6B08301 Аңшылықтану және аң шаруашылығы в С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті

Пән тірі материяның әртүрлі деңгейлеріндегі физикалық және физика-химиялық процестерді (молекулалық, жасушалық, ағзалық, тұтас ағза) сондай-ақ тірі материяға сыртқы ортаның физикалық факторларының әсер ету заңдылықтары мен механизмдерін оқытады.

Метеорологиялық бақылауларға арналған аспаптар, вегетациялық кезеңнің климаты мен метеожағдайларды бағалау әдістері, сипаттамалары және әдістері. Табиғи ресурстар және қауіпті метеорологиялық құбылыстардан келетін залал. Метеорологиялық ақпараттың түрлері мен формалары, оларды мал шаруашылығында және өсімдік шаруашылығында қолдану. Ауыл шаруашылығында бағдарламалау үшін агроклиматтық және агрометеорологиялық ақпаратты пайдалану.

Омыртқасыздар зоологиясы пәні жануарлардың морфологиясын, анатомиясын, биологиясын, жүйесін, экологиясын және олардың биосферадағы, адам өміріндегі рөлін, омыртқасыз жануарлардың құрылымын, тіршілік циклдарының ерекшелігін, онтогенезін, зерттелген объектілердің ұйымдастыру деңгейлері туралы негізгі түсініктері мен идеяларын және олардың таралуы мен филогениясын оқытады.

Пән аясында базалық міндеттерді шешудің негізгі әдістерін, биологиялық және экологиялық деректерді математикалық жүйе мен заманауи есептеу техникасын қолдану негізінде және мәліметтерді қарапайым биометриялық әдістерді қолдана отырып өңдеу мен талдаудың амалдарын оқытады.

Омыртқалылар зоологиясы пәні омыртқалы жануарлардың ұйымдасу деңгейлерін, жеке даму кезеңдерін, жануарлар әлемінің алуантүрлілігінің себептерін және оның қалыптасуының негізгі заңдылықтарын, органикалық дүниенің даму заңдары туралы заманауи көзқарастарын, омыртқалылар систематикасын, құрылымын, онтогенезін, түрлердің экологиясын, кластарын, сондай-ақ омыртқалы жануарлар эволюциясының негізгі заңдылықтарын оқытады.

Жануарлар морфологиясы пәнін жалпы биологиялық пәнмен байланыстыра отыра ветеринария мамандығында фундаментальды пән ретінде таныту. Пән организм жүйелері мен ағзаларының бір-біріне әсерін, өзара байланысын және сыртқы ортамен қарым-қатынасын тексереді. Сонымен қатар, ол әрекеттерді жас кезеңдеріне байланысты онтогенез және эволюциялық даму барысында бақылайды. «Өсімдіктер морфологиясы» - студенттерге өсімдіктердің вегетативті және генеративті мүшелерінің сыртқы және ішкі құрылысын таныстыратын пән. ол жоғары сатыдағы өсімдіктердің алуантүрлі мофрологиялқ белгілерін және күрделі ұлпалық құрылымын, сонымен қатар олардың эволюциялық құрылымының негізгі бағыттарын, өсімдіктердің әртүрлі тіршілік формаларынақарай анатомиялық - морфологиялық ерекшеліктерін және экологиялыцқ топтарын, репродуктивті өсімдіктер биологиясының негіздерін оқытады.

Пән өсімдіктердің алуан түрлілігін, және олардың құрылысының ерекшеліктерін және тіршілігін, төменгі және жоғары сатыдағы өсімдіктерді жүйелеуді, негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының биологиясын, олардың жемдік қасиеттері және өсіру технологияларын, мал азығын ұтымды пайдалану мәселелерін, оларды жақсарту әдістері мен тәсілдерін оқытады.

ермерлік іс негіздері фермерлік шаруашылығын ұйымдастыру және жүргізу негіздері туралы біліміді қазіргі заманғы түсініктер қалыптастыруды зерттеу қарастырылады, фермерлі шаруашылығын (шаруа қожалығы) ұйымдастырудың теориялық негіздерін таным; фермерлік шаруашылықта (шаруа қожалығы) ауылшаруашылығы өнімдерін өндіру процесін ұтымды жүргізу бойынша білім алу.

Тірі организмдер арасында прокариоттардың орны, микроорганизмдердің морфологиясы, физиологиясы және генетикасы туралы, сондай-ақ микробтық жасушадағы метаболизм туралы негізгі ақпарат. Вирустардың жалпы сипаттамалары. Тамақ өнеркәсібінде микроорганизмдер мен олардың метаболиттерін қолдану. Сыртқы факторлардың микроорганизмдерге әсері. Микроорганизмдердегі метаболизм механизмдері. Көмірсулардың анаэробтық жағдайларда өзгеруі (ашыту процестері). Азот қосылыстарын микроорганизмдермен конверсиялау

Пән ағзалардың тіршілік ету орталарымен өзара әрекет ету заңдылықтарын, биосфераның әртүрлі бөліктерінде биогеоценоздардың тіршілк етуі мен дамуының заңдылықтарын, техносферада адамның өмірі мен денсаулығын сақтауға байланысты сұрақтарды, техногенді және табиғи жағдайда пайда болатын қауіп қатерлерден қорғану және қолайлы жағдай жасауды оқытады.

Пән берілген мамандық бойынша жалпығылыми терминология мен терминологиялық іштілді меңгеруге бағытталған және коммуникативті қызметтің төрт түрі бойынша дағдыларды қалыптастырады: мамандық бойынша түпнұсқалық мәтіндерді толық түсініп оқу, мамандық мәселесі бойынша эссе жаза білу, кәсіби ақпаратты қамтитын түпнұсқалық хабарламаларды тыңдау дағдылары, мамандық бойынша пікірталас дағдылары.

Пән бейорганикалық заттардың құрылымы мен қасиеттерін, судыңсапа сынбағалау дақолданылатын химиялық әдістер туралы қазіргі заманғы көзқарастарды оқытады. Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластарының қасиеттерін олардың құрылымымен байланыстыра зерттеу; химиялық процестердің жүру заңдылықтары; химия ғылымының әдістері мен жетістіктерін оқытады.

Кіріспе. Экономикалық теорияның негізгі ұғымдары. Экономикалық қажеттіліктер, игіліктер мен ресурстар. Халықтың жан басына шаққандағы өнімді тұтыну; экономикалық жүйелердің типтері. Нарығы. Оның жұмыс істеу механизмі. Бизнестің экономикалық негіздері. Өндіріс, Еңбек өнімділігі. Еңбек өнімділігіне әсер ететін факторлар.

Аңдар мен құстардың биологиясы пәні түрлі аймақтарда мекендейтін аңдар мен құстардың ерекшеліктерін; олардың морфологиялық құрылымын, табиғаттағы аңшылық-кәсіптік түрлерінің айырмашылықтарын; биологиялық және экологиялық ерекшеліктерін, орманды аймақтар шегіндегі аңшылық шаруашылығын табысты жүргізуді ұйымдастыру; интрозоналды кешендегі аңшылық – кәсіпшілік фаунасының өсімін молайту ерекшеліктерін оқытады.

Пән жануарлар мен өсімдіктер физиологиясын зерттеудің заманауи бағыттарын оқып үйренуді, өсімдіктер мен жануарлардың физиологиялық әрекеттерін ұйымдастырудың негізгі жүйелік принциптерін, олардың гомеостазаларын реттеу, қозғалтқыш және вегетативті физиологиялық әрекеттерін, қозғалтқыш шартты және шартсыз әрекеттерінің қалыптасу кезеңдерін және гомеостазды сақтау механизмі, күйзеліс пен бейімделудің нейрогуморальді механизмін, ауруларға тұрақтылыққа қарсы гендерлік факторлардың ролін оқытады.

Пән жануарлардың табиғи жағдайдағы, генетикалық шартты түрдегі (тұқым қуалаушылық, түйсікті) мінез-құлықтарының компоненттерін, тіршілік пороцесстерінің динамикасын, оларды танытуда жүйке-жүйелік және эндокринді жүйелердің әсерін, сонымен қатар эволюциялық мінез-құлықтарының мәселелері, филогенез және онтогенез процессінде жануарлардың мінез-құлықтарының дамуын оқытады.

Аңдар мен құстардың аурулары пәні аңдар мен құстар ауруларының эволюциясын, номенклатурасын және жіктелуі, эпизоотологиялық зерттеудің тәсілдері мен әдістерін, аңдар мен құстардың ауруларын анықтаудың кешенді әдістерін, қазіргі аң шаруашылығындағы және аңшылық шаруашылығы жағдайында эпизоотияға қарсы жұмыстардың принциптерін, аңдар мен құстардың аурулары кезінде құралдар, терапия мен емдеу-профилактикалық өңдеу, ветеринарлық санитария негіздерін оқытады.

Жануарлар мен өсімдіктер биохимиясы пәні биомолекулалар, (аминқышқылдар, пептидтер, ақуыздар) қанттар, нуклеозидттар, нуклейн қышқылдарының, май қышқылдарының, витаминдер мен микроэлементтердің құрылымдарының ерекшеліктерін, биологиялық процесстердің химиялық негізі және тіршіліктің молекулярлық логикасының маңызды принциптерін, жасушаның негізгі химиялық компоненттерін, тұқым қуалаушылық пен биокатализдердің молекулярлық негізін оқытады.

Пән аңшылық иттердің шығу тарихы мен қазіргі жағдайын, өсіру әдістерін, асылдандыру жұмыстарын жүргізуді, қолда ұстау мен үйрету, аңшылық иттердің экстерьерін және далалық сапасын, әртүрлі ит тұқымдарын аңшылыққа қолдануды оқытады.

Пән жүйелеу негіздерін, құрылысын, балықтардың биоалуантүрлілігі және тіршілік әрекетін, онтогенез кезеңдерін, биологиясын, экологиясын және балық өсіру мен балық аулаудың негізгі объектілері кәсіпшілігінің ерекшеліктерін, су экожүйелерінің жұмыс істеуіндегі ихтиофаунаның рөлін, адам үшін биологиялық су ресурстарының маңызын оқытады.

Пән ерекше қорғалатын табиғи аймақтардың негізгі типтерін және олардың жұмыс істеу режимінің ерекшеліктерін, мониторинг қағидаларын, жануарлар әлемін қорғау және табиғи ортаның жағдайын бағалауды, биоалуантүрлілікті және ерекше қорғалатын табиғи аймақтарды сақтау мәселелері бойынша ҚР заңнамалық базасын оқытады.

Генетика–тұқымқуалаушылықтағы өзгергіштікті және, құрылысын, құрылымын хромосомалардың функциясын және тұқым қуалаушылық заңдылықтарын, гендік және геномдық, тірі ағзаның өзгергіштік белгілерін; гаплоидия және полиплоидия мутагенез, санат бойынша селекциялық реттеу гибридизация, мутагенез және гибридтену материалдарын классификациялауды зерттейтін ғылым

Пән орман шаруашылығын құру, ағаштарын өсіру және орманды қорғау негіздерін; орман шаруашылығының тарихы мен келешекте дамуды оқытады. Орманды өрт пен аурулар мен зиянкестерден қорғау байланысты түрлі шараларды; орман шаруашылығын тиімді ұйымдастыру, сондай ақ техникалық қабылдау ережелерін, инвентаризациялау, отырғызу материалдарын қазып алу, сақтау және тасымалдауды білуді қалыптастырады.

Пән балық шаруашылығында өсірілетін балықтардың биологиялық ерекшеліктерін оқытады. Балықтардың экологиялық топтарын. Балықтардың өсуі және дамуын. Балықтардың тіршілігіне әсер ететін факторларды. Балық шаруашылығының түрлері және формаларын. Балықтарды өсіру технологиясын. Тоғандарды тыңайту. Балықтарды азықтандыруды ұйымдастыруды оқытады.

Пән аңшылықтануда ғылыми зерттеулер негіздері бойынша базалық білімді пайдалану қабілетін қалыптастыруды, далалық тәжірибе, бақылау және есеп алуды жоспарлау әдістерін меңгеруді, статистикалық өндеу негізінде аңшылықтану зерттеу нәтижелерін талдау және интерпретациялау қабілетін қалыптастыруды оқытады.

Пән табиғи еркіндік күйдегі жануарлар өмірін басқарудың теориялық негіздерін, жануарлар және олардың тіршілік ету ортасына биотехникалық әдістер арсеналына шығармашылық көзқарас әсерінің дағдыларың қалыптастыруды, нақты табиғи-экономикалық аймақтар жағдайында биотехникалық іс-шараларды тікелей жүзеге асыру дағдыларын қалыптастыруды оқытады.

Аңдар мен құстарды есепке алу пәні аңшылық жануарларды есепке алудың далалық материалдарын өңдеу әдістері мен санын есепке алудың теориялық негіздерін; санын есептеуде биологиялық негізде жүргізуді; аңшылық жануарлардың санын есепке алудың негізгі әдістері және оларды жүргізу техникасын; есеп жұмыстарын жүргізуді және олар бойынша есеп беруді ұйымдастыру тәртібін оқытады.

Аңшылық алқаптар типологиясы пәні қалыптасудың негізгі этаптары мен кезеңдері және аңшылық алқаптарды оқып дамытуды; аңшылық алқаптардың жіктелу қағидаларын және аңшылық алқаптардың жіктелуде негізгі таксономиялық бірліктерін (категория, класс, түрлер тобы және түрлер) және олардың бөліну ережелерін; азықтарды шығу тегі бойынша жіктеу және олардың қорларын есепке алу әдістерін; аңшылық алқаптарды бағалау қағидаларын оқытады.

Аңшылық шаруашылығын құру пәні шаруашылықаралық бойынша аңшылық шаруашылығын құру жұмыстарын ұйымдастыру және әдістерін; шаруашылықаралық аңшылық шаруашылығын құруды жүргізу, биоэкономикалық зерттеулерді; шаруашылықаралық аңшылық шаруашылығын құру разрядтарын; шаруашылықаралық аңшылық шаруашылығын бақылауды ұйымдастыру; аңшылық – кәсіпшілік жануарлардың негізгі түрлері үшін оңтайлы тығыздықты, аңшылық шаруашылығының сыйымдылығын есептеу әдістерін; азық қорын, лимиттеу факторларын анықтау әдістері; аңшылық шаруашылығын өткізу қабілетін оқытады.

Аңдар мен құстарды аулау техникасы пәні аңшылық жануарларды аулау тәсілдері мен құралдарын жіктеуді; аңшылық-кәсіпшілік жануарларды аулау құралдарын пайдаланудың мақсаттылығын; аңшылық жарақтары және инвентарын; аңшылық-кәсіпшілік жануарларды аулау кезінде пайдаланылатын және аңшылықта таңбалау негіздерін; аңшылық-кәсіпшілік жануарларды аулау құралдары мен тәсілдерін шаруашылықта бағалау негіздерін оқытады.

Пән жабайы жануарлады өсіру жөнінде практикалық тәжірибені, әдістемелік негіздерін оқытады. Қолда өсірілетін жануарларды одан әрі өсіру мен пайдалануды оқытады. Аңдарды ұстауға арналған орындарды оңтайлы микроклимат параметрлерімен қамтамасыз етуді, санитарлық нормалар мен алдын алу іс-шараларын оқытады.

Пән жануарлардың географиялық таралуын, жануарлардың нақты түрлерінің мекендеу ареалын, табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен фаунаның қалыптасу себептері мен заңдылықтарын, жануарлар дүниесінің өзгеруін болжау мәселелерін, тірі ағзалардың қоршаған ортамен өзара әрекеттесу заңдарын оқытады.

Аңшылық шаруашылығын модельдеу: Экономикалық-математикалық модельдер және моделдеу туралы жалпы мәліметтер. Аңшылық шаруашылығындағы экономикалық процестерді моделдеудің негізгі кезеңдері мен тәсілдері. Аңшылықтануда қолданылатын экономикалық-математикалық модельдердің түрлері. Тірек жоспарын құру әдістері және көліктермен есептеудің оңтайлы шешімін таңдау.

Пән аң шаруашылығы өнімдерін, аң өсіру фермаларын ұйымдастыруды, терісі бағалы аңдарды ұстау, оларды азықтандыру ерешектерін, терісі бағалы жыртқыш аңдарды азықтандыру үшін қолданылатын азықтардың түрлерін, аң шаруашылығында асылтұқымдық жұмыстың ерекшеліктерін, өсіру әдістерін, зоотехниялық есеп және мәліметтерді өндеу, терісі бағалы аң шаруашылығының объектілерін қолда өсіруді оқытады.

Пән трофейлік және спорттық аң аулауды дамытуды, трофейлік жағынан аса көрнекті жануарларды селекциялық алып қоюды дұрыс жүргізуді, Қазақстан фаунасына ұқыпты қозқарасын қалыптастыру мен халықаралық көрмелерде аңшылық экспонаттарды таныстыруды оқытады.

Пән алғашқы өңдеу технологиясын, тасымалдау мен сақтау, жануарлар терісінің сапасын анықтау тәсілдерін, олардың қасиеттерін оқытады. Тері өңдеу технологиялық процестерінде әртүрлі мамық-үлпек шикізатының тауартануын оқытады.

Экономиялық білім негіздеріне ие болу, менеджмент, маркетинг, қаржы және т. б. туралы ғылыми түсініктерге ие болу; идеяларын іс әрекетке айналдыруға, кәсіби міндеттеріне қол жеткізу үшін жобаларды жоспарлауға және басқаруға қабілетті, эстетикалық құндылықтарды түсінеді: адамдармен жұмыс істей біледі, тапсырыс берушілермен қарым-қатынаста болу, персоналды басқару, тұтынушылармен әрекеттесу, рұқсат беруші және уәкілетті органдармен жұмыс, билік өкілдерімен жұмыс саласында білімі бар.

Өсімдіктер мен жануарлардың морфологиясын, олардың функцияларын, физиологиялық процестердің ұйымдастырылу негізгі жүйелік принциптерін, гомеостазды, биологиялық процестердің химиялық негіздерін және биомолекулардың құрылымының ерекшеліктерін, цитологиялық, тұқым қуалаушылықтың молекулалық цитоплазмалық негізін, тұқым қуалау хромосомалық теориясын, жасуша және гендік инженерия, генетикалық түрлендірілген дақылдарды білу қажет.

Жануарлардың географиялық таралуын, фаунаның қалыптасуының заңдылықтарын, себептерін, жануарлар әлемін болжаудың мәселелерін, омыртқасыздар мен омыртқалылардың ерекшеліктерін, типтің көлемі мен жүйесін, әрбір класс өкілдерінің морфоэкологиялық сипаттамаларын, типтерін, кластарының эволюциясын, балықтардың систематикасын, құрылысын, тіршілік негізін, биологиялық алуантүрлілігін, биологиясын, экологиясын, кәсіптік балық өсіру және балық аулаудың негізгі объектілерін білу.

Өсімдіктердің алуантүрлілігін, олардың биологиялық ерешеліктерін, жүйесін, ауыл шаруашылық дақылдарын, олардың азықтық құндылығын және өсіріп-өндіру технологиясын, ауа райының сипаттамасын, оны бағалауды, вегетациялық кезеңіндегі ауа райының жағдайын, ауа-райын бақылауға арналған құрал жабдықтарды, орман шаруашылығын жүргізудің негізін, ағаш өсіру және оларды өрттен, зиянкестерден, аурулардан қорғауды, отырғызылатын ағашттарды инвентаризациялау, сақтау және тасымалдауды білу қажет.

Фермерлік шаруашылықтардың қалыптасуы мен дамуын, агроөнеркәсіптік кешендегі шағын және орта бизнес формасы ретінде шаруа қожалығын ұйымдастыру және дамыту негіздері бойынша іскерлікті қалыптастыруды, балықтардың биологиялық ерекшеліктерін, әртүрлі тиіпті балық шаруашылықтарында өсіруді, балық шаруашылығының технологиялық процесстерін, биосфераның бөліктерінде биогеоценоздардың тіршілік ету негізін, қауіп қатерден қорғанудың жолдарын, тірішілк етуге қолайлы жағдай жасауды білу.

Тірі ағзада физикалық және физико-химиялық процесстерді, ағзаға физикалық факторлардың әсерінің заңдылықтары мен механизімін, биофизикалық зерттеулердің әдістерін, биоэкологиялық деректерді математикалық жүйе мен заманауи есептеу техникасын қолдану негізінде мәліметтерді қарапайым биометриялық әдістермен өңдеу және талдаудың амалдарын, химияның негізгі заңдарын, теорияларды, маңызды заттар мен материалдарды, химиялық формулалар бойынша есептеулерді және реакция теңдеулерін білу.

Аңдар мен құстардың биологиялық ерекшеліктері мен мінез-құлықтарына байланысты сұрақтарды, генетикалық шартты түрдегі мінез-құлықтары компоненттерінің ерекшеліктерін, сонымен қатар ерекше қорғалатын табиғи аймақтардың негізгі типтерін және олардың жұмыс істеу тәртіптерінің ерекшеліктерін, табиғи аумақтарды қорғау бойынша ҚР заң актілерін, жазбаша, ауызша жұмыс істеу үшін ағылшын тіліндегі арнайы терминологияны білу қажет.

Экологиялық ортадан микроорганизмдерді оқшаулау проблемаларына қазіргі заманғы көзқарастар, бактерияларды идентификациялау проблемасына фенотиптік және генетикалық жағынан қарау, микроорганизмдерді зерттеу әдістемесінің ерекшеліктері, диагностика, алдын алу, емдеу және әртүрлі этологияның ауруларын жою бойынша шаралар, патологиялық үрдістерді талдау, жануарлар мен құстардың жұқпалы және жұқпайтын ауруларының таралуын білу қажет.

Табиғи жағдайда жануарлардың тіршілігін басқару мен тіршілік ету орталарына биотехникалық әдістердің әсерін, жабайы жануарларды өсіру мен оларға қолайлы жағдай жасауды, терісі бағалы жануарларының биологиялық, экономикалық сипаттамаларын, өндірістің жоғары технологиялық процестерін білу қажет. Аңшылық алқаптардың биологиялық әртүрлілігін сақтау және қалпына келтіру үшін биотехния, жабайы аңдарды өсіру, санақ жүргізу әдістерін білуге тиісті.

Аң аулау алаңдарын қалыптастыру мен дамытудың негізгі кезеңдері мен аңшылық алқаптарды жіктеу принциптерін және аңшылық алқаптар(санаттар, кластар, типтері мен түрлері топтары), оларды сәйкестендіру ережелерін білу. Аңшылық шаруашылығын құру сұрақтарын, алқаптарды бонитировкалауды, шаруашылықтың аумағын бөлу, аңшылық шаруашылықтарында механикалық жабдықтарды пайдалануды білу, аңшылық шаруашылықтарды экономико-математикалық модельдерін құрудың негізі мен тиімділігін білу қажет.

Жануарларды аулау құралдарының жіктелуін, далалық жабдықтар мен жарақтардың негізгі санаттарын, аңшылықтануда ғылыми зерттеу негіздерін, зерттеу нәтижелерін талдау, түсіндіру, аңшылық жануарларды кәсіпшілік алудың оңтайлы мөлшерін, есепке алу, болжау әдістерін, иттердің шығу тегінің тарихын, таза тұқымды өсірудің маңызын, асылдандыру жұмысының әдістері арқылы тұқымын анықтау, аңшылыққа үйрету әдістері және иттермен жұмыс жасауды білу.

Әртүрлі мамық-жүнді тері шикізатының тауарлық қасиетін, сақтау, тасымалдау, алғашқы өңдеудің технологиялық әдістерін білу. Шикізаттың жіктелуін, оның алғашқы өңделуін, нормативтік құжат және МЕМСТ негізінде стандарттау, трофейді өңдеу тәртібі мен әдісі, трофейді рәсімдеу мен оның сапасына қойлатын талаптарды, аңшылық трофейлерді бағалау әдістерін, әртүрлі жануарлар, құстар, балықтар мен қосмекенділердің тұлыптарын дайындау әдістерін.