6B05107 Биология в Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Биологияға кіріспе биологиялық ғылымдардың кейбір тұжырымдамаларын, білім теориясының принциптерін, тіршілік қасиетін, тіршілік бірлігін, жүйелеу принциптерін қарастырады.

Атом құрылысы, элемент қасиетіне тәуелділігі, қарапайым және күрделі заттар атомдарының электрондық құрылымы, химиялық байланыстардың сипаттамасы, реакция термодинамикасы мен кинетикасы, ерітінді теориясы, кешенді байланыстардың химиясы, газ және сұйық ортада негізгі химиялық ауысулар, периодтиық жүйедегі топтар мен период шегінің физика-химиялық қасиеттердің өзгеру заңдылықтары туралы негізгі түсініктер.

Ботаника өсімдіктердің жасушалары мен ұлпаларының құрылымын (жасушалық және ұлпалық деңгейлері), балдырлар, саңырауқұлақтар мен саңырауқұлақ тәрізді ағзалар, систематикасын, өсімдіктердің құрылымы мен эволюциясы, алуантүрлілігі, құрылымы, көбею және экологиясын қарастырады.

Морфологияны оқып жатқан кезде студенттер бір мезгілде клеткалардың макро және микроскопиялық құрылымы, тіндері, ағзалары және органдарының жүйесі туралы ақпаратты алады. Курстың мақсаты адам организмін барлық тірі ағзаларға тән негізгі морфо-функционалдық үлгілер деңгейінде зерттеу болып табылады.

Студенттердің микроскопиялық функционалдық морфологиясы мен адамның жасушалық, тіндік және органдық жүйелерін дамыту, олардың жас өзгерістерін теориялық, практикалық және ғылыми идеяларды қалыптастыру, теориялық пәндерді зерттеуге негіз болып табылады; кәсіби маңызды жеке қасиеттерді тәрбиелеу.

Пән мазмұны зоология нысандарының алуантүрлілігі негізгі биологиялық аспектілерімен байланысты, сонымен қатар олардың эволюциялық қарым-қатынасы мен классификациясы туралы сұрақтарды қамтиды. Жануарлардың морфо-анатомиялық ерекшеліктері, жануарлар әлемінің жіктелуі, биологиясы мен экологиясы, биогеографиясы, адам өміріндегі және табиғаттағы маңызы, Қазақстандағы омыртқасыз жануарлардың биоалуантүрлілігі және оларды сақтау, қорғау, өсіру, тиімді пайдалану шаралары.

Әлемнің қазіргі заманғы физикалық бейнесі туралы түсінікті қалыптастыру. Физикалық құбылыстардың негізгі тұжырымдамасын, олардың ағынын ерекшеліктерін, математикалық модельдерін білу. Физикалық шамаларды өлшеу және деректерді өңдеу үшін физиканың заңдарын және негізгі әдістерін қолдана білу керек. Физикалық құбылыстарды эксперименталды зерттеу және физикалық заңдар негізінде өлшеу қателіктерін бағалау дағдылары болуы керек

Пәннің мазмұны адам денесінің эволюциялық және жеке дамуын, қоршаған ортамен өзара әрекеттесуі туралы білімдерді қамтиды. Мүшелердің құрылысы мен функцияларын, олардың жеке және жас ерекшеліктерін, оның ішінде құрсақтағы даму кезеңін; визуализацияның техникалық құралдарының көмегімен алынған мүшелердің бейнелерін; қалыпты құрылыстың нұсқаларын, ауытқулар мен даму ақауларын зерттеу.

Пәннің мазмұны тірі ағза ұлпаларының құрылысы мен қасиеттерімен, олардың эмбриогенезінде қалыптасуымен, қызмет ету ерекшеліктерімен, жаңарту және регенерация мүмкіндіктерімен байланысты сұрақтарды қамтиды. Клетканың құрылысы. Клеткалардың бөлінуі. Ұлпалардың құрылысы. Ұлпалардың жіктелуі. Клиникалық және цитогенетикалық диагностиканың заманауи әдістері. Цитология, гистология әдістері.

Пән қолдану салалары бойынша Қазақстан Республикасының «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасын ендіру және жүзеге асырудың негізгі кезеңдерін, электрондық қызметтерді көрсетудің сандық платформаларын, әртүрлі кәсіби салаларда цифрлық ақпаратты өңдірудің түрлі әдістерін қарастырады.

Пән үш бағытты қамтиды: бизнесті басқару, қызметтің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аясы; бизнес идея және бизнес жоспарды дамыту; пәннің негізгі бағыттарының бірі ретінде студенттерді жеке жауапкершілікке, ынталандыруға, инновациялыққа, талпынысқа және қоғам алдындағы жауапкершілікке үйретеді.

Академиялық шешендік – Студенттің қазақ тілінде ойын қисынды құрастырып, айқын жеткізе білу қабілетін арттыру. Адам мен қоғам арасындағы өзара қарым-қатынас заңдылықтарын білуге үйрету. Ауызша және жазбаша қарым-қатынас жасаудың түрлі формаларын кәсіби деңгейде қолдана білуге дағдыландыру. Көпшілік алдында сөз сөйлеу, қоғамдық-кәсіби дискуссияларға қатыса білу дағдыларын қалыптастыру. Бұл пән қазақ тілін толық меңгеріп, жазу, оқу, өз ойын, пікірін білікті, шешен деңгейде жеткізуге, мәнерлеп сөйлеуге, болашақ маманның сөйлеу этикасын қалыптастыру көзделеді.

Адам биологиясы туралы қысқа тарихи шолу. Физиологияның негізгі әдістер. Ағзаның тұтастығы. Гомеостаз. Биологиялық константтар. Клеткалар мен ұлпалар. Адам денесінің құрылымы. Қан жүйесі. Қан айналымы жүйесі. Жүректің физиологиялық қасиеттері. Лимфа түйіндері. Тыныс алу жүйесі. Ас қорыту жүйесі. Зәр шығару жүйесі. Эндокриндік жүйе. Жүйке жүйесі. Жоғары жүйке қызметі. Талдағыштар.

Кіріспе. Клеткадағы зат алмасуды реттеу принциптері. Тірі жүйелердің биологиялық құрылымы; ақуыздар және олардың биологиялық қасиеттері; нуклеопротеиндер, нуклеопротеидтер және олардың таралуы; ферменттер; витаминдер; көмірсулар; липидтер; гормондар; биологиялық тотығу; организмдегі ақуыздар, көмірсулар және майлар алмасуының өзара байланысы; ағзаның әртүрлі деңгейлерінде зат алмасуының реттелуі.

Берілген курс математикалық аппараттарды меңгеру үшін және қолданбалы есептерді шешу үшін керек. Курс келесі мамематикалық тараулардан тұрады: сызықтық алгебра, аналитикалық геометрия, функция, функцияның шегі, дифференциалдық және интегралдық есептеулер

Қазіргі заманның талабына сәйкес қоғам дамуының іргелі қағидасының бірі жастардың білімге, прагматизмге, бәсекелі қабілеттілікке деген ұмтылыс болуы қажет. Студент жастардың зердесі мен санасының ашықтығы – рухани жаңғыруды тиімді жүзеге асырудың басты шарты болып табылады.

Экологиялық жүйенің тұжырымдамасы. Экологиялық мониторинг. Жүйелік талдау және экожүйелерді басқару.

Омыртқалы зоологияны зерттеу жоспары дәрістерден, зертханалық сабақтардан және емтиханнан, сондай-ақ жазғы далалық практикадан тұрады. Дәрістерде омыртқалы жануарлар кластарының жалпы заңдылықтары және эволюциялық бағыттары беріледі. Жеке отрядтардың, тұқымдастардың, жануарлардың туыстары мен түрлерінің ерекшеліктері зертханалық сабақтарда, СӨЖ-да және жазғы далалық практика кезеңінде қарастырылады.

"Қазақстан-2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" сыбайлас жемқорлықты ұлттық қауіпсіздікке тікелей қауіп-қатер дәрежесіне көтереді. Бұл пәннің мақсаты ҚР сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын, соның ішінде туризм саласындағы заңнамаларды терең зерделеу болып табылады. Пән сыбайлас жемқорлыққа қарсы көзқарасты және кез келген сыбайлас жемқорлық көріністеріне нөлдік төзімділікті қалыптастырады, сыбайлас жемқорлыққа теріс көзқарасты тәрбиелейді

Пән мазмұны таксономиялық ақпараттық жүйені құру теориясы мен практикасына, сондай-ақ филогенездерді қайта құру және интерпретациялау теориясы мен практикасына байланысты сұрақтарды қамтиды.

Өсімдіктер тіршілігінің процестері; өсімдік клетка мен ұлпадарындағы физиологиялық процестердің алмасуы; өсімдіктердің негізгі физиологиялық процестері; су алмасуы, транспирация, тыныс алу және фотосинтез. Өсімдіктердің минералдық қоректенуі. Өсу, даму, фитогормондар; ортаның әртүрлі жағдайларында өсімдік ағзасының тұрақтылығы, өміршеңдігі, аязға және тұзға төзімділігі туралы түсінік.

Қазіргі биофизика - бұл тірі организмдердің барлық деңгейінде зерттелетін өмір құбылыстарын молекуладан бастап клеткалық және биосфералық деңгейге дейін зерттеу. Негізгі бөлімдер: термодинамика, мембраналардың құрылымы мен функциялары, биопотенциалдар, фотобиологиялық процестер, тірі организмдерге физикалық факторлардың әсері.

Курстың бағдарламасына геннің молекулалық биологиясы әдістері, ДНҚ және РНҚ құрылымын зерттеудің эксперименталды тәсілдер, про - және эукариот геномдары мен генінің құрылысына салыстырмалы талдау, матрицалық процестердің молекулалық-генетикалық механизмдерін зеттеу: репликация, транскрипция, кері транскрипция және трансляция; генетикалық кодты оқу кіреді.

Пәннің мазмұны құрылымы, өлшемі, физикалық-химиялық қасиеттері, синтезделу тәсілдері бойынша әртүрлі заманауи процестермен, сонымен қатар, молекула ретінде гормондардың, нейротрансмиттерлердің, ұлпалық факторлардың әсер ету механизмдері туралы, сондай-ақ эволюция мен онтогенездегі күрделі ұйымдастырылған нейроэндокринді жүйенің қалыптасу заңдылықтары туралы қазіргі заманғы түсініктермен таныстыру.

Вирусологияның пәні мен міндеттері. Микроорганизмдерді ашылуы. Тірі тіршілік жүйесіндегі микроорганизмдердің жағдайы. Микроорганизмдерді зерттеудің микроскопиялық әдістері. Вириондардың құрылымы мен химиялық құрамы. Вирустарды культивирлеу.

"Микробиология" курсының міндеті-студенттерде микробиологияның негізгі әдістері туралы түсінік қалыптастыру; бактериялар мен вирустардың жүйеленуі туралы, бактериялар мен жануарлардың прокариоттары мен вирустарының негізгі қасиеттері туралы түсінік беру, сондай-ақ оларға жұқпалы аурулардың химиотерапиясымен, вакцинопрофилактикасымен таныстыру. Курс қарапайымдылар, бактериялар мен вирустардың қасиеттері мен ұйымдасуы туралы заманауи ұғымдарға негізделген. Микробиология пәні мен міндеттері.

Пәннің мазмұны, принциптері, қолдану аясы және мысал ретінде қолдану әдістері физика-химиялық негіздердің биополимерлерді фракциондау және детекциялау, мысал ретінде қолдану және қолдану аясының принциптері, молекулалық биологияның типтік есептерін шешу үшін комбинациялауға негізделген осындай әдістеді құрайды.

ҚР биологиялық қауіпсіздігі. Биоресурстар туралы түсінік; биоресурстар түрлері; флора мен фаунаның түрлік алуантүрлілігі; Қазақстанның жер үсті омыртқалы жануарларының ресурстары; балықтардың таксономиялық алуантүрлілігі және олардың өнеркәсіптік ресурстары; суда жүзетін және жер үсті құстарының ресурстары; ҚР флорасы мен фаунасының табиғи ресурстарын ұтымды пайдалану және оларды қорғау.

Биологияны ғылым ретінде оқыту әдістемесі. БОӘ пәні. Биологияны оқыту әдістемесінің қысқаша тарихы. Биология орта мектептегі оқу пәні ретінде. Биологиялық білім берудің мазмұны мен мақсаттары. Биологияны оқыту әдістемесіндегі негізгі дидактикалық ұстанымдар.

Молекулалық медицина негіздері; адам генінің гендерін клондау; құрылымдық және реттеуші гентерді анықтау, ауруды дамытудың геномдық негіздері, клеткалық қызметтің молекулалық негіздері (апоптозды реттеу, жасушааралық сигнализация жүйелерінің рөлін анықтау, жасушааралық ынтымақтастық және т.б.), әлеуметтік маңызды ауруларды дамытудың молекулалық механизмдері.

Пәннің мазмұны екі бөліктен тұрады –жалпы нейрофизиология және орталық жүйке жүйесінің жекелеген құрылымдарының физиологиясы (жеке нейрофизиология). Бірінші бөлім жалпы нейрофизиологияның теориялық негіздерін ашатын бөлімдерді қамтиды, екінші бөлім ОЖЖ (жұлын; бас миы бағаны; орта, аралық және соңғы миы) жеке құрылымының морфо-функционалдық ұйымының ерекшеліктеріне және ОЖЖ функцияларын қамтамасыз етудегі олардың ерекше рөліне арналған.

Пән мазмұны эволюцияның, экологияның, этологияның жалпы заңдарымен байланысты сұрақтарды қамтиды; курс адам табиғатына жаратылыстану-ғылыми көзқарасты дамытады және адам психикасының эволюциялық көздері және ғаламшарымыздың жаһандық экожүйесіндегі адам орны туралы іргелі білім береді..

Пәннің мазмұны жердегі тірі организмдердің эволюциясына байланысты мәселелердің кең ауқымын қамтиды және негізгі эволюциялық теориялармен танысу, Жердегі биологиялық эволюциялық дәлелдерді талдау, эволюциялық аспектідегі биологиялық құрылымдарды, процестер мен жүйелерді салыстырмалы талдау, популяциялық және эволюциялық генетиканың негізгі принциптерін зерттеу.

Пәннің мазмұны паразиттер мен олардың иелері және қоршаған ортаға қатынасы, сондай-ақ паразиттік аурулар мен олардың патогендерімен күресудің шаралары мен тәсілдері туралы бірқатар мәселелерді қамтиды.

Пәннің мазмұны математикалық статистика әдістерімен биология, медицина және ауыл шаруашылығы саласындағы эксперименталды деректерді жіктеу, өңдеу және талдауға байланысты барлық сұрақтарды қамтиды. Ықтималдықтар теориясының негізгі түсінігі. Дискретті кездейсоқ шамалар. Үздіксіз кездейсоқ шамалар.

Пәннің мазмұны тұқымқуалаушылық және өзгергіштік құбылысымен байланысты, осы құбылыстардың молекулалық негізінен қазіргі селекция мен медицинада тұқымқуалаушылыққа бағытталған әсер етудің теориялық негіздеріне дейінгі сұрақтардың барлығын қамтиды. Ағзалардың тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігін зерттеудің негізгі тәсілдері (молекулалық, хромосомдық, клеткалық, ағзалық, популяциялық).

Пәннің мазмұны биотехнологияда, медицинада және ауыл шаруашылығында практикада қолдану үшін маңызды қасиеттері бар организмдер құру мақсатында бактериялар, ашытқылар, сүтқоректілер және өсімдіктер клеткаларындағы гендерді клондау және экспрессия үшін векторлық жүйелерді әзірлеу саласындағы қалыптасқан және дамып келе жатқан бағыттар туралы қазіргі түсініктердің негіздерін қамтиды.

Курс студенттерді интернет арқылы қол жетімді биологиялық мәліметтердің байлығымен және алуан түрлілігімен, олардың биоинформатикалық талдауының мүмкіндіктерімен, қол жетімді онлайн бағдарламаларды қолдана отырып, таныстыруды мақсат етеді. Курс аясында биология және медицина бойынша негізгі мәліметтер базасы және оларға енгізілген биоинформатикалық талдау бағдарламалары егжей-тегжейлі талданады.

Пәннің мазмұны молекулалық биология, гентика және ақпараттық биология саласындағы эксперименталды мәліметтерді математикалық статистика әдістер арқылы жіктеу, өңдеу және талдау байланысты барлық сұрақтарды қамтиды.

Пәннің мазмұны эукариот геномдарының құрылымдық және кеңістіктікте ұйымдастырылуымен, цитогенетикалық талдау әдістерімен, медициналық цитогенетикамен байланысты барлық сұрақтарды қамтиды. Адам генетикасының молекулалық негіздері. «Адам геномы» жобасы. Тұқым қуалайтын аурулар және олардың жіктелуі. Гендік аурулар. Хромосомалық аурулар. Адам ауруларының гендерін клондау. Гендік терапия негіздері. Медицина үшін генетиканың маңызы. Хромосомалардың морфологиясы, құрылымдық және химиялық ұйымдастырылуы. Бөлінетін клеткалардағы хромосомалардың функциясы мен мінез-құлқы. Молекулалық-генетикалық және цитогенетикалық әдістер.

Пән студенттерді әлемдік саяси, экономикалық, өнеркәсіптік, көші-қон, эпидемиялық процестердің жаһандануына байланысты биология ғылымдарының қарқынды дамып келе жатқан салаларының қазіргі жай-күйімен таныстыруға арналған.

Нуклеин қышқылдарының алмасуы. ДНҚ репликациясы және оның реттелуі. ДНК репарациясы. Транскрипция- эукариоттар мен прокариоттардағы ерекшеліктері. Транскриптондар құрылымы. РНК процессингі және сплайсингі. Рибозималар. Гендер экспрессиясы. Трансляция.

Иммунология және аллергология курсы аллергиялық аурулардың этиологиясы мен патогенезін, иммундық диагностика әдістерін зерттеуге бағытталған.

Студенттерді даму генетикасының негізгі мәселелерімен таныстыру: гендердің дифференциалды экспрессиясын зерттеу және онтогенездегі олардың өзара әрекеттесуі; даму процесінде гендік өрнекті реттеуге экзогендік және эндогендік факторлардың рөлін зерттеу.

Иммунологиялық қадағалаудың қазіргі заманғы тұжырымдамасы, иммунитет теориясы, клеткалық және гуморальдық иммунитет, HLA жүйесінің құрылысы мен функциялары.

Жарық микроскопия, электрондық микроскопия әдістерін, сандық цитохимия әдістерін зерттеу және т.б.

Пән студенттерді геоботаника, геоботаника салалары, басқа ғылымдармен байланысын таныстыру үшін арналған. Фитоценоз түсінігі. Фитоценоз белгілері. Фитоценоздық орта, фитоценотикалық қатынастар. Морфологиялық және экологиялық ерекшеліктерге, жүйелі құрамы, географиялық таралуы, шығу тегі, экономикалық қасиеттері бойынша түрлерін біріктіру принциптері. Транзиттік өзара әрекеттесу.

Пәннің мазмұны клетканың құрылымдық-функционалдық ұйымдастырылуымен және макромолекулалардың күрделі өзара әрекет ету желісімен, олардың кешендерімен және тіршілік әрекеті процесіндегі клеткалық компартменттермен байланысты сұрақтардың барлық шеңберін қамтиды.

Адамның генетикасының молекулалық негіздері. «Адам геномы» жобасы. Тұқым қуалайтын аурулар және олардың жіктелуі. Гендік аурулар. Хромосомалық аурулар. Адам ауруларының гендерін клондау. Гендік терапия негіздері. Медицина үшін генетиканың маңызы. Хромосомалардың морфологиясы, құрылымдық және химиялық ұйымдастырылуы. Бөлінетін клеткалардағы хромосомалардың функциясы мен мінез-құлқы. Молекулалық-генетикалық және цитогенетикалық әдістер.

жеке, мәдени тұрғыдан және кәсіби қарым-қатынас бағыттарындағы мәселелерді шешуде ауызша және жазбаша түрде қазақ, орыс және шет тілдерінде байланыс жасау

ақпараттарды іздеу, сақтау, өңдеу, қорғау және таратуда цифрлық технологияны, әртүрлі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану және тіршіліктің әртүрлі салаларында кәсіпкерлік білімді қолдана білу.

әлемдік көзқарасты қалыптастыруда философиялық білімді қолдана білу, сонымен бірге азаматтық ұстаным қалыптастыруда тарихи дамудың негізгі этаптары мен заңдылықтарын талдай білу мүмкіндігі

дене шынықтырудың әдістерімен және құралдарымен толыққанды әлеуметтік және кәсіби қызметті қамтамасыз ету, қауіпсіздік мәдениетін меңгеру, экологиялық жағдайдан хабардар болу

құқықтық сауаттылықты арттыру, мінез-құлық мәдениеті мен қарым-қатынастың этикалық нормаларын, кәсіби міндеттерін орындау

Математика және жаратылыстану ғылымдары бойынша биологияға қатысты іргелі білімін көрсету

Биологиялық ғылымдарда алынған әдістемелік құзыреттіліктерді көрсету және оларды әртүрлі контекстте қолдану, экологиялық қауіпсіздіктің мәселелерімен және оларға қатысты құқықтық негіздер бойынша тиісті білімдері бар

Биологиялық нысандардың алуан түрлілігі, физиологиялық ғылымдардың, клеткалық биологияның қазіргі заманғы және адам биологиясының негіздері туралы теориялық білімдер мен негізгі түсініктерді білу. Биологиялық нысандардың жасушалық және жасушалық емес ұйымдасуының принциптерін және биологиялық нысандарды бақылау, анықтау, сәйкестендіру, жіктеу, өсіру әдістерін білу

генетиканың негізгі заңдары мен жетістіктерін білу, гендерді зерттеудің заманауи әдістерін қолдануда білімін көрсету. Биологияның қазіргі заманғы мәселелерін түсіну және зерттеу проблемаларын шешу үшін іргелі биологиялық ұғымдарды қолдану

Заманауи негізгі ақпараттық технологияларды білу, дайын бағдарламалық өнімдерді пайдалану, базалық білімдері мен зерттелетін кәсіби міндеттерді шешуге арналған ақпаратты басқара алу дағдысын қалыптастыру

биоэтика, паразитология, су және қоршаған орта биологиясының теориялық негіздерін, өсімдіктер дистрибуциясының принциптерін білу, биологиялық объектілерді бақылау, сипаттау және жіктеу әдістерін пайдалану

Биологияны орта және арнайы білім беру мекемелерінде оқытудың дәстүрлі және қазіргі заманғы әдістерінің негізгі ережелерін, оқу мазмұнын негізгі конструкциялау принциптерін біледі, оқу процесінің мазмұнына логикалық-биологиялық, әдістемелік және дидактикалық талдау жасау біледі