6B10112 Медициналық-профилактикалық іс в Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медицина университеті

Пән гигиенист-эпидемиолог дәрігердің жұмысының мазмұны мен әдістері, ҚР санитариялық-эпидемиологиялық қызметінің құрылымы мен функциялары, сондай-ақ шұғыл жағдайларда науқастарға дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету туралы білімді қалыптастырады. Білім алушылар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету мәселелерін шешу дағдыларына ие болады; алғашқы көмек көрсетуді және жүрек-өкпе реанимациясын қоса алғанда, шұғыл медициналық көмек көрсете алады.

Пәнді оқу адамның медицинадағы кәсіби қызметінің моральдық-этикалық аспектілерін, биомедициналық зерттеулерде этикалық және құқықтық нормаларды сақтау қажеттілігін, кәсіби мінез-құлықтың жоғары стандарттарын, құқықтық мәселелер туралы білімді қалыптастырады. Оқуды аяқтағаннан кейін білім алушылар тұлғааралық және кәсіби қарым-қатынаста тиімді коммуникация қалыптастыру, кикілжің жағдайларды болжау және шешу, қайғылы жағдайларды хабарлау және т.б. дағдыларға ие болады.

Пәнді оқу барысында білім алушылар метаболизм үдерістеріне қатысатын төмен молекулалы және жоғары молекулалы биоорганикалық қосылыстардың құрылымы мен қасиеттері; тиімді тамақтану негіздері, макро және микроэлементтердің тамақтанудағы рөлі, оларды тұтынудың ұсынылған нормалары туралы білім алады. Білім алушылар санитарлық-химиялық талдау жүргізу дағдыларына ие болады, тамақтану рационының ұтымдылығы туралы қорытынды бере алады, ас мәзірін және тамақтануды түзету бойынша ұсыныстар жасай алады.

Дені сау адамның жас, жыныстық және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, адам ағзалары мен жүйелерінің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері туралы; сау ағзаның өмірлік белсенділігін жүйке және гуморальдық реттеудің физиологиялық үдерістері мен механизмдері туралы жүйелі білім қалыптастырады; балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын нығайтудың гигиеналық аспектілерін, физикалық даму көрсеткіштерін, балалар мен жасөспірімдердің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтарын зерделеуді қамтиды.

Пән қоршаған ортаның табиғи және антропогендік факторларының елдімекендер жағдайында адам денсаулығына әсері туралы түсінік береді; пәнді оқу барысында білім алушылар атмосфералық ауа, топырақ, су құрамының нормативтік көрсеткіштерге сәйкестігіне гигиеналық баға беруді, қоршаған ортаға экологиялық мониторинг жүргізуді және экологиялық ахуал бойынша болжамдар беруді үйренеді.

Пән Қазақстан Республикасының құқықтық сауаттылығы және сыбайлас жемқорлыққа қарсы дүниетанымы туралы білімді қалыптастырады. Оқу барысында студенттер заңнамалық базаның негізгі құқықтық ілімдері мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез-құлық құрылымы туралы білім алады. Пән құқық қолдану практикасын талдау, алған білімдерін іс жүзінде қолдану және Қазақстан Республикасының құқық нормаларына сәйкес сыбайлас жемқорлыққа қарсы азаматтық ұстанымды қалыптастыру дағдыларын меңгертеді.

Білім алушыларды патологиялық үрдістердің пайда болуының, дамуы мен ақырының жалпы заңдылықтары және нақты механизмдері, жекелеген аурулар мен патологиялық жағдайларын патогенезін түсіну, оларды диагностикалау, алдын алу және дәрілік терапия принциптері туралы білім қалыптастыру.

Пән медицина мен денсаулық сақтаудың заманауи теориялары, Қазақстан Республикасының ұйымдық-құқықтық негіздері, денсаулық сақтаудың негізгі жүйелері, медициналық сақтандыру негіздері туралы білімді қалыптастырады. Нәтижесінде білім алушылар халықтың денсаулығын зерттеу және бағалау, жұқпалы емес аурулармен күресу, салауатты өмір салтын насихаттау және қалыптастыру, сондай-ақ санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету саласындағы профилактикалық іс-шараларды қамтамасыз ету дағдыларын меңгереді.

Пәнді оқу білім алушылардың эпидемиялық процесс, эпидемиологиялық талдау, алдын алу және эпидемияға қарсы шаралар жүйесі, зертханалық диагностика принциптері және микробиологиялық зерттеу әдістері туралы білімдері мен түсініктерін қалыптастырады. Білім алушылар жұқпалы ауруларға санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізу, иммунопрофилактика, дезинфекциялық шараларды ұйымдастыру және аурушаңдыққа эпидемиологиялық талдау жүргізу дағдыларын меңгереді.

Пән білім алушыларда санитарлық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдарындағы қызмет түрі ретіндегі менеджмент туралы, басқару нысандары туралы білімді қалыптастырады. Нәтижесінде студенттер денсаулық сақтау менеджері, нарықтық экономика жағдайында экономикалық ойлау, денсаулық сақтау мекемелеріндегі шаруашылық қызметті есепке алу дағдыларына ие болады.

Пән білім алушылардың практикалық кәсіби қызметке дайындығын қалыптастырады. "Басқару психологиясы" пәнін оқудың мақсаты студенттердің персоналды басқару психологиясы туралы түсініктерін қалыптастыру, сондай-ақ психологиялық талдаудың бастапқы дағдыларын қалыптастыру және әртүрлі типтегі ұйымдардың персоналымен жұмыс жасауда психологиялық әдістермен басқару мәселелерін шешу болып табылады.

Пән білім алушылардың паразиттік аурулардың этиологиясы, эпидемиологиясының ерекшеліктері, зертханалық диагностика принциптері туралы білімдері мен түсініктерін қалыптастырады. Нәтижесінде білім алушылар нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес гельминтоздар ошақтарына санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізу және жиі кездесетін протозоздар мен гельминтоздардың алдын алу дағдыларын меңгереді.

Пән заманауи коммуникативтік технологияларды, оның ішінде академиялық және кәсіби өзара іс-қимыл үшін шет тілінде қолдануға қабілетті заманауи маман даярлау стратегиясы ұсынылған.

Пән сумен қамтамасыз ету және су ресурстарының ластануы, зертханалық зерттеулер үшін су сынамаларын алу әдістемелері, табиғи және антропогендік мекендеу ортасының жай-күйіне байланысты халықтың денсаулық жағдайын бағалау және болжау мәселелерін қамтиды.

Пән биологиялық және медициналық деректерді өңдеудің негізгі статистикалық әдістері туралы білім қалыптастырады. Білім алушылар деректерді статистикалық талдау нәтижелерін, әртүрлі шамалар арасындағы корреляциялық өзара байланысты, болжаудың математикалық модельдерін құруды және статистикалық зерттеу нәтижелерін кесте, график және презентация түрінде ұсыну дағдыларын меңгереді.

Пәнді оқу әртүрлі коммуналдық гигиена нысандарына мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру қағидалары мен ережелері туралы, қоршаған ортаны және коммуналдық нысандарды санитарлық қорғау жөніндегі іс-шаралардың тиімділігін бағалау туралы білімді қалыптастырады.

Пәнді зерделеу білім алушылардың өндірістік жағдайларда кездесетін зиянды химиялық заттардың ағзаға әсері туралы білімдерін қалыптастырады, жұмысшылар арасында кәсіптік уланулар мен аурулардың пайда болу себептерін, жағдайлары мен тәуекелдің факторларын белгілейді; білім алушылар өндіріс қызметкерлерінің ағзасына кәсіптік интоксикация мен уланудың алдын алу бойынша гигиеналық және сауықтыру іс-шараларын ұйымдастыру және жүргізу дағдыларына ие болады.

Пән білім алушылардың дәлелді медицина негіздері туралы білімі мен түсінігін қалыптастырады; пәнді аяқтағаннан кейін білім алушылар медициналық ақпаратты іздеу және сыни тұрғыдан бағалау дағдыларын игереді және клиникалық зерттеулер нәтижелерінің ең үздік дәлелдерін өз практикалық қызметінде қолдана алады.

Пәнді оқып аяқтағаннан кейін білім алушылар дене тәрбиесінің физиологиялық негіздерін, әртүрлі қызмет түрлері мен күн тәртібін ұйымдастыру ерекшеліктерін, оқу-тәрбие процесінің, еңбек, политехникалық және өндірістік оқытудың гигиеналық негіздерін білетін болады. Оқу-тәрбие және өндірістік орта факторларын және олардың балалар мен жасөспірімдер ағзасына әсерін зерттеу мен бағалауға әдістемелік тәсілдерді қолдану дағдыларын меңгереді.

Пән білім алушылардың еңбек гигиенасы мен радиациялық гигиенаның теориялық және әдіснамалық негіздері, санитарлық қадағалау негіздерімен заңнамалық құжаттар туралы білімдерін қалыптастырады. Пән аяқталғаннан кейін білім алушылар адам ағзасына өндірістік зиянды гигиеналық бағалау дағдыларын, еңбек физиологиясы мен психологиясы әдістерін, дозиметриялық және спектрометриялық аппаратураның жұмыс принциптерін меңгереді.

Пән вакцинамен басқарылатын жұқпалы аурулардың таралу ерекшеліктері, иммундауға жататын контингенттерді анықтау, эпидемиологиялық диагностика әдістемелерін, эпидемиологиялық зерттеулерді игеру, әртүрлі есеп-қисап құжаттамаларын сауатты ресімдеу және зерттеу нәтижелерін баяндау дағдылары туралы білімді игеруге ықпал етеді.

Пән білім алушылар жұқпалы аурулардың микробиологиялық және эпидемиологиялық диагностикасы, ошақтарда алдын алу және эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу бойынша білімдері мен дағдыларын қалыптастырады. Студенттер нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес жұқпалы ауруларды қадағалауды және Қазақстан Республикасының шекарасын экзотикалық аурулардың әкелінуінен санитарлық қорғауды ұйымдастыру дағдыларын меңгереді.

Пән тамақ өнімдерінің сапа көрсеткіштерін, тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін бағалау дағдыларын, тамақ өнімдерімен байланысты жұқпалы және жұқпалы емес аурулардың пайда болу және халық арасында таралу себептерін, жағдайлары мен тәуекел факторларын анықтау, сондай-ақ олардың алдын алу дағдыларын қалыптастырады.

Пәнді оқу білім алушылардың өндірістік факторлар, адамның кәсіптік зияндылығы, адам ағзасына өндірістік факторлардың әсер ету мәселелері туралы білімін қалыптастырады. Пәннің шеңберінде білім алушылар гигиеналық бағалау әдістері мен өндірістік факторларды талдау және гигиеналық реттеу және алдын алу шаралары дағдыларын меңгереді.

Пән жұқпалы аурулардың этиологиясын және жұқпалы аурулардың негізгі түрлерінің патогенезін, жұқпалы аурулардың жіктелуін, клиникалық белгілерін, жұқпалы аурулардың жиі кездесетін топтарының диагностикасы мен емдеу принциптерін түсінуді қалыптастырады. Болашақ мамандар жұқпалы ауруларды тану, диагностикалау, емдеу және алдын алу дағдыларын игереді.

Пән білім алушыларда туберкулездің эпидемиологиясы, қазіргі патоморфозы, туберкулез инфекциясының таралу көздері мен жолдары, этиологиясы, патогенезі, туберкулездің диагностикасы мен емі, сондай-ақ тері және венерологиялық аурулар туралы білімдерін қалыптастырады. Инфекциялық бақылау, туберкулезге қарсы санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды жүргізу, тері және венерологиялық аурулардың профилактикасы, медициналық құжаттарды ресімдеу дағдыларын меңгереді.

Пән балалар мен жасөспірімдердің даму, іс-әрекет және оқу ортасын гигиеналық нормалау принциптері туралы білім қалыптастырады; білім алушылар тәуліктік энергия шығынын хронометраж әдісімен анықтау, балалар мен жасөспірімдер ұйымдарының үй-жайларына гигиеналық бағалау жүргізу, балалар мен жасөспірімдерді оқытудың қолайлы жағдайларын қамтамасыз ететін сауықтыру іс-шаралары мен санитарлық-гигиеналық ұсынымдарды әзірлеу дағдыларын меңгереді.

Пәнді оқу еңбек жағдайларының ең жоғары өнімділігі кезіндегі қауіпсіздігі мен зиянсыздығы бойынша теориялық және практикалық базалық білімді қалыптастырады; пән аяқталғаннан кейін білім алушылар өндірістік жазатайым оқиғаларды, апаттар мен өрттерді жою үшін жағымсыз факторларды азайту немесе болдырмау бойынша іс-шараларды жүргізу дағдыларына ие болады.

Пән өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығындағы технологиялық және еңбек процесін, сырқаттанушылықты және сауықтыру іс-шараларын зерттеуді қамтиды. Пән аяқталғаннан кейін білім алушылар технологиялық процестің және еңбек жағдайларының адам ағзасына әсерін, жұмыс істейтін халықтың денсаулығы мен сырқаттанушылығының жай-күйін гигиеналық бағалау, жалпы және кәсіптік сырқаттанушылықты төмендету жөніндегі іс-шараларды әзірлеу дағдыларына ие болады.

Білім алушылар эпидемиологиялық зерттеулердің (сипаттамалық және талдамалық зерттеулер), рандомизацияланған клиникалық сынақтардың тиімділігін бағалауды, деректерді жұқпалы ауруды сипаттау үшін пайдалануды, бұрмалаушы факторлардың ықтимал әсерін ескере отырып, деректерді бағалауды үйренеді.

Пән қазіргі жағдайдағы АИТВ-инфекциясының негізгі эпидемиологиялық және клиникалық көріністері, Қазақстан Республикасындағы АИТВ-инфекциясымен күресу стратегиялары бойынша білімді қалыптастырады. Білім алушылар АИТВ-инфекциясының ошақтарында профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу, АИТВ-инфекциясы қаупі бар халықпен профилактикалық жұмыстарды жүргізу дағдыларын меңгереді.

Пәнге кәсіптік ауруларды анықтау, олардың этиологиясы, жіктелуі, таралуы және медициналық-әлеуметтік сараптама кіреді. Сондай-ақ еңбекке жарамсыздық түрлерін зерделеуді, дәрігерлік-еңбек сараптамасын және кәсіптік аурулар кезінде оңалту мәселелерін қамтиды. Кәсіптік аурулары бар науқастарға диагностика және медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу дағдыларын қалыптастырады. Физикалық факторлардың әсерінен туындаған аурулар кезіндегі еңбек жағдайларының санитарлық-эпидемиологиялық сипаттамаларын талдау, сондай-ақ алдын алу шараларын қамтиды.

Пәнді оқу білім алушыларда ЕПМ-да инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша эпидемияға қарсы іс-шараларды, пациенттің және медицина қызметкерлерінің инфекциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүргізу, ауруханаішілік инфекциялар кезінде құжаттаманың барлық түрлерін ресімдеу дағдыларын қалыптастырады (шұғыл хабарлама, эпидемиялық ошақты эпидемиялық тексеру картасы, анықтамалар және т.б.).

Пәннің мазмұны елді мекендер жағдайында аудандық жоспарлаудың гигиеналық негіздері, қоршаған орта объектілеріне санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мен бақылауды ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ әртүрлі коммуналдық гигиена объектілерінің жобалық құжаттарына сараптама жүргізу қағидалары туралы білім мен дағдыларды қалыптастырады

Пәннің мазмұны қоғамдық тамақтану, сауда, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарына, сондай-ақ тамақ кәсіпорындарын жобалау, реконструкциялау және жаңғыртуға санитарлық бақылау жүргізу дағдыларын, тамақ өнімдерін санитарлық қорғау және тамақ өнімдеріне санитарлық-эпидемиологиялық сараптама жүргізу мәселелерін, тамақ өнімдерін стандарттау, тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігіне мониторинг жүргізу мәселелерін қалыптастырады.

Пән шеңберінде білім алушылар заңнамалық, нормативтік құжаттамамен жұмыс істеу, санитариялық-эпидемиологиялық жағдайдың күрделенуі кезінде әртүрлі объектілердің санитариялық-эпидемиологиялық жай-күйін гигиеналық бағалау дағдыларын, қоршаған орта факторларының әсеріне байланысты халық денсаулығының көрсеткіштерін есептеу және бағалау әдістемесін, сондай-ақ мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың әртүрлі деңгейлерінде басқарушылық шешімдер қабылдау дағдыларын меңгереді.

Пәннің мазмұны тәлімгермен бірлесіп, негізгі нормативтік-құқықтық құжаттарды және зертханалық-аспаптық зерттеулерді пайдалана отырып, өндірістік нысандарға санитарлық қадағалау жүргізуді қамтиды. Пәнді оқуды аяқтағаннан кейін білім алушы келесі дағдыларды меңгереді: еңбек гигиенасы саласында санитарлық қадағалауды жүзеге асыруды; өндірістік факторларды зерттеудің зертханалық және аспаптық әдістерін; актілер, хаттамалар және қорытындылар толтыру ережелерін.

Білім беру және тәрбие объектілеріне санитариялық-эпидемиологиялық бақылау жүргізу, физикалық-аспаптық өлшеулер (жарықтандыру деңгейі, метеорологиялық факторлар параметрлері) және мектеп жиһаздарын өлшеу дағдыларын қалыптастыру; құжаттарды рәсімдеу; балалар мен жасөспірімдердің гигиенасы саласындағы санитарлық-эпидемиологиялық және профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шаралар дағдыларын қалыптастыру.

Білім алушылар мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру принциптері мен құрылымы туралы білімді игереді, инфекцияны жұқтырудың негізгі механизмін іске асыруға байланысты инфекциялық және инфекциялық емес ауруларды топтастыру дағдыларын қалыптастырады, инфекциялық ауруларды зертханалық және эпидемиологиялық диагностикалау, эпидемия ошақтарында профилактикалық шаралар мен эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу дағдыларын жетілдіреді. Медициналық ұйымдарда жұқпалы ауруларды эпидемиологиялық қадағалауды және эпидемиологиялық бақылауды ұйымдастыру дағдыларын жетілдіреді.

Тамақ өнімдерінің сынамаларын зертханалық зерттеулерге іріктей отырып, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы негізгі нормативтік-құқықтық актілерді пайдалана отырып, тамақ объектілерін зерттеуді, тамақ өнімдерінің сынамаларын, шикізатты, қоршаған орта объектілерінен шайындыларды іріктеу әдістерін, аспаптық зерттеу әдістерін, алименттік-тәуелді ауруларға қатысты халықтың денсаулық жағдайын талдауды тәлімгермен бірлесіп жүргізеді.