеліктерін қарастырады. Магистрант ғылыми ізденістің әр түрлі кезеңдеріндегі фольклористикаға қатысты түрлі мектептер мен фольклордың бағыттарын айқындайды. Пән магистранттардың халық шығармашылығын қалыптастыру барысындағы фольклорға байланысты мектептердің, ағымдар мен зерттеу әдістерінің қажеттілігін меңгеруіне бағытталған.

Пән түрік тілінің лексикасы бойынша жазылған И. Эйубоғлу, Х. Эрен, Т. Гуленсой, Э. Севортян, А.Тиеце, Д.Насилов секілді түркітанушы ғалымдардың этимологиялық зерттеулерін, этимологиялық сөздіктерде және этимологиялық зерттеулерде қолданылатын әдістерін қарастырады. Пәнді оқу барысында магистрант түрік тілі лексикасының сөздік қоры, лексикалық құрамы, тілдік қабаттары және семантикалық құрылымына байланысты этимологиялық еңбектер мен зерттеулерден алынған нәтижелерді талдап, саралауды меңгереді.

Пән әдеби шығарманың стильдік, көркемдік, тақырыптық, құрылымдық ерекшеліктерімен эстетикалық құндылығын бағалау және анықтау мақсатында практикалық ойлау түріне сүйенетін шығармашылық қызметтің бір дербес түрі ретінде әдеби сынды қарастырады. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант көркем шығармалардағы кейіпкерлердің типтік-образдық ерекшеліктері, кейіпкерлердің даму эволюциясы, рухани және этикалық талғамын, жазушының стильдік қолтаңбасын әдеби сын әдісіне сүйене отырып талдауға дағдыланады.

Пән Түркия Республикасының (1923-1940 жж.) құрылған алғашқы кезеңдерінде қалыптасқан әдеби үдерістердің ерекшеліктері мен өзіндік табиғатын, поэзиялық және прозалық шығармалардың стилистикалық, жанрлық-құрылымдық ерекшеліктерін қарастыруға бағытталған. Пәнді оқыту барысында магистрант Республика кезеңіндегі әдебиеттану ғылымында қалыптасқан жаңа бағыттар мен ағымдардың пайда болуы мен қалыптасуын, көркем шығармалардың образ, тип, пішін, сюжет, мазмұн, тақырып жағынан талдап, салыстырмалы түрде зерттеуге дағдыланады.

Ғылыми-зерттеу жұмыстарында және білім беретін қызметтерде кәсіби біліктері мен дағдыларын іске асыруға қабілетті (ОН8) ;

Филология саласына байланысты өзекті мәселелерді зерттеу, қарастыру барысында теориялық және практикалық білімдерін қолдануға қабілетті. Қазіргі заманғы лингвистика мен халықаралық терминология саласындағы жетістіктерді зерттеушілік қызметінде жүзеге асыра алады.

Алынған теориялық білімдерін ғылыми-зерттеу іс-әрекетінің әртүрлі нысандарында қолдана отырып, ғылым тарихы мен философиясы дамуының негізгі мәселелері мен қазіргі даму тенденцияларын талдайды

Халықаралық ғылыми дерекқор базасының өнімдерін қолданып, ғылыми этикаға сай, академиялық адалдықтың қағидаттарын сақтай отырып, ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижесінде ғылыми еңбектер дайындайды

Кәсіби саласында қолданылатын эмпирикалық зерттеу әдістері мен дағдыларының ерекшеліктерін жүйелі түрде түсініп, ғылыми-зерттеу жұмыстарында қолданады

Кәсіби тәжірибеде шет тілінің негізгі принциптерін, бағыттарын, идеялары мен заманауи әдістерін қолдануға қабілетті.

Кәсіби қызметінде шет тілінде ауызша және жазбаша қарым-қатынас орнату дағдыларын қолданады.

Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелерін педагогикалық қызметінде және мемлекеттік бағдарламалар аясында жүргізілетін жобаларда қолданады. Ғылыми басылымдарда мақала жариялау және ғылыми деректер базаларын қолдану барысында академиялық адалдық талаптары мен қағидаларын ұстана отырып, кәсіби міндеттер мен мәселелерді құзіреттілігі шеңберінде шешуге қабілетті.

Педагогикалық такт және этика ережелерін сақтап, кәсіби саладағы көшбасшылық және басшылық іс-әрекеттері мен дағдыларын көрсете отырып, ЖОО-да білім беру іс-әрекетін нәтижелі ұйымдастырады.

Көркем шығармаларға тақырыптық мазмұны, жанрлық, сюжеттік және композициялық ерекшеліктері, стилі және поэтикасы тұрғысынан жан-жақты талдау жүргізеді; көркем шығарма тілін талдау барысында синтетикалық әдіс, құрылымдық және статистикалық әдіс түрлерін қолданады.