6B02267 Түркітану в Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Бұл курс түркі әлемі халықтарының тілі мен әдебиеті, тарихы, географиясы, мәдениеті, фольклоры, археологиясы және антропологиясы сияқты кең ауқымды пәндерді пәнаралық тұрғыдан қарастыратын оқу пәні болып табылады. Курстың мақсаты – студенттерді түркология ғылымының негізгі нысандары, мазмұны мен құрылымымен таныстыру, сондай-ақ осы салада қолданылатын негізгі ұғымдар мен зерттеу әдістері жөнінде кешенді білім беру.

Бұл курс грамматика саласындағы негізгі тақырыптар мен олардың ішкі құрылымдарын қамти отырып, түркі тілдерінің грамматикалық ерекшеліктерін интеграциялау арқылы мағыналық тұтастықты қалыптастыруды мақсат етеді. Курстың негізгі міндеті – студенттерді тілдің құрылымдық жүйесін, оның мағына тудыру қызметін және негізгі грамматикалық заңдылықтарын түсінуге үйрету. Курс аясында фонетика, морфология, синтаксис және семантика сияқты тіл білімінің негізгі салалары қарастырылады. Бұл компоненттер өзара байланыста жүйелі түрде талданып, тілдік бірліктердің қалай құрылатыны және мағына қалай жасалатыны ғылыми негізде түсіндіріледі. Курстың мазмұны тілдің құрылымдық деңгейлерінің өзара әрекеттесуін зерделеу арқылы тілдің функционалдық механизмдерін меңгеруге бағытталған.

Бұл курс түрік тілінің бастапқы деңгейін оқуға арналған. Курстың мақсаты - "Шет тілін меңгерудің жалпы еуропалық құзыреттеріне" сәйкес студенттердің А1 деңгейінде практикалық дағдыларын қалыптастыру. Курс студенттердің мәдениетаралық және коммуникативтік қарым-қатынасқа дайындығы мен қабілетін дамытуға бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде студент нақты мәселелерді шешуге бағытталған таныс күнделікті сөздер мен қарапайым сөз тіркестерін түсінеді және қолданады.

Бұл курс «Грамматика I» пәнінде алынған түркі тілдерінің грамматикалық негіздері мен тұжырымдамалық ұстанымдарын тереңдетуге және практикалық тұрғыда кеңейтуге бағытталған. Курс барысында студенттер «Грамматика I» пәнінде меңгерген білімдері мен дағдыларын дамыта отырып, тілдің жұмыс істеу ережелері мен механизмдерін тереңірек түсінеді. Сонымен қатар, олар күрделі тілдік құбылыстарды саралап талдауға, жүйелі жіктеуге және мәтіндік деңгейде интерпретациялауға машықтанады. Пәннің мақсаты – берік грамматикалық базаға сүйене отырып, студенттердің тілдік дағдыларын одан әрі жетілдіру, сондай-ақ тілдік құралдарды дәл, тиімді және саналы түрде қолдану қабілетін қалыптастыру және нығайту. Бұл курс тілдің теориялық және қолданбалы қырларын ұштастыру арқылы студенттердің лингвистикалық талдау дағдыларын тереңдетуге бағытталған.

Пән академиялық жазбаның жанрлық ерекшеліктері мен құрылымын меңгеруге бағытталады. Білім алушылардың жазбаша ойды сауатты және жүйелі жеткізу, түрлі форматтағы академиялық мәтіндер (эссе, есеп, т.б.) құрастыру дағдылары дамытылады. Жазбаша тілдің лексикалық, грамматикалық және стилистикалық нормаларын сақтау, ресми-академиялық стильде жазу құзіреттіліктері қалыптастырылады. Академиялық адалдық қағидаттарын сақтай отырып, халықаралық ғылыми дерекқорларды және ғылыми журналдардың онлайн жүйелерін пайдалану дағдылары игеріледі. Академиялық жазбалармен жұмыс барысында жасанды интеллект технологияларын тиімді қолдану тәсілдері қарастырылады.

Бұл курс фольклортану ғылымының негізгі ұғымдары, зерттеу бағыттары мен әдістерімен таныстыруға арналған. Пән аясында халық мәдениеті, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар, наным-сенімдер, ауызша әңгімелер, музыка, би, ойындар, қолөнер және материалдық мәдениет үлгілері фольклортанудың пәндік өрісінде қарастырылады. Курс фольклортану ғылымының теориялық негіздерін, оның қалыптасу тарихын, даму кезеңдерін және негізгі зерттеу ұстанымдарын ғылыми негізде меңгертуді мақсат етеді. Курс мазмұны фольклор ұғымының мәнін ашу, фольклортанудың ғылым ретінде қалыптасу тарихын, оның әртүрлі елдердегі даму бағыттарын және ірі зерттеушілердің қосқан үлесін зерделеуді қамтиды. Сонымен қатар, түркі әлемі мен дүниежүзі халықтарының фольклортану дәстүрлері мен тарихи дамуы, фольклорды зерттеудің салалары мен өзекті мәселелері кеңінен қарастырылады.

Бұл курс түрік тілінің жалғастырушы деңгейін үйренуге арналған, "Шет тілін меңгерудің жалпыеуропалық құзыреттеріне" сәйкес А2 деңгейінде білім алушылардың практикалық дағдыларын дамытады. Курс білім алушылардың тілдік деңгейіне байланысты жазбаша (оқылым, жазылым) және тікелей ауызша (айтылым, тыңдалым) коммуникативтік дағдыларын дамытуға бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде білім алушы қарапайым күнделікті әлеуметтік тақырыптарда сөйлесе алады, қарапайым жағдайларды сипаттай алады.

Пән алған білімдері мен оларды іс жүзінде қолдану, қаржылық ақпаратты пайдалану арасында тікелей байланыс құру негізінде жеке қауіпсіздік пен қаржылық сауаттылықты ескере отырып, қаржылық шешімдер қабылдау үшін білім алушылардың жауапкершілігін қалыптастыруды көздейді. Сондай-ақ тұтынушының, салымшының, қарыз алушының, акционердің, салық төлеушінің, сақтанушының, қаржы нарығындағы инвестордың әлеуметтік-экономикалық рөлін және пирамидалар мен қаржылық алаяқтықтардан тұтынушылардың қауіпсіз мінез-құлқын тиімді орындау дағдыларын қалыптастырады.

Бұл курс түркі географиясындағы түрлі этникалық топтардың фольклорлық мұрасын таныстыруға және осы бай мәдениет негізінде қалыптасқан негізгі элементтерді салыстырмалы түрде талдауға бағытталған. Курстың басты мақсаты – студенттерге түркі халықтарының фольклорлық дәстүрлерін кешенді түрде меңгерту, олардың мазмұны мен құрылымдық ерекшеліктерін түсіндіру, сондай-ақ осы дәстүрлердегі ортақтықтар мен аймақтық айырмашылықтарды анықтау. Курс шеңберінде түркі халықтарының әртүрлі географиялық кеңістіктерде қалыптастырған ауызша дәстүрлері, наным-сенімдері, салт-дәстүрлері, музыкасы, билері, ойындары, қолөнері және материалдық мәдениет элементтері қарастырылады. Сонымен қатар, фольклорлық шығармалар мен бұйымдар талдау нысаны ретінде зерделенеді.

Пән білім алушыларда адамның қоршаған ортамен өзара іс-қимылы, экологиялық және техногендік тәуекелдер, тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидаттары және қоғамның тұрақты дамуы тұжырымдамасы туралы білім жүйесін қалыптастырады. Білім алушы тұрақты даму мақсаттарын, инклюзивті орта ерекшеліктерін ескеріп, тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуді және негіздеуді меңгереді. Төтенше жағдайлар мен тәуекелдерді бақылау, талдау және алдын алу құралдарын қолдануға дағдыланады.

Пән экономикалық білімді қалыптастырады, кәсіпкерлік жүргізудің ғылыми негіздерін зерттейді. Кәсіпкерлік іс-әрекетті меңгеру барысында білімгер цифрлық технологияларды қолдана отырып мәліметтерді жинақтайды, бизнестің қыр сырын меңгере отырып, өз бетінше басқарушылық мәселелерді шешеді, алдында тұрған мақсаттарға қол жеткізу дағдыларын қалыптастыру арқылы көшбасшылық қабілетін көрсетеді. Білім алушы кәсіпті жүзеге асыру әдістерімен танысады, бизнесті ұйымдастыру мен басқару шешімдерін қабылдауға дағыдаланады.

Бұл курс – араб графикасымен жазылған көне түркі мәтіндерін филологиялық әдістер арқылы зерттеуге бағытталған кіріспе пән. Курстың мақсаты – студенттерге осы жазба мұралардың тілдік құрылымы, әдеби құндылықтары мен мәдени контексттерін түсіну дағдыларын қалыптастыру. Курс мазмұнында Қарахан дәуірінен бастап Хорезм, Шағатай, Қыпшақ және Көне Анадолы түркілеріне дейінгі кезеңдерде араб әрпімен жазылған мәтіндерді оқу және филологиялық тұрғыдан талдау маңызды орын алады. Аталған мәтіндерді зерттеу – түркология мамандығы бойынша білім алушы студенттер үшін аса өзекті міндеттердің бірі болып табылады. Оқу үдерісі барысында студенттер араб әліпбиінің түркі тілдеріне бейімделу ерекшеліктерін, әріптік нұсқалардың тарихи даму жолдарын, графикалық ерекшеліктер мен оқу қиындықтарын меңгереді.

Пән мемлекеттік тілде іс жүргізудің нормативтік базасы, құжаттың түсінігі мен функциялары, мекемелер мен кәсіпорындарда мемлекеттік тілде құжаттарды дайындау мен ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар туралы білімді қалыптастыру мақсатында оқытылады. Оқыту нәтижесінде білім алушылар мемлекеттік тілде іс жүргізу саласындағы нормативтік-әдістемелік құжаттармен жұмыс істеу дағдыларын қолдана отырып, тиімді коммуникацияны жүзеге асырады.

Пән сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті және академиялық адалдықты тарихи, сондай-ақ қазіргі заманғы мәтіндерде қалыптастырады, сыбайлас жемқорлықтың туындауының әмбебап мәнін, табиғатын, орнықтылығының себебін ашады. Білім алушы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың әлеуметтік-экономикалық, құқықтық, мәдени, адамгершілік-этикалық аспектілері бойынша материалдарды цифрлық технологиялар көмегімен жинау, талдау және ситуациялық міндеттерді өз бетінше немесе командада шешу арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметті дербес ұйымдастыру дағдыларын меңгереді.

Пән көшбасшылық қасиеттерді, стильдерді, әсер ету әдістерін тиімді қолдану арқылы адамдардың мінез-құлқы мен өзара әрекетін тиімді басқару әдістемесі мен практикасын қарастырады. Пән мамандарды іргелі даярлаудың алғышарты болып табылады және қызметтің белгілі бір принциптерін талап ететін өзінің күшті жақтары мен қоршаған ортаның мүмкіндіктерін ұтымды пайдалануға қабілетті, шығармашылық белсенді тұлғаның қалыптасуын қамтамасыз етуге арналған.

Бұл курс – студенттердің түрік тілін жазбаша және ауызша формада дұрыс, сауатты әрі орынды қолдану дағдыларын дамытуға бағытталған базалық практикалық пән болып табылады. Курстың негізгі мақсаты – жазбаша және ауызша коммуникация құралдарын пайдалана отырып, ойды анық, түсінікті, жүйелі және тиімді жеткізу қабілетін қалыптастыру. Курс аясында қазіргі түрік тілінің орфографиясы мен тыныс белгілерінің нормалары, мәтін құрау мен оны құрылымдық тұрғыдан талдау, жазбаша және ауызша баяндау әдістері, абзац құру техникасы, сөйлем құрылымындағы және айтылымындағы бұзылыстар сияқты мәселелер қарастырылады.

Пән ясауилік құндылықтармен таныстырады, академиялық, жеке, мәдени, кәсіби қатынастарда ғылым, діни төзімділік, адамдар қатынасы, құқығы туралы ясауилік ұстанымдарды қалыптастырады. Білім алушы Ясауи мәдениетінің ерекшелігін түсініп, қоғамдағы әлеуметтік, этикалық, конфессиялық, мәдени ерекшеліктермен салыстыра біледі. Ясауи ілімінің түркі халықтарының ұлттық мәдениеті, діни түсінігіндегі маңыздылығын түсінеді, қоғамдық ынтымақ, бірлікке ұйытқы болатын «хикметтің» ұлт руханиятындағы орнын саралап, белсенді кәсіби, әлеуметтік қатынас орнату қабілеттерін қалыптастырады.

Пән білім алушыларда Түркияның тарихи дамуы туралы жан-жақты түсінік қалыптастырады, тарихи ақпарат жинау, талдау және жалпылау дағдыларын дамытады, Ататүрік принциптерін ғылыми бағалауды қалыптастырады. Курсты оқу барысында білім алушы дүниежүзілік-тарихи процесс контекстінде Түркия тарихының негізгі заңдылықтары, кезеңдері мен мазмұны туралы білімдер алады, студенттердің шығармашылық қабілетін, пайымдау еркіндігін, Ататүріктің рухани, тарихи-мәдени мұрасын зерттеу, сақтау, қолдану және арттыруға деген қызығушылығын оятады.

Пән адамның өзгермелі жағдайларға бейімделуге қажет икемді дағдыларды қалыптастырады. Курс барысында студенттер көпшілік алдында сөйлеу, презентация жасау, аудиторияның назарын аудару, сондай-ақ инклюзивті ортада тиімді қарым-қатынас жасау дағдыларын дамытады. Нәтижесінде студент проблемалардың басымдылықтарын анықтап, оларды шешуде креативті ойлауды және тәуекелдерді болжауды үйренеді. Сонымен қатар, студент өз мүдделері мен сұхбаттасушының мүдделері үшін екіжақты ақпарат алмасуды инклюзивті тәсілдерді ескере отырып тиімді қамтамасыз ете алады.

Бұл курс – «Араб графикасымен жазылған көне түркі мәтіндері I» пәнінде алынған базалық теориялық және практикалық білімдерді тереңдетуге арналған жоғары деңгейлі мамандандырылған пән болып табылады. Курс мақсаты – студенттердің араб графикасымен жазылған түркі жазба мұраларын күрделі филологиялық әдістермен талдау қабілетін қалыптастыру және дамыту. Курс барысында Қараханид, Хорезм, Шағатай, Қыпшақ және Көне Анадолы түріктері сияқты түрлі тарихи кезеңдерде жазылған мәтіндердің күрделі грамматикалық құрылымдары, стильдік ерекшеліктері мен мәдени-тарихи контексттері зерттеледі. Бұл курс студенттерге филология, тарих, мәдениеттану және лингвистика салаларында пәнаралық бағытта жұмыс істеу үшін қажетті аналитикалық және әдіснамалық құзыреттерді қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Пән студенттердің дүниежүзілік тарихи үдерісте түркі халықтары мен мемлекеттерінің орны мен рөлі туралы біртұтас түсініктерін қалыптастыруға, студенттердің тарихи ақпаратты іздеу, жүйелеу және жан-жақты талдау дағдыларын меңгеруге, өткен мен бүгінгі күннің тарихи процестерінің мән-жайын түсінуге, ақиқатқа бағдарланған өзіндік ұстанымдарын қалыптастыруға, азаматтық, отаншылдық, ұлттық бірегейлік, ұлтаралық және дінаралық толеранттылық көзқараста тәрбиелеуге бағытталған.

Бұл курс – «Түрік дүниесі фольклоры I» пәнінде алынған базалық теориялық білім мен мазмұндық негіздерді тереңдетуге арналған, фольклорлық құбылыстарды өзіндік және салыстырмалы тақырыптық әдістермен талдауға бағытталған жоғарғы деңгейлі курс болып табылады. Курстың мақсаты – түркі географиясында өмір сүретін әртүрлі түрік қауымдарының фольклорын мәдени-тарихи, әлеуметтік және семиотикалық контексте кешенді түрде зерделеу. Курс аясында студенттер фольклорлық тақырыптарды нақты мысалдар арқылы егжей-тегжейлі қарастырады.

Пән түркі тілдерінің лексикасын, сөздік қорын және лексика-семантикалық құрылымын зерттей отырып, анықтамалық, салыстырмалы, түсіндірмелі, этимологиялық, жиілік, фразеологиялық сөздіктердің жасалу әдістемесін үйретуге бағытталған. Білімгер пәнді оқу нәтижесінде сөздік жасаудың теориялық принциптері мен ішкі құрылымы туралы мәлімет алады, сөздердің мағынасы мен шығу тегі және оларды қарым-қатынаста қолдану барысындағы экспрессивті-стилистикалық сипаты мен функцияларын жан-жақты зерттейді.

Бұл курс түрік халқының ислам дінін қабылдағаннан кейін араб әрпімен жазылған және шамамен мың жыл бойы қолданылып келе жатқан көне түрік тіліндегі мәтіндерді зерттеуге арналған. Студенттер Араб графикасымен жазылған көне түркі мәтіндері І және ІІ курстарында алған теориялық білімдерін осы курс барысында практикада қолдану мүмкіндігіне ие болады. Курс мазмұнына түрік тілінің әртүрлі тарихи кезеңдеріндегі, соның ішінде кейінгі Шағатай және ерте қазақ кезеңдеріндегі мәтіндер, олардың лексикалық-семантикалық талдауы, орфографиялық және пунктуациялық ерекшеліктері, сондай-ақ мәтіндерді тасымалдау және транскрипциялау мәселелері кіреді. Осылайша, курс студенттердің көне түрік тіліндегі араб графикасымен жазылған жазба мұраларды жан-жақты және терең зерттеу қабілеттерін дамытуға бағытталған.

Пән түркі тілдерінің дыбыс құрамы, сөздің әртүрлі позицияларында дыбыстардың қолданылу ерекшелігі, дыбыстардың дистрибуция кезеңі, дыбыстардың өзгеру, алмасу заңдылықтары, ассимиляция, диссимиляция, сингармонизм құбылыстары, екпін категориясы сияқты өзекті мәселелерді қарастыруға бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде түркі тілдерінің дыбыс жүйесіндегі өзіндік ерекшеліктері мен ұқсастықтары, спецификалық дыбыстардың өзгеріске ұшырау себептері, даму және қалыптасу үдерістеріне байланысты заңдылықтарды меңгереді.

Пән түркі халықтарының ауыз әдебиеті, шешендік өнері, сөз өнері, поэзиясы, фольклоры, танымдық ерекшеліктері, тарихы, идеялық және көркемдік мән-маңызы, эстетикалық қуаты, тәлім-тәрбиелік мәні сияқты ғылыми, теориялық және практикалық мәселелерді қарастырады. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер түркі халықтары ауыз әдебиетінің қалыптасу, даму кезеңдері жайлы мағлұмат алады және ауыз әдебиетінің өзіндік ерекшеліктері, жанрлары, мотивтік, көркемдік, тақырыптық, идеялық, поэтикалық, ерекшеліктеріне байланысты талдау дағдыларын меңгереді.

Бұл курс түркі тілдері отбасының қазіргі жазба тілдерінде (қазақ, өзбек, қырғыз, түрікмен, түрік, якут және т.б.) негізгі мәтіндерді зерттеу және аударуға бағытталған. Мақсаты – студенттерге түркі тілдерінің филологиялық әртүрлілігі туралы түсінік беру, әртүрлі жазба тілдердегі мәтіндерді тану, талдау және аудару әдістемесін үйрету. Курс барысында қазіргі түркі жазба тілдерінде қолданылатын әліпбилер, транскрипция әдістері, лексикалық-семантикалық талдаулар, сондай-ақ тілдердің тарихы мен әлеуметтік-лингвистикалық жағдайлары қарастырылады. Студенттер негізгі жазба тілдерінің ерекшеліктерін танып, мәтіндерді талдау және транскрипциялау қабілеттерін меңгереді.

Бұл курс түрік тілінің ислам дәуіріндегі маңызды кезеңдері саналатын қарахандық (Хакание) және қыпшақ түрік тілдерінің жазба мұраларын филологиялық тұрғыда талдауға бағытталған. Курстың мақсаты – студенттерге осы кезеңдерге тән мәтіндерді оқу, тілдік құрылымдарын түсіну және тарихи-мәдени контекстте бағалау дағдыларын қалыптастыру. Курс аясында Қарахан мемлекеті мен қыпшақ тайпаларының тарихи-географиялық кеңістігі, мәдени байланыстары, фонетикалық, морфологиялық және синтаксистік ерекшеліктері (құман, мамлюк, армян жазбалары негізінде), қолданылған әліпбилер мен мәтіндерге грамматикалық-филологиялық талдау қарастырылады.

Бұл курс түркі халықтарының фольклорлық мұрасын терең және пәнаралық тұрғыдан зерделеуге арналған. Алдыңғы «Түрік дүниесі фольклоры I» және «II» курстарында алынған білім мен дағдыларды жетілдіре отырып, фольклорлық элементтерді әдістемелік және сыни тәсілдермен талдауды мақсат етеді. Курс аясында түркі әлемінің жекелеген фольклорлық салаларындағы өзекті мәселелер мен заманауи зерттеу бағыттары қарастырылады. Студенттерге фольклорлық деректерді сыни тұрғыдан бағалау, теориялық синтез жасау, және академиялық деңгейде тұжырымдар ұсыну дағдыларын дамыту көзделеді.

Бұл курс көне түркі дәуіріне жататын жазба мұраларды (Орхон және көне ұйғыр кезеңдері) оқып, түсіну және филологиялық тұрғыдан талдау дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. VIII ғасырдан басталатын бұл кезеңнің тілдік материалдары — бенгү тастар, балбалдар, қолжазбалар мен басқа да жазбалар — фонетикалық, морфологиялық, синтаксистік, лексикалық және семантикалық аспектілерде қарастырылады. Курс аясында көне түркі тайпаларының тарихи-географиялық орны, Көктүрік және ұйғыр әліпбилерінің құрылымы мен қолданылу ерекшеліктері, сол дәуірдің дүниетанымы мен мәдениеті, сондай-ақ мәтіндерді әдістемелік негізде талдау мәселелері қамтылады. Студенттер көне әліпбилерді оқып-үйреніп, сол жазу жүйелерінде жазылған мәтіндерді талдау арқылы көне түркі тілінің грамматикалық құрылымдарын меңгереді, тарихи салыстырулар жасай білуге дағдыланады және дербес мәтіндік зерттеу жүргізу қабілетін дамытады.

Бұл курс XIII–XV ғасырлар аралығында қалыптасқан оғыз тармағындағы Көне Анадолы түрік тілін қамтиды. Мақсаты – сол дәуірдегі діни, мистикалық, эпикалық, баяндау және дидактикалық мәтіндер арқылы студенттерге тілдік ерекшеліктерді, әдеби дәстүрді және мәдени контексті меңгерту. Курс шеңберінде Анадолы Селжұқтары мен бейліктер кезеңінің тарихи-географиялық негіздері, фонетикалық, морфологиялық және синтаксистік құрылымдар, араб жазуының қолданылуы, сондай-ақ Юнус Эмре, Ашық Паша сынды авторлардың мәтіндерін оқу, талдау және қазіргі түрік тіліне аудару жұмыстары жүргізіледі. Студенттер Көне Анадолы түрік жазба тілін тану, мәтіндік талдау жасау және транскрипция дағдыларын игереді.

Пәннің мақсаты: білімгерлерде түркі халықтары эпостық жырларының жанрлық ерекшеліктерін, фольклорлық қызметі мен синкреттілігін жан-жақты ұқтырып қалыптастыру. Пән түркі халықтарының эпостық жырларының көп қырлы табиғаты, пайда болуы мен қалыптасуы, таралуы мен дамуы, сақталу ерекшеліктері және классификациясын үйретуге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде түркі халықтарының эпостық жырларын және олардың өзіндік ерекшеліктерін үйренеді.

Пән түркі әлемінің мәдени және тарихи ерекшелігі, сын теориясының қалыптасу кезеңдері, түркітану саласы бойынша сыни теорияның негізгі заңдылықтары мен ерекшеліктері туралы білімін қалыптастыруға, түркітану теориясы мен әдістемесіне байланысты зерттеулерді өз бетінше сыни тұрғыдан талдау дағдыларын меңгеруге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер сыни теорияны түсіну, жинақтау дағдыларын, сыни теория әдіснамасының негіздерін меңгереді.

Бұл курс «Қазіргі түркі жазба тілдерінің мәтіндік талдауы және аудармасы I» курсында алынған білімге негізделіп, түркі тілдері отбасының қазіргі жазба тілдеріндегі мәтіндерді лингвистикалық талдау, түсіну және түрік тіліне аудару дағдыларын тереңдетуге бағытталған. Курста түпнұсқа әліпбиімен жазылған әртүрлі мәтін үлгілері талданып, олардың транскрипциясы, дыбыстық, морфологиялық және синтаксистік ерекшеліктері зерттеледі. Мақсат — студенттерге мәтіндерді дәл әрі мәдени аспектілерді ескере отырып аудару, тілдік және мағыналық ерекшеліктерін жан-жақты талдау дағдыларын қалыптастыру, сондай-ақ аударма мәдениеті мен жазбаша коммуникацияны жетілдіру. Оқылған дағдылар академиялық және практикалық салаларда қолдануға бағытталған.

Пән білімгерлердің қазіргі түркі тілдерінің сөздік қоры, сөздік құрамы, тілдік қабаты, сөздердің лексика-семантикалық мағынасы, олардың семантикалық негіздері және семантикалық топтары туралы түсінігін қалыптастыруға бағытталған. Түркі тілдеріне ортақ сөздер мен кірме сөздердің мағыналық және тұлғалық ерекшеліктеріне, мағына кеңеюі, тарылуы секілді тілдік үдерістеріне, фразеологиялық тіркестер мен мақал-мәтелдердің мағыналық ерекшеліктеріне байланысты лингвистикалық талдау жасау дағдысын қалыптастырады.

Бұл курс қазіргі түркі жазба тілдерінің морфологиялық құрылымдарын салыстырмалы лингвистикалық әдістер арқылы зерттеуге бағытталған. Курста сөзжасам мен флексиялық жүйелердегі ұқсастықтар мен айырмашылықтар, зат есім мен етістік морфологиясы, басқа морфемалар мен морфологиялық өзгерістер қарастырылады. Мәтіндік мысалдар арқылы теориялық мәліметтерді практикалық қолдану да қарастырылады. Курстың мақсаты — студенттерге түркі тілдерінің морфологиялық әртүрлілігін терең меңгерту, салыстырмалы морфологиялық талдау дағдыларын қалыптастыру және алынған білімді тілдік зерттеулер мен мәтіндік талдауларда қолдану қабілетін дамыту.

Бұл курс түрік тілінің тарихи кезеңдеріне жататын Хорезм және Шағатай түрік жазба тілдерін филологиялық тұрғыдан талдауға бағытталған. Курс аясында Хорезм түрікшесінің Қарахан дәуірі мен қазіргі түркі диалектілері арасындағы өткел ретіндегі рөлі, сондай-ақ Шағатай әдеби тілі мен оның көрнекті өкілі Әли Шир Науаи шығармашылығы қарастырылады. Мәтіндік талдау Мукаддиметүл-Әдеб, Нехджү’л-Ферадис, Диуани Хикмет, Мухакеметүл-Луғатеин сияқты негізгі туындылар негізінде жүргізіледі. Фонетикалық, морфологиялық және лексикалық ерекшеліктерге қоса, транскрипция, грамматикалық талдау және тарихи-мәдени контекстті бағалау дағдылары дамытылады. Курстың мақсаты – студенттерге осы кезеңдерге тән тілдік ерекшеліктерді меңгерту, тарихи мәтіндерді оқып, түсіндіру және түркі тілінің эволюциясындағы орны мен маңызын ұғындыру.

Бұл курс 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басындағы түркі тілдеріндегі ерте жазба мәтіндер мен классикалық түркі әдебиетінің дәстүрлерін тарихи-салыстырмалы тұрғыда зерделеуге бағытталған. Түркі әлемінің әртүрлі географияларында қалыптасқан өлең және проза жанрлары, маңызды қаламгерлер мен ортақ әдеби құндылықтар курс мазмұнына енеді. Ислам дәуірінің әдебиетке ықпалы, Анадолы мен Осман империясының диван әдебиеті, сондай-ақ Шағатай, Қазан, Қырым, Әзірбайжан әдеби мұралары кеңінен қарастырылады. Курстың мақсаты – студенттердің классикалық түрік әдебиетін тану, түсіну және әдеби-мәдени контекстте талдай білу дағдыларын дамыту, ортақ әдеби мұраны бағалау және оны зерттеу мен сақтау жөнінде саналы көзқарас қалыптастыру.

Пән түркі халықтарының ономастикалық материалдарын, ұлт тарихына қатысты тілдің ежелден келе жатқан морфемаларды, лексикалық қабатын, грамматикалық ерекшелігі мен синтаксистік құрылымдарын қарастырады. Түркі тілдеріндегі жалқы есімнің жаңа концепциясының пайда болуына түрткі болған түркі әлеміндегі қазіргі ономастикалық кеңістікті кешенді зерттеудің қажеттілігін түсіндіруге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер түркі халықтарының таным-түсінігі, әдет-ғұрпы, салт-санасы, ұлттық ерекшеліктері туралы мәлімет алады.

Пән түркі тілдеріндегі фразеологиялық тіркестерді, фразеологимдердің теориялық негіздері, фразеологиялық тұтастық, фразеологиялық бірлік, фразеологиялық тіркес және фразеологиялық сөйлемшелер, фразеологизмдердің ерекшеліктері туралы мәлімет береді. Пән тұрақты сөз тіркестерін анықтау, түркі тілдерінің фразажасам тетіктеріндегі, образдар жүйесіндегі, фразеологиялық мағынаның қалыптасу процесіндегі өзіндік ерекшеліктерін айқындау, түркі тілдеріндегі фразеологизмдердің ұқсас, сабақтас, ортақ белгілерін және бұл құбылыстарды тудырушы факторларды анықтайды. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер түркі тілдеріндегі фразеологизмдердің практикада қолданылуын меңгереді.

Пән этимология ғылымының мақсат-міндеттері, зерттеу нысаны, нысанына қарай тәсілдері мен принциптері, зерттелу тарихы, түркі тілдеріне байланысты этимологиялық зерттеулер мен сөздіктер туралы мәлімет беруге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде білімгер этимология саласындағы тарихи-салыстырмалы, салыстырмалы-салғастырмалы (типологиялық), мофемдік-модельдік талдау, түбірін індете зерттеу əдістерін және алған білімдеріне сәйкес өз бетінше сөздіктермен жұмыс жасау және этимологиялық талдау дағдыларын меңгереді.

Пән Қазақстандағы түркітану ғылымының дамуы мен қалыптасуына шолу жасап, ежелгі түркі тайпаларының көне жәдігерлері жөнінде мағлұмат береді. Қазақстан территориясынан табылған әртүрлі түркі жазба мәтіндері мен әртүрлі мұраларының тілдік, графикалық ерекшіліктерін анықтап, мәдени, әдеби және тарихи мәні мен мазмұнын айқындайды. Пәнді оқу нәтижесінде білімгер түркітану ілімінің даму бағыттары мен келешегін зерделеудің, қазақстандағы түркітанулық материалдарды білім беру жүйесінде қолдану дағдыларын меңгереді.

Пән алтай тобына жататын тілдердің жалпы сипаттамалары, әлем тілдерінің ішіндегі өзіндік орны, қалыптасуын, ішінара жіктелуі, алтай тілдеріне тән негізгі типологиялық ерекшеліктерін, фонетикалық, морфологиялық, синтаксистік құрылымы және алтаистика ғылымының қалыптасу негіздері, негізін қалаған зерттеуші ғалымдар туралы мәлімет береді. Пәнді оқу нәтижесінде білімгер кәсіби ортада алтай тілдерінің тарихына қатысты іргелі білімді пайдалануға және алтай тілдерін салыстырмалы-тарихи тұрғыдан талдауға машықтанады.

Бұл курс – түркі тілдеріндегі (қазақ, өзбек, қырғыз, түрікмен, түрік, тува және т.б.) синтаксистік құрылымдарды салыстырмалы-типологиялық әдіспен зерттейтін пән. Курста сөйлем құрылысы, сөйлем мағынасы, сөз таптары және олардың синтаксистік қызметтері қазіргі түркі тілдерінен алынған мысалдар арқылы талданады. Мақсаты – студенттерге түркі тілдерінің синтаксистік құрылымдары туралы терең білім беру, сөйлемдерді тілдік әдістермен талдай білу, синтаксистік ұқсастықтар мен айырмашылықтарды түсіну, мәтіндік деңгейде синтаксистік ерекшеліктерді танып, талдау құзыретін қалыптастыру.

Бұл курс 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басындағы түркі тілдес елдердің әдеби үдерістерін зерттеуге арналған. Қазақстан, Өзбекстан, Түркіменстан, Қырғызстан, Әзірбайжан, Түркия, Татарстан және өзге де түркі халықтарының әдебиеттеріндегі роман, повесть және поэзия жанрларындағы көрнекті туындылар қарастырылады. Курста әдеби жанрлар мен авторлар салыстырмалы әдебиеттану тұрғысынан талданып, қазіргі түркі әдебиетінің кезеңдері, басты әдеби ағымдары, ортақ тақырыптары мен аймақтық ерекшеліктері таныстырылады. Курстың мақсаты – студенттердің қазіргі түркі әлемі әдебиетін көпқырлы сипатта талдай білу, көркем мәтіндерге әдеби сын әдістерін қолдана отырып, мазмұндық және формалық деңгейде сараптама жасау дағдыларын қалыптастыру.

Бұл курс студенттердің академиялық ортада тиімді коммуникация жасауына қажетті жазбаша және ауызша дағдыларын дамытуға бағытталған. Академиялық тілдің ерекшеліктері таныстырылып, тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдылары теориялық және практикалық тұрғыда қарастырылады. Негізгі мақсат — студенттердің академиялық мәтіндерді оқу, түсіндіру, құрастыру, редакциялау, ғылыми презентациялар дайындау және ұсыну қабілеттерін қалыптастыру, ақпаратпен жұмыс істеу мен сыни ойлау дағдыларын жетілдіру және академиялық этикаға негізделген берік тілдік негіз қалыптастыру.

Бұл курс түркі әлемінің тарихи, географиялық, тілдік, әдеби, мәдени және әлеуметтік-саяси құрылымына пәнаралық тұрғыдан кіріспе береді. Түркі тілінде сөйлейтін немесе түркі дүниесімен тарихи-мәдени байланысы бар қауымдардың тіл, әдебиет, тарих, мәдениет, өнер, саясат және экономика салаларындағы жағдайы қарастырылады. Курстың мақсаты – студенттерге түркі әлемінің кең географиясы мен көпқырлы құрылымы туралы кешенді түсінік беру, түрлі түрік халықтарының ерекшеліктерімен таныстыру, ғылыми-зерттеу мен мәдени байланыстарды бағалау дағдыларын қалыптастыру.

Бұл курс тіл білімінің негізгі ұғымдары мен қағидаларын, сондай-ақ адам тілін ғылыми тұрғыдан зерттеу тәсілдерін таныстыратын кіріспе деңгейіндегі пән болып табылады. Курс аясында тілдің анықтамасы, құрылымы, қызметі, әмбебап және вариативтік сипаттары, сондай-ақ лингвистиканың басты салалары мен теориялық бағыттары қарастырылады. Мақсаты — студенттерге тілдің құрылымдық және функционалдық ерекшеліктерін талдау дағдыларын қалыптастыру, лингвистикалық терминология мен әдістерді меңгерту, тілге ғылыми көзқарасты дамыту және тіл білімінің негізгі бағыттары бойынша кешенді түсінік беру.

Бұл курс ғылыми зерттеу әдістері мен зерттеу процесінде жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын қолдану мүмкіндіктерін таныстыратын пәнаралық сипаттағы пән болып табылады. Курс аясында дәстүрлі зерттеу әдістемелерімен қатар, ЖИ құралдарының ғылыми зерттеулердегі рөлі, олардың тиімді қолданылу жолдары және этикалық аспектілері қарастырылады. Курстың мазмұнына зерттеу кезеңдері, сандық және сапалық әдістер, деректерді жинау мен талдау, сондай-ақ ЖИ негізіндегі зерттеу құралдарының практикалық қолданылуы кіреді. Курстың мақсаты — студенттерге ғылыми зерттеу негіздерін меңгерту, ЖИ технологияларын жауапкершілікпен әрі тиімді пайдалануға үйрету және заманауи зерттеу үдерістерінде технологиялық жаңалықтарды қолдануға ынталандыру.

Бұл курс 19 ғасырдың аяғынан бастап қазіргі кезеңге дейінгі түркі халықтарының (Түркия, Қазақстан, Әзірбайжан, Өзбекстан, Түркіменстан, Қырғызстан, Еділ-Жайық, Қырым, Шығыс Түркістан және т.б.) әдеби дамуын зерттеуге арналған. Модернизация үдерістері, жаңа әдеби жанрлардың қалыптасуы, реализм, натурализм тәрізді әдеби бағыттар және қазіргі түркі әдебиетінің аймақтық ерекшеліктері мен өзара байланыстары курстың негізгі өзегін құрайды. Курстың мақсаты – студенттерге қазіргі түркі әлемі әдебиетінің даму үрдістері, әдеби ағымдары, көрнекті авторлары мен шығармалары жөнінде кешенді білім беру, сондай-ақ әдеби мәтіндерді талдау, интерпретациялау және бағалау дағдыларын қалыптастыру.

Пән лингвистикалық география әдісімен түркі тілдерінің диалектаралық (тіларалық) қатынас аясында даму-таралу үдерісін және тілдік мұралардың өзіндік ерекшеліктерін қарастырады. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер түркі тілдерін генеалогиялық тұрғыдан жіктеу салыстырмалы-тарихи, ареалдық-географиялық, типтік модификация, тілдік универсалий, жүйелі-диахрондық, қазіргі түркі тілдерінің ішіндегі қолданыс аясы тым шағын тілдерді зерттеу, ассимиляцияға ұшыраған этностар тілдерінің статистикалық жағдайын саралау, линвоэкологиялық талдаулар жүргізу, лингвистикалық статистика әдістерін кешенді түрде қолдану дағдыларын меңгереді.

Пән білімгерлерде әлем кеңістігіндегі түркітану ғылымын зерттеуді, оқыту әдістеріне арналған ғылым негіздерін үйретеді. Пән әлем кеңістігіндегі түркітану ғылымы және оның даму бағыттары мен ерекшеліктері сынды тақырыптарды үйретуге бағытталған. Пәнді оқу нәтижесінде білімгерлер түркітану ғылымының қоғам дамуымен қатар өзгеріс тарихын және инновациялық әдістерін тиімді қолдану жолдарын меңгереді.