6B01901 Дефектология в Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті

Пәнді оқу барысында студенттер педагогикалық іс-әрекеттің құрылымы, педагог тұлғасының кәсіби қалыптасуы мен даярлығы ұғымдарымен танысады. Педагогтың теориялық және практикалық әзірлігіне қойылатын талаптар толық қарастырылады. Студенттер Қазақстан Республикасында білім беруді дамытуда басшылыққа алынатын арнайы және инклюзивті білім берудің нормативтік-құқықтық құжаттармен танысады.

Пәннің мақсаты - адами ғылымдар жүйесіндегі педагогиканың рөлі мен орны, мақсаттары, міндеттері, табиғаты, функциялары және негізгі ұғымдары, қалыптастыру. Студенттер педагогикалық процестің заңдары мен принциптері туралы ғылыми түсінік алады, білім беру мен оқытудың нысандары, әдістерімен, заманауи тәсілдері мен технологияларын,оқыту принциптері мен заңдылықтары, оқыту әдістері мен формалары меңгереді.

Оқушылардың физиологиялық дамуы пәнін оқытуда оның негізгі ұғымдары түсіндіріледі. Басқа ғылым салаларымен байланысы айқындалады. Өсу мен дамудың негізгі биологиялық заңдылықтарын ұғынады. Оқыту, тәрбиелеу жұмысында маңызды орын алатын шартты рефлекстер және дене бітімі дамуын зерттеу бағытындағы ақпараттар қарастылады. Оқушылардың физиологиялық дамуын бағалау тәсілдері меңгеріледі.

Пәнді оқыту барысында арнайы педагогика және психология теориясының жалпы мәселелері қарастырылады. Арнайы білім берудің ғылыми негіздері мен қызметін ұйымдастырудың заманауи жүйесі түсіндіріледі. Сөйлеу, көру және есту ауытқулары бар адамдарға білім берудің арнайы педагогикалық жүйелері меңгертіледі. Ақыл-ойы даму кемшілігі және тірек аппараты бұзылған балаларға арнайы білім беру жүйесін ұйымдастырудың ерекшеліктері қарастырылады.

Бұл пәнді оқу барысында есту, көру және сөйлеу мүшелерінің құрылымы, функциялары, патологиясы туралы түсінік қалыптасады. Курстың мазмұны есту, көру және сөйлеу органдарының қызметін зерттеудің негізгі әдістерін, сондай-ақ есту, көру және сөйлеуді оңалту және бұзылымдардың алдын алудың заманауи құралдары мен әдістері қарастырылған.

Пәнді оқыту барысында есту, көру, сөйлеу мүшелерінің құрылысы, қызметі, патологиясы қарастырылады. Аталған дене мүшелерінің қызметін зерттеудің негізгі әдістері меңгертіледі. Сонымен қатар есту, көру, сөйлеу мүшелері қызметін реабилитациялау мен профилактикалаудың заманауи құралдары және әдістері түсіндіріледі.

Нейропсихологияның зерттейтін пәні мен бағыттары түсіндіріледі. Жоғары психикалық фунуциялары және оның мидағы механизмі менлокальды зақымдануы ұғымдары түсіндіріледі. Нейропсихология ғылымының басқа ғылымдармен байланысын айқындайды. Антропопсихизм, биопсихизм, нейропсихизм теориялары қарастырылады. Нейропсихология ғылымының дамуы және оны дамытуға үлес қосқан ғалымдар туралы ұғымдары кеңиеді.

Курстың мақсаты: бизнес және кәсіпкерліктің негіздерін қалыптастыру болып табылады; құзыреттілік - болашақ ұйымның қазіргі заманғы кәсіпкерлік және бизнес негізінде теориялық және практикалық материал. Сондай-ақ бизнесті қазіргі заманғы ғылым ретінде ұйымдастырудың принциптерін, тәсілдері мен әдістерін, сыртқы орта контекстінде қазіргі заманғы ұйымның мәнін зерттеу

Пәнді оқыту барысында есту, көру, сөйлеу мүшелерінің құрылысы, қызметі, патологиясы қарастырылады. Аталған дене мүшелерінің қызметін зерттеудің негізгі әдістері меңгертіледі. Сонымен қатар есту, көру, сөйлеу мүшелері қызметін реабилитациялау мен профилактикалаудың заманауи құралдары және әдістері түсіндіріледі.

Пәнді оқу барысында баланың жан-жақты дамуы, олардың сөйлеу, қимыл-қозғалыс дағдыларын меңгеруі, балалардың тапсырмалардың мағынасын түсінудегі қиындықтары қарастырылады. Курстың мазмұнында баланың жан-жақты дамуы, сөйлеу тілін меңгеруі, сөйлеу бұзылыстарының әртүрлі формаларындағы түзету жұмыстарының ерекшеліктері меңгертіледі. Пән мазмұнында логопедиялық ритмика сабақтарының орны мен рөлі туралы ақпарат беріледі.

Пәнді оқытуда баланы жан-жақты дамыту, сөйлеуге үйрету, қимылдық дағдыларды игерту жұмыстары түсіндіріледі. Берілген тапсыралардың мағынасын түсінуге, қиындықты жеңуге дағдыландыру туралы ақпараттар меңгертіледі. Аталған жұмыстар мен музыка арасындағы байланысты орнату қағидасы қамтылады. Логопедиялық ритмика сабақтарында буындық тонусты реттеу, зейіннің белсенділігін арттыруға арналған тыныс алу және артикуляциялық жаттығулар жүйесі таныстырылады.

Пәнді оқу барысында баланың жан-жақты дамуы, олардың сөйлеу және ұсақ қол моторикасының дамуы қарастырылады. Курс мазмұнында баланың жан-жақты дамуы, сөйлеу тілін меңгеруі, сенсорлық бұзылулар кезіндегі түзету жұмыстарының ерекшеліктері қарастырылған. Пән мазмұнында фонетикалық және музыкалық ырғақ сабақтарының рөлі мен орны туралы мәліметтер беріледі.

Пән сыбайлас жемқорлық тұжырымдамасын, сыбайлас жемқорлық қылмыс жағдайын, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтың түрлерін, сондай-ақ оларға қарсы әрекет етуді зерттеуге бағытталған. Сыбайлас жемқорлық құбылыстарына төзбеушілікті, қоғамның әл-ауқаты мен қауіпсіздігі үшін сыбайлас жемқорлықтың жойылуын білуді және осы жағымсыз құбылыстарды жоюға ниет білдірген сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруға бағытталған.

Нейрофизиология және жоғары жүйке әрекеті пәнін оқытуда адамның бас миының құрылысы, қызметі таныстырылады. Жүйке жүйесінің дамуы, жүйке тканьдерінің құрылымы, миды белсендіретін жүйелер қамтылады. Вегетативті жүйені және мінез-құлықты реттеудегі физиологиялық механизмдер анықталады. Қимыл-қозғалыс және сенсорлық жүйелердің физиологиясы қарастырылады. Жоғарғы жүйке жүйесінің функциялары туралы ақпараттар меңгертіледі.

Ұсынылған «Жасерекшелік психологиясы» курсы болашақ маманның психологиялық білімін әрбір жас кезеңіндегі психикалық ерекшеліктердің дамуы мен зерттеу әдістемелерді ұйымдастыру және нәтижелерін қорытындылау дағдыларын қалыптасырады.Жасерекшелік психология теориясы және әдіснамасы Жас периодизациясы. Жас мәселесі және психикалықдамудың заңдылықтары. Психикалық дамудың жас ерекшелік Л.С.Выготскийдің психикалық даму теориясы. Э.Эриксонның теориясы. Б.Эльконинның теориясы және ғылыми ұғымдарды меңгереді.

Берілген курста қоғамдық қатынастар әлеуметтік нормалар ретінде, мемлекет қоғамның саяси ұйымдастырылуы ретінде зерттеле отырып, құқықтық нормалар мемлекеттік-құқықтық әрекет ету нәтижесі ретінде қарастырады. Берілген пән бір жағынан қандай да бір құқықтық нормалардың ролі туралы жалпы көріністер беретін, екінші жағынан әрбір адамның өмірінде қатар жүретін мәсллерді шешуде бағдар беру үшін қажетті білімдерді көрсететін құқықтың негізгі салаларының мәселелерін зерттейді. Құқық негіздерін оқу өмірлік маңызды ситуацияларды сауатты бағалауға мүмкіндік береді.

Арнайы педагогика тәрбиелеу мен оқытудың мамандандырылған жеке әдістерін қажет ететін денсаулық мүмкіндігі шектеулі баланың жеке тұлға мен жеке тұлғасын дамыту процесін басқару үрдісінің мәнін, заңдылықтарын, үрдісін зерттейтін ғылым.

Тьютор жұмысының мақсаты мен міндеттері игертіледі. Жеке қолдау көрсетудің негізгі кезеңдері анықталады. Тьютор жұмысының ерекшелігі мен мазмұны қарастырылады. Мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау бойынша арнайы іс-шаралар мен әлеуметтік қорғау саласы қамтылады. Сақтаушы педагогикалық режим, жеке даму бағдарламасы ұғымдары таныстырылады. Инклюзивтік сыныптағы тьютордың қызметтік міндеттері меңгертіледі.

Пәнді оқытуда оқу жетістіктерін өлшемдік бағалаудың ғылыми-теориялық негіздері түсіндіріледі. Білім алушылардың оқу əрекетін бағалаудың жалпы тəсілдері игертіледі. Критериалды бағалау ұғымын анықтау мен оның оқу-танымдық құзыреттілікті қалыптастырудағы ролі анықталады. Критериалды бағалау технологиясының моделі жасақталады. Сонымен бірге білім алушылардың оқу жетістіктерін өлшемдік бағалаудың технологиялық негіздері қарастырылады.

Бұл пән мазмұнында есту қабілеті бұзылған балалардың арнайы білім беру мекемесінде білім алуы мен әлеуметтік ортасына табысты кірігуіне жағдай жасайтын тьютордың қызметі қарастырылады. Есту қабілеті зақымдалған және нашар еститін балаларды арнайы мамандандырылған жетелеу нәтижесінде білім беру үрдісіне кіріктіруде арнайы құрылғылар мен дактильді ым-ишара тілін пайдаланудың ерекшеліктері сипатталады.

Бұл пән курсында арнайы педагогика ғылымының теориясы, мүмкіндігі шектеулі және ерекше білім алуға қажеттіліктері бар тұлғаларға арнайы білім беру тарихы қарастырылады. Арнайы педагогиканың жекелеген салаларының қалыптасуына байланысты ғылыми білімді дамытудың негізгі кезеңдері анықталады. Арнайы педагогика мен оның салаларының дамуын айқындаушы ықпал еткен маңызды ғылыми идеялар, тұжырымдамалар, теориялар ұсынылған.

Бұл пән курсында арнайы педагогика ғылымының теориясы, мүмкіндігі шектеулі және ерекше білім алуға қажеттіліктері бар тұлғаларға арнайы білім беру тарихы қарастырылады. Арнайы педагогиканың дидактикалық негіздері, арнайы білім берудің мазмұны мен ұйымдастырылуы, арнайы педагогиканың дамуының негізгі мәселелері туралы ақпарат беріледі. Осы саладағы шетелдік және отандық тәжірибелері қарастырылады.

Отбасылық тәрбиенің негізгі заңдылықтары, қағидалары және оны жүзеге асыру жолдары қарастырылған. Дамуында ауытқулары бар балалар отбасымен ұйымдастырылатын тәрбиенің әдістері мен құралдары меңгертіледі. Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарына берілетін педагогикалық кеңестер жүйесі сараланады. Дамуында ауытқулары бар балалар отбасымен ұйымдастырылатын тәрбиелік жүйенің формаларын ұйымдастыру жіктемелері игертіледі.

Бұл пән курста білім беру мекемесінің білім беру және әлеуметтік ортасына есту қабілеті бұзылған баланың табысты кірігуіне жағдай жасайтын тьютордың қызметі қарастырылады.Тьютор жұмысының ерекшеліктері мен мазмұны, әлеуметтік қорғау саласы, мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау бағытындағы арнайы іс-шаралар жұмысы қамтылады. Жеке даму концепциясымен таныстырылады. Студенттер инклюзивтік сыныптардағы тьютордың іс-әрекеттік міндеттерін меңгереді.

Тифлопедагогиканың ғылым ретінде даму және құрылуының негізі кіріктірілген. Көру қаблеті бұзылған балаларға психологиялық педагогикалық сипаттама мазмұны қарастырылған. Арнайы мекемелерде түзету және тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру ерекшеліктері көрсетілген. Көру қаблеті бұзылған балаларды әдістемелік принциптермен оқыту жүйесінің заңдылықтары негізге алынған. Арнайы білім беру мекемелерінде көру қабілеті бұзылған балаларды оқытудың жаңа технологиялары қамтылады.

Бұл пәнді оқу барысында балалардың қалыпты сөйлеу дамуының заңдылықтары және сөйлеу бұзылыстары туралы түсінік қалыптасады. Курстың мазмұнында сөйлеудің анатомиялық–физиологиялық сипаттамасы, орталық және шеткі сөйлеу аппаратының анатомиясы мен физиологиясының ерекшеліктері, бала тілінің қалыпты дамуының алғышарттары мен шарттары, қалыпты және атипті жағдайларда сөйлеудің қалыптасу заңдылықтары туралы мәліметтер беріледі.

Бұл пән мазмұнында олигофренопедагогика тарихы пәнінің міндеттері, ғылым ретінде дамуы, зияты зақымдалған балалардың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері қарастырылады. Курстың мазмұнында мемлекет пен қоғамның антикалық дәуірден бүгінгі күнге дейінгі мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға қарым-қатынасының эволюциясын зерттеу туралы ақпарат беріледі.

«Сурдопсихология» пәні студенттерге есту қабілеті бұзылған балалардың дамуы, оларды психологиялық-әлеуметтік оңалту және түзету әдістері туралы түсінік береді. Пәнді оқу есту қабілеті зақымдалған балалардың жалпы және арнайы даму заңдылықтарын анықтауға, танымдық үрдістердің ерекшеліктерін зерделеуге ықпал етеді. Пән мазмұнында психодиагностика, психокоррекция, психотерапия және жан – жақты тексеру негізінде есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтік-психологиялық оңалту әдістері мен әдістемелері қарастырылған.

Бұл пән мазмұнында сурдопедагогика тарихы пәнінің міндеттері, ғылым ретінде дамуы, есту қабілеті зақымдалған балалардың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері қарастырылады. Курстың мазмұнында мемлекет пен қоғамның антикалық дәуірден бүгінгі күнге дейінгі мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға қарым-қатынасының эволюциясын зерттеу туралы ақпарат беріледі.

Ота процесінен кейінгі аудио реабилитация туралы толық ақпарат беріледі. Есту қабілетін және сөйлеуді дамыту жұмыстары қамтылған. Баланың жалпы дамуы, балаға және оның туыстарына психологиялық көмек көрсету бағыттары анықталған. Кохлеарлы имплантацияға дейінгі есту қаблеті нашар балалармен алғашқы кезеңде жұмыс істеудің шарттары мен бағыттары анықталған. Пациенттерді медициналық-техникамен қамтамасыз ету жүйесі меңгеріледі.

21 ғасыр мұғалімінің кәсіби дамуы пәнін оқытуда оқу әдістемесіне өзгеріс енгізудің қажеттілігі негізге алынады. Топтарда жұмыс жүргізу әдістемесі меңгертіледі.Оқушыларды жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқудың заңдылықтары айқындалады. Оқуды бағалау, оқыту мен оқуда ақпараттық коммуникациялық технологияны (АКТ) пайдалану негіздері қарастырылады. Оқытуды басқару және көшбасшылық, мұғалім жүргізетін дамыту жұмысы (МЖДЖ) тақырыптары меңгертіледі.

Нашар еститін балалармен арнайы мекемеде жеке жұмысты жоспарлау және жүргізудің ерекшеліктері баяндалады. Нашар еститін балалардың қабылдауын дамыту, арнайы сабақтарды ұйымдастырудың принципптері меңгертіледі. Есту қабілеті бұзылған балалардың сөйлеу дағдыларын дамыту ерекшеліктері, жеке түзету-ағарту жұмыстары туралы ақпарат беріледі. Нашар еститін бастауыш мектеп оқушыларына арналған есту қабілетін дамыту оқу бағдарламасының мазмұны түсіндіріледі.

МШБ сөйлеу тілін қалыптастырудың ғылыми-әдіснамалық принциптері, арнайы әдістері қарастырылған. МШ балаларды сөйлеуге үйретуді ұйымдастырудың формалары анықталған. Мектеп жасына дейінгі балалардың ауызша сөйлеу тіліне оқыту бағдарламасының мазмұны ашылған. Сөйлеуге үйретудің полисенсорлық әдісі кіріктірілген. Сөйлеуге үйретуді жүйелі түрдегі ұйымдастырылуы мен кезеңдері қамтылған. Балалардың сөйлеу тілін дамытудағы дифференциялдық ықпал ету жолдары меңгеріледі.

Психологиялық-педагогикалық зерттеудің теориясы мен әдістемесі пәні ғылыми іс-әрекет, оның мақсаттары мен міндеттері, педагогикалық-психологиялық зерттеудің теориялық негiзi туралы білімдерді меңгертеді. Ғылыми зерттеу жұмысының түрлері, кезеңдерi, зерттеу тақырыбы мен мәселесін анықтайды. Зерттелетін мәселенің жағдайы талданады. Ғылыми аппараты түсіндіріледі. Әдістері, принциптері, әдістемесі туралы баяндалады.

Курстың пәні, мақсат, міндеттері, ұғымдары туралы түсінік беріледі. Мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балалардың денсаулығын сақтау технологиялары қарастырылады. Мектепке дейінгі ұйымдардағы логопедиялық жұмыстардың бағыттары, міндеттері мен құралдары туралы баяндалады. Логопедиялық көмекті ұйымдастыруда басшылыққа алынатын құжаттар (стандарт, бағдарлама, әдістемелік нұсқаулар, авторлық бағдарламалар т.б.) қарастырылады. Денсаулық сақтау технологиялары туралы мәселелер қамтылған.

Ерте жастағы және мектеп жасына дейінгі баланың есту қабілетін дамыту жұмыстары туралы ақппарат беріледі. Есту қабілетін дамытудың маңыздылығы түсіндіріледі. Есту қабілетін дамытудың мазмұны мен әдістері, мақсаты мен міндеттері баяндалады. Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған арнайы мектепке дейінгі мекемелерде мамандардың атқаратын функциялары меңгертіледі.

Психологиялық-педагогикалық жетелеу әдістемесі тұжырымдамасы, пайда болу тарихы меңгерілген. Психологиялық-педагогикалық жетелеу әдістемесінің теориялық негіздері айшықталған. Психологиялық-педагогикалық және дифференциалды диагностиканы қолдану салалары қарастырылып, психиаагностикалық зерттеудің жалпы принциптері кіріктірілген. Психологиялық, педагогикалық және дифференциалды зерттеу әдістері жіктелген. Мүмкіндігі шектеулі балаларды психологиялық-педагогикалық тексеру мен диагностикалық және консультациялық қызмет көрсету жүйесін қамтыған.

Математиканы оқытудың жалпы жүйесінде есептер шығару тиімді жаттығулардың түрі ретінде қарастырылған. Математика сабағының типтері мен құрылымы анықталған. Математикалық оқытудың әдістеріне шолу жасалған. Арнайы мектепте математиканы оқыту үрдісіне, ерекшелігіне, ұйымдастырылуына, формалары мен құралдарына сипаттама беріледі. Есептер шығаруда оқыту әдістемесінің жалпы мәселелері қамтылған. Жай және құрама есептерді шығаруға үйрету кезеңдері толық қамтылады.

Берілген пән курсында математикаға оқытудың пропедевтикасы, математикалық білімді меңгеруде зияты зақымдалған балалардың мүмкіндіктерін зерттеу, математика сабақтарында дифференциалды тәсілді жүзеге асыру қарастырылады. Нақты әдістемелік ұсынымдар беріледі. Ақыл-ой кемшілігі бар оқушыларда математикалық білімді қалыптастыру тәсілдері. оқыту әдістемесінің жалпы сұрақтары, қарапайым және аралас есептерді шешуге оқыту кезеңдері қамтылады.

Педагог-дефектологтың кәсіби маңызды сапалары туралы түсінік беріледі. Педагог-дефектологтың кәсіби білімінің мазмұны, түзете білім беру іс-әрекетінің бағыттарын қарастырады. Дефектологтың кәсіби құзіреттілігіне қойылатын талаптар меңгертіледі. Мұғалім-дефектологтың жұмыс бағыттары (диагностикалық, түзетушілік, аналитикалық және кеңес беру-ағартушылық, әдістемелік-ұйымдастырушылық, әлеуметтік-педагогикалық, оңалтушылық, психотерапиялық) баяндалады.

Сурдопедагогиканың ғылым ретінде даму және құрылуының негіздері қарастырылады. Есту қабілеті бұзылған балаларға психологиялық педагогикалық сипаттама берудің ерекшелігі баяндалады. Арнайы мекемелерде түзету және тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру формалары түсіндіріледі. Есту қабілеті бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеудің ерекшеліктері меңгертіледі. Есту қабілеті бұзылған балаларға арнайы мектептерде сабақ берудің әдістері, принциптері, әдістемесі қарастырылады.

Логопсихология пәні, міндеттері мен әдістері, зерттеудің негізгі бағыттары, қысқаша тарихы туралы сипаттама беріледі. Сөйлеу тілі бұзылымдарының алғашқы бұзылымдары нәтижесінде туындаған психикалық процестердің бұзылуын түзету әдістері меңгертіледі. Сөйлеу тілі бұзылымдарының әртүрлі формалары бар психикалық процестердің онтогенезі туралы баяндалады. Сөйлеу тілі бұзылымдары бар балаларды тәрбиелеу мен оқытудың тиімді құралдарын анықтау жолдары көрсетілген.

Пәнді оқыту барысында есту қабілеті зақымдалған балаларды математикаға оқытудың тиімділігін арттыру жолдары қарастырылады. Есту қабілеті зақымдалған балаларды математикаға оқытудың ерекшеліктері талданады. Есту анализаторы бұзылған балалардың математикалық қабілеттерінің дамуының ерекшеліктері, оқыту әдістемесінің жалпы сұрақтары, қарапайым және аралас есептерді шешуге оқыту кезеңдері қамтылады.

Зияты бұзылған балалардың сөйлеу тілін дамытудың ғылыми-әдіснамалық принциптері, арнайы әдістері, тәсілдері меңгертіледі. Мектепке дейінгі зиятында ауытқуы бар балаларды дұрыс сөйлеуге үйретуді ұйымдастырудың формалары қарастырылады. Зиятында ауытқуы бар балалардың ауызша сөйлеу тіліне оқыту бағдарламасының мазмұны баяндалады. Сөйлеуге үйретудің полисенсорлық әдісі кіріктіріліп, сөйлеу тілін дамытудың жүйелі түрде ұйымдастырылуы туралы ақпарат беріледі.

Қазіргі тұжырымдаманың ғылыми-әдіснамалық негіздері баяндалады. Түзете-дамыта оқыту мазмұнының негізгі бағыттары туралы түсінік беріледі. Қоғамдағы МШ балаларды коррекциялық қолдау, түзете дамыта оқыту мен интеграция ұғымдары талданады. Мектептегі үлгермеушіліктің себептері, «мектептегі дезадаптация» ұғымдары қарастырылады. МШБ бойындағы кемшіліктерді компенсациялау, оқудағы үлгермеушілікті жою, жеке эмоциялық ерік сферасындағы жағымсыз жағдайларға қарсы тұру жолдары көрсетіледі.

Фонетика-фонематикалық жетіспеушілігі бар балалардағы сөйлеу ерекшеліктері және мінездемесі меңгертіледі. Фонетикалық ритмика ұғымы, оны сипаттайтын негізгі көріністері туралы мәліметтер қамтылған. Фонетикалық ритмика, ауызша сөйлеу ұғымдарының мәні сараланып, ғылыми тұжырымдар қарастырылған. Фонетикалық және ауызша сөйлеуінде бұзылысы бар балалардың сөйлеу тілі ерекшелігі және сипаттамасы туралы білімдер меңгертіледі.

Психологиялық-педагогикалық диагностиканың тұжырымдамасы, пайда болу тарихы туралы білімдерді меңгертеді. Есту қабілеті бұзылған балаларды психологиялық-педагогикалық диагностикасының жалпы теориялық негіздерін анықтайды. Есту қабілеті бұзылған балалардың психиодиагностикалық зерттеудің жалпы принциптерін талдайды. Психологиялық, педагогикалық және дифференциалды зерттеу әдістері туралы баяндалады. Есту қабілеті бұзылған балаларды психологиялық-педагогикалық тексерудің мәні қарастырады.

Бұл пән курсында есту қабілеті зақымдалған балалармен жүргізілетін тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесінің ғылыми-теориялық негіздері, оның мақсаты, міндеттері, мазмұны, мәні қарастырылады. Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған арнайы мектептегі тәрбие жүйесінің ерекшеліктері анықталады. Бұл пән курсында тәрбиенің заңдылықтары, құралдары, тәрбие түрлері қарастырылады. Тәрбие концепциясына анықтама беріледі.

Тілдің дыбыстық жағын меңгеру түсінігі қалыптастырылады. Тілдің фонетикалық жағын дамытудың негізгі жолы меңгертіледі. Дыбыстау мәдениетін тәрбиелеу, дыбысты дұрыс айтуды меңгерудің анатомиялық-физиологиялық және психологиялық алғышарттары баяндалады. Есту және сөйлеу анализаторларының қызметі түсіндіріледі. Сөйлеу тілін дамытудың жас ерекшелікке байланысты қағидалары оқытылады.

«Инклюзивті білім беру» курсы студенттерге инклюзивті оқытудың маңызын түсіндіреді және Қазақстан мен шетелдегі инклюзивті білім берудің ерекшеліктерімен таныстырады. Курстың мазмұнында пәннің мақсаты, міндеттері, негізгі ұғымдары және ерекше білім беру қажеттіліктері бар тұлғалар үшін білімнің қалыптасу тарихы қарастырылады. Сонымен бірге мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім берудің негізгі принциптері және технологиялары беріледі.

Пәнді оқу барысында мүмкіндігі шектеулі балалармен жүргізілетін тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесінің ғылыми-теориялық негіздері, оның мақсаты, міндеттері, мазмұны, мәні талқыланады. Арнайы мектептегі тәрбие жүйесінің ерекшеліктері анықталады. Осы пән курсында тәрбиенің заңдылықтары, құралдары, формалары қарастырылады, сонымен қатар тәрбие жүйесінің субъектілері ретінде арнайы ұйымдардағы тәрбие жұмысын ұйымдастырушы мамандардың қызметтеріне сипаттама беріледі.

Психологиялық-педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру пәні ғылыми іс-әрекет, оның мақсаттары мен міндеттері, педагогикалық-психологиялық зерттеудің теориялық негiзi туралы білімдерді меңгертеді. Ғылыми зерттеу жұмысының түрлері, кезеңдерi, зерттеу тақырыбы мен мәселесін анықтайды. Зерттеу мәселесі жағдайы талданады. Ғылыми аппараты түсіндіріледі. Әдістері, принциптері, әдістемесі туралы баяндалады.

Зиятында ауытқушылығы бар балаларды сауат ашуға оқытудың әдіснамалық негіздері қамтылған. Лингвистика, психолингвистика, және оның әлеуметтік қызметінің теориясы, оның қазіргі жетістіктері кіріктірілген. Арнайы әдістеменің әдіснамалық негіздерін, сауат ашуға оқытудың мақсаты, міндеттері қарастырылады. Қалыпты, аномальды даму кезіндегі балаларды сауат ашуға оқытудың заңдылықтары, ерекшеліктері туралы қарастырылған. Педагогика, арнайы педагогиканың принциптері сараланған.

Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі пәнінің мақсаты, міндеттері, мазмұны, мәні қамтылған. Арнайы мектептегі тәрбие жүйесінің ерекшеліктері айқындалған. Арнайы мектепке дейінгі ұйымдардағы тәрбие жұмысын ұйымдастырушылар тәрбие жүйесінің субъектісі ретінде. Тәрбие заңдылықтары, принциптері, әдістері, құралдары, формалары туралы ақпараттар толық кіріктірілген. Тәрбие түрлері қарастырылған. Тәрбие тұжырымдамасына анықтама берілген.

Ғылыми зерттеулердің алғашқы қойылу кезеңі, зерттеу жүргізілу процесі және қорытынды кезеңдері қарастырылады. Теориялық және эмпирикалық ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері қамтылған. Теориялық және тарихи зерттеулердің әдістері кіріктірілген. Педагогикалық эксперимент, оның ғылыми зерттеу жүйесіндегі орны туралы ақпараттар қарастырылған. Эксперимент нәтижесінің мониторингі, озық тәжірибелерді зерттеу және жинақтау мазмұнындағы мәселелер оқытылады.

«Зиятында күрделі ауытқуы бар балаларды оқыту» пәнін оқу студенттерде ауыр деңгейдегі ақыл-ой кемшілігі бар балалардың психологиялық-педагогикалық сипаттамалары туралы түсінік береді. Пәнді оқу барысында ауыр деңгейдегі ақыл-ой кемшілігі бар балаларды оқыту мен түзете-тәрбиелеудің мақсаты, міндеті, қағидалары, мазмұны мен оқыту әдістері меңгертіледі. Ауыр деңгейдегі ақыл-ой кемшілігі бар балаларды оқыту мен тәрбиелеудің қазіргі кезеңдегі жүйесі қарастырылады.

Болашақ дефектологтарды дайындау барысында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану туралы қамтылған. Биоэнергопластикалық логопедиялық түзету әдісін қолданудың ерекшеліктері түсіндіріледі. Ерекше білім алуға қажеттілігі бар балаларға тестопластика, Су Джок терапиясы, логопедиялық түзетуде ақпараттық технологияларды қолданудың маңыздылығы баяндалады. Арт терапия элементтерін пайдаланудың әдістері мен тәсілдері меңгертіледі.

Жазба тілдің бұзылуы кезіндегі педагогикалық түзету жұмыстарының әдістері, тәсілдері меңгертіледі. Мектепке дейінгі балаларды дұрыс сөйлеуге үйретуді ұйымдастырудың формалары қамтылады. Жазба тілдің бұзылуы кезіндегі педагогикалық түзету жұмыстарының жүйелі түрдегі ұйымдастырылуы баяндалады. Кіші мектеп жасындағы балалардың жазба тілін түзету әдістері туралы ақпарат беріледі. МШБ жүргізілетін логопедиялық жұмыстардың ерекшеліктері пән мазмұнына енгізілген.

Пәнді оқытуда психолингвистика пәні және объектілері, психолингвистикалық анықтамалар, психолингвистиканың пайда болу себептері, тарихы туралы баяндалады. Сөйлеудің психологиялық қырлары, мен сөйлеудің пайда болу теориялары модельдері мәселесі қарастырылады. Н.Хомскийдің генеративтік грамматикасы, Декарттың философиясы, картезиандық тіл білімі, Х.Гуарттың теориясы, Дж.Миллердің, К.Мак-Киннің, Г.Сэвиннің, Э.Перчоноктың эксперименттері пән мазмұнына енгізілген.

Аудиологиялық тексеру: есту қабілетінің зақымдалу түрін анықтау, есту жүйкесінің зақымдалу деңгейі мен есту қабілетінің зақымдалу деңгейін анықтау мәселелрі қарастырылады. Есту құрылғысынан тыс және есту құрылғысымен (есту құрылғысы тиімділігін анықтау үшін) аудиометрия жасаудың маңыздылығы мәселелері оқытылады. Импедансометрия жүргізудің маңыздылығы кіріктірілген. Есту арқылы байқалған потенциалдарды тіркеу жолдарын жүзеге асырудағы мәліметтері қамтылған.

Интелектуалды бұзылыс, этиология және патогенез ұғымдарына анықтама беріледі. Ақыл-ойы кемшілігінің клиникалық сипаттамасы, зият бұзылысының тұқымқуалаушылық формасы туралы баяндалады. Экзогендік фактордың организмге әсері, туғанға және туылғаннан кейінгі кезеңі түсіндіріледі. Зият бұзылысының профилактикасы, балалардағы интеллектуалды жеткіліксіздіктің реабилитациялық жұмысының емдеу–түзетудің принциптері оқытылады.

Есту қабілеті бұзылған балаларға жағрафияны үйретудің міндеттері, мазмұны, техникасы қарастырылады. Балаларға жағрафияны оқытудың теориясы мен технологиясы туралы игерілген білім негізінің естуі бұзылған балалардың табиғатпен практикалық қарым қатынас жасауын орнатудағы ролі туралы түсінік береді. Есту қабілеті бұзылған балаларға жағрафияны оқыту сабақтарын жоспарлау, құрастыру, тақырып бойынша сабақтар жүйесін құрастыру дағдысын қалыптастыру тақырыбындағы материалдар оқытылады.

Фонетика-фонематикалық бұзылысы ұғымы, сипаттайтын негізгі көріністері туралы мәліметтер қамтылған. Фонематикалық есту қабілетін дамыту, фонематикалық қабылдауын дамыту ұғымдарының мәні сараланып, ғылыми тұжырымдар қарастырылған. Фонетикалық-фонематикалық тіл бұзылымдары бар бастауыш сынып оқушыларымен жүргізілетін әдістемелік жұмыстарды қамтиды. Мұндай жетіспеушілігі бар балалардағы сөйлеу тілінің ерекшелігі және мінездемесі туралы білімдер меңгертіледі.

Арнайы білім ұйымдарындағы цифрлық технологиялар пәні цифрлық (сандық) технологиялар (мультимедиялық оқыту бағдарламалар, электрондық оқулықтар, ТВ-технологиялар, Интернет-желілерінің мүмкіндіктері) туралы білімдерді меңгертеді. Оларды қолдану жолдары көрсетіледі. Тәрбиелеу-оқыту жұмыстарын ұйымдастыру, цифрлық технологияларды енгізуге қойылатын талаптар, енгізу кезеңдері туралы түсініктер беріледі. Техникалық оқыту құралдарының классификациясы қамтылған.

Бұл пәнді оқу барысында мүмкіндігі шектеулі балаларға еңбекті және бейнелеу өнерін оқытудың ерекшеліктері туралы түсінік қалыптасады. Курстың мазмұнында еңбек және бейнелеу өнерін оқытуды ұйымдастырудың негізгі құралдары, тәсілдері, әдістері мен формалары туралы мәліметтер берілген. Пәнді оқу барысында мектепке дейінгі арнайы білім беру ұйымдары мен мектептердегі еңбекке баулу және бейнелеу өнері пәндерінің ерекшелігі туралы ақпараттар қарастырылады.

Пәнді оқу барысында арнайы білім беру мекемелерінде тәрбие-білім беру үрдісінің инновациялық идеяларын жүзеге асыруға бағытталған есту қабілеті бұзылған балалардың білім алуын ақпараттандыру мәселелері талқыланады. Пәнді оқу барысында сурдопедагогтардың практикалық қызметінде АКТ қолдану және енгізу, есту қабілеті зақымдалған баланың ақпараттық мәдениетінің негіздерін қалыптастыру мүмкіндіктері қарастырылады.

Пән мазмұнына балалардың сөйлеу тілін қалыптастырудың ғылыми-әдіснамалық принциптері, әдістері, тәсілдері, ұйымдастыру формалары туралы мәліметтер кірістірілген. Ауызша сөйлеу тіліне оқыту бағдарламасының мазмұны, сөйлеу тілін игертудің жолдары, полисенсорлық әдіс туралы баяндалады. Сөйлеуге үйретудің кезеңдері, сөйлеу тілін дамытудағы дифференциялдық ықпал ету жолдары, баланың отбасындағы тәрбиесі, жүргізілетін логопедиялық жұмыстардың ерекшеліктері қарастырылған.

Дұрыс дыбысталуды қалыптастыру әдістемесі мектеп жасына дейінгі балалардың жалпы сөйлеу тілінің бұзылыстары мәселелерін жан-жақты қарастырады. Сөйлеу тілі дамымаған балалардың сөйлеу тілін қалыптастыру әдіс-тәсілдеріне сипаттама беріледі. Дұрыс дыбысталуды қалыптастыруды дамыту жолдары көрсетіледі. Дыбыстауында бұзылысы бар балалармен жүргізілетін логопедтің жұмыстары ұсынылады.

FM-жүйелер және стационарлық дыбыс күшейтетін жабдықтар туралы ақпараттар қарастырылды. Ауызша емес және сөйлеу дыбыстарын естуді қабылдауды, дыбыстарға шартты-моторлық реакцияны дамыту мәселелері кіріктірілген. Арнайы таңдалған сөздіктер, когнитивтік процестерді дамытуға арналған ойындар мен жаттығулар жүйесі қамтылған. Кохлеарлы имплантациялаумен бірге баланың ата-аналарымен жүргізілетін жұмыстарға нұсқау берілген.

Пәнді оқыту болашақ логопедтерді дайындаудағы ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану мәселелерін қарастырады. Тестопластика, Су Джок терапиясы, ақпараттық технология, ЛЕГО-технологиясы туралы ақпараттар қамтылған. «Менің айналамдағы дыбыстар» компьютерлік бағдарламасы, қуыршақ терапиясы тәсілі, жылқы терапиясы т.б. қолдану жолдарын оқытады. Тіл дамыту жұмыстарын ұйымдастыруда цифрлық технологияларды енгізуге қойылатын талаптар, енгізу кезеңдері туралы түсініктер беріледі.

Есту қабілеті бұзылыстарын коррекциялау және психикалық функцияларды компенсациялауда, білім беруді ұйымдастырудың тиімді жолдары, әдіс-тәсілдері қамтылған. Нашар еститін балалардың қабылдауын дамытып, жаратылыстану сабағын ұйымдастырудың ерекшелігі қарастырылған. Есту қабілеті нашар балалармен жеке түзету-ағарту жұмыстарының мәні түсіндіріледі. Нашар еститін бастауыш мектеп оқушыларына арналған РСВ оқу бағдарламасының мазмұны оқытылады.

Логопедиялық жұмыстардың жүйесі: дыбыстарды айтуды түзету, дыбыстық талдау мен жинақтауға үйрету, лексикалық граматикалық сөйлеумен байланыстырып сөйлеуге үйрету тақырыптары меңгертіледі. Артикуляциялық массаж, жаттығулар, логопедиялық ритмика жұмыстарын емдік сауықтыру, физиотерапия, медикаментоздық емдеу арқылы жүзеге асырудың маңыздылығы қарастырылады. Коммуникативтік сөйлеуді, есту қабілетін қалыптастыру бағытындағы жұмыстар туралы толық меңгертіледі. Дыбыстық талдау жасаудың ерекшеліктері кіріктірілген.

Ерте жастағы мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуы пәнінің мақсаты, міндеттері, қағидалары туралы түсінік қалыптастырылады. Зияты, сөйлеуі бұзылған және ПДТ ерте жастағы балаларды тәрбиелеудің жалпы негіздері қарастырылады. Дамуында кемшілігі бар балаларды психологиялық және физиологиялық есепке алудың маңызы туралы мәселелер оқытылады. Мүмкіндігі шектеулі ерте жастағы балаларды дамытуда, қалыптастырудағы тәрбиенің ролі меңгертіледі.

Зиятында ауытқуы бар балалардың психологиялық-педагогикалық диагностикасының тұжырымдамасы туралы білімдерді меңгертеді. Психологиялық-педагогикалық кеңес берудің әдіснамалық негізі баяндалады. Психологиялық-педагогикалық кеңес берудің кезеңдері, оның сипаттамасы меңгертіледі. Дамудың әлеуметтік жағдайының сипаттамасы, оның ерекшеліктерін зерттеу әдістері жіктеледі. Жасерекшелік психологиялық даму

Сөйлеу тілі бұзылымдары кезіндегі дыбыстарды айтудың физиологиялық кемшіліктері туралы білімдер меңгертіледі. Сөйлеу тілі бұзылымдары бар балалармен жұмыстарды ұйымдастыру ерекшеліктері оқытылады. Балалардың сөйлеу тілін логопедиялық тексеру әдістемесі туралы баяндалалады. Сөйлеу тілі бұзылымдардың себептері және механизмдеріне қысқаша шолу жасалады. Сенсорлық жүйелерінің бұзылымдары кезіндегі логопедиялық жұмыстың әдістері туралы ақпарат беріледі.

Сөйлеудің ырғақтық-ритмдік бұзылуын коррекциялау әдістемесін оқытуда сөйлеудің ырғақты-ритмдік бұзылымының патогенезі, этиологиясы туралы қарастырылады. Тұтығу, тіл кемшілігінің невроздық және невротикалық типіндегі клиникалық және психологиялық педагогикалық сипаттамаларына түсінік беріледі. Тұтығу тіл кемшілігін реабилитациялау туралы көзқарастар, қалыпты сөйлеуін логопедиялық технологиялар арқылы қалыптастыру жолдары көрсетілген.

Күрделі кемшілігі бар балаларды оқыту және тәрбиелеу мәселелері туралы ғылымның мәліметтері меңгеріледі. Күрделі кемшілігі бар балаларды қолдау мен қорғаудағы әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының жұмысы туралы ақпараттар меңгертіледі. Көру мен есту қабілетінен айырылған балалармен коррекциялық-дамыту жұмыстарын өткізу бағыттары тақырыбындағы материалдар қарастырылады. Зияты зақымдалған соқыр балалардың психофизикалық ерекшеліктері туралы мәліметтер енгізілген.

Дактильді ым-ишара тілі, өзіндік ым-ишара түсініктері туралы мол мағлұмат беріледі. Ым-ишара эквиваленттері қарастырылады. Дактильді әліппе және дактильді сандар мазмұнындағы мәелелер қарастырылған. Дактильді ым-ишара тілін ғылымға енгізудегі зерттеулер талданып, меңгертіледі.

Зиятында ауытқуы бар балаларға пәндерді оқытудың міндеттері, мазмұны мен техникасы меңгертіледі. Зиятында ауытқуы бар балаларға арналған мектептерде арнайы пәндерді оқытудың ерекшеліктері қарастырылады. Арнайы мектептегі балаларды оқытудың қазіргі жүйесі мен қағидалары баяндалады. Интеллектісі бұзылған балаларды оқытуда сабақтарды жоспарлау оқытудың түрлі деңгейінде тақырып бойынша сабақтар жүйесі, дидактикалық материалдар көмегімен құрастыру мәселелері оқытылады.

Сөйлеу анализаторының перифериялық бөлімінің дауыстық анатомиялық құрылымы туралы ақпарат берілген. Дауыстың акустикалық сипаттамасы, негізгі функциялары, дауыс шығару механизмдері қамтылған. Дауыстың бұзылуының жалпы сипаттамасы туралы мәселелер қарастырылған. Дауыстың бұзылуының негізгі себептері анықталған. Ринолалияның жалпы сипаттамасы, классификациясы туралы білімдерді меңгертеді. Ринолалия кезіндегі түзету жұмысының мазмұны, міндеттері және мақсаты мазмұнындағы мәселелер оқытылады.

Балалардың сал ауруы кезіндегі сөйлеу тілінің, бас миының бұзылымы, ауырлығы және локализациялануы туралы мәліметтер қамтылған. Церебральды сал ауруымен ауыратын балалардың сөйлеу тіліндегі дамудың кешеуілдеуі себептері оқытылады. Балалардың церебральді салдануы кезіндегі логопедиялық жұмыстың ерекшеліктері қарастырылады. Балалардың церебральды салдану кезіндегі бас миының, сөйлеу орталықтарының және қимыл қозғалыстарының ерте органикалық бұзылым түрлерімен таныстырылады.

Пәнді оқу барысында арнайы білім беру мекемелерінде тәрбие-білім беру үрдісінің инновациялық идеяларын жүзеге асыруға бағытталған интеллекті бұзылған балалардың білімін ақпараттандыру мәселелері талқыланады. Пәнді оқу барысында олигофренопедагогтардың практикалық қызметінде АКТ-ны қолдану және енгізу, зияты зақымдалған бала тұлғасының ақпараттық мәдениетінің негіздерін қалыптастыру мүмкіндіктері қарастырылады.

Ерте балалар аутизмінің пайда болу себептері, сипаттайтын көріністері туралы ақпараттар кіріктірілген. Ерте балалар аутизмін зерттеу мәселелері қарастырылады. Аутизм балалармен жұмыс жүргізудегі жаңа технологиялар қолдану мәселелері қамтылған. Аутизмі бар балалармен жүргізілетін жұмыстың ерекшелігі, әдіс-тәсілдері, құралдары туралы түсініктер беріледі.

Алалияның жалпы сипаттамасы, классификациясы туралы білімдерді меңгертеді. Алалия кезіндегі түзету жұмысының мазмұны, міндеттері және мақсаты мазмұнындағы мәселелер оқытылады. Сөйлеу анализаторының дауыстық анатомиялық құрылымы туралы ақпарат беріледі. Дауыстың акустикалық сипаттамасы, негізгі функциялары, дауыс шығару механизмдері қамтылған. Дауыстың бұзылуының жалпы сипаттамасы туралы мәселелер қарастырылған. Дауыс бұзылуының негізгі себептері анықталған.

Акустикалық сигналдар арасындағы айырмашылықтарды анықтау туралы мәліметтер қарастырылған. Адамның дауысымен және ауызша емес басқа үй сигналдарымен ерекшеленетін дыбыстың әртүрлі сипаттамаларын анықтауға (қарқындылық, ұзақтық, биіктік және т.б.) үйрету жұмыстары кіріктірілген. Оқшауланған сөздерді, сөйлемдерді тану, сөйлеуді түсіну және араласу жағдайында отандық дыбыстарды тану бағытындағы зерттеу мәселелелерін қамтиды.

Болашақ дефектолог маманның дүниетанымын, азаматтық және моральдық ұстанымын қалыптастыруға бағытталған, қазақстандық қоғамды жаңғыртуға белсенді қатысатын, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды меңгеру негізінде бәсекеге қабілетті, қазақ, орыс және шет тілдерінде коммуникациялық бағдарламаларды құруға, салауатты өмір салтын қалыптастыруға, өзін-өзі жетілдіруге бейімдеуге арналған арнайы білім беру саласындағы іргелі біліктер мен дағдыларды қолданады

Дамуында әртүрлі ауытқушылығы бар ерте жастағы, мектепке дейінгі, мектеп жасындағы балаларды әлеуметтендіру, білім беру, тәрбиелеу сабақтастығын жүзеге асырады

Мүмкіндігі шектеулі балалардың физиологиялық және жүйке-психикалық дамуының ерекшеліктерін бағалау, бақылауда дамудағы ауытқушылықтарды анықтау технологиясын және теориялық негіздерін меңгереді; инклюзивті білім беруді ұйымдастыру саясатының аумағында оқытудың арнайы әдістері мен құралдарын өз бетінше таңдау қабілетін көрсетеді

Дамудағы бұзылыстарға диагностика жүргізеді, түзету-білім беру үдерісін, профилактикалық жұмыстарды ұйымдастырады, дамуында түрлі кемшілігі бар тұлғалардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілі бұзылымдарын анықтайды және түзетеді

Бағдарланған оқыту мен білім беру саласындағы қарым-қатынасты (бала-ата-ана-мұғалім-дефектолог) және педагогикалық ынтымақтастықты ұйымдастырады, мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеу мәселелеріне қоғамды, ата-аналарды қатыстыра біледі

Арнайы білім беруде психологиялық-педагогикалық мәселелерді шешу үшін бастапқы, кейінгі мәліметтерді жинайды және пайдаланады, пәндік және әдістемелік саладан хабары бар

Мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың әлеуметтік маңызды дағдыларын қалыптастырады, олардың танымдық қызметін ынталандырады және білімдерін күнделікті өмірде пайдалана алу әдістерін байланыстырады және қолданады

Ерте жастағы, мектепке дейінгі, мектеп жасындағы мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыстың мазмұны және формаларын, мүмкіндігі шектеулі балаларға түзету-педагогикалық көмек көрсету жүйесін жүзеге асырады