6B07203 Тау-кен ісі в Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті

«Геология негіздері» бөлімінде студенттер негізгі геологиялық эндогендік және экзогендік процесстермен танысады, тау жыныстарды және тау жыныстарды құраушы минералдарды зерттейді.

Физика материяның жалпы қозғалыс формаларын зерттейді. Бірінші бөлім материалдық нүкте мен қатты дененің кинематикасы мен динамикасына арналған. Екінші бөлім молекулалық физика және термодинамика негіздеріне арналған. Үшінші - электростатика, тікелей ток және электромагнетизм. Төртінші - тербелістер мен толқындар. Бесінші - геометриялық және толқындық оптика. Алтыншы - жарық пен кванттық механиканың кванттық теориясының элементтері. Жетінші - атом және атом ядросының физикасы.

Пәнді оқу барысында студенттер қазіргі заманғы геодезиялық жабдықтарды (топографиялық карталар мен жоспарларды жасау үшін топографиялық түсірулер, жоспарлы және биіктік түсірілім негіздемесін құру, геодезиялық өлшеу нәтижелерін математикалық өңдеу, топографиялық карталар мен жоспарларда есептерді шешу) қолдана отырып, инженерлік құрылыстарды жобалау, салу және пайдалану кезінде қажетті геодезиялық жұмыстар кешенін орындау дағдылары мен біліктерін меңгереді.

Пәнді енгізу және әзірлеу Қазақстан Республикасының 2022 - 2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасын іске асырумен байланысты, онда жоғары білім беру жүйесіндегі басты басымдықтар сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру мен тәрбие арқылы білім алушылардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеті мен санасын, сыбайлас жемқорлық көріністері мен құқық бұзушылықтарға "мүлдем төзбеушілікті" дарытуға бағытталған азаматтық бірегейлікті және әлеуметтік-құқықтық дағдылар мен құзыреттерді қалыптастыру болып табылады. Пән студент жастардың білім беру мәдениеті мен санасын, академиялық адалдық пен ашықтық қағидаттарын нығайтуға бағытталған.

Тау жыныстары мен процесстерінің физикасы-бұл тау жыныстарындағы физикалық-техникалық қасиеттері мен физикалық процестері, тау-кен өндірісінің әртүрлі технологиялық міндеттерін шешу кезінде қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары мен пайдалану принциптері туралы ғылым. Курс жыныстардың негізгі физика-техникалық параметрлерін, олардың жыныстардың құрамы мен құрылымына тәуелділігін, сыртқы физикалық өрістердің әсер етуі кезіндегі өзгергіштігін, оларды эксперименталды анықтау әдістерін қамтиды.

Сызықтық және векторлық алгебраның элементтері, аналитикалық геометрия элементтері, математикалық талдауға кіріспе; бір айнымалы функцияның дифференциалдық есептеулері және оларды қолдану; бірнеше айнымалылар функциясының дифференциалдық есептеулері және оларды қолдану. Есептеудің ең жаңа техникалық әдістері математикалық зерттеулерді кез-келген ғылым саласына қатысты қолдануға және шешімді тәжірибелік қолдануға мүмкіндік береді.

Бір айнымалы функцияның интегралдық есебі; дифференциалдық теңдеулер, сандық және функционалдық қатарлар. Негізделген математикалық қорытындылар әдістердің жеткілікті ортақтығын, қолдану аясының кеңдігін және нарықтық экономиканың барлық салаларында математиканың негізгі салаларына терең енуін қамтамасыз етеді.

Графика- сызбалар мен эскиздерді салу және мемлекеттік стандарттарды қолдану, оларды дұрыс жұмыс ретінде пайдалану. Негізгі геометриялық заңдылық, есеп шығару тәсілдерін оқыту және детальдарды, модельдерді көп жазықтықтарға бейнелеуді үйрету. Құрастырылған сызбаларға сәйкес бұйымдардың жұмыс сызуларын салу.

Бейорганикалық, органикалық, физикалық, аналитикалық химияның бірқатар бөлімдерінің жиынтығы болып табылатын химия курсы. Атом құрылысы туралы ілім және Менделеевтің периодтық заңы негіз болып табылады. Курс маңызды бейорганикалық , органикалық заттардың химиялық және физикалық қасиеттерін; Зат құрылысы теориясын; химиялық термодинамика мен кинетиканы; Ерітінділер туралы ілім; заттардың физика-химиялық талдауының негіздерін үйренеді.

Химия курсының жалпы теориялық базасын зерттейді және химияның негізгі ұғымдары мен заңдарын, заттың құрылысы туралы ілім, химиялық реакциялардың термодинамикасы мен энергетикасын құрайды. Негізгі химиялық жүйелерді, ерітінділерді, инженерлік-техникалық мәселелерді шешуде дисперсиялық жүйелердің рөлін қарастырады. Курсты оқу зертханалық жұмыстарды, жаттығуларды орындаумен, типтік және шығармашылық есептерді шешумен сүйемелденеді.

Курс сызба геометриясының элементтерін де, техникалық сызбаны да қамтиды. Курста сызбаларды, геометриялық құрылымдарды және проекциялық сызбаларды орындау туралы қажетті ақпарат қарастырылады. Конструкторлық құжаттаманы әзірлеуге және ресімдеуге ерекше назар аударылды. AutoCad бағдарламасын игеру студенттерге осы бағдарламаның құралдарын қолдана отырып құжаттама жасауға, сонымен қатар әртүрлі жобаларды құру процесін автоматтандыру мүмкіндігін игеруге мүмкіндік береді.

«Тау технологиясының негіздері» пәні тау-кен инженерін дайындау бейінін анықтайтын бірінші арнайы пән болып табылды. Пәнді оқытудың негізгі мақсаты – студенттердің пайдалы қазбалар кен орындарын қазу тәсілдері туралы білім алу.

Пән пайдалы қазбаларды байытудың негізгі ұғымдары мен көрсеткіштерін, сондай-ақ өңделетін шикізаттың принциптері мен сипаттамаларын қамтиды. Байытудың негізгі технологиялық және қосалқы процестері және оларды жүзеге асыруға арналған жабдықтар қарастырылған.

Пән студенттердің жарылыс жұмыстарының қауіпсіздігі саласындағы дайындығының негізі болып табылады. Курс келесі бөлімдерден тұрады: жарылғыш заттардың дамуының диалектикасы, оқ-дәрі, нитроглицеринді жарылғыш заттар, аммиакты-селитренді жарылғыш заттар. Бұрғылау-жару жұмыстарының паспорттарын жасау. Бұрғылау-жару жұмыстарын техникалық-экономикалық бағалау.

Пән тау жыныстарын бұзу кезінде жарылыс жұмыстары саласында студенттерді дайындаудың негізі болып табылады. Курс мына бөлімдерден тұрады: жарылыс теориясының негіздері. Өнеркәсіптік ДБ жалпы сипаттамасы. Өнеркәсіптік ЖЗ. Шпурлар мен Ұңғымаларды бұрғылау тәсілдері. Пайдалы қазбаларды жер астында өндіру кезіндегі жарылыс жұмыстары.

Курс Python жүйесі мен тілінің мен негізгі ұғымдарымен танысуға мүмкіндік береді. Курста негізгі тілдік құрылымдар мен кірістірілген функциялар, модульдер мен пакеттер, функционалды бағдарламалау құралдары, деректермен жұмыс істеуге арналған Python негізгі кітапханалары қарастырылады.

Курстың дамуы мен енгізілуі білім беру жүйесін ізгілендіру, пәнаралық интеграция, жалпы ұлттық контексте ұлттық мәдениеттің мәселелерін терең зерттеу бағытында жетілдірудің объективті қажеттіліктерімен байланысты. Абай Құнанбаевтың философиясы мен шығармашылығы контексінде студенттердің бойында ашық сананы қалыптастыру, өзіндік ұлттық код пен ұлттық ерекшелікті түсіну, рухани жаңғыру, бәсекеге қабілеттілік, реализм және прагматизм, тәуелсіз сыни ойлау, білім мәдениеті, дүниетанымның негізгі тұжырымдамаларын, толеранттылық құндылықтарын, мәдениетаралық диалог пен мәдениетті игеру.

Бұл курсты оқу студенттерге экономика қалай жұмыс істейтіні және алған білімдерін нақты шешімдерді қабылдауда тиімді қолдану туралы негізгі идеяларды қалыптастыруға мүмкіндік береді.Құрылымдық тұрғыдан алғанда, пәнге экономикалық ғылымның іргелі біліміне арналған бөлімдер кіреді, сонымен қатар қазіргі экономикадағы бизнес-процестерді ұйымдастыру бөлімдері қарастырылады.

Экологиялық және өндірістік орта мен олардың қауіпсіздігі арасындағы өзара байланыс, оларды сәйкестендіру тәсілдері мен өлшемдері, экологиялық және өндірістік сферадағы жағымсыз элементтердің әсерін төмендету мен алдын-алудың негізгі әдістері, өмір тіршілігінің факторларын бақылау мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жағдайларды нормалау, сонымен бірге төтенше жағдайлардың мониторингі мен болжау және жою шараларын әзірлеу ұғымдарын қалыптастыру

Курс тау-кен жұмыстарының пландарын жасау мақсатында шахталар мен карьерлердің кен қазбаларын түсіру өндірісінің әдістері мен тәсілдерін, сондай-ақ кен орнын барлау, тау-кен кәсіпорнын салу және пайдалы қазбаны игеру кезінде туындайтын әртүрлі инженерлік-техникалық міндеттерді шешу үшін арнайы түсірулер мен жұмыстарды зерттейді.

Жер бетіндегі тірек нүктелер жүйесін құру әдістерін, олардың қабылданған координаттар жүйесінде қажетті және жеткілікті дәлдікпен анықталған ғылыми және практикалық міндеттерді шешу үшін өзара орналасуын зерттеу; астрономиялық, геодезиялық, гравиметриялық және спутниктік өлшеулердің нәтижелерін математикалық өңдеудің теориялық негізделген әдістерімен Жердің пішінін, өлшемдерін және оның сыртқы гравитациялық өрісін зерттеу.

Курс қазіргі заманғы маркшейдерлік-геодезиялық жабдықтарды зерттеу үшін қажетті геометриялық және физикалық оптиканың негізгі ережелерін зерттеуге бағытталған, маркшейдерлік-геодезиялық аспаптардың жеке бөліктерінің теориясы мен құрылымын және оларды зерттеу әдістерін, оптикалық, электронды, лазерлік және спутниктік геодезиялық және маркшейдерлік аспаптардың негізгі типтерін тексеру мен юстировкаларды қарастырады.

"Тау-кен қазбаларын жүргізу және бекіту" пәнінің негізгі мақсаты студенттерге көлденең және көлбеу тау-кен қазбаларын салудың қазіргі заманғы технологиясын зерттеу, қазбаларды жүргізу кезіндегі негізгі процестер, механикаландыру құралдары, оларды қолдану шарттары, тау-кен қазбаларын жүргізу тәсілдері, тау-кен қазбаларын бекіту тәсілдері туралы білім алу болып табылады. Бакалаврдың тау-кен қазбаларын жүргізу және бекіту саласында қажетті білімі болуы және технологиялық есептеулерді орындай білуі, құрылыс процестерін орындау жобаларын жасай білуі тиіс

«Тау-кен кәсіпорнының құрылысы» пәні шахталық құрылыс саласындағы, тау-кен кәсіпорындарының құрылысы және қалпына келтіру саласындағы жұмыстарды ұйымдастыру және техникасы бойынша білімді тау инженерлерін, кәсіби мамандарды дайындау үшін негізгі пән.

Курс көлемінде студент қарындашпен, рейсфедермен, сызғыш қаламмен, қылқаламмен және акварельді бояулармен сызудың негізгі ережелері мен тәсілдерін меңгереді. Шрифтерді, топографиялық шартты белгілерді құру және өндірістік - техникалық объектілердің, пайдалы қазбалардың, тау-кен жыныстарының тау-кен сызбаларында шартты графикалық белгілерді орындау ережелерін меңгеру.

Курс аэрофототүсіру процесінің технологиясын, суреттің геометриялық және физикалық қасиеттерін, жеке сурет теориясын, суреттердің жұптары теориясын, сандық суреттердің фотограмметриялық өңдеу ерекшеліктерін оқып үйренуді қарастырады, сондай - ақ маркшейдерлік істегі аэро- және ғарыштық түсірістердің материалдарын қолданбалы пайдалануды қарастырады.

Кәсіпорынның экономикасын білу, мамандардың құзіреттілігінің негізі, олардың кәсіпорынның экономикалық даму бағытын анықтай білу. Бәсекелі нарықтық ортадағы кәсіпорындардың қызметін, шектеулі ресурстар жағдайында тиімді шешімдер қабылдау және дамыту үрдістері оқытылады. Білім алушылар негізгі және айналым қаражаттары, еңбек ресурстар, жалақы жүйесі, шығындар, қаржылық көрсеткіштер және инвестициялық бағалау туралы білімді меңгереді.

Пәннің қысқаша сипаттамасы кеніш аэрологиясының қазіргі заманғы теориялық негіздері, кеніш атмосферасының қасиеттері мен құрамы, кеніш ауасының және оның құрамындағы газ тәрізді және қатты қоспалардың қозғалыс заңдылықтары, тау-кен қазбаларында Климаттық параметрлер бойынша тиісті деңгейде ұстау тәсілдері, ауа құрамының тазалығы мен қауіпсіздігі туралы білім жүйесін қалыптастыру.

Пән екі кезеңнен тұрады: ашу, дайындау және "пайдалы қазбалардың кенді және кенсіз кен орындарын жер астында игеру технологиясы"пәнін алдын ала оқытудың ажырамас бөлігі болып табылады. Салыстырмалы түрде аз тереңдікте оңай игерілетін кен орындарының саны ұдайы қысқарады. Сондықтан тау-кен ісінің маманы жинақталған тәжірибені, ғылыми зерттеулердің нәтижелерін пайдалануы қажет, ал кейбір жағдайларда зерттеуші болу керек.

Инженерлік мәселелерді сәтті шешу үшін студенттер келесі сұрақтарды игеруі керек: -кенқайран кен орындарын игерудің тау - кен-геологиялық, тау - кен - техникалық, гидрогеологиялық және технологиялық жағдайларының ерекшеліктерін талдау; - кенқайран кен орнын игерудің өндірістік мүмкіндігі мен техникалық-экономикалық орындылығын негіздеу; - ашық әдіспен өңдеуге жоспарланған пайдалы қазбалар қоры бар өрістердің параметрлерін анықтау; - игерулердің әсер ету аймақтарының шекараларын анықтау (қауіпті жылжу, құлау және т.б.); - тау-кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз ету.

"Тау-кен өндірісінің экологиясы" пәні бойынша 14001 сериялы "экологиялық менеджмент жүйесі" және Қазақстан Республикасының "Экологиялық кодексі" халықаралық стандарттары негізінде қоршаған ортаны қорғау бойынша заңнама негіздері, Қазақстан Республикасының нормативтік-техникалық актілерінің талаптары, 17 сериялы "табиғатты қорғау" мемлекеттік стандарттары және ең үздік қол жеткізілген технологиялар негізінде қоршаған ортаны қорғау техникасы оқытылады.

Тұрақты токтың электрлік тізбегі. Кирхгоф заңы. Ом заңы. сызықты электр тізбегін есептеу тәсілі. Бір фазалы синусоидалы токтың электрлік тізбегі. Айналмалы синусоидалы электр тізбектері. Синусоидалы токтың сызықты электр тізбегіндегі символикалық есептеу тәсілі. Ток және кернеудің векторлық диаграммалары. Үш фазалы электр тізбегі. Қабылдағыштың фазалары және генератор орамдарының фазаларының қосылу тәсілі.

Бұл пән пайдалы қазбалар кен орындарын игерудің барлық кезеңдерінде (барлау, жобалау, салу, пайдалану) тау-кен кәсіпорындарын жоюға және бұзылған жерлерді тау-кен жұмыстарымен рекультивациялауға (қалпына келтіруге) дейін тау-кен кәсіпорнын тау-кен жұмыстарын ұтымды, үздіксіз және перспективалы жүргізуді жүзеге асыру үшін барлық қажеттіліктермен маркшейдерлік қамтамасыз ету бойынша жалпы теориялық және практикалық аспектілерді білдіреді.

Пәннің қысқаша сипаттамасы кеніш аэрологиясының қазіргі заманғы теориялық негіздері, кеніш атмосферасының қасиеттері мен құрамы, кеніш ауасының және оның құрамындағы газ тәрізді және қатты қоспалардың қозғалыс заңдылықтары, тау-кен қазбаларында Климаттық параметрлер бойынша тиісті деңгейде ұстау тәсілдері, ауа құрамының тазалығы мен қауіпсіздігі туралы білім жүйесін қалыптастыру.

Пән "тұрақты даму"моделі қағидаттарында кәсіпкерлік қызметті жүргізудің теориялық-әдіснамалық және практикалық негіздерін ашады. Бұл модель басқару арқылы ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылықты үш фактормен қамтамасыз етуге бағытталған: экономикалық, әлеуметтік, экологиялық.

Пән ГАЖ-технология құралдарымен картографиялық және атрибутивті мәліметтер базасын құру және ұйымдастыру дағдыларын меңгеруге, кеңістіктік деректерді өңдеу бойынша MapInfo Professional қолдану дағдыларын меңгеруге, геоақпараттық технологияларды қолдану құзыреттілігін меңгеруге және практикалық қызметте зерттелген әдістерді қолдануға бағытталған.

Салыстырмалы түрде аз тереңдікте жеңіл игерілетін кен орындарының саны қысқарады, ал кендер мен басқа да пайдалы қазбалардың қасиеттері сапалық жағынан айтарлықтай өзгереді. Мәселен, көп сортты полиметаллды қиын қайта өңделетін кендерге бай, өздігінен жануға бейім сульфидті кендердің үлесі айтарлықтай артты. Сондықтан тау-кен ісінің маманы жинаған тәжірисіні, ғылыми зерттеулердің нәтижелерін пайдалана отырып, зерттеуші болады.

Бұл пән кеңістіктік деректерді жинауды, сақтауды, өңдеуді, талдауды және бейнелеуді қамтамасыз ететін географиялық ақпараттық жүйелерге қатысты сұрақтардың үлкен спектрін қамтиды. Геоинформатика беретін картография, кеңістіктік талдау және модельдеу мүмкіндіктерін зерттейді. Тау-кен өнеркәсібі кешендерінде геоақпараттық жүйелерді қолдану ерекшелігін қарастырады.

Курс тау-кен кәсіпорнының маркшейдерлік қызметінің ағымдағы міндеттерін шешу үшін қазіргі заманғы автоматтандырылған маркшейдерлік-геодезиялық кешендер мен арнайы ақпараттық бағдарламаларды пайдаланып, карьерлер мен шахталарда пайдалы қазбаларды игеруде маркшейдерлік жұмыстарды автоматтандырудың қазіргі заманғы деңгейін зерделеуді қарастырады.

Курс қаттық кен орындарын ашу, дайындау және өңдеу, қаттық кен орындарын игеру бойынша техника мен технологиялардың қазіргі жай-күйі сияқты негізгі бөлімдерден тұрады. Пәнді оқығаннан кейін студенттер инженерлік мәселелерді өз бетінше шешу дағдыларын, техникалық анықтамалық әдебиеттермен және құжаттамалармен, ғылыми-зерттеу жұмыстары туралы есептермен, ГОСТ-пен, Бірыңғай нормалар мен бағалармен, типтік жобалармен жұмыс тәжірибесін алады.

Пән бакалаврлардың теориялық дайындығының бір бөлігі болып табылады және бітірушілердің инженерлік-техникалық қызметінің іргетасы болып табылады. Курс келесі бөлімдерден тұрады: тау жыныстарының массивтері және олардың қасиеттері. Терең горизонттардағы тау жыныстары массивінің қасиеттері мен жай-күйін басқару технологиясы. Пәнді оқу массивтің кернеулі-деформацияланған күйінің параметрлерін анықтау, физикалық процестердің заңдылықтарын бақылау , белгілеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

Еңбекті қорғау саласындағы ұғымдарды қалыптастыру, еңбекті қорғау жөніндегі халықаралық және мемлекеттік нормативтер мен стандарттарды, ұйымдарда еңбекті қорғауды басқару жүйелерін зерделеу, қауіпсіздік міндеттерін шешу, өндірістік санитарияның, қауіпсіздік техникасының, электр қауіпсіздігінің және өртке қарсы профилактиканың қазіргі заманғы талаптарын ескере отырып, нақты өндірістік жағдайларда қауіпті және зиянды факторлардың әсер ету тәуекелдерін төмендету және жою.

Пән тау-кен ісі бакалаврларының дүниетанымын қалыптастыратын ең маңыздысы болып табылады. Теория–практика, ғылым–өндіріс циклындағы буынды байланыстырушы жобалауда қызмет ету мерзімі он жыл болып есептелетін ГБЖ Күрделі Технологиялық шаруашылығын жаңартуда маңызды рөл атқарады. Пән ашу, Құрылыс, үдерістер, өңдеу жүйелері және Кәсіпорын экономикасы арасындағы өзара байланысты қарастырады.

Курс тірек маркшейдерлік желілерді құру ерекшеліктері, есептеу және дәлдікті бағалау әдістерін, карьерлерді салу технологиясын, пайдалы қазбалар кен орындарын игерудің қолданылатын тәсілдері туралы теориялық мәселелерді зерделеуді қарастырады, сондай - ақ қазіргі заманғы геодезиялық аспаптар мен қазіргі заманғы геоақпараттық технологияларды пайдаланып, тәжірибеде таралған типтік маркшейдерлік-геодезиялық міндеттерді шешудің негізгі талаптары мен технологиясын қарастырады.

Ашық тау- кен жұмыстарының технология негіздері пәні тау- кен өндірісінің қазіргі жағдайы, жерасты алу, ашық алу, және қоршаған ортаны қорғау, арнаулы алу әдістері және қай бағытта дамуы туралы мәлімет береді.

Динамикалық өзгеретін құбылыстар мен процестерде, төтенше жағдайлар кезінде қабылданатын шешімдердің экономикалық орындылығын анықтау

Өнеркәсіптік қауіпсіздік ережелеріне сәйкес тау-кен және маркшейдерлік іс саласындағы ерекше үлес қосатын зерттеулерді жобалау, жоспарлау және жүргізу

Кәсіпорындарда тау-кен маркшейдерлік жұмыстарды жақсартуға ықпал ететін тиісті заманауи технологияларды, ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып, маркшейдерия саласында дағдыларды көрсету

Тазалау кенжарларының тау бекітпелерінің конструкцияларын таңдайды, жұмыс режимін талдайды және нормативтік құжаттарға сәйкес бекітпе мен қоршаған массивтің өзара әрекеттесу механизмдерін анықтайды

Көмір қабаттарын, кен шоғырларын ашудың, дайындаудың таңдалған схемасын талдау, олардың ұтымды параметрлерін есептеу және маркшейдерлік негіздеуді жүргізу

Жобалау-конструкторлық жұмыстарды орындау, тау-кен ісі және маркшейдерия саласында өз бетінше зерттеулер жүргізу, жобалау

Қатты пайдалы қазбаларды өндірудің және тау-кен объектілерін пайдаланудың заманауи технологияларын қолданады

Экономикалық-құқықтық ортада тұтас тұлғаның қалыптасуына және жеке тұлғаның жауапкершілігін арттыруға ықпал ететін білімді көрсету

Пайдалы қазбаларды өндіру процесінде тау-кен жыныстары массивінің мінез-құлқы мен жай-күйінің заңдылықтарын талдайды, маркшейдерлік-геодезиялық жұмыстар жүргізеді және кен орындарын өңдеу бойынша есептерді орындайды

Маркшейдерлік саладағы негізгі ұғымдарды, сұрақтар мен теориялық тәсілдерді сипаттау және оның негізгі бағыттары қалай өзара әрекеттесетінін анықтау

Қазіргі заманғы техникамен жұмыс істеу дағдыларына ие болу, кәсіби қызмет саласында ақпараттық технологияларды пайдалана білу

Компьютерлік және инженерлік графика көмегімен деректерді талдау және өңдеу, эксперименттер нәтижелері үшін базалық математикалық пәндер, физика, химия және механика білімдерін қолдану

Жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің сақталуы, дамуы және тиімді жұмыс істеуі мақсатында әлеуметтік жүйелердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету әдістерін қолдану

Математикалық, физика-химиялық және технологиялық процестерді модельдеудің тиісті әдістерін таңдайды және қолданады