6B01504 География в Mardan Saparbaev Instityty

Геологияның даму тарихы мен маңызын анықтайды. Жердің құрылысы, қасиеттері мен құрамын баяндайды. Жер қыртысының құрылысы мен типтерін түсіндіреді. Жер эволюциясының негізгі кезеңдерін ажыратады. Геологиялық үдерістердің өзара байланысы мен ықпалын ұсынады. Геологиялық ортаның техногендік өзгерістерін тұжырымдайды.

Палеографияның пайда болуы мен әдіснамалық негіздерін анықтайды. Палеографиялық зерттеулердің кезеңдерін талқылайды. Палеографиядағы гипотезалар мен теорияларды, заң мен заңдылықтарды пайдаланады. Палеографияның космогоникалық негіздерін талдайды. Жердің литосфера, атмосфера және гидросфераларының дамуын дәлелдейді. Жер биосферасының пайда болуы мен дамуын тұжырымдайды.

Географиялық карта туралы жалпы түсінікті анықтайды. Географиялық карталардың математикалық негізін түсіндіреді. Географиялық картадағы жазуларды, тақырыптық карталарды қолданады. Картографиялық проекцияны және карталардың жіктемесін салыстырады. Атластар мен географиялық, топографиялық карталарды ұсынады. Топографиялық картадағы географиялық және тік бұрышты координаттарды, географиялық объектілерді жобалайды.

Жердің пішіні мен көлемі туралы жалпы ұғымдарды анықтайды. Сызықтарды бағдарлау құрылғыларын түсіндіреді. Топографиялық карталардың географиялық мазмұнын пайдаланды. Топографиялық карталар мен пландардың атаужүйесі мен графтауын ажыратады. Геодезиялық тірек торын бағалайды. Түсірім жұмыстарының ұйымдастырылуын жоспарлайды.

Жердің пішіні мен мөлшерін, қабылданған координаттар жүйесіндегі нүктелер орнын анықтаудың әдістері мен тәсілдерін түсіндіреді. Жер бетінің планы мен картасын салу, жер бетіндегі өлшеулерді жүргізуді меңгереді. Жердің физикалық бетін зерттеп, картографиялық және топографиялық әдістер мен пландық және биіктік координаталар құрастыруды қарастырады.

Геосфераның құрамдас бөліктерін, құрылымын, даму заңдылықтарын, динамикалық ерекшеліктері іс әрекеті мен дамуын, біртұтас ғаламдық табиғат кешені ретінде анықтайды. Географиялық қабықтың құрылымымен, даму заңдылықтарымен таныстырады. Табиғат компоненттерінің өзара байланысы мен өзара үйлесімділігін, физикалық географияның теориялық тұжырымдарын, табиғатты тиімді пайдалану мәселелерін талдайды. Географиялық қабық кешендерін, олардың өзара байланыста болатынын анықтайды.

Географиялық карта туралы жалпы түсінікті сипаттайды. Географиялық карталардың математикалық негізін түсіндіреді. Картографиялық проекцияны, карталардың жіктемесін, географиялық картадағы жазуларды, тақырыптық карталарды пайдаланады. Атластар, географиялық карталарды пайдалануды, топографиялық карта және оны пайдалану, топографиялық картадағы географиялық және тік бұрышты координаттарды, топографиялық карталар бетінде географиялық объектілерді кескіндеуді қарастырады.

Балалар организмінің функцияларының жасқа байланысты қалыптасуы мен даму заңдылықтарын қарастырады. Болашақ педагогтарға балалар мен жасөспірімдер ағзасында жасқа байланысты болатын анатомо-физиологиялық ерекшеліктерді білуге үйрету және салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары туралы мағлұмат береді. Оқушылардың психофизиологиялық ерекшеліктерін кәсіби шешуге баулиды.

Қазақстанның геоморфологиясының түсінігі мен зерттеу объектілерін анықтайды. Қазақстан жер бедерінің морфометриясы мен морфограсиясын түсіндіреді. Қазақстанның тау жыныстарының ерекшеліктерін бағалайды. Қазақстандағы эндогендік және экзогендік үдерістерді талдайды. Қазақстанның аридтік геоморфологиясын дәлелдейді. Қазақстан жер бедерінің эолдық және аккумулятивтік түрлерін тұжырымдайды.

Метеорологиялық бақылауларды ұйымдастырудың негізгі бағыттарын анықтайды. Кеңістікте және уақытта метеорологиялық жағдайлардың қалыптасу заңдылықтарын бақылайды. Топырақтың, ауаның, өсімдіктердің, жануарлардың жай-күйіне метеорологиялық факторлардың әсерін бағалайды. Қолайсыз және қауіпті гидрометеорологиялық құбылыстарға қарсы күрес әдістерін талдайды. Атмосферада болып жатқан құбылыстар мен үдерістердің физикалық мәнін дәлелдейді. Метеорологиялық жұмыстар мен бақылауларды жоспарлайды.

Табиғат пен қоғам арасындағы негізгі заңдылықтар жөнінде түсініктерді қалыптастырады. Экология бағытында алған білімдері мен түсініктерін кәсіби деңгейде қолдануға машықтандырады. Төтенше жағдайлар кезінде дұрыс іс-әрекет етуге, оларды алдын-алу іс-шараларын жасауға дайындайды. Жаңа техника мен технологиялық процесстердің қауіпсіз жағдайларын анықтайды. Табиғи ортаның экологиялық жағдайы, қоршаған ортаға өндірістің техногенді әсерлерін бағалай білуге үйретеді.

Геоморфология зерттеуінің теориялық және әдістемелік негіздерін анықтайды. Бедердің генезисі мен түзілуінің эндогендік үдерістерін түсіндіреді. Бедердің планетарлық пішіндері және олардың жер қыртысы құрылымдары мен байланысын бағалайды. Мұхит түбіндегі экзогендік үдерістерді талдайды. Антропогендік үдерістер мен жер бедерінің пішіндерін тексереді. Адамның геоморфологиялық әрекетін тұжырымдайды.

Педагог ғалымдардың ой-пікірлері мен ғылыми теориялық негіздерін тұжырымдайды. Педагогикалық қызмет түрлерін жоспарлайды. Оқыту мен тәрбиенің қазіргі педагогикалық технологияларын кәсіби әрекетінде қолдануға қабілеттендіреді. Білім беру жүйесіндегі педагогикалық қызмет түрлерін талдайды. Ұжымда тәрбие процесін ұйымдастырады. Шығармашылық тапсырмаларды, жобаларды әзірлейді.

Жазуға қойылатын негізгі талаптармен таныстырады. Жазбаша ғылыми коммуникация дағдыларын қалыптастырады. Идеяларды жазбаша түрде білдіру және оларды дәлелдей білу іскерлігін қалыптастырады. Академиялық жұмыстарды құрылымдауға және эссе, мақалалар мен аннотацияларды жазуға үйретеді. Ғылыми мәселе бойынша ойды еркін және дәлелді түрде баяндай білуді қалыптастырады. Тиісті лексиканы пайдаланады. Мәтінді редакциялау дағдыларын дамытады.

Экономикалық және құқықтық заңдарды, категорияларды және оның қызметтерін түсіндіреді. Құқықтың, кәсіпкерліктің негізін сипаттап, топтау арқылы айқындайды.Экономикалық-құқықтық актілерді тәжірибеде қолдануға машықтандырады. Қоғамдағы орын алатын қылмыстар мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-әрекеттердің алдын алу сипатталады. Сыбайлас жемқорлықпен күресудің құқықтық және кәсіпкерлік тұжырымдамаларын жобалауды қарастырады.

Атмосфераның құрамы мен құрылысы анықтайды. Жер бетінің жылулық режимін талқылайды. Атмосферадағы су буының конденсациясын түсіндіреді. Атмосфераның жалпы циркуляциясының элементтерін ажыратады. Жер бетіндегі климаттық элементтердің бөлінуін тексереді. Метеорологиялық мәліметтерді климаттық тұрғыдан өңдейді.

Қазақстанның су ресурстарын және жүйесін анықтайды. Жер суару және суландыру үшін пайдаланылатын су көздерінің түрлерін баяндайды. Суармалы жерлерді тегістеу әдістерін қолданады. Қазақстанның ішкі суларының антропогендік ластануы мен оларды қорғау мәселесін сынайды. Қазақстанда су пайдалану құқығын реттейді. Қазақстандағы сумен жабдықтау және су бұру саласындағы мемлекеттік нормаларды тұжырымдайды.

Гидрология ғылымының негізгі түсініктері мен ұғымдарын анықтайды. Судың негізгі физикалық және химиялық қасиеттерін сыныптайды. Дүниежүзілік су айналымы мен мұхиттық ағыстарды түсіндіреді. Жер асты сулар мен мұздықтарды салыстырады. Еуразия құрлығының гидрологиясын бағалайды. Жаһандық жылудың гидросфераға әсерін тұжырымдайды.

Қазіргі менеджменттің мәнін, мақсаттары мен міндеттерін түсіндіреді. Менеджменттің жетекші заңдылықтары мен принциптерін басшылыққа алады. Педагогикалық іс-әрекеттің жаңашылдық бағыттарын меңгертеді. Жаңалықты басқарудағы тиімді технологияларды кәсіби тұрғыда (модерация, жобалау) қолдана алады. Тұтас педагогикалық процестің диагностикасын жасайды. Мектептің жұмысын жоспарлаудың барлық түрлерінің орындалуын талдатады. Мектепті басқарудың инновациялық технологиялық моделін құрастырады.

Оқу-тәрбие үдерісін жүзеге асыруда педагогикалық (құрастырушылық, ұйымдастырушылық) білімдерін жүзеге асыруға үйретеді. Оқушылармен тікелей қарым-қатынасқа түсу арқылы оның жеке дара ерекшеліктері мен қабілеттерін айқындайды. Оқушыларды тәрбиелеу жұмыстарын кешенді жүргізуде, оқу мен тәрбие жұмыстарының бірлігін іске асыруға машықтандырады. Теориялық білімдер нәтижесін педагогикалық практикада нақтылайды. Педагогикалық міндеттерді құрастыруға, білім беру мен тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін, құрылымын, оқушының жеке ерекшеліктерін анықтауға бағытталады. Сынып жетекшiсiнiң қойылатын талаптарды, тәрбие жұмысын ұйымдастыруда ескерiлетiн заңдыл��қтарды, мұғалiмнiң профессиограммасы мен сынып жетекшiсiнiң қызметiн анықтайды. Тәрбие жұмысы жоспарын жасауға, оқушылар ұжымын зерттеудiң әдiс-тәсiлдерiн дұрыс таңдай бiлуге, ата-аналармен жүргiзетiн жұмыс түрлерiн бiлуге үйретеді.

Тәрбие процесінің ізгілік және гуманитарлық қағидаларын қарастырады. Қазіргі заманғы тәрбие жұмысының стратегиялық басымдылықтарын анықтайды. Тәрбиелік жүйенің оңтайлылық, құрылымдылық, функционалдылық, интегративтілік бағыттарын меңгертеді. Педагогикалық қолдау тактикасын кәсіби қызметінде пайдалана алады. Мектеп пен сыныптың6 оқушы мен отбасының өзара әркеттестігін ұйымдастыруда алуан түрлі формаларды жоспарлауды үйретеді. Балалар ұжымын дамытуда тәрбие жұмыстарының стратегиясын талдайды.

Бағалау жəне олардың түрлері, білім беру үдерісіндегі бағалаудың орны мен рөлін айқындайды. Тұлғаға бағытталған оқытудың бағалау жүйесінің ерекшеліктерін, критериалды бағалаудың ұстанымдарын меңгертеді. Критериалды бағалау бойынша білімді кəсіби іс-əрекетте қолдану жолдары сипаттайды. Оқу жетістіктерін бағалаудың түрлерін түсіндіреді. Оқу пəндерін оқыту бойынша жиынтық жəне қалыптастырушы бағалауды жүзеге асыру тәсілдерін игертеді.

Қазақстанның рухани жаңғыруының негізгі бағыттарын анықтайды. Жастардың рухани мәдениетінің даму бағыттарын түсіндіреді. Жаңа гуманитарлық білім, қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулықтардың даму идеяларын қолданады. Қоғамдық сананы жаңғыртуын және заманауи мәдени құндылықтарды салыстырады. Елбасының «Мәңгілік Ел» идеясын өз ұстанымына айналдыруға үйретеді. Мемлекетіміздің тұрақтылығын сақтауда бәсекеге қабілетті ұрпақты тәрбиелеп дайындайды.

Физикалық географиялық аудандастыру түсінігі мен құрылымын анықтайды. Оңтүстік Қазақстан аймағының физикалық географиялық аудандастырылуын баяндайды. Антропогендік ландшафттар жүйелердің құрылымдық ұйымдастырылуын түсіндіреді. Қала және ауыл ландшафттарын талдайды. Қазақстанның жазықтық ландшафттарын бағалайды. Техногендік және рекреациялық ландшафттарды тұжырымдайды.

География мәселелерін оқытуда кәсіби терминдер мен ұғымдарды анықтайды. География мұғалімдерінің коммуникативтік кәсіби құзыреттілігін дамыту жолдары сараланады. Іскерлік сұхбаттар мен кәсіби сипаттағы диалогтар жүргізу және іскерлік этикет нормаларын, іс-қағаздарын сауатты жүргізу әдістері негізделеді. Тілдік құзыреттілікті дамытуда білім алушылардың зерттеу дағдысын дамытады. Оқыту мен тәрбиеде көптілділік тәсілдемені жүзеге асыруға бағытталған.

Инклюзивті білім берудің нормативтік-құқықтық базалары мен әдіснамалық негіздерін түсіндіреді. Мүмкіндігі шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетудегі заманауи модельдер жөніндегі ұғымдар анықтайды. Мүмкіндігі шектеулі балалардың түзету-психологиялық іс-әрекетінің технологиясы мен теориялық білім негіздерін практикада қолдануға үйретеді. Білім беру ұйымдарындарының қызметкерлерімен, балалармен және ата-аналармен жұмыс жүргізеді. Психология-медико-педагогикалық консилиумның қызметін ұйымдастырады. Инклюзивті процестердің тиімділігін талдау құралы ретінде мониторинг технологиясын қолдануды қарастырады.

Ландшафттың аймақтық және аудандық бөлшектерін анықтайды. Жергілікті деңгейдегі ландшафттар мен геожүйелерді талқылайды. Ландшафт ілімінің функционалдық-динамикалық жақтарын түсіндіреді. Жер беті ландшафттарының типтері мен систематикасын талдайды. Жер ландшафт сферасының ғаламдық сипаты мен негізгі нұсқауларын бағалайды. Медициналық - географиялық ландшафттануды гипотезасын әзірлейді.

Мемлекеттік жастар саясаты туралы жалпы түсінік қалыптастырады. Мемлекеттік жастар саясатының заңнамалық негізін және оларды орындау қажеттілігін айқындайды. Жастардың әлеуметтенуі процесін сипаттайды-жастарды қоғамдық пайдалы өмірге тартудың басты тетігі, жас ұрпақтың елдің қоғамдық дамуына қатысуы. Жастар саясаты саласындағы халықаралық тәжірибе мен әлемдік үрдістерді сипаттайды.

Әлемдік және дәстүрлі діндердің құрылымын, тәжірибесі мен ерекшеліктерін анықтайды. Экстремизм, терроризм жәнедіни радикализм идеологияларын жіктейді. Дін философиясы мен теологиясының басты бағыттарын сипаттайды. Ғылыми, оқу әдебиеттерін, электронды дереккөздерін қолданады. Әлемдік діндердегі идеялардың мазмұнына, дәстүрлі емес діни ағымдардың жұмыстарына талдау жасайды. Діни, толеранттылық қасиеттерін қалыптастырады.

Географияны оқыту әдістемесінің проблемаларын, географияны оқыту әдістемесінің басқа ғылымдармен байланысын анықтайды. Географияны оқыту әдісінің заманауи кезеңдегі дамуын, Қазақстанның тәуелсіздік кезеңіндегі оқыту әдістерінің жаңғыруын салыстырады. Мектепте оқыту мен бағалаудың жаңа тәсілдерін, олардың ерекшеліктерін, оқыту нəтижелерін бағалаудың қазіргі құралдарымен, оларды қолданудың əдіснамалық негіздерімен қарастырады.

Ағылшын тілінде өзекті мәселелер мен теориялар, сөйлеу, тыңдау және оқу дағдыларын дамыту үшін ағылшын тілі грамматикасының құрылымы қарастырылады. Кәсіби контексте ауызша және жазбаша қарым-қатынас жасау, тыңдау және оқу, мамандыққа қатысы бар тақырыптарды талқылау әдістемелері пәннің мазмұнында көрсетіледі. Тілдесудің психологиялық негіздері мен кәсіби білімін анықтайды.

Мектепте оқыту процесін ұйымдастыру мен оқытудың инновациялық технологияларының ерекшеліктерімен танысады. Инновациялық технологиялардың теориялық және практикалық негіздерін қолданады. Инновациялық технологиялардың әдістерін, функцияларын, олардың оқу процесіндегі тиімділігін саралайды. Пәнаралық инновациялық технологиялар арқылы оқушыларды ынталандыруға тигізетін ықпалын тұжырымдайды. ZOOM,Webex және т. б. электронды оқытудың онлайн-платформаларын пайдалана алады.

Түркістан облысының физикалық географиясына жалпы шолу жасайды, географиялық орны, шекарасы, құрылу тарихын, жер бедері және геологиялық құрылысы, климаты және ішкі суларын жіктейді. Облыстың физика-географиялық тұрғыда аудандастырып, Түркістан облысының экологиялық жағдайының ахуалын талдайды.

Экономикалық және әлеуметтік география ұғымын түсіндіреді. Қазақстанның экономикалық дамуының негізгі кезеңдерін, әлем картасындағы орнын, экономикалық әлеуетін, ресурстарын, өндіріс факторларын, халық және еңбек ресурстарын, салааралық кешендері және экономикалық аудандарын анықтайды. Қазақстанның экономикалық географиялық жағдайын және саяси әкімшіліктік құрылымын, көші-қон деңгейін, табиғи өсуін, өнеркәсіп орындарының орналасу заңдылықтарын талдайды

Географиялық нысандарды сипаттайтын үдерістер мен құбылыстардың сандық және сапалық көрсеткіштерін анықтайды. Карта бойынша географиялық нысандардың орналасуына мысал келтіреді. Оңтүстік аймақтың мәдениет және өркениет географиясын түсіндіреді. Аймақтың геоморфологиялық және климаттық жағдайын талдайды. Жануарлар мен өсімдіктердің орналасуының заңдылықтарын бағалайды. Аймақтың биологиялық және экологиялық ресурстарын тұжырымдайды.

Халықаралық туризмнің генезисін, эволюциясын және механизімін, туристік аудандардың қалыптасуының негізгі алғышарттары мен олардың классификациясын анықтайды. Туристік қызметтің табиғи және әлеуметтік-экономикалық ресурстарын және оларды тиімді пайдалану қағидаларын талқылайды. Туризмнің тұрақты дамуын бағалау әдістерін қолданады. Туризмология саласындағы статистикалық мәліметтерді сараптайды. Туристік рекреациялық ресурстарға және олар орналасқан территорияларға рекреациялық баға беру әдістемесін жасайды.

Биогеографияның мақсаты мен міндеттерін анықтайды. Ареал ұғымын, оның типологиясы мен құрылымын баяндайды. Жануарлар мен өсімдіктер құрылымының негізгі көрсеткіштерін қолданады. Өсімдіктердің аймақтық, азоналды және интрозоналды түрлерін талдайды. Құрлықтың негізгі биономдарының биогеографиялық сипаттамасын ұсынады. Биогеография және флора мен фаунаның қайта жаңарту бағытын тұжырымдайды.

Түркістан облысының физикалық географиясын анықтайды. Географиялық орнын, шекарасын, құрылу тарихын, жер бедері және геологиялық құрылысын, климаты және ішкі суларына сипаттама жасайды. Түркістан облысының табиғат ресурстары мен шаруашылық географиясының ерекшелігін, халқы мен еңбек ресурстарын, экологиялық ахуалы жайлы статистикалық мәліметтерді қолданады.

Мектепте оқыту мен бағалаудың жаңа тәсілдерімен, олардың ерекшеліктерімен, оқыту нəтижелерін бағалаудың қазіргі құралдарымен, оларды қолданудың əдіснамалық негіздерімен таныстырады. Жаңартылған бағдарлама мазмұнына сәйкес сабаққа дайындық пен оны ұйымдастырудың әдістері мен түрлері, құрастырылған критерийлердің негізінде оқушылардың қалыптастырушы және жиынтық бағалаудың ерекшеліктері талданады.

Биогеографияның ғылым ретінде қалыптасуы мен дамуын анықтайды. Биосфера түсінігі мен Вернадскийдің концепциясына талқылайды. Жиынтық классификациясын бағалайды. Биосфераның тірі ағзаларының эволюциясын талдайды. Климаттық, биотикалық және антропогендік факторларды ұсынады. Топырақтың физикалық, су, ауалық қасиеттерін тұжырымдайды

Географиялық қабықтың дамуының жалпы түсінігін, жер шарындағы климаттық белдеулердің қалыптасу заңдылықтарын, құрлықтар мен мұхиттардың табиғи кешендерінің кеңістік бойынша таралуын түсіндіреді. Табиғи ортаның негізгі бөліктерінің өзара байланысы мен өзара қатынасын анықтайды. Материктер мен мұхиттардың жалпы географиялық заңдылықтарын талдайды. Материктер мен мұхиттардың аймақтық және провинциялық физика-географиялық ерекшеліктерін тұжырымдайды.

Ежелгі замандағы дүние жүзінің саяси картасын анықтайды. Ежелгі замандағы Қазақстан территориясындағы тайпалар мен олардың саяси картасын талқылайды. Орта ғасырлардағы Ұлы қоныс аудару кезеңін саяси картадан түсіндіреді. І-ші және ІІ-ші дүниежүзілік соғыстардың саяси-әлеуметтік себептерін салыстырады. Дүние жүзі елдерінің мемлекеттік құрылысын ұсынады. Халықаралық қатынас және геосаясатты тұжырымдайды.

Географиялық білімнің Қазақстандағы дамуын анықтайды. Қазақстан географиясын оқытуда психология және педагогика пәндерімен байланысын талқылайды. Қазақстан Республикасының білім беру концепциясындағы географиялық білімнің орнын түсіндіреді. Қазақстанның физикалық, әлеуметтік-экономикалық географиясын оқытуда жаңа әдіс тәсілдерін талдайды. Гоеграфиялық білім алуда тиімді әдіс-тәсілдерді ұсынады. Географиялық приборларды, карталар мен басқа да оқыту көрнекі құралдары даярлайды. ZOOM,Webex және т. б. электронды оқытудың онлайн-платформаларын пайдалана алады.

«Жаңа ұлттық сыртқы экономикалық доктриналарды даярлау» және оларды іс жүзіне асыру, сыртқы байланыстардың геоэкономикалық үлгілеріне көшуін, интеграциялық процестерді дамытудың объективті заңдылықтарын түсіндіреді. Аграрлық сферадағы экономикалық интеграцияны дамытудың ерекшеліктері мен бағыттарын талқылайды. Қазақстанның азық-түлік нарығына интеграциялық процестердің ықпал ету факторларын тұжырымдайды.

Мемлекеттер мен елдердің географиялық орнын, физикалық географиялық жағдайын, (климаты, топырағы өсімдігі, жан-жануарлары, пайдалы қазбалары, рельефі) халқының әлеуметтік жағдайын (халықтың санын, табиғи өсімін, этникалық құрамын, орташа өмір сүру деңгейін) анықтайды. Елтанулық зерттеулердің негізгі теориялары мен әдістерімен танысады. Әлем елдерін кешенді сипаттайды. Елдің және аймақтың орналасу ерекшеліктерін тұжырымдайды.

Дүние жүзі шаруашылық географиясын, халықаралық ұйымдар және олардың құрылуын және қалыптасу тарихын анықтайды. Дүние жүзінің саяси картасын, оның қалыптасу кезеңдерін, мемлекеттік құрылымын, басқару формалары, экономикалық саяси-әлеуметтік дамуын түсіндіреді. Халықаралық саяси, әскери қорғаныс ұйымдары мен аймақтық экономикалық интеграциялану және Қазақстанның дүние жүзілік геосаясаттағы орны мен салыстыру мәселелерін тұжырымдайды.

Киелі жерлер географиясының орналасуын, ерекшелігін анықтайды. Киелі орындар, сакральдік, сакральді кеңістік түсініктері қарастырылады. Қоғамның рухани жаңғыруының факторы, киелі жерлердің тарихы, мәдениеті, ескерткіштері, аңыз – әңгімелері, шығармалары сипаттайды. Қазақстандағы киелі жерлер географиясының объектілері, қалыптасу кезеңдері, зерттеу тарихы басқа салалармен байланысын анықтайды.

Табиғатты пайдаланудың геоэкологиялық негіздерін анықтайды. Геоэкологиялық жүйелерді бағалаудың геоэкологиялық қағидаларын талқылайды. Табиғи ортаға техногенді қысымдарды бағалау әдістерін пайдаланады. Табиғи ресурстар мен қоршаған орта мониторинг жүйесін талдайды. Геоэкологиялық тұрақтылық дәрежесін бағалайды. Табиғатты қорғау және табиғатты сақтау объектілерін геоэкологиялық тұрғыда жобалайды.

Әлемдегі және Қазақстандағы туризмнің заманауи жағдайы мен мәселелерін анықтайды. Туризм саласындағы кеңістіктік-уақыттық үрдістерді түсінеді және басқару қабілетін талдайды. Жұмыс уақытын тиімді жоспарлайды. Білім алу стратегиясын құрастырады, өзекті мәселелерді шешу жолдарын қарастырады. Табиғат жайлы және туризм индустриясының әлемдік, аймақтық және ұлттық деңгейлеріндегі мағынасы мен ерекшеліктері жайлы дәйектемелер ұсынады.

ТМД елдерінің геологиялық құрылысы мен жер бедерін анықтайды. ТМД аймағының физикалық-географиялық аудандастыруы мен табиғи зоналарын ажыратады. ТМД елдерінің географиялық орналасуын түсіндіреді. ТМД аймағының топырақ-өсімдік жамылғысы мен жануарлар әлемін талдайды. Қазақтың ұсақ өлкесі мен Тұран ойпатының сызбасын дәлелдейді. Орта Азия мен Қазақстанның тауларының картасын әзірлейді.

Республикамыздың табиғат кешендерінің таралу заңдылықтарын түсіндіреді. Қазіргі кездегі физикалық-географиялық жағдайларды анықтайды. Жекеленген аймақтардың физикалық-географиялық ерекшеліктерін, табиғат кешендерінің бір-бірімен қарым-қатынасын, табиғат кешендеріндегі құбылыстар мен процестерді сыни талдайды. Қазақстан аумағының ландшафт бірліктерінің күрделі құрылымдарын зерттеуді тұжырымдайды. Географияда математикалық есептеулер, кешенді физикалық-географиялық кескіндер жасайды.

ТМД елдерінің даму бағыттарын анықтайды. ТМД елдерінің халық шаруашылығының дамуында экономикалық-әлеуметтік жағдайдың ролін талқылайды. Тұрғындар мен шаруашылық географиялардың арасындағы байланысты түсіндіреді. ТМД аймағындаңы жеңіл және ірі өнеркәсіптердің маңызы мен байланысын талдайды. ТМД халқы, оның динамикасы мен құрылымын бағалайды. ТМД елдері географиясының негізгі көрсеткіштері мен ерекшеліктерін тұжырымдайды.

Атмосфералық ауаның геоэкологиялық жағдайының аймақтық ерекшеліктерін анықтайды. Су ресурстарының геоэкологиялық жағдайының аймақтық ерекшеліктерін талқылайды. Аумақтық радиациялық жаңдайының аймақтық ерекшеліктерін түсіндіреді. Оңтүстік Қазақстан жер ресурстарының геоэкологиялық ерекшеліктерін талдайды. Геожүйелердің антропогендік өзгеруін бағалайды. Аймақтың табиғи және антропогендік ластану көздерін тұжырымдайды.

Дүние жүзінің саяси картасын, табиғат жағдайлары мен ресурстарын, халқын, шаруашылығын, өнеркәсібін, еңбек ресурстарын, халықаралық экономикалық байланыстарын қарастырады. Дүние жүзі аймақтары бойынша мемлекеттердің құрамы мен құрылымын талқылайды. Негізгі даму бағыттарын, сыртқы экономикалық байланыстары мен ішкі айырмашылықтарын сипаттайды. Геосаяси жағдайларды, ғаламдық экологиялық мәселелерді шешуге дағдыландырады.

Ұлттық және таптық қарама қайшылықтардың ғаламдық қалыптасуы, жалпы адамзаттың әлеуметтік проблемалары ұлтаралық және мәдени байланыстар, танымдық көзкарастарының дамуы, елдердің ғаламдық проблемаларының орнын және ролін сипаттайды. Азық-түлік, агрошаруашылық, геоэкология, саясат, дін, мәдениет және басқа да салаларды талдайды.

Геоақпараттық жүйедегі негізгі мәселелерді анықтайды. Ақпараттарды бағдарламалық өңдеуге жүктейді және сандық карталар мен пландарды түсіндіреді. Картографиялық ақпараттарды сандық формаға түрлендіреді және оны өңдеудің бағдарламалық, техникалық құралдарын меңгереді. Мәліметтер базасын басқару жүйесінде ақпараттарды алмастырады және талдау жасайды. Геоақпараттық жүйедегі өңделген мәліметтердің графикалық нәтижесін шығарады.

Тарихи ғылыми зерттеулердің методологиясы мен әдістерін анықтайды. Практикада теориялық және эксперименттік зерттеу әдістерін ұтымды, орынды қолдана алуға бейімдейді. Білім мазмұнын меңгеру деңгейін зерделей отырып, білім ортасын зерттеуге, оқытудың қажеттілігі мен қиыншылықтарын, білім алушылардың жеке ерекшеліктерінің диагностикалау нәтижесін талдауға машықтандырады.

Рекреациялық географияның зерттелу әдістемесін және басқа ғылымдармен байланысын анықтайды. Рекреацилық сұраныс, рекреациялық жұмыстың аумақтық ұйымдастырылуы негізін талқылайды. Рекреациялық ресурстар, рекреациялық ресурстарды бағалау әдістемесін сыни талдайды. Қазақстандағы рекреациялық жұмыстардың даму бағыттарын және рекреациялық зоналарды қарастырады.

Топонимдер мен топонимика туралы түсінікті анықтайды. Қазақстан аумағы және Түркістан облысы топонимиясының қалыптасуының тарихи-географиялық жағдайларына талдау жасайды.Топонимдердің табиғат жағдайларында бейнелену дәрежесін баяндайды және географиялық терминдерді жүйелеп топтастырады. Этнонимдер мен генонимдерді этноэкологиялық тұрғыдан зерделейді. Аумақ топонимдерінің қазіргі кездегі жай күйін қарастырады. Картографиялық әдіс негізінде топонимдерді кескін картасын әзірлейді.

Әртүрлі табиғи, әлеуметтік-экономикалық және экологиялық процестерге қатысты құбылыстарға географиялық сараптама жүргізе алады. Атмосферадағы негізгі қасиеттерді, процестерді, климаттың қалыптасу және жіктелу факторларын біледі.

Тарихи мәселелерді талдай алады, себеп-салдарлық байланыстарды орнатады. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихында орын алған негізгі фактілерді және оқиғаларды біледі. Қазіргі заманның философиялық мәселелері бойынша білімін жоғары деңгейде көрсетеді.

Педагогикалық менеджмент саласындағы тиісті біліктілігі мен білімін терең меңгереді. Денсаулықты диагностикалау кезінде физиологиялық әдістерді қолдану дағдыларын дамытады. Психологиялық мәселелерді диагностикалауға және шешу жолдарын анықтауға дағдыланады.

Жер құрылымын, планетаның геологиялық даму тарихын жақсы біледі. Кең таралған тау-кен минералдары мен тау-кен жыныстарының пайда болуын анықтайды және түсіндіре алады. Физикалық және геологиялық карталарды оқу және құру дағдыларын меңгерген.

Материалды жақсы түсінеді және оқытудың тиімді әдістерін таңдайды. География сабақтарында оқу үрдісін ұйымдастырудың және жобалаудың технологиясын жете меңгерген. Педагогикалық мәселелерді шешу үшін түрлі пәндік салалардан білімді жинақтайды.

Туризм дамуының қазіргі жағдайына баға бере алады. Арнайы карталар жасайды, туристік жорықтарды ұйымдастырады. Статистикалық материалды, графиктерді, диаграммаларды, сызбаларды талдайды және олардың негізінде қарапайым экономикалық-географиялық қорытындыларын жасайды.

Конфессиялық және ұлттық мәдениет ерекшеліктерін, қасиеттері мен айырмашылықтарын ескеруге қабілетті. Экономика, құқық, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері, экология және тіршілік қауіпсіздігі саласында қажетті білімді игерген, сондай-ақ кәсіпкерлік дағдылары бар.

Қазақ, орыс, шет тілдерінде кәсіби қарым-қатынас жасауға грамматикалық ережелерді жеткілікті деңгейде меңгерген және жеткілікті сөздік қоры бар. Берілген тақырып бойынша рефератты, баяндаманы қазақ, орыс, шет тілдерінде жазады.

Әлемнің табиғи-ғылыми көрінісін кеңейту мақсатында физикалық-географиялық және экономикалық-географиялық білімдерін өндірісте, өмірде пайдаланады. Елдің қазіргі әлемдік экономикада алып отырған орнын анықтайды. Географиялық объектілердің тарихи атауларын жете біліп, толық меңгерген.

Гидрологиялық сипаттамаларына сүйене отырып су объектілерінің түрілерінің біріне мәліметтер береді. Ақпаратты жинау дағдыларын жете меңгереді. Топонимика мәселелері бойыншаәдебиетті талдайды. Топографиялық сызбалардың көмегімен қажетті мәліметтерді нақты көрсетеді.

Әңгіме барысында өз ойын қазақ, орыс, шет тілдерінде еркін жеткізе біледі және кәсіптік тілдесу барысында сұхбат жүргізуге қабілеті бар. Оқытудың интерактивті формалары мен әдістерін қолдана біледі. Тәлім-тәрбие жұмысын жүргізудің әдістемесін жете меңгереді.

Әртүрлі аумақтардың табиғи, әлеуметтік-экономикалық және экологиялық сипаттамаларына картографиялық тілімен толық түсіндіріп бере алады. Физикалық географияның, ландшафттанудың, биогеографияның, геоморфологияның терминдері мен ұғымдарын біледі.