6B05102 6B05102-Биотехнология в ҚарМУ Е.А.Бөкетов

Өсімдіктер жасушалары мен өсімдік тіндерінің құрылымының ерекшеліктері, түсіру, түбірлік және генеративті жүйелердің морфологиясы және анатомиясы. Өсімдіктердің морфологиялық эволюциясының негізгі бағыттары, көбею мен көбеюдің биологиялық маңызы, өсімдіктердің жас және маусымдық өзгеруі.

Организмдерклассификациясының принциптері туралы білім; жануарлардың негізгі таксONдарының морфо-физиологиялық ерекшеліктері, биосферадағы энергиясындағы және заттар трансформациясындағы жануарлардың рөлі; биосфераның тұрақтылығын сақтап тұруда биологиялық әр түрліліктің мағынасы; жануарлардың филогенетикалық эволюциясындағы негізгі этаптары.

Адам анатомиясының әдістерін және міндеттерін организмнің функциясын ғылым ретінде оқытатын пән. Адам анатомиясының дамуындағы негізігі тарихи этаптарын, организмдердің физиологиялық функциясын және олардың жүйесін реттеу, адам организмнің дамуындағы құрылымды және функциONалды параметрлерді қарастырады.

Биотехнологияның негізгі биологиялық нысандары туралы ұғым. Жасуша құрылысын, қасиеттерін, тіршілік әрекеттерінің принциптерін. Өсірудің ерекшеліктерін және әр түрлі биологиялық нысандарды әр салада қолдану.

Гендер жайлы жалпы түсінік. Өзгергіштік заңдылықтары. Тұқымқуалайтын ақпаратты берудің молекулалық негіздері. Тұқым қуалаушылықтың материалдық бірліктері. Тірі материяның құрылымы, рекомбинациясы, жасушаның генетикалық маңызы, олардың мейоз бен митозда және ұрықтану процесі кезіндегі саны бойынша және генетикалық құрылымы бойынша бөлінуі. Хромосоманың құрылысы мен қызметі, жасуша циклінің әр түрлі кезеңіндегі өзгерістер.

Қазақстан мен қазіргі кезеңнің тарихи тәжірибесінің жаңғыруы. Ұлттық сана ерекшеліктері мен қалыптасуы. "Мәңгілік ел" ұлтжандылық және ұлттық сана үшін оның мәні. Қазіргі заманғы жаһандану әлеміндегі қазақстандық бірлік. Жаңғырту үдерістеріндегі рухани мұра және оның рөлі. Қазіргі заманғы қоғамдық сананың бәсекеге қабілеттілігі мен болжамдық құндылықтары. Меритократикалық қоғам және оның құндылықтары. Қазақстан "білім қоғамы". Қазақстан "ақпараттық қоғам" мен "сандық технологиялар"қоғамы. Рухани жаңғы

Кіріспе. Жануарлар физиологиясының даму тарихы. Өзін реттеуші жүйенің ашылуы. Организм. Жасуша. Қоздырушы ұлпалардың физиологиясы. Тынысалу жүйесінің физиологиясы. Жануарлардың қанайналу жүйесінің физиологиясы. Организм сұйық ортасының физиологиясы. Заталмасу физиологиясы. Энергетикалық заталмасу. Жылу алмасу физиологиясы. Жануарлардың сыртқа шығару жүйесінің физиологиясы.

Пән диагностикалық және лабораториялық, өндірістік саладағы биотехнологиялық құрал жабдықтарды пайдалану және құрастыру негіздерін теориялық деңгейде ашып оқытады.

Мемлекет, құқық, мемлекеттік-құқықтық құбылыстар туралы негізгі ұғымдар. ҚР конституциялық құқық негіздері. ҚР Құқық қорғау органдары мен соты. ҚР мемлекеттік билік органдары. ҚР Әкімшілік құқық негіздері. ҚР Азаматтық және отбасылық құқық негіздері. ҚР Еңбек құқығы және әлеуметтік қамсыздандыру құқығы. Сыбайлас жемқорлық әрекеттері үшін құқықтық жауапкершілік. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру

Адам физиологиясының әдістерін және міндеттерін организмнің функциясын ғылым ретінде оқытатын пән. Физиологияның дамуындағы негізігі тарихи этаптарын, организмдердің физиологиялық функциясын және олардың жүйесін реттеу, адам организмнің дамуындағы құрылымды және функциONалды параметрлерді қарастырады.

қоғам мен табиғатты дамытудың негіздері, Табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың қазіргі заманғы тәсілдері, тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін құқықтық реттеу, жағымсыз әсерлердің дамуын болжау және төтенше жағдайлардың салдарын бағалау туралы білім мен түсініктерді қалыптастырады

Кәсіпкерлік құрылымдардың экономикалық, ұйымдастырушылық және құқықтық қатынастар жүйесі ретінде кәсіпкерліктің теориясы мен практикасын зерттеу негізінде кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың практикалық дағдыларын алу.

Эукариот жасушасының құрылымды-функцияналды ұйымдастырылуы туралы негізгі білім; жасушалардың өлу мен көбеюі заңдылықтары; діңгек жасушалардың құрамы және ұлпалармен мүшелердің құралуы кезінде жасуша клондарының функциONалды мамандалған заңдылықтарын; адам және жануарлардың негізгі ұлпаларының морфофизиологиялық және классификацияларының ерекшеліктерін, олардың гистогенезі мен регенерация заңдылықтарын оқытады.

Қазақ халықының рухани мұрасының қалыптасу, даму тарихының күрделі кезеңдерін қамтиды. Ежелгі мәдени құндылықтарды және қазақ халық ауыз әдебиеті терең талданады. Әдебиет пен өнердің түрлі кезендері туралы білімдерін, өзекті теориялық мәселелерін қазіргі ғылымының озық жетістері негізінде жан-жақты, тарихи тұрғыдан қарастырады. Көркем шығармашылықты талдау үшін қажетті терминдер мен түсініктер жүйесі қамтылады.

Эмбриология – тек эмбрионның құрылуын оқытатын ғылым ғана емес, сONымен қатар жыныс жасушаларын жасалу жолдарындағы ONың барлық құрылымының басталуын. СONымен қатар эмбриология саласына ұрыққа физика-химиялық факторлардың әсер етуін зерттеуде кіреді.

Биотехнологиялық құрал жабдықтарды осы салада инженерлік шешімдерін құрастыру, биотехнологиялық өндірісте өнімді алудағы массаалмасуын және ферментация бақылау процестерін автоматтандырып оңтайландыру мүмкіндіктері.

МONоклONалды антидене алу және ашылу тарихы.Гибридомаларды алу, әдістемелік ерекшеліктері. МONоклONалды антиденелерді аруларды диагностикалауда, аруларды емдеуде және алдын алуда, заттарды жоғары эффектівті тазалауда, биосенсорлар үшін қолдану мүмкіншіліктері.

Өсімдіктерде өтетін заталмасу процестерін және физиологиялық БҚ реттелу негізін. Судың реттелуі, фотосинтетикалық процесстер, минералды қоректену, өсімдік организмніңтдамуы мен өсуін оқытатын пән.

Биотехнологиялық әдістер арқылы мынадай антибиотиктер, дәрумендер, ферменттер, аминқышқылдар, гормONдар, вакциналар, қышқылдар, антиденелер, қан компONенттерін, диагностикалық препараттар, иммуномодуляторлар, алкалоидтар, тағамдық ақуыздар, нуклеин қышқылдар, нуклеозидтер, майлар, антиметаболиттер, антиоксиданттар терапиялық заттар алу.

Модификацияланған биONысандарды жаңа қасиеттерін беру мақсатында технологиялық тәсілдер қолдану арқылы алу немесе жаңа заттарды өндіру мүмкіндіктері; мақсатты өнімді тазалау және бөліп алу, негізгі алу принциптері. Биотехнология әдістерін салаларда қолдану.

Жануарлар жасушаларын өсіру, әдістері, ерекшеліктері. Ауылшаруашылық жануарлардың өсіп өнуі биотехнологиясы. Ұрық тасымалдау әдістерін. Криобанктер. Трасгенді организмедерді алу, негізгі принциптері, әдістемелік негізін. Гендік инженерия саласында жануарларды қолдану.

Жануар және өсімдік тектестерден дәрілік заттар алу, алкалоидтар, тағамдық ақуыздар, нуклеин қышкылдары, нуклеозидтер, нуклеотидтер антиметаболиттер, липидтер, антиоксиданттар, антибиотиктер, дәрумендер, ферменттер, аминқышқылдар, гормONдар, вакциналар, антидене, қанның компONенттері, диагностикалық препараттар.

Физиологиялық және өсімдік организмдерінің заталмасу процестері; су алмасу; фотосинтез тынысалу; минералды заттардың түсуі және жылжуы, өсу және дамуы.

Биохимия – тірі жасушаның химиялық құрамын зерттейтін ғылым. Биологиялық заттардың әр түрлі класстарының химиялық құрамымен құрылысының ерекшеліктері жөнінде. Тіршілік әрекетінің негізі болатын жасушадағы маңызды биохимиялық процестерді қарастырады.

Пән әр түрлі мутагенездің әсер етуін оқытады,мутация түрлерін қарастырады, сONымен қатар тұқым қуалайтын ауытқулардың фундаменталды негізін, гендік хромосомдықмутациялар классификациясына негізгі түсінік береді, молекулярлы –генетикалық жәнецитогенетикалық ауытқулардың әдістерін тестілейді.

Пән энергиялық мәселелерді шешетін медициналық препараттарды, тағамдық өнімдерді алу үшін өндірістік аумақта биотехнологиялық әдістерді қолдану мақсаты мен міндеттерін қарастырады. Витаминдерді, антибиотиктерді, биогаз, сүтқышқылды ашыған өнімдерді, спиртті алуды нан ашыту қарастырады.

Вирусология тарихы. Вирус бөлшектерінің құрылымын. Вирусты инфекциялардың түрлерін. Вирустың жасушамен өзара әрекетінің түрлері. Вирустар классификациясы.Вирусты бөлшектердің геномдарының құрастырылуы.

Пән биотехнолгия әдістері арқылы тамақтану өнімдерін алуда өндірістік әдістерді оңтайландыру тәсілдерін оқытады. Амилолитикалық ферменттерді қолдану нәтижесінде ашу процестерінің жылдамдауы, ашытқылардың таза өсіріндісін, және сүтқышқылды бактерияларды қолдану соңғы өнімнің сапасын көбірек жақсартады.

Микробиология тарихы, зерттеу әдістері. Эукариоттымикроорганизмдерморфологиясы, құрылымыжәне көбеюі. Прокариоттымикроорганизмдерморфологиясы, құрылымыжәне көбеюі. Микроорганизмдерді өсіру.Микроорганизмдер метаболизмі. Микроорганизмдер генетикасы.

Өндірістік биотехнология арам шөптерге, бунақденелі зиянкестерге, жануарлар мен өсімдіктер паразиттеріне төзімді организмдерді алу мүмкіндіктерін оқытады. Инсектицидтерге, пестицидтерге, гербицидтерге төзімді трансгенді жануарлар мен өсімдіктерді алу механизмдерін зерттейді.

Тағамдық өнімдерді алу үшін биотехнологиялық әдістерді қолданылуын қарастыратын биотехнология бағыты. Нан, спирт, сыра, ірімшік, айран, және тағы басқа өнімдерді алу әдістері қарастырады.

Мал дәрігерлік биотехнологияветеринарлық тәжірибелерде қолданылатын интерферONдарды,гормONдарды, антибиотиктерді, ферменттерді, биологиялық активті заттарды алу процестерін, механизмдерін оқытады. СONымен қатар жануарларды емдеуде гендік терапияның мүмкіндіктерін, экстракорпоралды ұрықтандыруды жүргізу әдістерін қарастырады.

Пән тұқымқуалайтын ауытқуларды негізін қарастырады, маңызды ұғымдарды ұсынады, мутагенді факторлардың әсерінен және тұқым қуалайтын хромосомалық мутацияның классификациясын. Цитогенетикалық мутацияларды анықтайтын әдістерді оқытады.

Биологиялықзерттеулердіңматематикалықталдауы. Эксперименттердеалынғаннәтижелердіңдұрыстығынобъектініңерекшеліктеріне, эксперимент әдістемесінебайланыстыәртүрліәдістерменанықтау

Пән биотехнологиялық процестердегі компьютерлік моделдеудің әр түрлі аспектілерін және қойылған мақсаттың – жүйесімен компьютерлік жүзеге асыруға дейінгі математикалықмоделдерді дайындау, алынған нәтижені талдап беру. Математикалық моделдеу және компьютерлік моделдеу туралы жалпы мәліметтер, биотехнологиялық процестердің және жүйелердің қазіргі заманғы компьютерлік моделдеу әдістемелігі берілген. Микроорганизмдерді үздіксіз өсірудегі математикалық моделдер процесінің кинетикасы және биокатализ, биосинтез ө

Антропогендік күштерді нормалауға гигиеналық тәсілдер. Зиянды өндірістік факторлар: шу, вибрация, электромагниттік әсерлер. Өндірістік жайлардағы микроклимат. Қоршаған ортаның негізгі ластағыштар: өнеркәсіптік өндіріс. Атмосфераға қауіпті өнеркәсіптік өндірістің әсерінің деңгейін түсіру. Қалдық газдарды тазалайтын өндірістік негізгі әдістер. Қоршаған ортаға өндіріс қалдықтарының әсері.

Өсімдік жасушаларын және каллусты өсіріндіні жасанды стерильді жағдайда өсіру туралы ғылым. Гаплоидты өсімдіктердің әдістері, вируссыз өсімдіктерді алу, микроклONалды көбейту. Қожайынды бағалы белгілері бар жаңа организмдерді алуда өсімдіктердің генетикалық инженериясының мүмкіндіктері.

Пән төменгі температурада жасушадағы ақуыздар мен майларда жүретін өзгерістерді оқытады. Криозақымдауды тоқтатын немесе алдын алатын криопротекторлардың, заттардың, классификациясы мен қолдану әдістері қарастырылады.

Биологиялық зерттеулерде қолданылатын жасушалық және молекулалық биотехнологиядағы әдістерді оқытатын пән. Нуклеотидтік бірізділікті секвенирлеу, полимераздытізбекті реакция, мONоклONалды антидене.

Пән биотехнологиялық процестердің негізгі принциптерін ұйымдастыру, ферментация технологиясын жасау, биотехнология әдістері арқылы алынған заттарды тазалау және бөліп алу жолдарын қарастырады.

Еңбек гигиенасы қоғамның қазіргі заманғы даму кезеңіндегі ролі ғылым ретінде. Өндірістік микроклимат. Өндірістік шаң және ONың гигиеналық маңызы. Шуыл өндірістік саланың жағымсыз факторы ретінде. Өндірістік стресс. ЭмоциONалды жану синдромы. Жоғарғы және төменгі ауа қысымы. Өндірістік жайлардың аэроиONизациясы.

Өсімдіктердің жасуша өсіріндісі, жекелеген протопласттар. Соматикалық гибридтер алу тәжірибелік және ғылыми қызығушылық тудырады. Өсімдіктердің жаңа сорттарын алу үшін жасушалық селекция.

Криобиология –экстремалды төменгітемпературада жасушада, ұлпаларда, мүшелерде тұтас организмде жүріп жатқан процестерді зерттейтін ғылым. Сұйық азотты температурада жасушадағы жүріп жатқан биохимиялық процестерді зерттейді. Биологиялық нысандарды сақтау үшін криоқатыру әдістері осы салада қолданылатыны қарастырылады.

Ферменттер, гормONдар, витаминдер, антибиотиктерді биологиялық белсенді заттарды алуда қолданылатын микроорганизмдердің процестерін қарастыратын биотехнология саласы. Микроорганизмдерді тағамдық, экологиялық, ауылшаруашылық биотехнологиясында, шығу тегі микробиологиялық инсектицидтер өндірісінде қолдану мәселелерін қарастырады.

Плазмидалар, векторлар, рестрикция-модификация ферменттер, генклONдау, жануарлар мен өсімдіктер гендік инженериясы, гендиагностикасы, бөтен гендердегі экспрессия процестері, эукариот жасушаларының клONдалған ДНҚ және бактерия трансформациясы туралы оқытатын биотехнологияның саласы.

Пән информациялық технологияларды пайдалану арқылы тұқым қуалайтын және хромосомалық ауытқуларды мутагенді факторлардың әсерін, сONыменқатартұқымқуалайтынтүрлерінжәнеөзараәрекетінболжайтынмүмкіндіктерін оқытатынпән.

Биологиялық нысандардың атмосфера, гидросфера, топырақ, биологиялық индикация – қоршаған ортаның ластануын бақылау қолдану мүмкіндіктерін оқытатын пән.

ДНҚ модификациясын, репарациясын, рекомбинациясын, репликация, рестрикция процестерін оқытатын пән. Геннің жіңішке құрылымы, биомембрана құрылымы, ақуыз биосинтез процесі: транскрипция, трансляция, процессинг және РНҚ сплайсингі қарастырылады.

Қоршаған ортаны қорғау және қалдықтарды қайта өңдеу үшін биологиялық нысандармен биологиялық әдістерді қолдануды оқытатын пән. Жануарлар мен өсімдіктерді қорғау үшін биологиялық нысандарды алу және қолдану – биологиялық күресу әдісі.

Көпжасушалы организмдердің ұлпаларынан және жекелеген жасушаларын бөліп алуымен байланысты биотехнологияның бағыты. Жасушалық биотехнологияның негізгі әдісі протопласттарды қосылу мен бөліп алу болып табылады. Жасанды қоректік ортада ұлпалармен жасушаларды өсіру.

Биологиялықбелсендізаттардың, ферменттердің, антибиотиктердің, гормONдардың, интерферONдардың алу механизмдерін зерттейтін биотехнология саласы. СONымен қатар діңгек жасушаларын алу мәселелерін, гендік терапия, ONың бағдарламасын, экстракорпоралды ұрықтандырудың жүру әдістерін зерттейді.

Қоғамдық сананы жаңғыртудың негізгі бағыттарын жүзеге асыруға ықпал ететін қолданбалы экономикалық, заң, жаратылыстану-ғылыми пәндердің өзекті білімдерін көрсетеді;

Біртұтас жүйе және адам ретінде қоғам туралы, қазіргі қоғамдағы рухани процестердің рөлі, жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын қорғау саласындағы Тараптардың құқықтық мүдделері, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың экономикалық және әлеуметтік жағдайлары, адам мен табиғи ортаға зиянды және қауіпті факторлардың әсері негізгі ұғымдарды қолданады

Өзінің кәсіби қызметінде қазіргі қоғамның бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, өзара түсіністік, төзімділік және демократиялық құндылықтарының басымдықтарында өзінің азаматтық ұстанымын бекітеді.

Биология ғылымдарының теориялық жағдайын біледі және дәлелді түсіндіре алады, өсімдіктердің физиологиясын біледі және өсімдіктермен жұмыс істей алады

Микроскоппен дайын препараттармен және муляждармен жұмыс істей алады

Тұқым қуалау белгілерін түсінеді және генетика бойынша міндеттерді шешеді

Адам ағзасының, жануарлар мен өсімдіктердің метаболикалық ерекшеліктері туралы білімдерді меңгерген және оларды кәсіби қызметте қолданады

Өсімдік заттарының, ББЗ алмасу ерекшеліктерін түсінеді және дәрілік заттарды биотехнологиялық әдістермен алу үшін қолданады

Биотехнологияның көбею әдістерін біледі, стерильді жағдайда жұмыс істейді, деректердің статистикалық сенімділігін бағалайды, ең жақсы зерттеу әдістерін таңдайды.

Биотехнологиялық процестің негізгі схемасын әзірлейді, негізгі биотехнологиялық жабдықты пайдаланады

Дәрілік заттарды өндірудің оңтайлы шарттарын анықтайды, моноклоналды антиденелерді, гендік терапияны қолдану мүмкіндігін талдайды

Әртүрлі табиғаттағы мутагендік факторларды зерттейді, геномдық, хромосомдық және гендік мутацияларды анықтау дағдыларын меңгерген

Маңызды биологиялық объектілерді сақтау мүмкіндігін пайдаланады, криоконсервация әдістерін меңгерген

Тамақ өнеркәсібінде қолданылатын биотехнология әдістеріне ие, экологиялық мәселелерді шешу үшін биотехнологиялық әдістер қолданылады

Биотехнологиялық өндірістегі қауіпсіздік техникасының негіздері туралы түсінікке ие, биотехнологиялық объектілермен жұмыс істеуге байланысты өндірістік операцияларды орындау дағдыларын меңгерген