7M02302 Аударма ісі в Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті

Магистранттар аударма алдындағы талдауды мәтіннің түпнұсқадағы мазмұнын көп өлшемді талдау ретінде қолданады, мәтіннің коммуникативті және семантикалық ниетін ескере отырып, мәтіндік материалды құрылымдық талдаудың жалпы принциптерін қолданады, сыртқы мәтіндік факторларды анықтайды, олардың мәтіннің мазмұндық сипаттамаларына әсерін талдайды, аудармада қателіктер жібермеу және сапалы және барабар аудармаға қол жеткізу үшін ақпаратты жинайды және түсіндіреді.

Пәннің мазмұнына әдеби шолудан бастап, ақпаратты іздеу әдістерінен бастап, зерттеу нәтижелерін өңдеуге және тұжырым жасауға дейінгі ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру кіреді. Ғылыми зерттеу әдістері, халықаралық деректер базасы, ғылым өлшеуіш көрсеткіштер, деректерді өңдеу әдістері, нәтижелердің сипаттамасы, магистрлік диссертацияның құрылымы мен оған қойылатын талаптар зерделенеді.

Психологияның пәнаралық қолданбалы саласы, оның негізгі міндеті психологиялық білім мен теорияларға негізделген басқарушылық қызмет мәселелерін зерттеу және шешу болып табылады. Пән басқару процесін ұйымдастырудың психологиялық заңдылықтарын және осы процесте адамдар арасында пайда болатын қатынастарды зерттейді және реттейді. Басқарушылық қызметтің заңдылықтары, принциптері, әдістері қарастырылады: басқарушылық қызметтің ерекшеліктері мен психологиялық жағдайлары талданады.

Аударма теориясы мен практикасының қазіргі әдіснамасы аясында Аударма коммуникативті іс-әрекеттің ең күрделі түрлерінің бірі ретінде зерттеледі. Студенттер Аударма процесіне қатысты теориялық көзқарастарды жан-жақты талдау арқылы қазіргі жаһандық әлемдегі аударма қызметінің мәнімен танысады, кәсіби қызметте тиісті әдістер мен әдістерді қолдана отырып, лингвистикалық материалды бір тілден екінші тілге беру туралы тұтас көзқарасты қалыптастырады.

Бұл пәнді оқу барысында педагогикалық ғылымның негізгі категориялары мен маңызы қарастырылады, олар жоғары мектеп педагогикасының негіздеріне, әлемдік білім беру үдерістерінің мәселелеріне, білім берудің қазіргі даму тенденцияларына, Бүкіләлемдік кеңес білім беру, жоғары білім саласындағы инновациялар, университеттегі білім және тәрбие теориясы, университетті басқару, жоғары оқу орнындағы ғылыми қызмет теориясы.

Жазбаша коммуникация стандарттарын ескере отырып, аударма мәтінінің тілдік бірліктерін аудару тәсілдерін қоса алғанда, осы мәтіннің негізгі лексика-грамматикалық құрылымдарын түсіндіруді қамтитын аударма мәтінінің лингвоереводтық түсініктемесін зерттеу, аударма түсініктемесінің мазмұндық, стилистикалық және композициялық параметрлері тұрғысынан оның жанрлық сипаттамаларын негіздеу; аударма түсініктемесінің лингвосемиотикалық және лингвомәдени түрлерін бөліп көрсету.

Пәннің мақсаты ғылымның социологиялық және мәдени құбылыс ретіндегі түсініктерін анықтау, сонымен қатар ғылым пәні мен нақты ғылымдардың пәндерін көрсету болып табылады. Курсты оқу барысында ғылым орындайтын түрлі функциялар қарастырылады, ғылым интерпретациясындағы эволюциялық теориялық тәсілдер айқындалады, ғылым мазмұнының қазіргі заманғы тұжырымдамалары ашылады, ғылым тарихы мен философиясының мәртебесі және негізгі мәселелері талданады.

Пән халықаралық деңгейде кәсіби салаға интеграциялау, ағылшын тілін мәдениетаралық және кәсіби қарым-қатынас құралы ретінде пайдалану, сондай-ақ шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектерін аудару және аударма ісі мен мәдениетаралық коммуникация саласындағы шетелдік тәжірибені игеру, аударма кәсіби саласында қолданылатын ақпаратты ауызша және жазбаша түрде аудару дағдыларын жетілдіруге бағытталған қызмет.

Магистранттар кросс-мәдени коммуникация теориясы ұғымдарының қолданылуын көрсетеді, стереотиптеу, шет тілдік мәдениеттегі мәселелерін талдайды, ауызша қарым-қатынаста мәдениаралық қақтығыстардың алдын алу үшін ауызша және вербальды емес факторларды ескере отырып, мәдениеттер диалогының өзіндік ерекшелігін беру мәселелерін шешеді.аудармада түпнұсқа мәтінінің әлеуметтік-мәдени және прагматикалық сипаттамаларын аударманың барабар мәтінін құру және оқырманның шығарма авторының ниетін дұрыс қабылдауы үшін салыстырады.

Курстың мазмұны магистранттарға аударма кезінде дискурс-талдауды қолдануға көмектеседі, ол бастапқы мәтіндегі мағыналарды түсіндіруге бағытталған және аударма мәтінін дұрыс құрудың қажетті шарты болып табылады; әдістемелік технология мәдениетаралық кәсіби қарым-қатынас үшін маңызды анықтау және түсіндіру дағдыларын игеруді көздейді, көру ауқымын кеңейтеді, олардың сыни ойлауының дамуына ықпал етеді, басқа мәдениетке тән құндылықтарды, нанымдарды, мінез-құлық нормаларын жақсы түсінуге мүмкіндік береді.

Курстың назары кәсіби қарым-қатынас саласындағы аударманы оқытудағы дискурстық талдаудың рөлін байланыстыруға, сондай-ақ дискурстық талдауды тілдік қарым-қатынасты оның прагматикалық өлшемінде белгілі бір әлеуметтік-мәдени жағдайларда тілдік тұлғаның коммуникативті іс-әрекетінің формасы, қызметі және ситуациялық жағдайы тұрғысынан зерттеу құралы ретінде қолдануға бағытталған.мәтін мен оны қамтамасыз ету құралдары, ауызша және вербальды емес сөйлеудегі мәдени компонент.

Көркем шығарманың ұлттық-мәдени түсін көрсету мәселелерін, сондай-ақ аударма процесінде оны сақтау жолдарын зерттеу, мәтіннің прагматикалық бейімделуін талдау, аударманы оқырманның коммуникативті әсеріне қол жеткізу үшін ашық Ұлттық түске ие түпнұсқа мәтінінің аударма түрлендірулерін қолдану стратегиясын анықтау, түпнұсқаның прагматикалық әлеуетін жеткізу үшін әлеуметтік-мәдени таңбаланған лексиканың баламаларын қарастыру және іздеу.

Көркем мәтінді құру заңдылықтарын және оның негізгі функцияларын, көркем аударма процесінде тілдік бірліктерді түрлендірудің тәсілдерін, құралдары мен әдістерін зерттеу, түпнұсқаның эстетикалық, стилистикалық, көркем-бейнелі элементтерін жеткізудегі аударма мәселелерін шешу, сонымен қатар аударманың эстетикалық барабарлығының түпнұсқаға сәйкестігіне әдеби бағалауды қолдануды көрсету, аудармашының жеке басын қарастыру және аударманың өзгергіштігіне әсер ететін себептер мен факторларды анықтау.

Бұл пән отандық және шетелдік аударма ісінің тарихы мен теориясын зерттеуге бағытталған. Пәнді оқу барысында магистранттар осы саладағы дәстүрлі және жаңа тәсілдерді саралайды, аударманың дамуымен ерте кезеңнен біздің уақытқа дейін танысады, аударма тарихының кезеңделуін талдайды, даму тарихындағы маңызды сәттер мен құбылыстарды анықтайды; теория мен тарихтың негізгі кезеңдерін байланыстырады, танымал лингвистердің еңбектерін зерттейді.

Мәдениетаралық қарым-қатынастың негізгі факторларын талдау, магистрантардің мәдениетаралық-коммуникативті құзіреттілігін көрсету, шет тіліндегі мәтіннің әлеуметтік-мәдени контекстінің ерекшеліктерін білу және түсіну, лингвистикалық және аймақтық шындықтар туралы түсінікке ие болу және аударманы оқырманға бірдей семантикалық және прагматикалық әсер ететін мәтін құру үшін аударманың барабар технологияларын қолдану; ауызша қарым-қатынаста магистранттар вербалды емес мәдениетаралық қарым-қатынастағы айырмашылықтарды талдайды және тиісті аудармаға қол жеткізеді.

Пән техникалық мәтіннің лексикалық-семантикалық жақтауының негізгі ұғымдарын талдауды, ғылыми-техникалық аударманың теориялық және әдістемелік мәселелерін практикалық қолдануды, мәтіннің осы түрінің сөздерін және оларды жіктеуді зерттеуге бағытталған. Зерттеу барысында ғылыми-техникалық мәтіндерді аударудың негізгі лексикалық заңдылықтары, халықаралық және ғылыми-техникалық сөздерді аудару нұсқаларының ерекшеліктері, ғылыми-техникалық мәтіндерді аударудың семантикалық-синтаксистік ерекшеліктері; түпнұсқа мәтінді және оның аудармасын салыстыру және талдау қамтылады.

Бұл пән аударманы оқыту әдістемесіндегі негізгі ұғымдарды зерттеуге бағытталған. Білім алушылар аударманың әртүрлі техникалық тәсілдерімен, сондай-ақ баламалылықтың неғұрлым жоғары деңгейін қамтамасыз ететін аударма мәтінін жасау кезінде тілдік құралдарды таңдаумен танысады. Сондай-ақ, аударманы оқытуға арналған жаттығулардың түрлері мен түрлері, түпнұсқа мәтінін қалай жақсы түсіну жолдары және аударманы оқыту әдістемесі пәнін қалай оқыту керектігі қарастырылады.

Бұл пән аударма ісіндегі сандық технологияларды зерттеуге бағытталған. Білім алушылар түпнұсқа тілінен аударма тіліне және керісінше жазбаша және ауызша аударманы жүзеге асыру үшін қажетті цифрлық технологиялардың түрлерімен және үлгілерімен танысады. Сондай-ақ, ақпараттық сауаттылық, аударма Интернет-ресурстары, аударма сайттары, компьютерлік аударманың артықшылықтары мен кемшіліктері, аудармашы жұмысының ақпараттық және технологиялық ортасының құрамы қарастырылады.

Бұл пән машиналық аудармадағы ақпараттық процестерді зерттеуге бағытталған. Қазіргі қоғамның ақпараттық моделіндегі машиналық аударманың өзектілігі қарастырылады. Білім алушылар машиналық аударма принциптерімен, модельдерімен, машиналық аударма кезіндегі редакциялаудың лингвистикалық ерекшеліктерімен танысады. Сөйлеу әрекетінің моделіне, мәтінді талдау деңгейіне және аударма сапасын бағалауға, сондай-ақ қазіргі қоғамның ақпараттық процестерін енгізуге ерекше мән беріледі.

Магистранттармен зерттеу ғылыми-техникалық стиль мен тілге тән ерекшеліктер ғылыми-техникалық әдебиет, ғылыми мәтіндердің түрлері, көп компонентті терминдердің құрылымдық-семантикалық талдауы, ғылыми-техникалық әдебиетті және аударма әдістерін, ғылыми-техникалық аударманың прагматикалық аспектілерін және аударманы прагматикалық бейімдеудің негізгі тәсілдерін, сондай-ақ мамандық пен құзыреттілік ерекшелігін талдауаудармаға қойылатын талаптардың ерекшеліктерін жоғары сапалы.

Әділ жалпы ғылыми әдістемелер негізінде аударманың сәйкестігін бағалау нысандары мен критерийлеріне талдау жүргізу, аударманы сыни талдау саласында, аударма теориясы, салыстырмалы тіл білімі және лингводидактика саласында шетелдік және қазақстандық лингвистердің ғылыми жұмыстарын сыни талдауды және типологиялауды жүзеге асыру; аударманың сәйкессіздігі мен сәйкестігінің мәнін, аудармадағы мәнділік пен сәйкестік ұғымын анықтау және саралау, сондай-ақ аударма материалдарын талдау кезінде аударма қателіктерін жіктеу ерекшеліктерін зерделеу.

Аударма мен аударма процесіне лингвистикалық және коммуникативтік-функционалдық аспектілерге сәйкес әзірленген аударманың барабарлығын бағалау критерийлерін зерделеу, аударма ғылымында бар коммуникативтік жағдайдың форматын ескеретін аударма сапасын бағалаудың неғұрлым маңызды тәсілдері мен тәсілдерін талдауды жүзеге асыру, аударма мәтінінде аударма сәйкессіздіктері мен сәйкестігін айқындайтын лингвистикалық белгілерді анықтау, оқу аудармасын қызмет түрі ретінде жүзеге асыру және аударманың барабарлығын бағалау кезінде коммуникативті-функционалды тәсілді қолдану мүмкіндіктерін анықтау.

Бұл пән аударманы оқыту әдістемесіндегі негізгі ұғымдарды зерттеуге бағытталған. Білім алушылар аударма мәтінін жасау кезінде тілдік құралдарды таңдаумен, баламалылықтың неғұрлым жоғары деңгейін қамтамасыз ететін аударманың әртүрлі техникалық тәсілдерімен танысады. Сондай-ақ, аударманы оқытуға арналған жаттығулардың түрлері мен түрлері, түпнұсқа мәтінін қалай жақсы түсіну және аударманы оқыту әдістемесін қалай оқыту керектігі қарастырылады.

Кәсіби қарым-қатынас пен мәдениетаралық коммуникация дағдыларың реттейді;

Аударматану дамуының қазіргі жай-күйінің тарихы, жаңа жетістіктер, гуманитарлық білімнің өзекті әдіснамалық және философиялық мәселелері туралы сыни ойлайды;

Кәсіби коммуникация дағдыларын қолданады, әртүрлі тілдерде табысты және позитивті іскерлік коммуникацияға қабілетті; жаңа проблемалар мен жағдайларды шешу үшін өзінің зияткерлік және жалпы мәдени деңгейлерін біріктіреді;

Аударма ісі және қазіргі заманғы аударма бағыттары саласындағы базалық білімді интерпретациялайды;

Аударма теориясында себеп-салдар байланысын белгілейді, шет тілінде сөйлейді, ауызша да, жазбаша да аударма дағдыларын практикада шебер қолданады, ауызша да, синхронды да аударма жасайды;

Дүниетанымдық, әлеуметтік және жеке маңызды философиялық мәселелерді талдайды;

Ғылыми нәтижелерді қатаң негізделген тұжырымдар түрінде жинақтайды;

Ғылымның қоғамдық өмірдегі рөлін сипаттайды, ғылыми таным әдіснамасын иеленеді; қазіргі концепцияларды, теорияларды және үрдістерді талдау тәсілдерін сыни бағалауды көрсетеді және жаңа идеяларды талдау, синтездеу және бағалау әдістерін салыстырады;