6B01703 Орыс тілі мен әдебиеті в Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті

Қазақстан Республикасының негізгі салалары мен институттарын сипаттайды: конституциялық; әкімшілік; азаматтық; қаржылық; қылмыстық; рәсімдік; еңбек; кәсіпкерлік; экологиялық. Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетінің заңнамалық негіздерін зерделеу. Студенттің құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетін қалыптастыру. Ұлттық құқық салаларында және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласында құқықтық қатынастардың ерекшеліктерін ашып көрсетеді экономиканың жұмыс істеу заңдарының кешенді көзқарастарын қалыптастыруға, бизнестің түрлі салаларында қолданбалы құзыреттілікке қол жеткізуге бағытталған бизнес-білім алуды қалыптастыруға, өз бизнесін құру мен табысты іске асыру мүмкіндіктерін ашуға бағытталған. Тірі организмдердің жұмыс істеуінің негізгі заңдылықтарын, ұйымның түрлі деңгейлеріндегі экожүйелерді, тұтастай алғанда биосфераны және олардың тұрақтылығын қарастырады. Өмірді қорғаудың теориялық негіздерін қамтиды; құқықтық, нормативтік, техникалық және ұйымдық негіздерін және техникалық құралдардың және технологиялық процестердің қауіпсіздігін арттыру әдістерін қамтиды. Ілияс Жансүгіровтің өмірбаяны мен шығармашылық қызметін, әдебиеттану ғылымындағы орнын қарастырады. Оның отандық әдебиеттің көркемдік қағидаларын қалыптастырудағы үлесін зерттейді. Білім алушылардың бойында ғылыми-зерттеу іс-әрекетінің дағдылары мен құзіреттіліктер қалыптастырады.

Тілдің ішкі және әлеуметтік құрылымы қарастырылып, лингвистикалық типология мен тілдік туыстық туралы негізгі мәліметтер беріліп, тіл философиясы ашылады. «Тіл біліміне кіріспе» курсы тіл білімінің концептуалды-терминологиялық аппаратын қалыптастыруға, қосымша білім беру барысында теориялық және практикалық лингвистикалық курстарда алынатын тіл туралы білімдер «жазылатын» координаттар жүйесін енгізуге арналған.

Курс ежелгі, Орта ғасырлардағы, Қайта өрлеу дәуіріндегі және 17-18 ғасырлардағы әдебиеттің дамуының негізгі тенденцияларын сипаттайды және жүйелейді. Тарихи контексте мифологияның кейінгі дәуірлер әдебиетінің бейнелері мен сюжеттерінің қайнар көзі ретіндегі рөлін баса көрсетеді, шетел әдебиеті тарихының зерттелген кезеңдерінің әрқайсысының негізгі әдеби бағыттарының ерекшеліктерін ашады, ең көрнекті өкілдердің шығармашылығымен таныстырады.

Пән 19-шы ғасырға дейінгі орыс әдебиетінің кезеңділігін зерттейді. Зерттеліп отырған дәуірдегі орыс поэзиясының, прозасының, драматургиясының және публицистикасының негізгі даму кезеңдерін сипаттайды. Ауызша халық шығармашылығын, әйгілі ежелгі орыс әдеби ескерткіштерін зерттейді. Орыс әдеби бағыттары туралы ақпараттан тұрады (классицизм, сентиментализм).

Жаңартылған орта білім мазмұны жағдайында оқытудың жаңаша әдістері мен технологиясын қарастырады. Педагогикалық үдерісті болжау, жоспарлау және басқару, ғылыми талдау әдістерін зерттейді. Педагогиканың гуманитарлық білім және білім беру үдерісі субъектілерінің өзара әрекетінің саласы ретіндегі теориялық түсініктерін және қалыптастырады.

Дәстүрлі фольклор мен қазіргі фольклорды «орталық мәдени аймақ» социологиялық тұжырымдамасы тұрғысынан қарастырады. Фольклорлық мәдениеттің орталығы - дәстүрлі фольклор, ал оның перифериясы - заманауи фольклоризм, постфольклор, квазифольклор, олар бір-бірімен де, қазіргі әлеуметтік-мәдени ортамен де үнемі өзара әрекеттесуде.

Фонетикалық деңгей-бұл тіл жүйесінің негізгі, іргелі деңгейі. Курстың осы бөлімін оқып үйрену кезінде алынған білім лингвистикалық білім жүйесіндегі негізгі болып табылады. Курс филолог-студенттердің ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін жетілдіруге бағытталған.

Балалар мен жасөспірімдердің өсуі мен дамуының жасерекшеліктерінің жалпы заңдылықтарын, олардың физиологиялық қызметтерінің қалыптасуын қарастырады. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау мен нығайтуға, үйлесімді даму және фкнуционалдық мүмкіндіктерін жетілдіруге бағытталған баланың сыртқы ортамен өзара әрекетін, гигиеналық нормативтер мен талаптарды зерттейді.

Лексикология және лексикография синхрония және диахрония аспектісінде курсын оқу студенттерде лингвистикалық дүниетанымды, лексикалық құбылыстардың жүйелік байланыстарын, қазіргі орыс тілінің даму тенденцияларын, оның даму перспективасын, жеке лексикалық фактілер мен құбылыстарға саналы көзқарасты қалыптастыруы керек.

Инклюзивті білім беруді ұйымдастырудың теориялық негіздерін, инклюзия дамуының тарихи аспектілерін, инклюзивті білім беру модельдерін қарастырады. Инклюзивті білім беру технологиясын, жеке білім беру маршрутын құруды, балалардың ерекше білім беру қажеттіліктерін ескере отырып оқу үдерісін жоспарлауды, инклюзивті оқыту жағдайында тьюторлық тәжірибені ұйымдастыруды зерттейді.

Пән студенттер арасында 19 ғасырдың бірінші жартысындағы әдеби процестің динамикасы мен логикасы туралы идеялардың тұтас бейнесін қалыптастыруға, орыс және Батыс Еуропа әдебиеті тарихының алдыңғы курстарымен үздіксіз жан-жақты байланысты қамтамасыз етуге, 19 ғасырдың бірінші жартысындағы Ресейдегі Әдеби бағыттардың, жанрлар мен стильдердің диалектикасының жалпы көрінісін көрсетуге арналған және нақты жазушылық тұлғалардың қалыптасуы.

Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыру әдістерін қарастырады және тәрбие процесінің заңдылықтарын, мәні мен мазмұнын сипаттайды, орта білім берудің жаңартылған мазмұны шеңберіндегі тәрбиенің ерекшеліктері мен қағидаттарын зерделейді. Болашақ педагогтың қызығушылығын одан әрі педагогикалық өздігінен білім алу және кәсіби өзін-өзі жетілдіру үшін қалыптастыруға бағытталған

Пән студенттерде 19 ғасырдағы шетелдік әдеби процестің динамикасы мен логикасы туралы түсінік қалыптастыруға, шетелдік әдебиет тарихының алдыңғы курстарымен сабақтастықты қамтамасыз етуге, әдеби бағыттардың, жанрлар мен стильдердің диалектикасының жалпы көрінісін көрсетуге және осы процесте нақты жазушылық тұлғалардың қалыптасуына арналған.

Пән жүйеде Батыс Еуропадағы драмалық өнердің даму тарихын ұсынуға, әдеби бағыттар мен жанрлардың диалектикасының жалпы көрінісін көрсетуге және осы процесте нақты жазушылық тұлғалардың қалыптасуына арналған. Нәтижесінде Батыс Еуропа драматургиясы мен түрлі бағыттағы драматургтер шығармашылығының негізгі даму кезеңдерін сипаттау және салыстыру қабілеті қалыптасады

Пән болашақ әдебиет мұғалімдерінің педагогикалық іс-әрекеті туралы тұтас көзқарасты қалыптастырады, орыс әдебиетінің пән ретінде оқыту, дамыту және тәрбие функцияларын жүзеге асыру ерекшеліктерін анықтауға, әдістемелік мұраны қолдану принциптері мен ерекшеліктерін, жаңартылған білім беру мазмұны аясында мектептегі мұғалімнің дәстүрлі және инновациялық тәжірибесін ашуға бағытталған.

19 ғасырдың екінші жартысындағы орыс әдебиетінің тарихи даму заңдылықтарымен тығыз байланысты әдеби даму заңдылықтарын зерттейді. Поэтиканы, жанрларды, 19 ғасырдың екінші жартысындағы орыс әдебиетінің қоғам өміріндегі рөлін зерттейді. Жаңа дәуірдегі классикалық әдебиеттің эстетикалық мәнін ашуға бағытталған.

Курс білім беру саласындағы жаңашылдықтарға - алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибені практикаға енгізуге байланысты. Инновацияларды енгізудің негізгі әдістері қарастырылады: құжаттарды конкретизациялау әдісі, бөліп-бөліп енгізу әдісі, «мәңгілік эксперимент» әдісі және т.б. Сонымен қатар, ескі мен жаңа оқу процесінің қатар өмір сүруі, осындай синтездің тиімділігін талдау қарастырылады.

Пән мәтіннің идеялық, тақырыптық және эстетикалық мазмұнын беретін тілдік құралдар жүйесін зерттеуді мақсат етеді. Ол тілдік құралдарды таңдаудың автор болжаған сөйлеу әсерінің әсеріне тәуелділігін анықтайды және көркем мәтінді көркем шығарма ретінде лингвистикалық-әдеби зерттеудің әдістемесі мен техникасымен танысқаннан кейін көркем мәтіннің ұйымдастырылуын жан-жақты талдаудың кәсіби дағдыларын дамытады.

Жаңартылған жағдайда орыс тілі оқыту әдістемесінің пәні, мазмұны мен құрылымын қарастырады. Орта мектепте орыс тіл оқытудың негізгі әдістері мен тәсілдерін, құралдарын оқып үйрену. Күнтізбелік-тақырыптық және сабақ жоспарларын, сабақ конспектісін, сабақ үшін дидактикалық материалды таңдау процесін, әдістерін, оқыту техникасын құру ерекшеліктерін ашады.

Курс технология ұғымын да, кез-келген іскерлікте, шеберлікте, өнерде қолданылатын әдіс-тәсілдер жиынтығы ретінде және жалпы мұғалімнің іс-әрекетін құруды қарастырады. Жаңа психологиялық-педагогикалық технологиялардың пайда болу себептері ашылады. Курстың басты бағыты - білім беру процесінде репродуктивті белсенділіктің үлесін азайту арқылы баланың жеке дамуын қамтамасыз ететін заманауи білім беру технологияларын қолдану. Қазіргі білім беру технологияларының мазмұны қарастырылады.

Пән студенттерді ғылыми сөйлеу стилінің ерекшеліктерімен, ауызша және жазбаша академиялық дискурс жанрларымен таныстырады. Оқу эссе, ғылыми мақала және т.б. сияқты жазбаша және ауызша оқу академиялық мәтіндерін олардың мақсаттары, құрылымы, стилистикалық ерекшеліктері, жанрлық айырмашылықтары туралы түсінік құру дағдыларын қалыптастырады. Академиялық ортадағы коммуникацияның негізгі принциптерін қарастырады.

Пән студенттер мен студенттердің мектепте және университетте білімін бағалау мен бақылаудағы инновациялық тәсілдердің тұжырымдамасы мен түрлерін зерттейді. Әр түрлі бағалау технологияларын сипаттайды. Осы мәселе бойынша Батыс пен Шығыс елдерінің тәжірибесін зерттеу. Бұл білімді бағалау және бақылау сапасын, зерттелетін пәннің мазмұнын толық игеру мәселесінің мәнін ашады. Дүние жүзі бойынша бағалар тарихы туралы ақпарат береді. Зерттеу әдістемелік оқытуды зерттеуге бағытталған.

Орыс тілі грамматикасының тарихи ерекшеліктерін зерттейді. Тілдік бірліктерді салыстырмалы тарихи талдаудың принциптерін сипаттайды. Орыс тілінің құрылымы мен жүйесіндегі өзгерістерді зерттейді, олар оның даму процесінде байқалады. Фонетикалық, морфологиялық және синтаксистік өзгерістердің ерекшеліктерін ашады, оларды қазіргі орыс тілінің мәліметтерімен салыстырады.

Әдеби шығармаларда қолданылатын орыс тілінің қалыптасуы мен өзгеруін зерттейді. Қазіргі уақытта жалғасып келе жатқан орыс әдеби тілінің нормаларын өзгерту процесін сипаттайды. Ежелгі Ресейдегі әдеби тілдің, мәскеулік жазба тілдің дамуын зерттейді. 18-20 ғасырлардағы тілдік реформалардың ерекшеліктерін ашады.

Пән адамның іс-әрекеті тілде айқын көрінетін маңызды салаларды зерттейді. Адам іс-әрекетінің мұндай салалары-тілде әлем бейнесін қалыптастыру, сөйлеу байланысы, қарым-қатынас процесінде адамның рөлі. Әлемнің тілдік бейнесінің функциялары зерттелуде.

Пән мәтіннің идеялық, тақырыптық және эстетикалық мазмұнын беретін тілдік құралдар жүйесін зерттеуді мақсат етеді. Ол тілдік құралдарды таңдаудың автор болжаған сөйлеу әсерінің әсеріне тәуелділігін анықтайды және көркем мәтінді көркем шығарма ретінде лингвистикалық-әдеби зерттеудің әдістемесі мен техникасымен танысқаннан кейін көркем мәтіннің ұйымдастырылуын жан-жақты талдаудың кәсіби дағдыларын дамытады.

Пән оқытудың инновациялық әдістерінің пәні мен міндеттерін қарастырады. Оқытудың белсенді және интерактивті әдістерінің теориялық және практикалық негіздерін сипаттайды. Оқытудың инновациялық әдістеріне баса назар аудару кездейсоқ құбылыс емес, түбегейлі өзгерістермен сипатталатын және сәйкесінше инновацияларға мұқтаж заманауи білім беру процесінің талабы: жаңа білім беру жүйелерінде, оқытудың жаңа модельдерінде.

Қазіргі сөзжасам мен морфологияның негізгі ұғымдарын қарастырады. Тілдік құбылыстарды сипаттайды, грамматикалық мағынаның құрылымын талдаудың әртүрлі түрлерін зерттейді. Белгілі бір грамматикалық категориясы бар сөздермен жұмыс істеу ерекшеліктерін ашады. Ол сөзжасамдық теорияны және сөзжасамдық процестерді, сөйлеудің әртүрлі бөліктеріндегі сөздердің семантикалық және формальды ерекшеліктерін игеруге, сөйлеу бөліктерінің өзара әрекеттесу заңдылықтарын анықтауға бағытталған.

Пән студенттерде 19 ғасырдың аяғы – 20 ғасырдың басындағы орыс әдеби процесінің динамикасы мен логикасы туралы түсінік қалыптастыруға, орыс әдебиеті тарихының алдыңғы курстарымен сабақтастықты қамтамасыз етуге, әдеби бағыттардың, жанрлар мен стильдердің диалектикасының жалпы көрінісін көрсетуге және осы процесте нақты жазушылық тұлғалардың қалыптасуына арналған.

Пән ақпарат беру технологияларын қарастырады; қашықтықтан оқытуды оқу үдерісінде қолданудың мақсаттары, мүмкіндіктері; қашықтықтан оқыту әдістері; ақпаратты алудың, түрлендірудің, жүйелеудің және сақтаудың ұтымды тәсілдері; әлемдегі қашықтықтан оқыту курстарын орналастыруға арналған негізгі сайттар; қашықтық курсын жобалауға және құруға көмектеседі.

Пән курстың теориялық негіздерін игеруді, негізгі стилистикалық дағдыларды меңгеруді және әртүрлі әлеуметтік маңызды жағдайларда әдеби тілдің функционалды стильдерін қолдана білуді қамтиды. Нәтижесінде тілдің стилистикалық ресурстары мен стилистикалық нормалар туралы Білім, оларды тану және түзету мүмкіндігі, функционалды стильдер жүйесі мен ішкі саралау туралы Білім, орыс тілінің стилистикалық құбылыстарын білу қабілеті қалыптасады.

Пән 20 ғасырдағы шетелдік әдеби процестің динамикасы мен логикасы туралы идеяларды қалыптастыруға, шетелдік әдебиеттің алдыңғы курстарымен сабақтастықты қамтамасыз етуге, әдеби бағыттардың, ағымдардың, жанрлар мен стильдердің диалектикасының жалпы көрінісін көрсетуге және осы процесте нақты жазушылық тұлғалардың қалыптасуына арналған.

20 ғасырдағы және қазіргі кезеңдегі орыс әдебиетін оның интегралды прогрессивті дамуымен де, танымдық, тәрбиелік және эстетикалық маңызы зор көркем бейнелерімен де зерттейді. Әдебиет тарихының осы кезеңін дербес бағытқа бөлуге бағытталған. Әдебиеттің дамуын, әдеби тенденциялар мен мектептердің дамуын, әдеби дәуірдің қозғалыс заңдылықтарын, негізгі өнер туындыларын зерттейді.

Пәнде көркем шығарманың мазмұны мен формасы қарастырылады. Көркем мәтіндерді өз бетінше әдеби талдау дағдыларын сипаттайды. Алған білімдерін диплом және басқа ғылыми жұмыстарды жазу кезінде қолдану дағдыларын оқып үйрену. Әдебиет теориясының негізгі категорияларын ашады.

Курс 2 бөлімнен тұрады: 1) тіл білімінің тарихы; 2) тіл білімінің теориясы. «Тіл білімінің тарихы« бөлімі студенттерді әлемдік лингвистика дамуының негізгі кезеңдерімен таныстырады. Тарихи тәсіл тіл туралы ғылымның бастауын ашуға мүмкіндік береді, тіл білімінің негізгі мәселелерін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді

Пән студенттердің Қазақстандағы тарихи-әдеби үдерістің өзіне тән ерекшеліктері туралы түсініктерін қалыптастыруға және бекітуге, әдебиеттанулық талдау, шығарманың микроқұрылымымен жұмыс істеу дағдыларын тереңдетуге, оның идеялық-эстетикалық мәнін анықтауға, ғылыми-сыни әдебиетпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын дамытуға, тарихи-әдеби үдерістің жалпы заңдылықтарын анықтау білігін қалыптастыруға, ұлттық әдебиетті анықтау білігін дамытуға бағытталған.

Пән «Қазіргі орыс тілі» теориялық курсының қорытынды бөлімі болып табылады. Ол синтаксистің негізгі бірліктерін: сөз тіркесін, сөйлемді, күрделі синтаксистік тұтастықты зерттейді. Сөз тіркесінің ілімін қарастырады; сөз тіркестерінің синтаксистік бірлік жүйесіндегі орнын анықтайды; сөйлемді негізгі предикативті және коммуникативті бірлік ретінде сипаттайды; күрделі синтаксистік конструкцияларды, сондай-ақ мәтін синтаксисін талдайды.

Құқықтық, кәсіпкерлік, өндірістік, экологиялық ортада қоғамдық, әлеуметтік маңызға ие құбылыстар мен үдерістерді түсінудің инновациялық әдістерін бағалау мен қолдануға қабілетті.

Құқықтық, экономикалық, кәсіпкерлік, өндірістік, экологиялық ортадағы және сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттағы қоғамдық әлеуметтік маңызды құбылыстар мен процестерді зерделеуде зерттеу әдістері мен инновациялық тәсілдерді бағалау және қолдану қабілетіне ие.

Тілдің стилистикалық ресурстары мен стилистикалық нормаларын, функционалды стильдер жүйесін және олардың ішкі дифференциациясын, әртүрлі деңгейдегі тілдік бірліктерді және синтаксистік талдау дағдыларын білу негізінде мәтіндер құрастырады.

Орта білім берудің жаңартылған мазмұны жағдайында тәрбиеленушілер мен білім алушылардың даму процестерінің физиологиялық және функционалдық ерекшеліктерін және жеке білім алу қажеттіліктерін ескере отырып оқу-тәрбие процесін ұйымдастырады, білім беру жүйелері мен педагогикалық ой ой-өрістің негізгі кезеңдері мен заңдылықтары туралы ғылыми түсінік жүйесі қалыптастырылған.

Зерттеліп отырған дәуір поэзиясының, прозасының, драматургиясының дамуының негізгі кезеңдерін тарихи үдерістің заңдылықтарымен байланыстыра сипаттайды және салыстырады, дәстүрлі тәсілдер мен заманауи ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, көркем шығарма мәтініне филологиялық талдауды (жанрлық, стильдік, бағыттық) жүзеге асырады.

Сөз теориясын тіл мен мәтіннің негізгі бірлігі, сөздің лексикалық мағыналарының түрлері, сөз және оның коммуникативті әлеуеті, мәтін және дискурс теориясы туралы білім негізінде көркем мәтіндегі сөзді, мәтіндегі сөздердің семантикалық және эстетикалық түрлендірулерін талдайды.

Фонетика мен фонологияны зерттеудің негізгі кезеңдері туралы, сегменттік және суперсегменттік деңгейдегі тілдің фонетикалық процестерінің мәні туралы, фонетика және фонология пәні, объектілері, олардың тіл ғылымының басқа бөлімдерімен байланысы туралы білімдерін қолданады.

Орыс әдеби тілінің әлеуметтік-тарихи тамырларын және оның функционалды стильдерін анықтау үшін орыс тілі дамуының әртүрлі кезеңдеріндегі жазба ескерткіштерінің фонетикалық, лексикалық және грамматикалық ерекшеліктерін сыни тұрғыдан талдайды.

Тілдің лексикалық нормаларын, лексика мен фразеологизмдердегі жүйелік қатынастар және синхрония мен диахрония аспектісіндегі сөздерді пайдалану ерекшеліктерін; сондай-ақ сөздердің семантикалық және формальды ерекшеліктері мен олардың өзара әрекеттесуін талдайды.

Педагогикалық іс-әрекетте талдау дағдыларын қолдану үшін идеялық-тақырыптық, эстетикалық мазмұн, жанрлық ерекшеліктер, сюжеттік-композициялық ерекшеліктер, стиль және поэтика тұрғысынан көркем мәтінге тұтас, жан-жақты талдау жасайды.

Заманауи инновациялық, қашықтықтан оқыту технологиялары, бағалау, сыни тұрғыдан ойлауды дамытудың тиімді әдістері және орыс тілі мен әдебиетін оқытудың нақты әдістері негізінде сабақтарды жобалау.

Тіл білімі теориясының түйінді мәселелерін тұжырымдап, қазіргі филология ғылымының жетістіктерін тәжірибеде, өзіндік ғылыми-зерттеу қызметінде жалпылайды.