6B05218 Экология в Абай Мырзахметов атындағы Көкшетау университеті

Қазіргі заманғы әлемнің қауіптері және олардың адам мен табиғатқа теріс әсері туралы түсінік жасау; қауіптердің әсер ету көздері мен аймақтарын анықтау; қауіптілік көздерін талдау және адамды қорғаудың жолдары мен тәсілдері туралы; табиғи және антропогендік шығу тегі тіршілік ету ортасының теріс әсерлерін сәйкестендіру.

Пән мамандарды әлеуметтік-гуманитарлық дайындау бағдарламасына кіреді. Пәнді оқыту барысында мәдени аренадағы құндылықтарға, идеяларға шолу жасалады, әлемдік дін канондарына қатысты компаративистік көзқарас жүргізіледі,қазіргі діни-өркениетті динамикада тұлғаның рөлі талданады.

Экология және тіршілік қауіпсіздігі туралы пәнаралық ғылым ретінде, табиғат пен қоғамның өзара байланысыт уралы қазіргі түсініктерді қалыптастыру. Экология ұғымдары мен заңдарын; нақты аймақтағы және жалпы биосфераға антропогендік әсер етудің рөлін; экологиялық қауіп факторларын және олардың адам денсаулығына әсерін; экологиялық мәдениетті және білім алушылар тұлғасының жаңа экологиялық санасын қалыптастыру.

"Құқық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері" Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын зерделеуге ұсынылған курс. Курстың негізгі мақсаты-сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекет ету бойынша білім жүйесін қалыптастыру және сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілікті қалыптастыру.

Пән экономикалық ғылымның даму кезеңдерін, меншік формалары мен заңды аспектілерін, баға құру механизмдерін қарастырады. Шағын кәсіпкерліктің және экономиканың дамуының рөлі сипатталған. Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыруды ұйымдастыруға және кәсіпкерлердің несиелік ұйымдармен өзара іс-қимылына ерекше назар аударылды. Қазіргі адам Экономикалық теория мен практика туралы түсінікке ие болуы керек. Экономиканы зерттеу керек, өйткені біздің өміріміз табиғат заңдарынан кем емес экономикалық заңдарға байланысты.

Тірі организмдердің морфологиясын, физиологиясын, тыныс-тіршілігін, олардың биогенді элементтердің айналымындағы, топырақ түзудегі, суда, топырақта, ауада таралуындағы рөлін зерттеу. Биоценозда таралу заңдылықтары, популяцияның қалыптасуы. Дала және зертханалық зерттеулер жүргізу кезінде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерді қорғау проблемаларын шешу үшін экологияның және қоршаған ортаны қорғаудың базалық заңдарын қолдану.

Микробиологиялық зерттеу әдістерін, өндірістік санитария мен еңбек гигиенасын қамтамасыз ету әдістерін зерттеу. Микроорганизмдердің негізгі биогенді элементтерді трансформациялау процестеріне және прокариот вирусология, физиология және биохимия негіздерін, сондай-ақ олардың табиғаттағы рөлі және микробиологиялық объектілерде тәжірибе қою процестеріне қатысуы. Микробиологиялық зерттеулер жүргізу және құрылысы мен жұмыс істеуінің экологиялық факторларға тәуелділігін анықтау.

Жер планетасында өсімдіктердің, жануарлар мен микроорганизмдердің таралуын және олардың қазіргі кезеңдегі маңызын зерттеу, бақылауларды, практикалық тәжірибе мен экспериментті жинақтау. Болашақ маманның негізгі жүйелік бірліктерді, таксономиялық санаттарды нақты түсінуін қалыптастыру. Тірі организмдердің географиялық аймақтарын танып білу, ҚР аумағында, жақын және алыс шетелдерде түрлердің таралуын білу.

Жасушаға дейінгі және жасушалық ұйым ағзаларының тіршілік ету тәсілдерінің ерекшеліктерін, организмдердің тіршілік ету ортасының физикалық, химиялық және биологиялық факторларына эволюция принциптерімен тәуелділігін зерттеу. Ағзаларды морфологиялық, жүйелі белгілері бойынша сәйкестендіру. Өсімдіктер мен жануарларды жинау, жиналған материалды дұрыс заттаңбалау және оны сақтау. Объектілердің тиістілігін өз бетінше анықтау үшін жүйелеудің салыстырмалы-морфологиялық әдісін қолдану.

Қоршаған ортаны қорғау және табиғи экожүйелердің және антропогендік - бұзылған аймақтардың экологиялық жағдайын жақсарту жөніндегі маманның кәсіби дайындығын қамтамасыз ету. ЕҚТА саласындағы жұмыстың құқықтық, нормативтік базасымен және ұйымдастырушылық негіздерімен танысу; ЕҚТА-да жұмыс істеу кезінде қоршаған ортаны зерттеу әдістерімен; экожүйедегі эволюциялық процестерді болжау және олардың салдарларының үлгілерін әзірлеу әдістерімен танысу.

Курстың негізгі мақсаты-түлектердің тілдік құзыреттілігін практикалық қалыптастыру, яғни кәсіби қызметтің әр түрлі салаларында, ғылыми және практикалық жұмыста, шетелдік әріптестерімен қарым-қатынаста, өздігінен білім алу және басқа да мақсаттар үшін шет тілін пайдалануға мүмкіндік беретін білім мен білік деңгейін қамтамасыз ету. Практикалық мақсатпен қатар, курс тарихшы-студенттердің ой-өрісін кеңейтуге, олардың жалпы мәдениеті мен білімін арттыруға, сондай-ақ ойлау мәдениеті мен күнделікті және кәсіби қарым-қатынас мәдениетін арттыруға, басқа елдер халықтарының рухани құндылықтарына шыдамдылық пен сыйластықты тәрбиелеуге ықпа�� ете отырып, білім беру және тәрбие мақсаттарын жүзеге асырады.

Бұл пән қазақ тілін объект ретінде емес, базалық білімді меңгеру құралы ретінде қолдана отырып, терең оқытуды көздейді. Пәнді оқытудың мақсаты қазақ тілінде қарым-қатынастың коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру, осы мамандықтың базалық категориялық-ұғымдық аппаратын қазақ тілінде қалыптастыру және осы мамандық бойынша студенттердің кәсіби бағдарлы тілдік дайындығын қамтамасыз ету болып табылады.

Тірі организмдердің биологиялық әртүрлілігін және олардың генетикалық айырмашылықтарын, біздің ғаламшарды мекендейтін өмір сүрудің барлық түрлерінің жиынтығын; тіршілік ету орындарының және қоршаған ортаның әртүрлі жағдайларының, қоғамдастықтардың, экожүйелер мен Ландшафттардың әртүрлілігін зерттеу. Биологиялық әртүрліліктің қазіргі заманғы жеделдеуінің себептері. Гендер деңгейіндегі Биологиялық әртүрліліктің жаһандық мәселелерін зерттеу. ҚР және әлемдегі территориялардың биологиялық әртүрлілігін талдау.

Экологиядағы өсімдіктерді, жануарлар мен микроорганизмдерді зерттеу әдістемесі мен әдістерін зерттеу, барлық тірі организмдердің арасындағы ажырамаушылық және өзара тәуелділік; тірі организмдердің жұмыс істеуіне экологиялық, антропогендік факторлардың әсер ету механизмдері. Қоршаған табиғи ортаны қорғауға кешенді көзқарасты қалыптастыру. Тірі организмдердің жайлы өмір сүруі үшін қажетті жағдайларды және оларға әсер ететін ортаның экологиялық факторларын анықтау.

Микроағзалардың эконишадан бөліну проблемасына қазіргі заманғы көзқарастарды, бактерияларды идентификациялау проблемасына фенотиптік және ген��тикалық көзқарастарды; симбиотикалық және ассоциативті микроорганизмдердің макроорганизмдермен өзара қарым-қатынас принциптерін, инфекциялық аурулардың жаңа қоздырғыштарының пайда болуы мүмкін жолдарын және олардың табиғаттағы айналымының негізгі заңдылықтарын зерттеу. Өзінің ғылыми-зерттеу тәжірибесін микробиологияның жаһандық мәселелерімен байланыстыра білу.

Ерекше табиғат қорғау, ғылыми, рекреациялық маңызы бар табиғи кешендер мен объектілер орналасқан жер учаскелерін, су беті мен олард��ң үстіндегі әуе кеңістігін зерттеу. Негізгі жергілікті, өңірлік экологиялық проблемаларды және экожүйелердің құрылымы мен функциясының бұзылуын жою бойынша ұтымды шараларды білу. Қоршаған ортаның жай-күйін бақылауға және талдауға мүмкіндік беретін сандық және сапалық көрсеткіштерді білу.

Микроағзалардың физиологиялық-биохимиялық қасиеттерін зерттеу. Микроорганизмдермен жүзеге асырылатын әртүрлі метаболикалық процестер туралы білімді қалыптастыру; энергетикалық алмасу мәселелері. Микроорганизмдердің негізгі жүйелі топтарын, оларды өсіру тәсілдерін және өсу ерекшеліктерін қарастыру. Табиғаттағы заттардың айналымында микроорганизмдердің қатысуын зерттеу, сондай-ақ оларды практикалық пайдалану.

Жануарлар ағзасының анатомиясын және өсімдік ағзасының құрылысын, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің тұтастығын, өсімдіктер мен жануарлардың физиологиялық заңдылықтарының мәнін зерттеу. Биологияның негізгі концепциялары мен әдістерін білу; ағзалар, олардың негізгі жүйелері, жіктеу принциптері; тұқым қуалаушылық және өзгергіштік, биологиялық эволюция заңдары. Биологияның негізгі заңдылықтары мен қазіргі жетістіктері туралы негізгі түсініктерді меңгеру.

Атом мен химиялық байланыстың құрылысы туралы, химиялық процестердің энергетикасы мен кинетикасы туралы, тотығу-тотықсыздану реакцияларының теориялық негіздері және кешенді қосылыстар химиясы туралы, ерітінділерде реакциялардың өтуінің негізгі заңдылықтары туралы қазіргі түсініктерді оқу. Элементтердің және олардың қосылыстарының қасиеттерін талдай білу, Қарапайым және кешенді қосылыстардың құрылысы мен қасиеттерін болжау дағдыларын алу.

Зертханалық диагностикадағы физика-химиялық зерттеу принциптерін оқу, өндірістік қызметте оның негізгі ережелерін қолдану тұрғысынан зертханалық жұмыс техникасы бойынша практикалық сабақтардың теориясы мен практикасы; зертханалардың жұмысын ұйымдастыру принципі мен құрылысы, зертханалық жабдықтар мен аппаратураның сипаттамасымен толық танысу, зертханалық талдаудың негізгі әдістерін меңгеру.

Экспериментті жоспарлау мен жүргізудің барлық кезеңдерінде ғылыми зерттеулер әдіснамасы білімін қалыптастыру; нәтижелерді статистикалық өңдеуді жүргізу; жағдайды корреляциялық талдау әдісімен бағалау үшін жүйелі тәсіл дағдысы немесе тәжірибесі. Ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді жүргізудің әдістемесін, жоспарлары мен бағдарламаларын әзірлеу, орындаушылар үшін тапсырмалар дайындау, эксперименттер мен сынақтарды жүргізуді ұйымдастыру, олардың нәтижелерін талдау және қорыту қабілеті.

Бұл курс зертханалық жұмыстардың техника негіздері бойынша білімді жүйелендіруге және алуға, аспаптармен және зертханалық жабдықтармен жұмыс істеу кезінде машықтар мен дағдыларды қалыптастыруға, студенттердің пән бойынша өз бетінше іздеу, талдау және білімді меңгеру қабілетін дамытуға арналған.

Ғылыми әдебиеттермен ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру, теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістерін, ғылыми-техникалық шығар��ашылық теориясы мен методологиясының элементтерін зерттеу, ғылыми зерттеу бағытын таңдау және ғылыми-зерттеу жұмысының кезеңдері. Ғылыми зерттеудің бағытын, мәселелерін, тақырыбын таңдау. Ғылыми ақпаратты іздеу, жинақтау және өңдеу. Эксперименттік, іздестіру, қолданбалы зерттеулер жүргізу. Ғылыми-зерттеу жұмысының кезеңдері. Экономикалық тиімділікті бағалау.

Зертханалық эксперимент теориясын және тәжірибесін оқыту, биохимия, микробиология, Зоология, ботаника сияқты аралас пәндерді зерделеуге қажетті кәсіби бағыттылығын ескере отырып, экология бойынша білімді тереңдету. Зертханалық жұмыстардың техникасы бойынша практикалық сабақтардың теориясын және практикасын, оның өндірістік қызметтегі негізгі ережелерін қолдана отырып түсіну. Зертханалық диагностикадағы физика-химиялық зерттеулердің негізгі принциптерін меңгеру.

Жасушалардың құрылымы мен функцияларын және олардың туындыларын анықтау, гистогенездің жалпы заңдылықтарын, құрылымын, гистофизиология мен тіндердің регенерациясын анықтау, олардың әртүрлі мүшелерде мамандануы нәтижесінде пайда болатын тіндердің ерекшеліктерін ажырату, гистологиялық препараттарды микроскопиялауда және тіндерді сәйкестендіруде Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыру.

Атмосфералық ауаның ластану деңгейін бағалаумен, метеорологиялық ақпаратты жинауды, өңдеуді және талдауды қоса алғанда, геожүйелердің жағдайын бағалаумен, сондай-ақ климаттың қазіргі өзгеруінің жалпы геожүйелердің жұмыс істеуіне әсерін талдаумен байланысты метеорологиялық зерттеулерді ұйымдастыруды зерттеу. Ауа-райы жағдайын бағалау, градиентті талдау, циклондар мен антициклондарды бөлу, климатология мен метеорологияның теориялық негіздері, теориялық білімді практикада қолдану дағдыларын меңгеру.

Теориялық органикалық химия, органикалық қосылыстарды синтездеу әдістері, органикалық заттардың құрамын, құрылысын және реакциялық қабілетін анықтау әдістері туралы заманауи түсініктерді оқу. Экология, халық шаруашылығында органикалық қосылыстарды практикалық пайдаланудың негізгі жолдарын қолдану, химиялық өнеркәсіпте өсімдік және минералды шикізаттың әртүрлі түрлерін пайдаланудың экономикалық орындылығы.

Тірі табиғатты, тірі және өлгендердің көптүрлілігін, олардың даму заңдылықтарын, құрылысы мен функцияларын, шығу тегі, таралуы мен дамуын, бір-бірімен, өмірдің жансыз табиғатымен байланысын, оның заңдылықтарын зерттеу. Микропрепараттарды дайындау, зерттеу, әр түрлі организмдердің жасушалары құрылысының ерекшеліктерін табу, оларды бір-бірімен салыстыра білу.

Ғылыми әдебиеттермен жұмысты ұйымдастыру. Ғылыми таным мен шығармашылықтың әдістемелік негіздері. Теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістері. Ғылыми-техникалық шығармашылық теориясы мен методологиясының элементтері. Ғылыми зерттеу бағытын таңдау және ғылыми-зерттеу жұмысының кезеңдері. Іргелі зерттеулер. Қолданбалы зерттеулер. Іздеу зерттеулері. Ғылыми зерттеудің бағытын, мәселелерін, тақырыбын таңдау. Экономикалық тиімділікті бағалау. Ғылыми-зерттеу жұмысының кезеңдері. Ғылыми ақпаратты іздеу, жинақтау және өңдеу.

Биосфераның негізгі компоненттерінің химиялық құрамын зерттеу; антропогендік әсердің әсерінен химиялық элементтер мен заттардың; ластаушы заттардың және олардың химиялық қасиеттерін; биосферадағы ластаушы заттардың аккумулятивтік қасиеттерін зерттеу. Химиялық элементтер туралы қазіргі заманғы түсініктерді білу, химиялық талдау жүргізу. Қоршаған ортаны химиялық ластанудан қорғаудың экологиялық негіздерін; заттарды сәйкестендірудің қазіргі заманғы химиялық әдістерін қолдану.

Негізгі метеорологиялық элементтердің ерекшеліктерін зерттеу, дұрыс өлшеулерді жүргізу, метеорологиялық элементтерді бақылау; алынған бақылаулар мен өлшеулерді экологияда дұрыс қолдану, әртүрлі климаттық аймақтар үшін техникалық тәсілдерді дұрыс таңдау, қолайсыз және қауіпті метеорологиялық элементтермен күресу шараларын білу.

Жердің радиациялық, жылу және су балансын құрайтын атмосфераның құрылысын зерттеу, атмосфераның жалпы айналымы процесі, булану және ылғалдың конденсациясы процестері, жауын-шашынның түсуі, климаттар және олардың қалыптасу факторлары туралы. Өзен ағынының қалыптасу заңдылықтары мен негізгі факторларын пайдалану, өзендердің, көлдердің және батпақтардың су және мұз режимінің қоректенуі мен фазалары, өзен жағулары мен арналық үрдістер туралы; гидрологиялық бақылау мен зерттеулердің ұйымдастырылуы мен әдістері туралы.

Өзендер мен су қоймаларын қалпына келтірудің санитарлық және экологиялық маңызын зерттеу, су сапасын жақсарту. Өзендер мен су қоймаларын қалпына келтіру құрылыстарын жобалау, салу және пайдалану мәселелері. Өзендер мен су қоймаларын қалпына келтіру саласындағы білімдер мен әдістемелерді білу; ШРК есептеу және су объектілеріне өндірістік ағынды сулардың әсерін қалпына келтіру, болжау әдісі бойынша ұсыныстар беру.

Табиғи және сарқынды сулардың сапа стандарттарын білу. ҚР-да белгіленген экологиялық және санитарлық-гигиеналық нормативтерді және су сапасының халықаралық стандарттарын сақтай отырып, су ресурстарын жоспарлау, басқару, реттеу. Су ресурстарын кешенді пайдалану, қорғау схемасын әзірлеу әдістемесін меңгеру. Табиғи сулардың сарқылуын, қоқыстануын және ластануын болдырмау және олардың сапасын жақсарту жөнінде шаралар қабылдау.

Әдістемелік қабілеттерін дамыту, шешімдер қабылдау және экологиялық проблемаларды шешу стратегиясын құру. Табиғатты қорғау есептерін шешумен байланысты тақырыптар бойынша логикалық пікірталас жүргізе білу. Өндіріс пен қоршаған ортаның зиянды және қауіпті факторларының адам денсаулығына әсер ету механизмдерін білу және экологиялық тәуекелдерді бағалай білу. Экологиялық-экономикалық жүйелердің тұрақты дамуының оңтайлы жағдайларын анықтау әдістерін меңгеру.

Қоршаған ортаның экологиялық жағдайын, табиғи және табиғи-антропогендік геожүйелердің экологиялық заңдары мен заңдылықтарын ескере отырып, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану принциптерін зерттеу. Қоршаған ортаның экологиялық факторларының құрылымын; техногенездің экологиялық мәселелерін; геоожүйелерді шаруашылық игерудің геоэкологиялық принциптерін білу. Адамның бұзылған геожүйелердің аясына бейімделу жағдайын есептей білу. Антропогенездің геожүйеге әсер етуінің экологиялық салдарын болжау.

Топырақ түзілу процесін, оның жер бетінде пайда болуын, топырақ түзудің экологиялық факторларының әсерін, адамның табиғаттағы және шаруашылық қызметіндегі топырақтың рөлін, топырақ ресурстарын тиімді пайдалану жолдарын зерттеу. Топырақты зерттеу әдістерін меңгеру, Жергілікті деңгейде топырақ жамылғысының сапасын анықтау және талдау; топырақ жамылғысының жағдайын бағалау үшін топырақты зертханалық зерттеу әдістерін қолдану.

Қоршаған ортаның жай-күйі мониторингінің ұйымдастырылуы, құрылымы, түрлері туралы; табиғи ортаның басым бақыланатын параметрлері туралы, мониторингті жүзеге асыру құралдары туралы білім. Физикалық-географиялық жағдайларға және ластаушы заттардың эмиссиясына байланысты қандай да бір аумақта бақылау желісін орналастыра білу. Оқу және болашақ практикалық іс-әрекет процесінде алынған білімді қолдану дағдыларын меңгеру.

Атмосфералық ауаның ластаушы заттарының түрлерін, әртүрлі көздерден атмосфераға түсетін зиянды заттардың санын есептеуді, олардың сипаттамасын зерттеу. Шығарындыларды шаңнан, уытты заттардан тазарту әдістерін; атмосфералық ауаның жай-күйін бақылау әдістері мен құралдарын қолдану. Өнеркәсіптік шығарындылардың жиынтық өзара іс-қимылдарын есептеу және бағалауды жүргізу және олардың ластаушы заттардың ШРШ және ШРШ салдарын анықтау.

Атмосфералық ауа сапасының критерийлерін білу, атмосфераның жерге жақын қабатында ластаушы заттардың шоғырлануын тарату. Атмосфераны желдету және өнеркәсіптік шығарындылардан қорғаудың техникалық құралдарын жобалау әдістерін қолдана отырып, әр түрлі көздерден және әртүрлі мақсаттағы өндірістерден атмосфералық ауаға түсетін зиянды заттардың санын есептеуді орындау қабілеті; шығарындылардың сипаттамасы, бақылау әдістері мен құралдары.

ҚР су ресурстарын зерттеу, олардың жіктелуі, қорлары, генезисі; су қоспаларының сипаттамасы және оларды жою әдістері; сарқынды суларды тазарту әдістері, сарқынды суларды тазартудың технологиялық сұлбалары және құрылысы. Су көздері сапасының нормативтерін сақтау мақсатында экологиялық заңнама талаптарын ескере отырып, әртүрлі тұтынушылар үшін суды пайдалану. Су сапасына қойылатын талаптарды қолдану, қоспаларды жою.

Ауа бассейнін қорғаудың теориялық және практикалық негіздері, химиялық талдаулар жүргізу, атмосфераның пайда болуын және оның құрылымын зерттеу, жер мен атмосфераның жылу балансы, атмосферадағы заттардың айналымы, ластау көздері, атмосфералық ауаның бұзылуы, нақты экологиялық мәселелерді одан әрі шешуге көмектесетін. Шаң тәрізді ластанудың концентрациясын өлшеу әдістерін қолдану. Өлшеу құрылғыларын, сынама іріктегіштерді орнату және талдаудың дәлдігі.

Қоғамдық өндірістегі табиғи жағдайлар мен ресурстардың рөлін, адамның қоршаған табиғи ортамен өзара іс-қимыл мәселелерін, географиялық ортаның жекелеген компоненттерін экономикалық және экологиялық бағалауды зерттеу. Табиғи шикізатты алу, оны қайта өңдеу, түпкілікті өнім алу және қоршаған ортаға қайтару қабілеті.

Жер қатынастарын реттеу саласындағы жер заңнамасын, жер қатынастарын, жер дауларын, оларды қарау тәртібін реттеуді жүзеге асыратын органдарды зерделеу. Жерге орналастыру, Мелиорация және жерді рекультивациялау, әртүрлі объектілерді салу жөніндегі жобалардың орындалуын бақылауды жүзеге асыру. Жер заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік.

Тірі заттың биогеохимиялық функцияларын; әр түрлі табиғи аймақтардағы биоценоздар мен агроценоздардағы заттардың биологиялық айналымын; биосфераның дамуындағы қазіргі кезеңнің ерекшеліктері және қоршаған ортаны ластаудағы техногенез рөлі. Экотоксиканттардың тірі организмдерге түсуін, олардың жиналуын және қоршаған орта мен биотаға, популяция мен экожүйеге әсерін болдырмау жолдарын қарау.

Экология мәселелерін және табиғат пайдалануды басқару әдістерін, табиғи ресурстардың маңызды түрлерін экономикалық бағалау әдістерін зерттеудегі кешенді тәсілді зерттеу. Табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асырудың экономикалық тиімділігін анықтау. Экономикаға, қоршаған ортаға, қоғамға келтірілген залалды және олардың салдарын бағалау әдістеріне оқыту. Табиғатты пайдалануды басқару, қоршаған ортаны сауықтырудың және табиғатты тиімді пайдаланудың негізгі стратегиялық бағыттары.

Тірі жасушаның химиялық заттарының негізгі кластарын зерттеу, қоршаған ортаның өмірлік процестеріне жағдайын ескере отырып метаболизмнің негізгі принциптерін ашу. Қоршаған ортаның жағдайын ескере отырып, қандай да бір биохимиялық функция пайда болады және дамиды, өйткені экологиялық факторлар организмде өтетін процестерге елеулі әсер етеді.

Қоршаған ортадағы химиялық элементтер мен экотоксиканттардың рөлін, олардың адам денсаулығына әсерін зерттеу; химиялық элементтердің, токсиканттардың көлемдері мен іс-қимылдарының өзгеруінің негізгі тенденциялары; биосфераның тірі затының Биогеохимиялық функциялары. Биосферадағы улы элементтер мен заттарды залалсыздандырудың табиғи экологиялық процестерін түсіну. Биосферадағы заттар түрлерінің қазіргі типологиясымен байланысты мәселелерді талдай білу.

Тірі зат әрекетінің әсерінен жер қабығының биогеохимиялық эволюциясымен, химиялық элементтердің ғаламдық циклдарымен, тірі заттың биогеохимиялық функцияларымен, табиғи аймақтар мен құрлық белдеулерінің, әлемдік мұхиттардың биогеохимиялық ерекшеліктерімен танысу. Экотоксиканттардың қоршаған ортамен және адаммен өзара әрекеттесу заңдары мен механизмдерін білу. Қоршаған ортаның ластануына байланысты проблемаларды шешу кезінде геохимиялық деректерді іс жүзінде қолдана білу.

Аймақтық және жаһандық экологиялық проблемаларды және ресурстарды пайдаланудың экономикалық негіздерін, қазіргі заманғы экологиялық дағдарысты және оны еңсеру жолдарын зерттеу, қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық және республикалық заңнаманың негізгі талаптары, бұзылған экожүйелерді қалпына келтірудің ықтимал жолдары, мемлекеттік экополитиканы қалыптастыру. Табиғат пайдалану және табиғат қорғау қызметімен байланысты төлемдер есебін орындау.

Организмдердің онтогенетикалық даму заңдылықтарын, дамушы организмдерде өтетін физиологиялық-биохимиялық, молекулалық және генетикалық үрдістерді, сондай-ақ жануарлар мен өсімдік организмдерінің онтогенезінің барлық кезеңдерінде даму процестерін басқаратын факторлар мен механизмдер туралы зерттеу. Жануарлардың көбею биологиясының негізгі заңдылықтарын, онтогенездің негізгі кезеңдерін, эмбрионалды даму фазаларын, өсу механизмдерін, морфогенезді зерттеу. Даму ауытқуларының пайда болу себептерін талдау.

Тірі организмдердің құрамына кіретін химиялық қосылыстарды, олардың тіршілік ету процесінде ұшырайтын биокатализатор-ферменттермен айналуын зерттеу. Бөлімдерді меңгеру: ақуыздар, майлар, көмірсулар, витаминдер, гормондар, ферменттер туралы. Тірі жасушаларда болатын процестер мен олардың реттелуінің логикасымен танысу. Зерттеудің заманауи биохимиялық әдістерінің арсеналын меңгеру.

Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың жалпы теориялық аспектілерін, табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды және қоршаған ортаны қорғауды, табиғат пен қоғамның өзара қарым-қатынасын зерттеу. Табиғат пен қоғамның өзара іс-қимылы нәтижесінде экологиялық, әлеуметтік-экономикалық салдарларды ескере отырып, табиғи жағдайлар мен ресурстарды ұтымды пайдаланудың және қоршаған ортаны қорғаудың неғұрлым негізделген тиімді жолдарын пайдалану тәжірибесін енгізу.

Ауыл шаруашылық экожүйелерді ұйымдастырудың жалпы принциптерін зерттеу, олардың адам қоғамымен ластануы және бұзылуы. Экожүйелердің қасиеттерін, олардың динамикалық тепе-теңдігін, өзін-өзі қалпына келтіру қабілетін зерттеу. Бұзылған ауыл шаруашылық экожүйелерін қалпына келтіру, қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану. Бұзылған ауыл шаруашылық экожүйелерін қалпына келтіру жолдарын, тәсілдерін, әдістерін және құралдарын практикалық қызметте қолдана білу.

Ауыл шаруашылығы ландшафттарының негізгі типтерін зерттеу: далалық, бау-бақша, шалғындық-жайылымдық, мәдени, арамшөпті түрлердің, саңырауқұлақтар мен басқа да өсімдіктердің, бір-бірімен өзара байланысты және өзара әрекеттесетін және оларға тән тіршілік ету жағдайларымен заңды үйлесуі. Инновациялық технологияларды қолдана отырып, бұзылған ауыл шаруашылығы ландшафттарын қалпына келтіру бойынша іс-шаралар жүргізу.

Тірі организмдер мен табиғи ортаның өзара әрекеттесуінің негізгі заңдылықтары, экологиялық жүйелер мен жалпы биосфераның қызмет ету принциптері туралы түсініктерді қалыптастыру. Бақылауларды, практикалық тәжірибе мен экспериментті жалпылау. Қоршаған ортаға антропогендік әсермен байланысты экологиялық процестердің өтуін талдау; экологиялық проблемалардың пайда болу себептерін анықтау және оларды жою жолдарын анықтау.

Организмдерде болатын биохимиялық процестердің молекулалық механизмін, өсімдік организмдерінің химиялық құрамын, сондай-ақ организмдердің тіршілік әрекеті негізінде жатқан заттардың, энергияның айналуын зерттеу. Экожүйелер мен биоценоздарды зерттеу кезінде биохимиялық, экологиялық және биосфералық процестерді қолдану. Ксенобиохимия саласындағы жаңа ғылыми жетістіктерді ксенобиохимия метаболизмін ескере отырып белсенді тарту.

Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистиканың негізгі түсініктерін; корреляциялық, регрессиялық және дисперсиялық талдаудың принциптері мен әдістерін білу. Тірі әлемді зерттеудің түрлік деңгейі, тірі организмдерді зерттеу деңгейі қарастырылады. Биометриялық көрсеткіштерді анықтау; биометриялық зерттеулер нәтижелерін позициялық-математикалық баяндау. Өзінің ғылыми зерттеулерін өңдеу кезінде биометриялық әдістерді қолдану.

Ластаушы заттарды шашырату үшін жел жылдамдығын, кәсіпорынның қауіптілік санатын, су айдынындағы ағынды сулардың араласу және сұйылту деңгейін, қажетті тазарту дәрежесін, судың шығынын және ағынды сулардың мөлшерін анықтау. Қоршаған ортаға ластаушы заттардың шығарындыларын ескере отырып, табиғатты қорғау іс-шараларын жасау және әзірлеу. Өнеркәсіптік өндірістерді экологияландыру тәсілдерін енгізу.

Өндірістік процестер мен технологиялық жүйелерді, ластаушы заттардың физикохимиясын, кәсіпорын қызметін экологиялық нормалаудың негізгі принциптерін; шаң басу және шаң ұстау, кәсіпорындарды сумен жабдықтау және су бұрудың жалпы принциптерін; су бассейнін, литосфераны ластанудан қорғау; қоршаған ортаға өнеркәсіптік төгінділерді тазарту әдістері мен кәдеге жарату технологиясын білу. Ластаушы заттардың жерге жақын концентрацияларының таралу есебін жүргізу қабілеті. Кәсіпорынның қауіптілік санаттарын анықтау.

Биосфераның негізгі құрауыштарына антропогендік әсерінің Ғаламдық ауқымдары мен табиғатты пайдаланудың қазіргі жағдайларында адамның шаруашылық-өндірістік қызметінің белсенділігін зерттеу. Табиғи ресурстарды зерттеудің, пайдаланудың, экономикалық пайдаланудың, қорғаудың барлық аспектілерін қамтитын заңдар мен басқа да нормативтік - құқықтық актілерді ескере отырып, адамның табиғатпен өзара іс-қимылының оңтайлы жағдайларын жасау, қоршаған ортаға әсерді басқару.

Сараптама, экологиялық нормалау және экологиялық бағалау саласындағы заңнамалық және нормативтік құқықтық базаны ескере отырып, Қазақстан Республикасында қоршаған ортаны қорғауды басқару негіздерін зерделеу. Экологиялық нормалау және сараптама рәсімдерін зерделеу Қазақстанда көзделіп отырған шаруашылық және өзге де қызметтің практикалық мысалдарын пайдалана отырып жүргізіледі.

Экотоксиканттар мен экоаналитикалық бақылаудың жалпы сипаттамасын зерттеу. Атмосфералық ауаның, су объектілерінің, топырақтың экологиялық жағдайына баға бере білу. Су, ауа және топырақтың экологиялық жағдайын талдау үшін химиялық, физикалық, физико-химиялық әдістерді, титриметриялық әдістерді, электрохимиялық әдістерді, Потенциометриялық және полярографиялық әдістерді қолдану.

Зерттеу деңгейін, картографиялау ауқымын ескере отырып, экологиялық карталарды құру, жобалау тәсілдерін зерттеу. Конституциялық, бағалау, болжамдық және ұсынымдық сипаттағы карталардың негізгі сюжеттерін анықтау, оларды ықтимал пайдалану салаларын анықтау. Экологиялық ақпаратты іздеу техникасын, экологиялық карталарды жасау үшін оны түсіндіруді білу; зерттелетін аумақтарда қалыптасқан экологиялық жағдайдың әртүрлі үйлесімділігін сипаттау және талдау дағдысы.

Қабылданған халықаралық конвенциялар мен келісімдерді ескере отырып, Қазақстанның жаһандық, өңірлік және жергілікті ауқымы бар негізгі экологиялық проблемаларын, табиғат пайдаланушылар кәсіпорындарының экологиялық қызметтерінің қызметін зерделеу. Биосфераның даму заңдылықтары, оның тұрақтылығын сақтау шарттары, сондай-ақ әртүрлі елдерде, соның ішінде Қазақстан Республикасында тұрақты даму идеяларын жүзеге асыру бойынша білімді қолдану.

Қоршаған ортаға келіп түсу көздері, қоршаған ортаны ластайтын химиялық қосылыстардың физика-химиялық түрленуі және оларды кәдеге жарату тәсілдері. Қоршаған ортаның жай-күйін экологиялық бақылау әдістерін қолдана білу, ауадағы, судағы және топырақтағы өнеркәсіптік кәсіпорындар мен көліктің шығарындылары мен төгінділерінің ықтимал өзгеруін және тірі организмдерге әсерін талдау.

Озон қабатының әлсіреуі, қоршаған ортаның ластануы, тұщы су мен ауыз судың мәселелері, су ресурстары, қала орта қалдықтарының ластануы. Биоәртүрлілікті жоғалту, әрекеттегі экологиялық конвенция мен келісімдерді есепке ала отырып кейбір экологиялық аспектілер.

Экологияны, оның бөлімдерін, қазіргі заманғы өркениеттің мәселелерін зерттеу; ноксология-ноксология саласындағы қауіптер туралы ілім, ұғымдық қатар. Қауіптің түрлерін талдай білу және анықтай білу. Объектілердің санаттары бойынша қауіптілікті мөлшерлеу дәрежесі мен сандық баға беру: жанғыш және жарылғыш, уытты, радиоактивті заттар. Тірі организмдер мен қоршаған ортаға қауіп-қатердің барлық түрлерін залалсыздандыру қабілеті.

Ғылыми-техникалық ақпаратты, жерді және өзге де жылжымайтын мүлікті пайдаланудың отандық және шетелдік тәжірибесін, негізгі табиғи компоненттердің геоэкологиялық жағдайын зерттеу. Қорғауға мұқтаж аумақтарды анықтау. Кадастрлық карталарды жасау кезінде ақпараттық технологияларды, модельдеуді және қазіргі заманғы техниканы пайдалану және кадастрлық ақпараттық жүйелерді қалыптастыру.

Өзінің кәсіби қызметінің салдарын бағалау, әлеуметтік маңызды жобаларды әзірлеу және жүзеге асыру кезінде құқықтық және этикалық нормаларды зерттеу. Типтік табиғат қорғау іс-шараларын әзірлеу қабілеті. Жоспарланып отырған құрылыстардың немесе шаруашылық қызметтің өзге де нысандарының қоршаған ортаға әсерін бағалауды жүргізу, табиғатты қорғау проблемаларын диагностикалау, оны қорғау және орнықты дамуды қамтамасыз ету жөнінде практикалық ұсыныстар әзірлеу.

Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың жалпы теориялық аспектілерін зерттеу: табиғи ресурстарды тиімді пайдалану және қоршаған ортаны қорғау, қазіргі заманның маңызды экологиялық мәселелерін ескере отырып, табиғат пен қоғамның өзара қарым-қатынасы. Қазіргі заманғы экологиялық мәселелерді шешуде алынған білімді пайдалану, тұрақты дамуды сақтау үшін практикалық қызметте тірі организмдер мен қоршаған ортаның өзара әрекеттесу заңдылықтары.

Табиғатты қорғау бағытындағы мемлекеттік, аймақтық және жергілікті бағдарламалар мен жобаларды қамтамасыз етуге бағытталған экологиялық картографиялауды зерттеу. Нақты аумақтар шеңберінде ақпаратты ұсынудың картографиялық нысанын пайдалана отырып, аумақтың әртүрлі бөлігіндегі экологиялық жағдай және оның динамикасы туралы объективті деректерді ескере отырып, табиғат қорғау іс-шараларының нәтижелерін жоспарлауды, іске асыруды және бақылауды жүзеге асыру.

Аймақтың экологиялық мәселелерін зерттеу. Қазақстан аймақтарының экологиялық мәселелері, ерекшеліктері, заңдылықтары, басқа өңірлермен салыстыру және оларды шешу жолдары қарастырылады. Аймақтың кәсіпорындары қызметінің салдарын болжай білу. Қоршаған ортаны сақтау қауіпсіздігі мәселелерін шешу. Шаруашылық қызметтің салдарларына экологиялық баға беруге мүмкіндік беретін іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру.

Экологиялық қызмет түрлерін, қоршаған ортаны қорғау қағидалары мен ережелерін, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі нормативтік құжаттаманы, қоршаған орта сапасының нормативтерін зерделеу. Көзделіп отырған шаруашылық қызметтің қоршаған ортаға әсерін бағалауды жүргізу ерекшеліктерін ескере отырып, экологиялық сараптама, экологиялық аудит жүргізу, жобаларды іске асырудың теріс экологиялық салдарларын болдырмаудың негізгі қағидаттары мен неғұрлым перспективалы жолдары.

Табиғат пайдалануды құқықтық реттеу және қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттің қызметін жүзеге асыруға бағытталған экологиялық құқықты зерделеу. Экологиялық қатынастарды реттейтін э��ологиялық заңнама жүйесін түсіну. Заң нормаларының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұнын, атап айтқанда, экологиялық және азаматтық-құқықтық дауларды қарау кезінде түсіндіре білу.

Жалпыға бірдей экологиялық қауіпсіздік басымдығының қағидаттарын сақтауға негізделген экологиялық заңнаманы зерделеу. Қоршаған ортаның ластануын және табиғи ресурстарды ұтымсыз пайдалануды болдырмау. Халықаралық танылған өлшемдер, қоршаған ортаны қорғау және озық ресурс үнемдеуші технологиялар бойынша еркін және кедергісіз ақпарат алмасу негізінде қоршаған ортаның жай-күйіне бақылау орнату.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамалық, нормативтік-құқықтық база мәселелерінде бағдарлану және жаңа ақпараттық технологияларды меңгеру.

Әр түрлі іс-әрекет үрдісінде сөйлеудің қарым-қатынас формалары туралы білу.

Кәсіби міндеттерге қол жеткізу үшін менеджмент, маркетинг, қаржы туралы экономикалық білімдер мен ғылыми түсініктерді пайдалану.

Жаһандық және аймақтық экологиялық процестер мен проблемаларды экологиялық бағалауды белгілеу үшін алынған білімді қолдану.

Тәжірибелік және зертханалық зерттеулерді орындау, алынған нәтижелерді ғылыми тұрғыдан түсіндіру, экологиялық мәселелерді шешу үшін есептерді құру және қорғау.

Шаруашылық жобаларды сараптау рәсімдерін жүзеге асыру, ұсыныстар жасау және экологиялық болжам жасау, "Эра" жобалық бағдарламаларымен жұмыс істеу.

Табиғи ресурстарды тәжірибелік бағалауда алынған теориялық білімді қолдану, кәсіби қызметте экологиялық нормалау негіздерін қолдану.

Қоршаған ортаны техногендік шығарындылардан қорғау үшін инновациялық іс-шараларды, экологиялық және техникалық құжаттаманы енгізу.

Таңдаған салада кәсіби қызметтің барлық түрлерін жүзеге асыру және кәсіби қызметтің негізгі функциялары мен міндеттерін орындау үшін қажетті алған білімдерін, іскерліктері мен дағдыларын еркін қолдану.