7M02324 Түркі филологиясы в әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Пәндер

• Түркі тілдерінің компаративті грамматикасы

  Курста көне түркі руникалық ескерткіштері тілінің негізгі лексикалық қоры, фонетикалық, грамматикалық жүйесі орта ғасырлық, қазіргі түркі тілдерімен ортақтығы қарастырылады. Сөзжасам, сөз түрлендіру, сөз таптары, сөйлем мүшелері, сөз тіркестері, сөйлем түрлерінің сипаты, түркі тілдерін компаративті тұрғыдан зерттеледі. Ескерткіштердің тілдік (графикалық, фонетикалық, грамматикалық) ерекшеліктерімен, түркі тілдерінің компаративті грамматикасы бойынша ғылыми білімін тереңдете түспек.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Шетел тілі (кәсіби)

  Пәнің мақсаты – еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, шет тілін оқытудың халықаралық стандарттарына сәйкес құзыреттіліктерді меңгеру және жетілдіру, өйткені шет тілі арқылы болашақ магистрант академиялық білімге, жаңа технологияларға және заманауи ақпаратқа қол жеткізеді, болашақ магистранттың мәдениетаралық, кәсіби және ғылыми қызметінде шет тілін қарым-қатынас құралы ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Басқару психологиясы

  Пәннің мақсаты басқару психологиясының іргелі түсініктерін түсіндіру, кәсіби тұрақтану процесінде басқару аймағының аспектілерін теориялық және тәжірибелік қолдану алғышарттарын анықтау қабілеттілігін қалыптастыру. Оқу курсы топтық құбылыстар мен процестерді басқару психологиясы бойынша заманауи көзқарастарды түсінуді қалыптастырады. Пән келесі мәселелерді оқытуға бағытталған: басқару психологиясының, басқару қарым-қатынастағы жеке тұлға, жеке тұлғаның мінез-құлқын басқару негізгі принциптері.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 3
  

• Қыпшақ-бұлғар ескерткіштерінің текстологиясы

  Пәннің мақсаты - магистранттарға қыпшақ және бұлғар әдеби ескерткіштеріне текстологиялық талдау жүргізудің әдістемесі мен практикасын үйрету, ежелгі әдеби жазбалардың текстологиясына сараптама жүргізу, қыпшақ және бұлғар тілдеріндегі классикалық шығармалар мәтінін зерттеудің дағдыларын қалыптастыру, этностың тарихи-әдеби жәдігерін кәсіби бағалауға үйрету, қыпшақ және бұлғар әдебиеті материалдары негізінде түркі классикалық текстологиясының даму тарихымен таныстыру.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру және жоспарлау

  Ғылыми-зерттеу қызметін ұйымдастырудың теориялық және әдістемелік негіздерін білу негізінде филология саласындағы ғылыми зерттеулерді жоспарлау және жүргізу қабілетін қалыптастыру. Оқу курсы болашақ маманның зерттеушілік мәдениетін қалыптастырады. Пән ғылыми зерттеулердің әдіснамасын, филологияда қолданылатын заманауи әдістерді зерттеуге бағытталған.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Түркі ескерткіштерінің грамматикалық және лексикалық талдауы

  Мақсаты: түркі тілдеріндегі мәтіндердің құрылымы мен мазмұнына зерттеу жүргізе отырып, түркі ескерткіштеріне грамматикалық және лексикалық талдау жасау, сонымен қатар руна ескерткіштерін, көне түркі қолжазбаларын және тарихи мәтіндерді талдау дағдыларын қалыптастыру. Өтілетін тақырыптарға морфологиялық, синтаксистік, лексикографиялық, семантикалық, этимологиялық және фонетикалық талдаулар, абзац пен сөйлем құрылымы, мәтін бөліктері арасындағы байланыстар жатады.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Көне түркі әдеби ескерткіштері туралы зерттеулер

  Пәннің мақсаты: V-XII ғасырлардағы көне түркі әдеби мұралар туралы зерттеулерді жинақтау, топтау; зерттеулердегі ғылыми көзқарастарды салыстыру, бағалау және жаңа әдеби үрдістер бойынша талдау жүргізу біліктілігін тереңдету. Көне түркі әдеби шығармаларының поэтикалық әлеуетін, жанрлық ерекшелігін, стилін, көркем троптары мен кейіпкерлер бейнесін қазіргі әдеби туындылармен салыстыру.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Оғыз-қарлұқ ескерткіштерінің текстологиясы

  Пәннің мақсаты - магистранттарға оғыз және қарлұқ әдеби ескерткіштеріне текстологиялық талдау жүргізудің әдістемесі мен практикасын үйрету, ежелгі әдеби жазбалардың текстологиясына сараптама жүргізу, оғыз және қарлұқ тілдеріндегі классикалық шығармалар мәтінін зерттеудің дағдыларын қалыптастыру, этностың тарихи-әдеби жәдігерін кәсіби бағалауға үйрету, оғыз және қарлұқ әдебиеті материалдары негізінде түркі классикалық текстологиясының даму тарихымен таныстыру.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 1
  Несиелер - 5
  

• Түркі текстологиясының когнитвтік және семантикалық аспектілері

  Мақсаты: түркі мәтінтануының когнитивтік-семантикалық аспектілерін зерттеу әдістерін қолдану дағдыларын қалыптастыру, түркі тілдеріндегі мәтіндерді қабылдау мен түсінуге байланысты танымдық процестерді зерттеу, сонымен қатар мәтіндерге енген семантикалық құрылымдар мен мағыналарды талдау. Өтілетін тақырыптар: психикалық модельдер, ассоциациялар мен концепциялар, лексика-семантикалық талдау, концептуалды талдау және мәдени сипаттамалар.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 5
  

• Ғылым тарихы мен философиясы

  Мақсаты: магистранттардың рационалды-теоретикалық ойлаудағы негізгі дүниетанымдық және әдістемелік мәселелерді құраушы ғылыми білімнің ерекше түрі ретіндегі заманауи ғылым философиясы туралы терең түсінік қалыптастыру. Қарастырылады: Ғылымның тарихы және философиясының пәні, Ғылымның пайда болуы және қалыптасуы, Әлеуметтік және гумантарлық ғылымдардың тарихы мен философиясы, Қазіргі заманғы жаһандық өркениет дамуының философиялық мәселелері.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 3
  

• Ескерткіштердің тілдік және стильдік ерекшеліктерін зерттеу

  Мақсаты: тарихи мәтіндерді, құжаттар мен ескерткіштерді зерттеуде лингвистикалық аналитиканың маңызды бөлігі болып табылатын ескерткіштердің тілдік және стилистикалық ерекшеліктерін тарихи талдауда, сондай-ақ мәтіндердің құрылымы мен мазмұнын түсінуде теориялық тұрғыдан жалпылау және дағдыларын дамыту. Қамтылған тақырыптар лингвистикалық талдауды, лексикалық байлықты тексеруді (соның ішінде терминологияны, сөйлеу тұлғаларын, формальдылық деңгейін бағалауды) және тарихи және мәдени контекстті қарастыруды қамтиды.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 5
  

• Түркітанудағы ақпараттық технология және жасанды интеллект

  Мақсаты: түркі тілдерін, мәдениеті мен тарихын зерттеудің әртүрлі аспектілерін жеңілдету үшін ақпараттық технологиялар мен жасанды интеллектті қолдану дағдыларын дамыту. Қамтылған тақырыптарға компьютерлік мәтінді өңдеу, машиналық аударма, цифрлық мұрағаттар, тілдерді оқыту, дербестендірілген оқыту, әлеуметтік медиа аналитикасы, автоматтандырылған сөздік жүйелері және Интернет деректерін жинау кіреді.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 5
  

• Жоғары мектептің педагогикасы

  Пәннің мақсаты – жоғары мектеп мұғалімінің кәсіби-педагогикалық мәдениетінің негіздерін меңгеру, педагогикалық құзіреттілігін дамыту, болашақ мұғалімдерді жоғары оқу орындары педагогикасының жалпы мәселелерімен, әдістемелік және теориялық негіздерімен, қазіргі заманғы талдау, жоспарлау және ұйымдастыру технологияларымен таныстыру. оқыту мен тәрбиелеу, университеттің оқу үдерісінде оқытушы мен студенттердің субъекті-субъектілік өзара әрекетінің коммуникативті технологиялары

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 5
  

• Көне түркі жазуларының тарихы мен теориясы

  Пәннің мақсаты: түркі руникалық графикасын зерттеу, Қазақстан аумағында табылған эпиграфиялық жазуларға жан-жақты талдау жасау, жазудың көне түрлері бойынша бақылау жүргізу және түркі руникалық әліпбиінің генезисін түбегейлі жаңа түсіндіру. Оңтүстік Сібір, Моңғолия, Орта Азия және Қазақстанның ежелгі түркі руникалық жазуы (түркі руникасы) түркі тілдері мен тіл иеленушілерінің тарихы үшін құнды дереккөз ретінде қарастырылады.

  Оқу жылы - 1
  Семестр - 2
  Несиелер - 5
  

• Түркі халықтарының әдебиеті: дәстүр сабақтастығы

  Мақсаты: тарихы бай түркі халықтарының әр кезеңді қамтитын әдебиетіндегі дәстүр сабақтастығын негіздеу, қадағалай білу дағдыларын дамыту. Этникалық топқа, аймаққа және тарихи жағдайға байланысты айырмашылықтарды бағалау да мақсаттың бір бөлігі болып табылады. Ауызша шығармашылық, жазба әдебиет, жанрлар мен формалар, тақырыптар мен мотивтер, қазіргі әдебиет және тілдік әртүрлілік қамтылған.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Түркі-қазақ-монғол этнотілдік қатынастарының тарихы

  Пәннің мақсаты: Түркі-моңғол этнолингвистикалық қатынастарының тарихқа дейінгі кезеңін, ежелгі этноглоттогенездегі скифтік-сақтық факторының рөлін көрсету. Шыңғыс ханның Ұлы Моңғол империясының пайда болуы қарсаңындағы түркі және моңғол тайпалары арасындағы қарым-қатынас тарихын жаңаша талдау. Алтын Орда дәуіріндегі және қазақ хандықтарындағы түркі-моңғол қарым-қатынастарын нақты ашып көрсету, ойрат-жоңғар-қазақ тілдік қатынастары мен этнотілдік байланыстарға жан-жақты талдау жасау.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Түркі тілдерінің лингвистикалық және этнодемографиялық процестері

  Мақсаты: түркі тілдерінің лингвистикалық және этнодемографиялық процестерге сәйкес саралануы мен жіктелуін зерттеу, әртүрлі аспектілерін, соның ішінде демографиялық факторлардың тілдік ортаға әсерін зерттеу дағдыларын негіздеу және дамыту. Қамтылған тақырыптарға тілдің өзгеруі мен эволюциясы, демографиялық динамика мен тілдік құрам, тілдің регенерациясы, этникалық және тілдік сәйкестік, білім мен БАҚ әсері, жаһандану және мәдени алмасу кіреді.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Түркітанудың әдеби-теориялық негіздері

  Пәннің мақсаты: түркі әлемінің ортақ әдеби құндылықтарын талдау, олардың сақталуы мен жаңғыруына ықпал ететін әдеби-тарихи факторларды анықтау. Көне әдеби жәдігерлерінің түркі мәдениетіндегі орнын теориялық тұрғыдан кешенді ғылым саласы ретінде қазақстандық және шетелдік тюркологиялық ғылыми мектептер көзқарастарымен салыстыра талдау. Түркі әдеби ескерткіштерінің глотогенеологиялық және глотохронологиялық негіздері әдеби-этногенездік аспектіде қарасытырылады.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Түркі халықтары әдебиетінде роман жанрының қалыптасуы

  Пәннің мақсаты: Түркі халықтарының әдебиетінде роман жанрының қалыптасуы мен даму тарихын нақты деректер негізінде жүйелеу; тақырыптары бойынша топтастыру; әдеби жанр ̶ романға тән ерекшеліктердің алғашқы түркі романдарында қамтылуын сипаттау және бағалау; олардың композияциялық, сюжеттік, құрылымдық ұйымдасуы мен көркемдік тәсілдеріне әдеби талдауды жүргізуді меңгерту.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Қыпшақ-Сібір түркі әлеуметтік тіл білімі

  Пәннің мақсаты – студенттерде Сібірдің байырғы аз санды түріктерінің орны мен рөлі және олардың тілдері, сондай-ақ шаманизм туралы социолингвистикалық түсінікті қалыптастыру; Сібірдегі түркі тілдерін жан-жақты зерттеу; демографиялық, этнолингвистикалық сипаттамалар мен әдістер; әлеуметтік функциялардың дамуымен байланысты социолингвистикалық зерттеулер, социолингвистикалық зерттеулер контекстінде жойылу жағдайындағы тілдердің қазіргі жағдайы.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Түркі халықтарының әдеби мұраларындағы әлемнің концептуалды бейнесі

  Пәннің мақсаты: Түркі мәдениетінің әлемдік өркениеттегі орны мен рөлін анықтау қабілетін қалыптастыру. Рухани құндылықтардың заманауи даму парадигмасындағы түркі әлемі тұжырымдамасының ерекшеліктерін зерттеу. Түркі халықтарының мәдениеті мен тілінің әлем халықтарының өркениетіне әсері, оның ХХІ ғасырдағы жалпы адамзаттық және түркілік әлем бейнесіндегі концептуалдық үндестік пен айырмашылықтарды саралауға бағытталады.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

• Әлемдік әдебиет контекстіндегі түркі әдебиеті

  Пәннің мақсаты – магистранттарды түркі әдебиетімен таныстыра отырып, олардың жалпы филологиялық танымын кеңейту, түркі әдеби ескерткіштерімен тікелей жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, әдеби байланыстардың нысандары мен ғылыми зерттеу әдістері туралы түсінік беру; әлемдік әдебиет пен түркілік әдебиеттің сабақтастығындағы маңызды үлгілерді көрсету, әдеби шығармаларды талдау, әлемдік әдебиеттанудағы жаңа контекстер мен зерттеу аспектілері туралы білімдерін тереңдету.

  Оқу жылы - 2
  Семестр - 3
  Несиелер - 5
  

Профессии

Оқыту нәтижелері

• Жалпыадамзаттық мәдениеттің бір бөлігі ретінде ғылыми ойлаудың тарихы мен философиясын терең ұғынуға негізделген пәнаралық, көпмәдениетті дүниетаным ұғымына ие болу;
• Мәтін текстологиясының заманауи зерттеу әдістерін қолданып, түркітану саласындағы түрлі зерттеулерді, Қыпшақ, Оғыз және Қарлұқ, Бұлғар және Шығыс ғұн бұтағы тілдік топтарының қолжазба материалдарын талдау;
• Түркі жәдігерлерін адами құндылықтардың философиялық аксиологиясы ретінде ғылыми-зерттеу жобаларын жүзеге асыру; Түркі концептуалдық әлем бейнесін, әдеби жанрлардың қалыптасуы мен ғылыми философиялық мәселелерін мұрағат материалдары мен қолжазбалардың негізінде зерттеу;
• Түркі тілдерін ағылшын тілімен салыстырмалы-салғастырмалы бағытта тіл ресурстарының стилистикасы және функционалды стиль түрлері, сөйлем жүйесінің күрделі мәселелері, ағылшын әдеби тілінің орфоэпиялық, орфографиялық нормалары туралы білімін оқыту және аударма тәжірибесінде қолдану;
• Текстологиялық зерттеулерден алынған ғылыми нәтижелер негізінде түркі тілдерінің Монғол, Славян тілдік қатынастарын үлгілеу арқылы түсіндіру;
• Заманауи түркітану теориялары мен тұжырымдарына сәйкес ежелгі және ортағасырлық қолжазба материалдарын зерттеудің нәтижелері бойынша өз позицияларын дәлелдеу;
• Түркі халықтары әдебиеті саласындағы ғылыми зерттеулердің міндеттері мен мәселелерін, тиісті әдіснаманы, көшпелі өркениеттің дамуының тарихи кезеңдерін саралау; ЮНЕСКО тізіміне енген және енуге үміткер түркі халықтарының материалдық және рухани мәдениеті негізінде ғылыми жобаларды жүзеге асыру;
• Магистрлік зерттеулердің өзектілігінің траекториясын, мақсаттар мен міндеттердің анықталуын, зерттеу әдіснамасын, алынған ғылыми нәтижелерді бағалау;
• Қазіргі түркі мемлекеттеріндегі тілдік саясат, тілдік жоспарлау, жазу реформасына байланысты әлеуметтік лингвистика мәселелері бойынша пәнаралық ғылыми-зерттеу жобаларын іске асыру жоспарын, ғылыми нәтижелері мен тұжырымдарын болжау;
• Түркі филологиясы бойынша белгілі бір типтегі оқу түрлерінде білім беру қызметін, оқу бағдарламасын, түркітану пәндерін оқытудың дәстүрлі және инновациялық әдістерін және технологияларын ұйымдастыру;
• Инновациялық идеяларды, тәуелсіз болжамдарды, кәсіби жетілдірудің траекториясын қалыптастыру;
• Түркі филологиясы мәселелері бойынша халықаралық ғылыми-практикалық конференцияларда оқытылатын шетел тілінде пікір алмасуға қабілетті; шетелдік ғылыми қауымдастықты түркітану мәселелерімен, зерттеу нәтижелерімен кәсіби ағылшын тілінде таныстыра алады; дәйексөз индексі жоғары мақалалар жариялау.