7M08401 Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау в Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Курста биоресурстар мәселелерін зерттеу бойынша әр түрлі деңгейдегі биожүйелер нысандары ретінде қарастырылады. Жер бетіндегі биоресурстардың толық сипаттамасы, организмдердің шаруашылық-құнды түрлерінің биогеографиясы беріледі. Келтіріледі. әртүрлі климаттық аймақтардағы жер үсті және су экожүйелерінің өнімділігін салыстырмалы талдау. Биоресурстарды арттыратын факторлар қарастырылады. Биологиялық ресурстардың шаруашылық пайдалану сипатына байланысты ерекшеліктері қарастырылады.

Пән гидробионттар популяциясының классификациясы мен типтерін, олардың экологиялық, статикалық, динамикалық және этологиялық құрылымын, гидробионттар популяциясының санын реттеу механизмін, популяциялық динамика санының типтерін, сонымен қатар, әртүрлі экологиялық факторлардың әсерінен экожүйелердің сипаты мен тұрақтылығына байланысты динамикалық көрсеткіштерді модельдеуді қарастырады.

Курста суқоймаларға экологиялық экспертиза жүргізудің алғы шарттары және сатылары қарастырылады. Суқомйларға экологиялық мониторинг жүргізудің әдістерін, адамның өмірі мен денсаулығын қорғау приоритетін қамтамасыз ететін, экологиялық және экономикалық көзқарастардың ғылыми негізделген үйлесуі және қоршаған ортаны қорғау принциптеріне негізделген, экологиялық экспертиза жүргізуге дәлелденген ғылыми негіздемелерді құрастыру реттілігін қарастырады.

Бұл пән балық ресурстарын тиімді пайдалану сұрақтарын қарастырады; Республика суқоймаларында кәсіптік балық аулауды реттеудің және қорғаудың заңдылық аспектілері бойынша негізгі білімдерді береді. Балықшаруашылық маңызы бар суқоймаларда балық қорғау шараларын ұйымдастырудың маңызы мен тиімділігін анықтауды үйретеді. Адамның қарқынды іс - әрекеттерінің және браконьерлердің іс – әрекеттерінің нәтижесінде балық шаруашылығына немесе нақты бір суқоймаға тиген зияндылықтардың көлемін есептеу әдістерін үйретеді.

Пәннің мақсаты магистранттардың бойында рационалды-теоретикалық ойлаудағы негізгі дүниетанымдық және әдістемелік мәселелерді құраушы ғылыми білімнің ерекше түрі ретіндегі заманауи ғылым философиясы туралы терең түсінік қалыптастыру. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант мынадай қабілеттерге ие болады: 1. әлеуметтік институт пен әрекеттің, білімнің ерекше түрі ретіндегі ғылымның ерекшеліктерін анықтау; 2. ғылым дамуының заңдылықтары мен ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің стратегиясы мен әдістері туралы пікір-таластар мен негізгі мәселелерді жүйелеу; 3. зерттеу тақырыбына неғұрлым қатысы бар зерттеу әдістерін және стратегияларын таңдап, оларды кәсіби қызметте ұстану; 4. заманауи ғылыми жетістіктерді сыни бағалауға ие болып және пәнаралық іздеудің ең тиімді стратегияларын таңдауға бағытталу; 5. ғылымды дамытудағы қазіргі кезеңнің өзекті мәселелеріне қатысты өзінің этикалық позициясын қалыптастыру және оны сауатты түрде пікір-таласта дәлелдей алу. «Ғылымның тарихы және философиясы» курсы магистратураның барлық мамандықтары үшін міндетті. Ол магистранттардың бойында ғылыми ойлау мәдениетін қалыптастырады, сараптамалық қабілет пен ізденіс қызметінің дағдыларын дамытып, болашақ ғалымға қажетті теориялық және практикалық білімдер береді. Пәнді оқу барысында келесі тақырыптар қарастырылады: Ғылымның тарихы және философиясының пәні, Ғылымның көзқарастық негіздемелері, Ғылымның қызметтері, Ғылымның пайда болуы және қалыптасуы. Ежелгі дүниедегі, Орта ғасырдағы және Қайта Өркендеу дәуіріндегі ғылым, Жаңаеуропалық ғылым – ғылымның дамуының классикалық кезеңі, Ғылымның дамуының классикалық емес және постклассикалық емес кезеңінің негізгі концепциялары және бағыттары, Ғылыми танымның құрылымы мен деңгейлері, Ғылымның мамандық ретінде қалыптасуы. Ғылымның идеалдары мен нормалары, Ғылымның философиялық негіздемелері және дүниенің ғылыми бейнесі, Ғылыми дәстүрлер және ғылыми революциялар, Жаратылыстану ғылымдары мен техникалық ғылымдардың тарихы мен философиясы, Әлеуметтік және гумантарлық ғылымдардың тарихы мен философиясы, Қазіргі заманғы жаһандық өркениет дамуының философиялық мәселелері.

Бұл пән гидробионттардың эмбриональдік және постэмбриональдік даму заңдылықтарын оқытады, гидробионттардың өсуі мен дамуына әсер ететін факторарды қарастырады, ұрықтың даму ерекшеліктерін, алғашқы жыныс клеткаларының жеке бағытын, гаметогенез, балықтардың жыныс циклін, ұрықтануы мен көбею типтерін, ұрық пен ұрықтанғаннан кейінгі ұрықтың дамуын, онтогенез кезеңдерін, балықтәрізділер мен балықтардың әртүрлі кезеңдегі сипаттамасын қарастырады.

Бұл курста балық өсіру кәсіпорындарында өндірістік процестерді жақсартудың заманауи әдістері мен тәсілдері қарастырылады. Ғылыми – техникалық және инновациялық жұмыстардың нәтижесіне негізделген жаңа технологиялардың толық сипаттамалары беріледі. Мәселелердің шешілуінің экономикалық жақтары қарастырылады, өнімнің өзіндік құнын төмендетіп, аквакультураның жоғары технологиялық әдістері арқылы әр түрлі типтегі балық өсіру кәсіпорындарында экономикалық кірісті ұлғайтудың мысалдары беріледі.

Пәннің мақсаты: Халықаралық стандарттарына сәйкес шетел тілініңдегі коммуникативтік құзыреттілікті арттыру және осы біліктілікті болашақ магистраннтың мәдениетаралық, кәсіби және ғылыми қызметінде байланыс құралы ретінде пайдалануға үйрету. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант мынадай қабілеттерге ие болады: 1.жаңа іс-шараларға қатысу және жаңа ақпараттарды өз білім жүйесіне енгізе білу; 2.нақты функцияларды орындау үшін шетел тіліндегі ауызша және жазбаша біліктіліктерді қолдана білу; 3.ғылыми ақпаратты талдау, жинақтау және жүйелеу; зерттеу мақсатын қойып, оған қол жеткізудің ең жақсы жолдары мен әдістерін таңдай білу; 4.күнделікті өмірде, кәсіби салада, қоғамда тиімді қарым-қатынас жасай алу; 5.кәсіптік және кәсіби емес тақырыптарды талқылау барысында өз көзқарасын дәлелді түрде қорғай алу;

Курста өнеркәсіптік балық аулау сұрақтары қарастырылады: ашық мұхит, жағалау сулары мен ішкі су қоймаларының балық аулау ерекшеліктері; аулауды қамтамасыз етудің техникалық құралдары; балық аулау кәсіпшілік жүйелерін, балық аулау құралдарын және басқа гидробионттарды қоса алғанда, ғылыми зерттеу, құру және пайдалану процестері, сондай-ақ гидробионттарды іздеу және өндіруді, балық аулауды реттеу және инспекциялауды басқару процестері.

Курста омыртқасыз гидробионттардың құнды кәсіптік түрлерінің: шаяндар, асшаяндар, мидиялар, моллюскалар биологиясы қарастырылады. Гидробионттардың таралуы, жіктелуі, бағалы омыртқасыз гидробионттардың популяцияларының қазіргі жағдайы туралы мәліметтер келтіріледі. Гидробионттардың кең тараған түрлерінің негізгі биотехникалық процестерінің технологиялық параметрлері зерттеледі. Өнеркәсіптік шаруашылықтардың типтері қарастырылады, құрылғылар мен техникалық жабдықтар, тағамдық және қоректік маңызы бар омыртқасыз гидробионттарды өсіру бойынша техникалық жабдықталуы толық сипатталады.

Курстың мақсаты – басқару психологиясының іргелі ұғымдарын меңгеру негізінде жоғары білікті мамандардың ғылыми дайындығын қамтамасыз ету, кәсіби қалыптасу үрдісінде басқару саласының ең маңызды аспектілерін теориялық түсіну және практикалық пайдалану үшін алғышарт жасау. Пәнді меңгеру нәтижесінде магистрант қабілетті болады: 1. басқару психологиясының теориясы мен практикасының заманауи жағдайын кейінгі кәсіби іс-әрекетінде қолдану үшін оңтайлы көлемде түсінуге; 2. басқару тиімділігін жоғарылату мақсатында жеке тұлғаларды және әлеуметтік топтарды (қауымдастықтарды) зерттеудің психологиялық әдістерін қолдануға және сипаттауға; 3. әртүрлі басқару мәдениеттерінің байланысы барысында іскерлік және тұлғааралық қарым-қатынас дағдыларын дамытуға; 4. жеке өмірде және кәсіби іс-әрекетте табысты қарым-қатынас стратегияларын жүзеге асыруға; 5. басқару психологиясы тарапынан өмірлік және кәсіби жағдайларды сыни бағалауға; өзіндік және ұжым потенциалын дамыту үшін басқару психологиясы бойынша білімдерді тиімді пайдалануға.

Пәннің мақсаты: магистратура студенттерін ғылым сферасындағы жұмысқа дайындау және оларды ғылыми-зерттеудің, ғылыми-техникалық, инновациялық қызметтердің ерекшеліктерімен, ғылыми зерттеулердің жабдықтары және әдістерімен, шығармашылықтық еңбектіұйымдастыру және оны жоспарлаумен таныстыру. Курсты оқу барысында магистрант төмендегідей білімдерді меңгереді: - кәсіби қызмет саласында ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру дағдыларын пайдалану; - командада тұлғааралық коммуникацияларды талдау; - командада жұмыс психологиясының заманауи әдістерін қолдануға;; – ғылыми жобадағы жұмыс барысы туралы есептерді құру дағдыларын пайдалану; - ғылыми зерттеуді жоспарлау барысында ойды дәйекті баяндау дағдыларын пайдалану; - ғылыми зерттеудің пәндік саласын зерттеу дағдыларын қолдану. Пәнді оқу нәтижесінде магистранттер төмендегі мәселелерді қарастырады: ғылыми зерттеу; ғылыми жобаның мақсатын қалыптастырудың негізгі кезеңдері; ғылыми зерттеудің пәндік саласын зерттеу дағдылары; командадағы тұлғааралық коммуникация; кәсіби қызмет саласында ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру.

Пәннің мақсаты магистранттарды ұйымдастырушылық, басқарушылық, коммуникативті қабілеттерін дамыта отырып, жоғары оқу орнының оқытушысы, біліктілігі жоғары оқытушы ретінде дайындау. Пәнді оқу нәтижесінде магистрант мынадай қабілеттерге ие болады: 1. жоғары оқу орнындағы үдерістердің ерекшеліктерін түсінеді және жүйелейді; педагогикалық фактілерді, құбылыстарды, оқиғаларды қоршаған ортаның шындықтарынан ажырата біледі және оларды педагогикалық ғылым тілінде сипаттайды, педагогикалық теорияның заңдарына сүйе отырып, оқиғаларды түсіндіреді, болжауды және дамытады; 2. жоғары оқу орнында білім берудің кәсіби-педагогикалық мәдениетін меңгереді; 3. педагогикалық тәжірибеде ғылыми білімді қолданады; қазіргі заманғы білім беру парадигмалары тұрғысынан жаңа идеяларды сыни талдау, бағалау және синтездеу мүмкіндігін қалыптастырады; 4. инновациялық жұмыс технологияларын қолдана отырып, қазіргі заманғы білім беру үдерісінің проблемаларын шешудің ең жақсы тәсілдерін қарастырады; 5. алынған нәтижелерді қорытындылайды және оларға баға береді. «Жоғары мектептің педагогикасы» пәні педагогика ғылымы, оның міндеттері, функциялары, әдістері, негізгі категориялары (білім беру, тәрбие, педагогикалық қызмет, педагогикалық өзара әрекеттесу) бойынша магистрлік диссертацияларды қалыптастыруға бағытталған. Пәндерді оқу барысында келесі тақырыптар қарастырылады: педагогика ғылымы және оның адам ғылым жүйесіндегі орны. Жоғары білімнің заманауи парадигмасы. Қазақстанда жоғары кәсіби білім беру жүйесі. Педагогикалық ғылымның әдістемесі. Жоғарғы оқу орнының оқытушысының кәсіби және коммуникативті құзыреттілігі. Жоғары білім берудегі оқыту (дидактика) теориясы. Жоғары білімнің мазмұны. Жоғары білім берудің кредиттік жүйесі негізінде оқу үрдісін ұйымдастыру. Дәстүрлі және инновациялық әдістер мен оқытуды ұйымдастыру түрлері. Жоғары білім берудегі жаңа білім беру технологиялары. Кредиттік технология шарттарында магистранттардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру. Оқу-әдістемелік материалдарды жасау технологиясы. Жоғары білімнің ғылыми қызметінің теориясы. МҒЗЖ. Жоғары білім менеджменті.

Пән су экожүйелері іс-әрекетінің теориясының негізгі элементтерін қарастырады: экожүйелер ұйымдасуының және оның компоненттерінің құрылымдық бағалануын, биомассаның маусымдық және көпжылдық динамикасын және олардың орта факторларымен байланысын, заттар мен информацияларды және олардың суқойма ерекшелітерімен, өнімділігімен, орта факторларымен байланысын. Су экожүйелерінің негізгі сипаттамаларын, тұрақтылығы мен төзімділігін және іс –әрекет заңдылықтарын қарастырып бағалайды.

Пән популяциялардың экологиялық-генетикалық сипаттамаларын, табиғи популяцияларды зерттеудің негізгі бағыттарын, популяцияны басқару ьірлігі ретінде, популяцияның минимады тірі қалу мүмкіндігінің концепиясын, табиғи популяцияларды эксплутациялаудың экологиялық принциптерін, популяцияның жағдайы мен болашаұта пайдалану мүмкіндіктерін, популяцияның эффективті санын, қауіпті түрлердің жасанды жағдайда көбеюі, интродукция мен интродукцияның жетістіктерін қарастырады.

Пән селекцияның генетикалық негіздерін, аквакультурадағы селекциялық-асылдандыру жұмыстары, балықтардың тұқым қуалауы мен өзгергіштігінің материалдық негіздері мен заңдылықтарын, балық өсірудегі селекицялық жетістіктерді, тоған балық шаруашылығында селекциялық-асылдандыру жұмыстарын ұйымдастыру, генотиптік өзгергіштіктің сандық белгілерін зерттеу әдістерін, балықтар селекциясындағы дәстүрлі және генетикалық әдістерді, балықтар популяциясындағы процесстер мен гибридизация мәселелерін қарастырады.

Пән Дүниежүзілік мұхитта, теңіздер мен Қазақстан Республикасының ішкі суқоймаларындағы балық аулаудың шикізат базасын, аймақтануды, ішкі және сыртқы сулардың биологиялық ресурстарын, ішкі суқоймалардағы гидробионттар қорының жағдайы мен сипатын, дүниежүзіндегі және еліміздегі аквакультура объектілерінің жағдайы мен сипатын, тұрақты басқаруда су биоресурстарының жағдайын бағалау әдістерін қарастырады.

Курста Қазақстандағы бекіре өсірудің даму мәселелері, бекіре тұқымдас балықтардың биотехникалық процестері, өнеркәсіптік балық өсіруде қолданылатын бекіре тұқымдас балықтардың түрлері бойынша негізгі сұрақтар қарастырылады. Бекіре балықтарының биологиясы мен экологиясына толық сипаттама беріледі.

Пән жасанды суқоймалардағы биологиялық өнімділік түсініктерін, осы суқоймалардағы өнімділікті анықтайтын негізгі факторларды, өнімділікті, деструкцияны, олардың суқоймадағы қатынасын, біріншілік және екіншілік өнімді анықтау әдістерін қарастырады. Суқоймлардың уытты және биогендік заттармен ластануы, су сапасының қалыптасуы мен биологиялық өзін-өзі тазартуы, гидросфераны қорғаудың экологиялық негіздері қарастырылады.

Пән табиғи суқоймалардағы биологиялық өнімділік түсініктерін, осы суқоймалардағы өнімділікті анықтайтын негізгі факторларды, өнімділікті, деструкцияны, олардың суқоймадағы қатынасын, біріншілік және екіншілік өнімді анықтау әдістерін қарастырады. Табиғи суқоймалардың ластануы, су биологиялық өзін-өзі тазартуы, гидросфераны қорғаудың экологиялық негіздері қарастырылады.

Пән тауарлы албырт шаруашылығының негізгі және перспективті объектілерінің балық шаруашылықтық биологиялық сипттамасын, тауарлы албырт шаруашылығы объектілерінің ремонттық аналық үйірлерінің түзілуі мен эскплуатациясын, албрттардың эмбриогенезін,уылдырық инкубациясын, ұрықтандыру, жыныс өнімдерін алу, түрлі типті шаруашылықтарда личинкаларды және отырғызушы материалды, тауарлы балықты өсіруді, биотехникалық нормаларды және албырттарды қоректендіру нормаларын қарастырады.

Түрлі гидробионттарды көбейту және өсіру биотехнологиясын меңгерген, алған білімдерін ғылыми және практикалық қызметте қолданады. Балықтардың сыртқы ортаның әртүрлі жағдайларына бейімделу ерекшеліктерін түсінеді; - Альфа, Бета, - Гамма технологиясын қолданады; контроллинг теориясын, маркетинг негізі мен логистика концепциясын біледі, кәсіпорынның өзіндік құны мен экономикалық және балық қорғау шараларын жүргізудің тиімділігін есептейді.

Гидробиологиялық мониторингті ұйымдастырудың, қоршаған ортаның ластануын нормалау мен төмендетудің теориялық негіздері мен практикалық әдістерін, балық аулауды реттеу мен басқару процестерін, гидробионттар популяциясының санын реттеу механизмдерін меңгерген; жасанды су айдындарында бірінші және екінші өнімнің көлемін анықтай алады.

Балық ресурстарын көбейту және қорғау, су биоресурстарын ұтымды пайдалану және басқару бойынша дағдыларды практикада қолданады, балық өндіру объектілерінің кадастрын, кәсіпшілік статистиканы пайдаланады; балық кәсіпшілігі қызметіне және су биоресурстарының мониторингін бақылауды жүргізеді; балық шаруашылығында экологиялық нормалау әдістерін қолданады.

ҚР балық ресурстарын қорғау және ұтымды пайдалану мәселелерін реттейтін заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерді практикада қолданады; су айдындарында браконьерлік балық аулау жағдайларын анықтайды және балық аулау ережелерін бұзу фактілерінің жолын кесу бойынша шаралар қабылдайды; адамның қарқынды қызметі нәтижесінде келтірілген залал көлемін бағалауға және талдауға Құзыретті. су айдындарында экологиялық мониторинг жүргізу қажеттілігін негіздейді.

Кәсіпшілік балықтарды бірдейлендіру әдістерін қолданады; пайдаланылатын түрлер мен популяциялардың биологиялық, кәсіпшілік-биологиялық параметрлеріне талдау жүргізеді, балықтарды кәсіпшілік барлау картасын жасайды.

Бакалавр – студенттерге арналған оқу – әдістемелік қызметті қазақ, орыс және ағылшын тілінде жүзеге асыруға, зертханалық сабақтар өткізуге, пәндер бағдарламасын құрастыруға, СӨЖ үшін тапсырмалар әзірлеуге қабілетті, ғылыми зерттеулерді ұйымдастыруда алған дағдыларын кәсіби және педагогикалық қызметінде қолдана алады.

Балықтардың қазіргі заманғы жіктемесін практикада қолданады; су биологиялық ресурстары жай-күйінің өлшемдері мен көрсеткіштерін анықтайды; балық ауруларының себептерін анықтайды. Жасанды су қоймаларындағы тағам түрлерін, трофикалық тізбектердің ұзындығын және өнім үдерісінің бағытын есептеуге қабілетті. Гидробионттардың және қоршаған орта факторларының өсу заңдылықтарының өзара байланысын анықтайды; тірі жүйелердің жай-күйін талдау мен бағалаудың негізгі физиологиялық әдістерін біледі;

Балық шаруашылығы, балық ресурстарын тиімді пайдалану мен оны қорғау және акваөсіру саласында терең теориялық білімді меңгерген, су экожүйелерінің іс жүзінде қызмет етуінің негізгі заңдылықтарын пайдаланады, шаруашылық қызметтің әртүрлі түрлерінің табиғи су айдындарының өнімдерін қалыптастыруға әсерін бағалайды.

Сандық белгілерді зерттеу әдістерін; генотиптік өзгергіштікті; балықтар селекциясындағы дәстүрлі генетикалық әдістерді біледі, популяциялардағы генетикалық процестерді бағалайды; тұқым қуалаушылықты зерттеудің цитологиялық әдістерін, суқоймаларды экологиялық сараптау әдістерін біледі, гибридологиялық (генетикалық) талдаудың ерекшеліктерін анықтайды, балық аулау құралдарын жөндеу және орнату бойынша дағдылары бар, аулау құралдарының тозуы мен ұзақ мерзімділігін бағалайды, ішкі су айдындарында өнеркәсіптік аулау процесін ұйымдастыруға қабілетті.

Кәсіби қызмет мәселелері бойынша ғылыми есептерді, ұсыныстарды, жарияланымдарды, анықтамаларды және аналитикалық шолуларды туған және шет тілінде құрастыруға және рәсімдеуге қабілетті, мәтіндерді реферациялайды, өзінің кәсіби және педагогикалық қызметін дербес жоспарлайды, ғылыми зерттеулер жүргізеді, басымдықтарды белгілейді, жұмыстарды орындаудың қойылған мерзімдерін сақтайды.

Жаратылыстану ғылымдарының өзекті әдіснамалық және философиялық мәселелері туралы білімді, сондай-ақ Психология және педагогика бойынша білімді меңгерген. Меңгерген білімін ағылшын тілінде түсіндіре алады, кәсіби және ғылыми іс-әрекетінде ағылшын тілінде еркін сөйлесе алады.

Аналитикалық ойлауға, логикаға, талдауға, балық шаруашылығы мен акваөсіру саласындағы проблемаларды ғылыми негіздеуге және шығармашылық шешуге қабілетті, басқару іс-әрекетінің психиологиялық тиімділік негіздерін меңгеруді біледі, су биологиялық ресурстарының әртүрлілігі мен жай-күйі және суқоймалардың экологиялық экспертизасында бастапқы деректерді жинау, жүйелеу және жинақтау дағдылары бар.