7M02201 Тарих (ғылыми-педагогикалық бағыт) в Тараз инновациялық-гуманитарлық университеті

Ғылыми зерттеулерді жүргізу курсы әлеуметтік-гуманитарлық пәндер үрдісінің аясында жеке пән ретінде жүйелі түрде оқытылады. Модульде ғылыми зерттеулерді жүргізудің қазiргi тенденциялары, ғылыми жазба құрылымына қойылатын талаптар, ғылыми жұмысты ұйымдастырудың құрылымы және қағидалары, ғылыми жазбада ақпараттық-аналитикалық және ақпараттық-библиографиялық жұмысын жүргізуге қазiргi ақпараттық технологияларды қолдану, ғылыми зерттеулерді жүргізу және арнайы пәндерді оқытуды жүзеге асыру, ғылыми-зерттеу және сараптамалық жұмыс нәтижелерін диссертация, есеп, мақала, аналитикалық жазбалар басты мәселелерімен таныстырылады.

"Әлемдік тарихтың іргелі мәселелері" курсы - бұл магистрлерді ғылыммен, оның әдістерімен және міндеттерімен пәннің негізгі теориялық білімін көрсету үшін таныстыру. Курстың мақсаты-болашақ магистранттарды "әлемдік тарихтың іргелі мәселелері" пәнінің тарихындағы орны, оның мақсаты - даму жолдары мен тарихын таныстыру. Бұл жалпы курстың мақсатын түсіндіру үшін де маңызды. Ғылыми тұрғыдан ол әлемдік тарихтың іргелі мәселелерін зерттеу тарихын қамтиды.

Әлемдік интеграциялық процесстердің қалыптасуы мен даму тарихы. Интеграция - ұлттық экономиканы және онымен байланысты, оған тәуелдi бiрсыпыра басқа да өмiршең де, өтiкр әлеументтiк мәселелердi шешуге мүмкiндiк беретiн жана денгейдегi интеграция, ынтымақтастық. Интеграциянын жана кезенi жанаша құрылған мемлекеттердiн шекараны бөлiсу, шектеуден туған күнделiктi тұрмыс жағдайлары көптеген жұртшылықтын шешуiне жол бередi. Адамдардын бiр-бiрiмен табиғи байланысын қалыпқа келтiру, бiр кездегi бiрынғай кенiстiктегi адамдар өмiрiн үйлестiру - интеграциялық процестiн адамгершiлiк гуманистiк мақсат мүддесiн қарастырады.

«Тарих және философия ғылымы» маңызды идеологиялық, ғылыми және әдістемелік орынды алады, оның бастысы - тарих, философия және ғылымның әдіснамасы. Ғылымның тарихы ғылым даму динамикасын, оның қоғам дамуына әсерін түсінуге мүмкіндік береді. Философия - ғылым мен философиялық білімнің түрлі бөлімдерін дамытуға, философиялық мәселелерді кеңейтуге және тереңдетуге қажетті алғышарт.

Қазіргі заманда тарих ғылымында қалыптасқан бұрынғы ұғымдар мен тұжырымдардың бірқатары жаңаша қарауды талап етеді. Ғылыми жазба курсы әлеуметтік-гуманитарлық пәндер үрдісінің аясында жеке пән ретінде жүйелі түрде оқытылады. Модульде ғылым жазба жазудың қазiргi тенденциялары, ғылыми жазба құрылымына қойылатын талаптар, ғылыми жұмысты ұйымдастырудың құрылымы және қағидалары, ғылыми жазбада ақпараттық-аналитикалық және ақпараттық-библиографиялық жұмысын жүргізуге қазiргi ақпараттық технологияларды қолдану, ғылыми зерттеулерді жүргізу және арнайы пәндерді оқытуды жүзеге асыру, ғылыми-зерттеу және сараптамалық жұмыс нәтижелерін диссертация, есеп, мақала, аналитикалық жазбалар басты мәселелерімен таныстырылады.

Отан тарихында ұлт зиялыларының өз халқына тәуелсіздік алып беру жолындағы күресті оқып үйреніп, саяси күрес тарихын зерделейтін пән болып табылады. Кеңес дәуірінде бірсыпыра бұрмаланған ақтаңдақтардың ғылымилық-тарихилық қағидаларын ескере отырып, бағдарлама тарихи білімдерді құрайтын фактілік материалдар негізінде құрылған. Тарихтағы тұлғалардың қайраткерлерінің саяси қызметінің сыртқы байланыстарын айқындайды. Қазақстандағы тұлғалардың қызметінің тарихи үдерістерінің шығармашылық тұрғыдан жаңа мазмұнын ұйымдастырады.

Әлеуметтік тарих пәнінің тарихшы магистрант мамандарын дайындауда кредиттік технологияға негізделген мемлекеттік стандартқа сай таңдауға енгізілген пән. Дүниежүзілік тарихтың негізі болған әлеуметтік тарих ғылымының методологиялық зерттеу бағдарламалары мен әдіснамаларының басымдылықтарын жаңа заманғы көзқарастарға негіздеп, оқытуды мақсат етеді. Нақты деректерді методологиялық тұрғыдан зерттеу оны магистранттарға игерту тарихшы мамандардың теориялық-методологиялық және арнайы мамандандырылған пәндерге қосылады. Оны негізгі ерекшелігі іргелі пән ретінде тарихи теория мен оның негізгі категорияларын жан-жақты түсіндіру болып табылады.

Түркия Бірінші дүниежүзілік соғыстағы жеңілісінен сабақ ала отырып, Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде өте ұтқыр саясат ұстауға әрекет жасады. Мемлекет басшысы мен оның дипломатиясы елдің барлық шегараларында жүргізіліп жатқан әскери қимылдарға қарамастан елдің тұтастығын сақтай білді. Түркияның сыртқы саясатының ең басты жетістігі де осы болатын. Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі КСРО мен Түркия Республикасы арасындағы қарым-қатынас өте шиеленіскендігімен, күрделілігімен ерекшеленгендіктен, пәнде екі ел арасындағы қарым-қатынасқа ықпал еткен факторларды талдауға әрекет жасалған.

Қазақстан жоғары мектебінің алдына қойылған міндеттерді орындаудың маңызды жолдарының бірі болып тарихи өлкетану болып табылады. Өлкетану деп белгілі бір аймақты жан-жақты зерттеп тану ісін айтамыз. Әдетте, ондай зерттеуге өлкенің әлеуметтік-экономикалық, саяси, тарихи және мәдени дамуы, сондай-ақ, оның табиғи сипаты нысан болады. Өлкетану-мазмұны мен жекелеген зерттеу әдістері бойынша бір-бірінен ерекшеленетін, бірақ, бір тақырыптық жиынтықты құрай отырып, өлкені ғылыми тұрғыдан жан-жақты тануға мүмкіндік беретін (жол ашатын) бірнеше ғылыми пәндер кешені.

Шетел тілін оқытудың негізгі мақсаты болашақ магистрдің кәсіби іс-әрекетіндегі тілді белсенді меңгерудің дағдылары мен біліктерін ары қарай дамыту негізінде шет тілді білімнің халықаралық стандарттары шеңберінде коммуникативтік құзіретін жүйелі тереңдету болып табылады.

Қазақстан мен Орта Азия археология, этнологияның өзекті мәселелерін нақты материалдар негізінде қарастырады. Бұл «Археология, этнологияның өзекті мәселелері тақырыбына байланысты мәселелерді қамтып, терең дәріс беру қажеттілігінен туындап отыр. Қазіргі кезеңдегі отандық және шетелдік археология, этнология саласында зерттеу жұмыстары барысында пайда болған мәселерді қарастыру басты мақсаты болып табылады.

Қазіргі заманда тарих ғылымында қалыптасқан бұрынғы ұғымдар мен тұжырымдардың бірқатары жаңаша қарауды талап етеді. Ежелгі дүниеден бүгінгі таңға дейінгі уақыт аралығындағы Қазақстан тарихының саяси, әлеументтік-экономикалық және мәдени дамуы, Сыртқы мемлекеттермен қарым қатынасын, халықаралық аренадағы орны туралы зерттеуерді айшықтау. Солар арқылы Қазақстан тарихының қазіргі кезеңдегі өзекті мәселлерін қайта жаңғырту.

XIX-XXғғ. 30ж. халықтың ауыр жағдайы, олардың күйзеліс пен ашаршылыққа ұшырауы республикадағы көптеген ұлт зиялыларының және халық тағдырына жаны ашитын барлық адал адамдардың ашу-ызасы мен қарсылық-наразылығын тудырды

Республикамыз тәуелсіздікке қол жеткізіп, ұлтымыз есін жиып, саналық сілкініс жасап, жоғалтқанымызды іздеуге бет бұрдық, егемен ел атанып, шексіз қуанышқа бөлендік, қазақ халқының тарихында жаңа кезеңге аяқ бастық. Ұзақ уақыт бойы үстемдік етіп келген “Қазақстанның Ресейге өз еркімен қосылуы” дейтін тұжырымдама едәуір өзгеріске ұшырады. Отарлау салдарынан Қазақстан саяси тәуелсіздігі мен мемлекеттік егемендігінен екі жүз алпыс жылдай қол үзіп қалғаны тарихи шындық тұрғысынан қарастырылады.

Қазақ тарихына терең үңіліп, шындығын тану үшін түркілер тарихын білу керек. Түркі тектес халықтардың ортақ тарихын Исламнан бұрынғы Ежелгі дәуір және Исламнан кейінгі Ортағасырлық дәуірге бөліп қарастыруға тура келеді. Жазба деректер бойынша Түркі халықтарының ортақ тарихы мен мәдениеті ежелгі дәуір – б.з.д. VІ-V ғасырлардан бастап б. з. VІІІ ғасырына дейінгі аралықта «Тұран» деп аталып келді. Ал, VІІІ-XV ғасырлар аралығында ортағасырлық дәуірде «Түркістан» деген атауға ие болды. Түркілер XІV-XV ғасырларда ұлт-ұлысқа бөлініп, бір-бірінен ажырай бастаса да, «Түркістан» атауы Кеңес одағы құрылып, бүгінгі «Орталық Азия» атына ие болғанша аталып келді.

Адамзат баласы жасаған мәдениет екі түрге бөлінеді. Біріншісі – рухани мәдениет, екіншісі – материалдық мәдениет. Рухани мәдениетке музыка, әдебиет, сәулет өнері, сурет өнері, кескін өнері жатса, адам баласының шаруашылыққа байланысты күнкөрісінен туған дүниелері материалдық мәдениетті құрайды. Зиялы қауым арасында мәдениет және өркениет ұғымдарын шатастырушылық әлі де кездеседі. Осы арада олар шаруашылық жүргізу мәдениетінің, саяси мәдениеттің, экономика мәдениетінің тағы сол сияқты мәдениеттердің болатындығын ескермеді. Осыдан барып, мәселен, көптеген адамдар мәдениетті тек қана өнер туындылары құрайды деп ойлайды да, оны өркениетпен тең қойып, жаңсақ түсініктерге ж��л береді. Мәдениет тарихында күні кешеге дейін еуропалықтар Батыс дүниесінің ғана мәдениетін мойындап келді. Оларда мәдениет жасаушы тек еуропалықтар делінген кеуде соқтық теория белең алды. Бірақ Шығыс өркениетін жасаған мәдени мұралардың ғажайып үлгілері оларды өздерінің менменсіген қисындарынан бас тартуға мәжбүр етті.

"Басқару психологиясы" пәні тыңдаушыларда еңбек ұжымын басқару мәселелерін шешуге, басқаруға қатысы бар адамдардың психикалық процестерін зерделеуге қазіргі заманғы психологиялық әдіснаманы қолданудың теориялық білімдері мен практикалық дағдыларын қалыптастыруды үйренеді

Ресей империясының отарлау саясатының әлеуметтік-экономикалық салдарларын қарастырады. Қазақстанның Ресей бодандығын қабылдауының тарихнамасы, сонымен қатар осы мәселеге қатысты тың деректер талданады. Дәстүрлі шаруашылықтағы өзгерістер, қазақ өлкесінің біртіндеп капиталистік қатынастарға енуі, жаңа кәсіпшіліктердің дүниеге келуі, өнеркәсіптің пайда болуы, темір жолдардың салынуы баяндалады. Урбанизация үрдістері, тауар-ақша қатынастары, қаржы жүйесінің пайда болуы туралы мәліметтер келтіріледі. Сондай-ақ, жаңа әлеуметтік топтардың қалыптасуы, қазақ даласына орыс шаруаларының қоныстануы және оның салдарлары қарастырылады.

Жоғары мектеп оқытушыларына негізгі кәсіби-педагогикалық мәдениетті меңгеру және болашақ оқытушыларды жалпы мәселелермен және жоғары мектеп педагогикасының теориялық және әдіснамалық негіздермен, қазіргі заманғы талдау, ЖОО білім беру үдерісіне оқытушы мен студенттің өзара әрекетінің субъект-субъектілігі, қарым-қатынас технологиясымен таныстыру.

Қазақстан тарихының бүгінгі жаңа көзқараспен зерттелуі және осыған байланысты әртүрлі балама пікірлердің кеңінен өрістеуі тарих ғылымы саласында дайындалатын мамандар теориялық және методологиялық тұрғыдан білім алады.

Жаһандану заманында қоғамның идеялық бірлікте болуы үшін қазіргі ғылымдар жүйесінің бір арнаға тоғысуы және өзара байланысы өте қажет. Осы тұрғыдан қарағанда оқу үрдісінде пәнаралақ байланысты жүзеге асыру педагогика ғылымындағы маңызды әдіс-тәсілдердің бірі. «Қазіргі тарих ғылымындағы пәнаралық әдістер» пәні - көптеген жылдар бойы педагогикада философиялық, психологиялық, дидактикалық және әдістемелік тұрғыдан қарастырылып келген күрделі мәселелерді қарастырады.

Осман империясының әлеуметтік – экономикалық жағдайын, елдегі реформалар жөнінде жалпы мағлұмат беру.Осман империясы жүргізген соғыстарының салдарын, ХҮІІІ ғасырдағы Осман империясының саясатына, халық көтерілістері мен ұлт – азаттық қозғалыстарға магистранттардың өзіндік көзқарасын қалыптастыру.

Болашақ тарихшылардың деректерді іздеу, таңдау, ұйымдастыру және сыни талдау қабілетін қалыптастыру; магистранттарды Қазақстан тарихының негізгі кезеңдерімен, олардың ерекшеліктерімен және бастапқы-терминологиялық құрылғыларды меңгерудегі көмекпен таныстыру; деректерді талдау кезінде білім беру жүйесін қалыптастыру (тарихнама) және оны қалай қолдану керектігін көрсету.

Еуропалық және отандық тарихи ілімнің қалыптасуы мен даму тарихының қыр-сырын талдау. Тарихи ілім тарихын жан-жақты салыстырмалы талдау және білімгерлерге тарих ғылымының қалыптасуы мен дамуы туралы білім беру. Алғашқы тарихи ойлар, тарихи жазбалар, клубтар мен тарих мектептері, ғылыми-зерттеу орталықтары, тарихтың оқытылуы, кәсіби тарихшылардың дайындалуы, мемлекеттік тарихи бағдарламалар т.б. қарастырылады. Тарих ғылымының бастауында тұрған алғашқы тарихи ойлар, хроника жазушылар, гумманистердің ықпалы, алғашқы тарихи мектептер мен тарихи сипаттағы шығармалар талданады. Еуропадағы алғашқы тарихи көзқарастармен, тарихи ойларды қалыптастырған тарихи мектеп жұмыстарымен және тарихи мазмұндағы алғашқы еңбектермен таныстыру.

Ғылым методологиясы магистрантқа қазіргі ғылым мəселелері менметодологиялық негіздерін түсінуге мүмкіндік береді, əдіс теориясымен, яғниқағидаларымен, жолдарымен, тəсілдермен, ғылыми іс-əрекетін əдістеріменқаруландырады

Кәсіби қызмет міндеттерін шешу үшін ауызша және жазбаша нысанда мемлекеттік, орыс және шет тілдерінде коммуникацияға дайындық

Педагогикалық іс-әрекет және оны ұйымдастыру барысында туындайтын дидактикалық және тәрбиелік міндеттерді тұжырымдау және шешу қабілеті; кадрларды іріктеу және өндірістік процесті оңтайландыруға ықпал ететін психологиялық климат құру мақсатында ұйымның персоналымен жұмыс жүргізу қабілеті

Пәндер бойынша білімін және дағдыларын арнайы шеңберлі мамандықта, ғылыми педагогикалық қызметінде қолданады; ақпараттың артықшылықтары мен кемшіліктерін сыни көзқараспен бағалай білу, ойлау, өзінің көзқарасын дәлелдей алу, толық емес немесе шектеулі ақпарат негізінде тұжырымдамалар жасайды; заманауи ақпараттық технологияларды меңгерген, ғылыми бағытта және кәсіби салада қолданады.

Магистранттар өмір бойы кәсіби және тұлғалық тұрғыдан өсуге ұмтылады, тиісті шешімдерге байланысты жауапкершілікті өзіне ала біледі және ұйымдастыру-басқару қызметіндегі өз көзқарасын қорғай біледі,

топта жұмыс істеуге қабілетті,жаңа шешімдер ұсына біледі, өз қорытындыларын және олардың негіздемесін мамандарға және маман еместерге жеткізе алады, қақтығыстарды шешеді, қоғамдық нормаларға негізделетін әлеуметтік-этикалық құндылықтарды біледі, өз қызметінің рефлексиясына деген ынтасын көрсетеді.