6B01506 География мұғалімдерін даярлау в "Сырдария" университеті

Метеорология және климатология туралы түсінік. Жер бетіндегі ауа-ның құрамы. Ауаның тығыздығы және атмосфераның массасы. Атмосферадағы күн радиациясы. Атмосфераның жылу режимі. Атмосфералық қысым. Атмос-ферадағы су буы. Атмосфераның жалпы айналымы Қауіпті метео-рологиялық құбылыстар. Климат-тың географиялық факторлары жəне климат түрлері. Климаттың жіктелуі.

Әлем кеңістігіндегі Жер пішіні, қоз-ғалыстары және оның география-лық салдарлары. Жердің ішкі құры-лысы және шығу тегі. Жер бедері-нің қалыптасуының жалпы заңды-лықтары. Атмосфера, оның құрамы мен құрылысы. Гидросфера. Биос-фера. Географиялық қабық, оның шекаралары, құрылысы, сапалық көрсеткіштері, негізгі даму кезең-дері. Ландшафттар туралы түсінік. Географиялық орта және қоғам. ҒТР заманындағы адамзаттың экологиялық проблемалары.

Жердің ішкі құрылысы. Жердің жылулық күйі. Жердің химиялық құрамы. Жердің даму сызбалары. Жер мен жер қыртысы жасы. Гео-хронологиялық кесте. Геологиялық карта. Эндогендік (ішкі) процестер. Экзогендік (сыртқы) процестер, олардың факторлары. Жердің гео-логиялық даму тарихының негізгі кезеңдері. Тау жыныстарының геологиялық жасы. Минералогия мен кристаллография негіздері. Жыныстардың абсолютті және салыстырмалы жасын анықтау әдістері.

Топырақ және оның түзілуі туралы түсінік береді. Топырақ түзуші факторлар. Топырақ жамылғысы және генетикалық типтері. Қазақстанның, ТМД-ның, Әлемнің топырақ географиясы және топырақтардың таралу заңдылық-тары туралы сипаттама Топырақ экологиясы және оны қорғау мәселелері қаралады.

Жаратылыстану ғылыми білімнің пән аралық саласы ретінде. Ғылы-ми таным әдістерінің жіктемесі. Байқау, эксперимент, өлшеу, абстракциялау, идеалдандыру, формализация, талдау және синтез, баламалау және үлгілеу. Жаратылыстану тарихы. Тірші-ліктің пайда болуы және эволю-циясы. Жаратылыстанудың ғылы-ми негіздері. Кіріккен курстың мазмұны (физика, химия, биология, география, астрономия). Әлемнің ғылыми жаратылыс сипатындағы эволюциялық ұғымдар.

Оқудың сапасын бағалаудың ұлт-тық жүйесі. Оқу нəтижелерін баға-лауда заманауи құралдарды қол-данудағы Қазақстанның жетістік-тері. Оқу нəтижелерін бағалау жəне бақылау. Бағалаудың шығу тарихы. Бағалаудың өлшемдері мен қызметі. Бақылаудың əдістері мен форма-лары. Оқыту нəтижесін бағалаудың заманауи құралы. Оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау.

Педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің түрлері. Ойын тех-нологиясы. Проблемалы оқыту тех-нологиясы.Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Деңгейлік саралау технологиясы. Жекелеп оқыту тех-нологиясы. Жекелеп оқыту техно-логиясы.Топтық технология. Кезең-деп оқыту технологиясы. Дамыта оқыту технологиялары. Модульдік оқыту технологиясы.

Биосфера және заттардың айналы-мы. Тірі организмдер, олардың жік-телуі. Климаттық, биотикалық және антропогендік факторлар. Биоценоз, биота, биогеоценоз, фация. Жануар-лар мен өсімдіктердің ареалдары мен пайда болған орталықтары. Осы күнгі фауналар мен флоралар-дың пайда болуы, оргникалық дү-ниенің дамуындағы негізгі кезең-дер. Ендік пен биіктік белдеулер. Қазақстан флорасы мен фаунасы экологиясының негіздері.

Оқушылардың физиологиялық- психологиялық тұрғыдан даму заңдылықтарының негізінде ба-лалар, жасөспірімдердің анато-мия-физиологиялық, психология-лық ерекшеліктеріне, жеке басы-ның қалыптасуына, денсаулығын сақтауға, нығайтуға қатысты мәсе-лелер қарастырылады. Оқушылар-дың қабілеттерін айқындау мен дамыту, оқытушы мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты бекіту біліктілігін қалыптастыру-дың, балалардың денсаулығын қорғау, дене шынықтыру, еңбекке баулу жұмыстарын ұйымдастыру-дың әдіс-тәсілдері сипатталады.

Жалпы экология негіздері. Қазіргі заманның экологиялық проблемалары. Түрлі салалардың ластану көздері мен сипаттамалары. Экология және тұрғын халық проблемасы. Урбоэкология: қаладағы адам, төтенше жағдайлар жағдайындағы экология. Қоршаған ортаны қорғау мәселелерінде мектепте және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыру.

Педагогика ғылымының негізінде анықталған оның мақсат-міндет-тері, категориялары, құрылымы, әдіснамалық негіздері, негізгі даму кезеңдері, педагогикалық процестің түсініктері, оқу-тәрбие жұмыстарының формалары, әдіс-тері, құралдары қарастырылады. Педагогика ғылымының өзекті мәселелері, ҚР қазіргі заманауи тәрбие тұжырымдамалары, мектеп пен сыныптың тәрбиелік жүйесі, тәрбие жұмысының диагностикасы сипатталады.

Саяси географияның негізгі зерттеу нысандары мен категориялары. Гео-саясат және аймақтық саясат. Саяси географиядағы геосаяси тұжырым-дамалар. Халықаралық экономика-лық және саяси ұйымдар мен одақ-тар туралы негізгі мәліметтер. Дүние жүзі халқының динамикасы мен қоныстануы. Демографиялық жағдай мен этнография. Дүние-жүзілік шаруашылықтың табиғи ресурстары. Қоғамдық және дүние-жүзілік еңбек бөлінісі. Сыртқы эко-номикалық байланыстардың негізгі үлгілеріне қысқаша шолу.

Тілдерді меңгеру деңгейі - В1-В2. Мамандықтың пәндік саласына шет тілінің кәсіби-бағдарланған тілінде кіріспе. Базалық категориялық ұғымдық аппарат және оның шет тіліндегі нұсқалары. Кәсіби және ғылыми терминология. Арнайы кәсіби-бағдарланған материал және оны берілген кәсіби жағдайларда пайдалану. Мамандық бойынша пәндік сала мазмұнының шет тіліндегі сипаттамасы.

Қатынастық-дискурстық аспекідегі қазақ (орыс) тілі, кәсіп пен маман-дықтың негіздері, іскерлік қатынас мәдениеті. Ғылыми мәтіндермен жұмыс істеуге, көпшілік алдында сөз сөйлеуге арналған қазақ/орыс тілдеріндегі ауызша, жазбаша тіл. Алуан түрлі мәдени ортада кәсіби қызметті ұйымдастыру.

Ғылым жүйесіндегі картография. Карта:термин және анықтамасы. Географиялық карта элементтері. Карталарды жіктеу. Карта түрлері мен типтері. Масштаб, картогра-фиялық проекциялар мен картогра-фиялық торлар. Карталардағы бұр-маланулар және олардың түрлері. Жалпы географиялық карталар. Карталарды пайдалану. Картогра-фиялық зерттеу әдістері. Карталар-ды жасау. Геоақпараттық картогра- фия.

Курс шеңберінде табиғи ресурстар-ды бағалаудың теориялық және практикалық мәселелері, оларды классификациялау, табиғат ресурс-тарын тиімді пайдаланудың (жер, орман, су, минералды және т.б.) экономикалық мәселелерін толық қарастырады. Қазіргі жағдайда нарықтық қатынастардың дамуы мемлекеттердің экономикасын, олардың табиғи рекреациялық әлеуеті, нарықтық мамандану сала-ларының дамуы мен орналасуы туралы білімді алуы қажет.

Мұхиттар мен теңіздердің физика-лық географиясы табиғаттың жалпы заңдылықтарын анықтайы. Солтүстік және оңтүстік жарты шар мұхиттарының географиялық орны мен табиғат жағдайлары, әрбірматерик пен мұхит табиғат жағдайларына физикалық-геогра-фиялық сипаттама, картасызбалар- мен профиль түсіру. Мұхиттар табиғатының кеңістіктік жіктелуі мен физикалық-географиялық аудандастырылуы, географиялық қабықтың жалпы даму заңдылық-тары

Топонимдер және топонимика туралы түсінік. Топонимиканың теориялық негіздері. Қазақстан мен Орта Азияның топонимикалық жүйесі. Халықтық географиялық терминдер топонимика ғылымының негізі ретінде. Еуропа, Азия, Америка және Австралия елдерінің топонимикасы және жергілікті топонимдері.

ТМД-ның географиялық орны және шекарасы. Жер бедері және геоло-гиялық құрылысы. Климаты және ішкі сулары. ТМД-ның теңіздері. Топырақ жамылғысы, өсімдік және жануарлар дүниесі. ТМД-ны физи-ка-географиялық аудандастыру. ТМД-ның аймақтары. Табиғат белдемдері. ТМД елдеріне физика-географиялық сипаттама.

Инклюзивті білім беру жүйесінің негізгі ұғымдары, білім беру қыз-метінде инклюзивті білім берудің ерекшеліктері, инклюзивті білім беру жағдайында оқу-тәрбие процесінде психологиялық-педа-гогикалық қолдау көрсетудің заманауи моделдері мен оны іске асыруы жолдары қарастырылады.

Мұхиттар мен материктерді физика-лық-географиялық аудандастыру-дың принциптері. Дүниежүзілік мұ-хит және оның бөліктері. Мұхит-тарға аймақтық-географиялық си-паттама беру. Табиғат ресурстары. Геоэкологиялық проблемалары. Солтүстік және Оңтүстік материк-теріне аймақтық-географиялық си-паттама беру. Табиғатының даму кезеңдері. Жер бедері. Климаты. Сулары. Тіршілік дүниесі. Табиғат ресурстары. Материктердің ірі табиғат аймақтарына жіктелуі.

Қызмет көрсету сферасы, оның әлеуметтік-экономикалық рөлі. Қызмет көрсету ерекшеліктері, оны аумақ бойынша ұйымдастырудың факторлары. Әртүрлі қызмет түрлерін пайдаланудың өзіндік ерекшеліктері. Қызмет көрсету аумақ бойынша ұйымдастырудың принциптері.

Бедер туралы жалпы түсінік. Бедер-дің пішіндері мен элементтері жəне оның морфографиясы мен морфо-метриясы. Эндогендік (құрылым-дық-тектоникалық) бедер. Экзоген-дік бедер. Геоморфологиялық зерт-теу əдістері жəне геоморфология- лық картографиялау.

Судың табиғатта, жалпы тіршілік әлемінде атқаратын ролі. Жер бетін-де кездесетін гидрологиялық про-цестердің жалпы заңдылықтары туралы түсінік беру. Табиғат сула-рының (жауын-шашын, атмосфе-ралық ылғал, мұздықтар, өзендер, көлдер, жер асты сулары, батпақ-тар, мұхиттар мен теңіздер) геогра-фиялық қабықта алатын орнымен маңызын көрсету. Түрлі су көздерінің негізгі географиялық және гидрологиялық ерекшелік-терімен таныстыру.

Географияны оқыту әдістемесі пәнінің мақсаттары мен міндеттері. Арнаулы түсініктер, заңдылықтар мен құбылыстарды танып-білудің формалары мен әдістемелері. Географиялық түсіндірме және терминологиялық сөздіктермен, анықтамалық әдебиетпен жұмыс істеу. Жалпы білім беретін мектепте географияны базалық және бейіндік деңгейде оқытудың технологиясы. Оқытудың құралдары мен әдістері. Географиялық оқытудың мектептен тыс формалары. Пәнаралық байланыстар.

Шетелдік Азия табиғат кешендері-нің таралу заңдылықтарын зерт-тейтін негізгі пәндердің бірі. Қазіргі кездегі физикалық-геогра-фиялық жағдайларды зерттеу. Жекелеген аймақтардың физика-лық-географиялық ерекшеліктері туралы. Табиғат кешендерінің бір-бірімен өзара байланысы.Табиғат кешендеріндегі құбылыстар мен үрдістер. Шетелдік Азия аумағы-ның ландшафт бірліктерінің күрделі құрылымдарының зерттелуі.

Тұрғындар географиясы пәні және оның міндеттері. Жер шарындағы халықтар қоныстануының ерекше-ліктері, халықтың ұдайы өсуі, оны талдау; халықтардың көші-қоны және оның географиясы; адамзат нәсілдері, дін құрамы, еңбек ресурс-тары, қоныстану типтері және формалары.

Дүние жүзі елдерінің табиғат ерек-шеліктері мен халықтарының қоныстануы, діні, тілі, сонымен бір-ге экономикалық дамуы қарас-тырылады. Олар жеке экономика-лық аймақтарға бөлініп олардың ерекшелігі және түрлі халық шаруа-шылығы, қызмет көрсету салалары бойынша ұйымдарға кіруі оқыты-лады.

Халықаралық туризм географиясы ның зерттеу облысы. Халықаралық туризмнің дамуының негізгі факторлары мен шарттары. Халық-аралық туристік ұйымдар және олардың туризм дамуында атқаратын ролі. Еуропанының, Американың, Азия, Африканың, Австралия және Мұхит аралдарының негізгі туристік аймақтары.

Қазақстан аумағы табиғатын зерт-теудің тарихы. Қазақстан аумағы-ның негізгі қалыптасу кезеңдері. Жер бедерін қалыптастырушы фак-торлар. Жер бедері типтері. Климат және климат құрушы факторлар. Қазақстанның ішкі сулары. Қазақстан топырақтары. Қазақстан -ның өсімдік жамылғысы. Жануар- лар дүниесі. Қазақстанның табиғат зоналары. Табиғат ресурстары. Қазақстан аумағын физикалық-географиялық аудандастыру. Экологиялық проблемалар.

Материалдық өндіріс және өндіріс аралық сфера. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының және басқа да салалардың өзіндік ерекшеліктері. Өнеркәсіп салалары туралы түсінік. Өнеркәсіп салаларының жіктелу принциптері. Ауыл шаруашы-лығының құрылымы және оның даму ерекшеліктері. Ауыл шаруа-шылық өндірісін қарқындататын процестер.

Дүниежүзінің табиғат ресурстары ның географиясына кіріспе; мақса-ты, міндеті, география ғылымында-ғы орны. Қоғаммен қоршаған орта арасындағы өзара байланыстары, ғаламдық проблемалар. Табиғат жағдайы және ресурстар, табиғат ресурстарының жіктелуі. Табиғат ресурстарын экономикалық-геогра-фиялық тұрғыдан бағалау. Табиғат ресурстарының таралуындағы өзара байланыстар және қоғамның өндір-уші күштері. Табиғи географиялық ортаны игеру түрлері

Қазақстан аумағы табиғатын зерттеудің тарихы. Қазақстан табиғатының зерттелу кезеңдері. Қазақстан аумағы туралы ежелгі мағлұматтар. Жүйелі физика-географиялық зерттеулер. Қазақстан табиғатының зерттелуіне үлес қосқан отандық және шет ел ғалымдарының еңбектері. Қазақстан аумағындағы қазіргі кездегі географиялық зерттеулер.

Туристік әрекет туралы заң. Туризм, өлкетану және экологияның арақатынасы. Туристік-өлкетану ісінің жүйесі. Туризм және экскурсиятану терминдерінің жасалуына қойылатын негізгі талаптар. Туризм ісінің түрлері мен формалары. Экскурсиятану, оның түрлері мен формалары. Жергілікті жерді өлкетану мақсатында танып-білудің теориясы мен әдістемесі. Географияны оқытудың өлкетану бағыты. Сыныптан тыс өлкетану жұмысы, оны ұйымдастыру форма-лары.

ҚР экономикалық-географиялық және геосаяси жағдайы. Әлемдік қауымдастықтағы ҚР ролі мен орны. ҚР әкімшілік-аумақтық бөлінуі. Табиғи ресурстық әлеуеті. Халқы және ұлттық құрамы. Қазақстан Республикасының шаруашылық кешенінің құрылымы. ҚР халықаралық байланыстары. Қазақстанның экономикалық аудандары.

Біріккен Ұлттар Ұйымы. Халықара-лық валюта қоры. Дүниежүзілік сауда ұйымы Солтүстік Атлантикалық келісім ұйымы (НАТО). Мұнай экспорттаушылар ұйымы (ОПЕК). Халықаралық Олимпиада Комите ті. Рим клубы. Гринпис.

Ландшафт және ландшафт құрылы-мы туралы түсінік. Ландшафттық жіктеудің деңгейі: табиғи-аумақтық кешендер. Ландшафттық класстар, типтер және одан төмен бірліктер. Қоныс және фация туралы түсінік. Биіктік белдеулер және ендік зоналылық. Қазақстан ландшафттары және оларды қорғау. Физикалық-географиялық аудандастырудың түрлері мен принциптері

Геоэкология және табиғатты қорғау пәнінің мақсаты мен міндеттері. Экологиялық факторлар және олар-дың геожүйеге әсері. Қазақстанның жеке аймақтарының экологиялық проблемалары. Табиғат қорғаудың қазіргі кезеңдегі міндеттері.

Табиғатты қорғау және ерекше қорғалатын террриториялар пәніне кіріспе; мақсаты, міндеті, география ғылымындағы орны. Қоғаммен қоршаған орта арасындағы өзара байланыстары, ғаламдық проблемалар. Табиғат жағдайы және ресурстар, ерекше қорғалатын территориялардың жіктелуі.

Қазақстанның халықаралық саудадағы орны мен ролі. Халықаралық тауар айырбасындағы дамушы елдердің орны мен ролі. Қазақстанның халықаралық экономикада қатысуы. Халықаралық валюта-қаржы және несие қатынастары жүйесіндегі Қазақстанның орны. Халықаралық экономикалық ұйымдар және олардың Қазақстандағы қызметі БҰҰ-ның маманданған мекемелері Халықаралық Қаржы ұйымдары Орталық Азия Экономикалық кеңістігі

Қазақстан туризм географиясының зерттеу облысы. Қазақстандағы туризмнің дамуының негізгі факторлары мен шарттары. Қазақстанның негізгі туристік аймақтары.

Ғылыми танымның қазіргіәдістері. Географиялық зертеулерде геоақ-параттық жүйелер технологиясын пайдалану. Ғарыштық түсірілім-дерді географиялық маңызы. Ғылы-ми зерттеулердегі мультимедиялық технологиялар. Ғылыми-техника-лық ақпарат базасын толықтыруда ғаламдық ресурс жүйелерінің маңызы.

Инновациялық әдіс - тәсілдерді қолдану ерекшеліктері. Жаңа техно-логиялардың білім берудегі қолданылу мүмкіндіктері. Оқыту-дың инновациялық технология-ларын пайдалану ерекшеліктері. Модульдік оқыту технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту техноло-гиясы. Ақпараттық-коммуникатив-тік технологиялар (АКТ). Қашық-тықтан оқыту технологиясы. Дең-гейлік оқыту технологиясы. Тірек сигналдары арқылы оқыту техноло-гиясы. Интербелсенді оқыту техно-логиясы. Инновациялық техноло-гиялар арқылы білім сапсын дамыту жолдары.

Географиялық ақпарат көздері. Қазіргі дүниенің алуан түрлілігі және біртұтастығы. Әлемді аймақтық тұрғыда зерттеудің теориялық ұстанымдары: аймақ, субаймақ, ел. Дүние жүзі елдерін әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша топтастыру. Экономикалық-географиялық және тарихи-географиялық аймақтар. Қазіргі таңдағы халықаралық қатынастар. Интеграциялану және жаһандану. Адамзаттың тұрақты даму тұжырымдамасы. Қазіргі заманның ғаламдық проблемалары.

Жалпы әлем мен ірі аймақтардың саяси географиясы, жеке елдердің саяси географиясы, саяси тұрғыдан ерекше нақты аумақтардың саяси географиясы қарастырылады.Саяси географияның негізгі теориялары. Ф. Ратцель және Р. Челлен саяси география мен геосаясаттың негізін қалаушылар ретінде. Геосаясат және саяси география, олардың байланысы. Геосаясат пен саяси география идеясының дамуы.

Дүние жүзінің қазіргі саяси картасының қалыптасу кезеңдері. Мемле-кеттік құрылыс: басқару формалары және әкімшілік бөлінісі. Дүние жүзі елдерінің алуан түрлілігі. Саяси география және геосаясат. Халықаралық ұйымдар және ҚР. Дүние жүзінің табиғи ресурстары. Дүние жүзінің халқы. ҒТР және дүниежүзілік шаруашылық. Дүниежүзілік шаруашылық географиясы және халықаралық экономикалық қатынастар. Жаһандану және қоғамдық география.

Түркістан облысының географиялық орны, жер бедері, табиғат жағдайын танып-білу болып табылады. Түркістан облысының территориясын зерттеп үлес қосқан ғалымдардың еңбектерімен танысады. Түркістан облысының табиғаты мен экономикалық-географиялық жағдайын, пайдалы қазбалары мен халқы, ауыл шаруашылығы туралы түсінік қалып тастырады. Рекреациялық аймақтарымен, қазақ даласындағы ерекше орын алған мәдени мұра туристік - өлкетану объектілерімен танысады

пәндік және пәнаралық саланың негізгі бөлімдері бойынша білімді түсіну және интеграциялауды көрсету;

берілген ақпаратқа сүйене отырып, білімін практикада қолдана алу;

оқушыларды сыни ойлауға, проблеманы шығармашылықпен бірлесе шешуге тарту мақсатында пәннің негізгі концепциялары мен зерттеу құралдарын және құрылымын айқындай білу;

пәнді оқытуда АКТ-ны және цифрлық білім ресурстарын пайдалану;

пән бойынша таңдалған мақсатқа сәйкес оқу жетістіктерін критериалды бағалауды және диагностикалауды қолдана білу;

оқушының тұлғалық дамуын қалыптастыру мен өзінің кәсіби деңгейін көтеру мақсатында өмір бойы білім алуға мән беру;

командада, тұлғааралық қарым-қатынаста, тиімді жұмыс істеуде коммуникативтілік көрсете білу;

педагогикалық инновациялық технологияларды оқыту мен тәрбиелеудің мақсат-міндеттеріне, күтілетін нәтижелеріне және оқушылардың физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес қолдана білу;

кәсіптік саладағы проблемалардың шешімін және қорытындылардың тұжырымдарын талдау;

өзінің және басқалардың идеялары, әрекеттері мен пайымдауларына қызығушылық таныту негізінде сыни және жүйелі ойлауын дамыту;

ортақ мақсатқа жету үшін командада, көшбасшылықта креативтілік көрсете білу;

табиғат заңдылықтарын ұғынуға, қажетті дүние-танымдық көзқарастарын қалыптастырып, географиялық білімдерді күнделікті өмірде қолдана білуге икемділік-терін дамыту.