6B02301 Цифрлық лингвистика в Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті

«Ұлттық руханият» пәнінің мақсаты- студенттерге көпғасырлық әдебиет,тарих, өнер, халық даналығы, әдет-ғұрып, мәдени дәстүрлер, ғылым негізінде қазақ халқы туралы терең білім беру. Әдебиет, тарих және өнердің ұлы қайраткерлерінің мұраларын зерттей отырып, дүниетаным мен танымның көкжиегін кеңейту. Ұлттық рухани құндылықтар негізінде өз өміріне мән беру, болашаққа жол ашу, жаңа буынның рухани және адамгершілік ресурстарын сіңіру, басқаларға үлгі бола алатын ұрпақ білім, ғылым және білім арқылы келетінін нақты түсіндіреді.

Аталған пән табиғи тілдегі мәтіндердің компьютерлік талдауда негізгі қағидалары қарастырылады. Студенттер компьютерлендірудін лингвистикалық мәселелерімен танысады, ЭЕМ-мен жұмыс істеуге арналған жасанды тілдер кұрылымын анықтайды, ақпараттық банктерді құрып, қалыптастырады. Мәтіндерді өңдеу үшін машинамен сөздіктерді, алгоритмдерді кұрастырып және әртүрлі тілдік үдерістерді модельдеп және басқа мәселелерді табиғи тілдің семантикалық заңдарын ескере отырып шешуді үйренеді.

"Филология негіздері" курсының негізгі мақсаты – студенттерді жалпы тілдерді ғана емес, ғылыми пәндердің жиынтығы ретіндегі қазіргі заманғы филологиямен, сонымен қатар халықтың мәдениеті мен рухын білдіретін мәтіндермен таныстыру, сөйлеу әрекетінің жалпы заңдылықтары, белгілі бір лингомәдени қауымдастық немесе жеке индивидтің тілдік санасының мазмұны жайында түсінік беру, оның саласындағы ғылыми зерттеудің жалпы ерекшеліктерімен таныстыру.

Тілдік құбылыстарды әртүрлі экспериментальды әдістермен зерттеудің сипаттамасымен танысады. Эксперимент әдістерін қолдану филология ғылымының философия саласынан бөлініп шығуында үлкен рол атқарғанын біледі. Экспериментальды лингвистикалық лабораториялар қарапайым қабылдау, түйсіну, уақыт реакцияларын зерттеумен айналысатынын түсінеді. Ал зерттеуші әсер ету үшін әңгімені қолдануды немесе лабораториялық экспериментте зерттеу тәсілдерінің көмегімен зерттеушінің әрекеттерін ұйымдастыра алатынына көзі жетеді.

Курсты оқу барысында студенттер "Академиялық адалдық", "плагиат", "сыбайлас жемқорлық", "студенттің ар-намыс кодексі"ұғымдарын меңгереді. Академиялық адалдық қағидаттары, авторлық құқықтарды қорғауды жүзеге асыру, студенттің жеке адалдығы, қазіргі заманғы қоғамның өмір сүруінің құқықтық негіздері туралы идеялар қалыптастырылады, Академиялық адалдық, оны бұзуға төзбеушілік атмосферасын өсірудің отандық және шетелдік тәжірибесі зерделенеді. Оқытудың интерактивті әдістері қолданылады.

Жазу тарихы, графика және лингвистика, қазақ жазуының зерттелуі, әліпбиі мен жазу ерекшеліктері туралы, Көне түркі жазба ескерткіштері, араб, латын алфавитіне негізделген қазақ әліпбиі, графикалық таңба мен фонема арасындағы заңдылықтар, орфография мәселелері туралы ақпарат алады. Жазу тарихы, графика және лингвистика, қазақ жазуының зерттелуі, әліпбиі мен жазу ерекшеліктері туралы түсінік алады, Көне түркі жазба ескерткіштері, араб, латын алфавитіне негізделген қазақ әліпбиі, графикалық таңба мен фонема арасындағы заңдылықтар, орфоэпия мен орфография мәселелері және қазіргі орфографияның теориялық мәселелерінің шешімдері туралы негіздей алады

Пәнді оқыту барысында заманауи "сандық" дәуірде оқу мен көркем әдебиетті оқыту мәселесі қарастырылады. Көркем әдебиетті цифрландыру аясында мәтіндерді, графиканы, дыбысты, бейне клиптерді біріктіруге мүмкіндік беретін түрлі бағдарламалар қолданылады. Шығармалардың жанрлық ерекшеліктерін ескере отырып, мәтінмен жұмыс істеуге; әдеби шығармада жасалған өмірдің көркемдік бейнесін, эмоциялық жеке қабылдауын және зияткерлік түсінуін қалыптастырады, көркем шығармаларды цифрландыру жүйесінің әдістемесін меңгереді.

Пән бойынша мынадай манызды теориялық және практикалық мәселелер қарастырылады: тілдің грамматикалық единицалары (морфема, сөз), тілдің грамматикалық құрылысы, негізгі грамматикалық ұғымдар (грамматикалық мағына, форма, категория, тәсілдер), сөздің тұлғалық құрамы (негізгі туынды сөз), қосымшалар (жұрнақ, жалғау), олардын түрлері, сөз, оның түрлері (жалан, күрделі) және сөздердің лексика-грамматикалық топтары, тілдің морфологиялық ерекшелігі, сөз құрамы, сөз таптастыру мәселесі т.б. мәселелерді игереді. Зерделеу бағыты: қазақ тіліндегі жаңа сөздердің пайда болуын лексика семантикалық, морфологиялық, синтаксис салаларымен байланыста қарап, тілдік бірліктердің үнемі даму үрдісін меңгереді.

Тіл дыбыстарын және олардың артикуляциялық жақтарын түсіну үшін, дыбыстау мүшелері мен олардың әрқайсысының қызметін жете біледі. Дыбыстау мүшелері: өкпе, тамақ, көмей, дауыс шымылдығы, тамақ қуысы, ауыз қуысы, мұрын қуысы, тіл, кішкене тіл, таңдай, ерін т.б. жиынтықтарын экспериментальды зерттеу тұрғысынан зерттей алады. Қазақ тілі құрамындағы диалектілік ерекшеліктердің тілдік салаларын біледі; диалектілердің фонетикалық, лексикалық және грамматикалық ерекшеліктердің позицияларын танып, тұлғасын, стильдік топтарын ажыратады.

Жай сөйлемнің теориялық мәселелерін меңгерту, жай сөйлемнің айырым белгілері, типтері, баяндауыштарының бастауышпен қиысу мәселелері, жасалуы, тіл білімінің жаңа салалары мен бағыттары туралы үйренеді, қазақ синтаксисінің салаларының ғылыми негіздемесін меңгереді. Қазақ тіл біліміндегі құрмалас сөйлемдер мәселелеріне арналған жаңа зерттеулердің нәтижелері, жалпы тіл біліміндегі теориялық тұжырымдамаларды игереді, құрмалас сөйлемдер, зерттелуі, құрмалас сөйлем түрлерін ажыратады, салалас құрмалас сөйлемдер, сабақтас құрмалас сөйлемдер, көп компонентті құрмалас сөйлемдер, көп бағыныңқылы құрмалас сөйлемдер, аралас құрмалас сөйлемдер түрлеріне анализ жасап, ажырату негізінде сөйлемдерге синтаксистік талдау жасап үйренеді.

Тарихи лексикологияның толық жүйелі курсы, сөздіктің дамуын дыбыстық, морфологиялық және сөзжасам тұрғысынан да, семантикалық тұрғыдан да жан-жақты баяндайды, жаңа сөздер мен мәндердің пайда болу процестерін, сөздерді архаизациялау және өшіру процестерін ашады. Бұл арнайы курс студентке қазақ әдеби тілінің лексикасын қалыптастырудың күрделі үрдістерінде бағдарлануға, қазіргі лексикалық норманың қалыптасуын анықтайтын тілдің дамуындағы үрдістер туралы білімін кеңейтеді.

Сандық жүйедегі қазақ әдебиеті дәстүрлі әдебиетте, жазудың барлық эксперименталды түрлеріндегі сияқты мазмұнға ғана емес, шығарманың жазылу тіліне басты назар аударады. Пәнді оқу барысында білім алуша көркем өрнектің жаңа түрлері мен әдістеріне қол жеткізу мақсатында негізгі форманы құруды негізге алады, эстетикалық қағидат ретінде компьютердің техникалық мүмкіндіктерін және мультимедиялық технологияларды қолданады, әдебиетті цифрландыру жүйесінің жаңа технологияларын меңгереді.

Тілдің грамматикалық единицалары (морфема, сөз), тілдің грамматикалық құрылысы, негізгі грамматикалық ұғымдар (грамматикалық мағына, форма, категория, тәсілдер), сөздің тұлғалық құрамы (негізгі туынды сөз), қосымшалар (жұрнақ, жалғау), олардын түрлері, сөз, оның түрлері (жалан, күрделі) және сөздердің лексика-грамматикалық топтарын ажыратып, тілдің морфологиялық ерекшелігі, сөз құрамы, сөз таптастыру мәселесі т.б. мәселелер түсіндіреді, сөз тұлғалары, сөз таптастыру принциптері және оның лексика-семантикалық сипаттары туралы толық мағұлмат алып, оларды талдай біледі, сөздегі дыбыстардың өзгеруі мен алмасу заңдылығын анықтай алады; сөзді дұрыс айту ережесін қалыптастыра біледі.

Қазақ тіліндегі сөздердің тіркесімділігін, сөздердің байланысу тәсілдері менформаларын, синтаксистік қатынасын, жай сөйлем түрлерін меңгереді. Қазақ тілінің синтаксистік бірліктерін, қазақ тілінің әдеби синтаксистік нормаларын оқып үйренуде кәсіби білім, білік және дағдыға ие болады; Қазақ тілінің синтаксистік бірліктерін оқып үйренудің қазіргі ғылыми принциптерін біледі. Мәтінмен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастырады. Қазіргі қазақ тілінің құрмалас сөйлем жүйесі жөнінде теориялық білімдерін кеңейтеді.

Студенттер қазақ тіліндегі сөз, лексика, лексикология, сөздік қор, сөздік құрам анықтамасын біліп, сипаттама береді; сөз топтарын бір-бірінен айыра біледі; сөздену, сөз төркіні, сөздікжасам, сөздік туралы мағлұматтары болады; фразеология, тұрақты тіркес, еркін тіркес, фразеологизмдер анықтамасын біліп, сипаттама береді; фразеологизмдердің жасалу жолдары, фразеологизмдердің түрлері, фразеологиялық мағына туралы теориялық білімдері дамытып, меңгереді. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясының теориялық заңдылықтары туралы ақпараттармен толығады.

«Автоматтандырылған аударманың заманауи жүйелері» пәні жоғары коммуникативтік әсерге қол жеткізу үшін аударылатын мәтіннің сипаты мен аударма шарттарын ескере отырып, аударма технологияларының түрлері мен тәсілдерін қолданады; аударма саласындағы кәсіби біліктілікті жетілдіруге бағытталған ақпараттық-іздестіру қызметін жүргізеді; аударманың саласына кәсіби бағытталған сөздіктер, әдістемелік ұсынымдар құрастырады, аударманың теориялық негіздемесін басшылыққа ала отырып, оны автоматтыну жүйесі бойынша талқылайды.

Пән дыбысталатын сөйлеу мен жазбаша мәтіндерді талдау үшін автоматтандырылған жүйелердің құрылымы мен қызметтері, мәтіндік ақпаратты әдіснамалық және лингвистикалық зерттеу негіздерін қарастыруға арналған. Студенттер табиғи тілде мәтіндерді өңдеу үшін бағдарламалық құралдар және технологиялардың лингвистикалық үлгілерін қолданады, лингвистикалық үлгілеу құралдарының қазіргі заманғы мүмкіндіктерін пайдаланады, цифрландыру жүйесі негізінде қолданбалы лингвистикадағы математикалық түсініктермен танысады.

«Семиология» пәні табиғи және жасанды белгі жүйелері қызметінің саласындағы негізгі заңдар мен әдістер білімін біріктіреді. Білім алушылар семиотикалық позиция тұрғысынан тілді сипаттау әдісі мен кешенді тәсілдермен танысады; семиотика саласындағы ұғымдар мен санаттар жүйесін меңгереді; теориялық және қолданбалы лингвистика ұғымдық аппаратын тілдік құбылыстарды семиотикалық интерпретациялаудың өзекті мәселелерін шешу үшін қолданады, ғылыми түсініктерді еркін пайдалана алады.

Курс сан ұғымының кеңеюі мен дамуы эволюциясы, сандарға арифметикалық амалдар жасау заңдылықтары, сандардың бөлінгіштік белгілері, шамалардың өлшем бірліктері арасындағы байланыс эволюциясын білуге бағытталған; математикалық фактілерді талдау, түсіндіру және жалпылау бойынша практикалық дағдыларға және математикалық ұғымдарды талдау мен жалпылаудағы практикалық дағдыларды игерудегі теориялық білімді практикалық дағдыға айналдыра білу, арифметика, алгебра және басқа математика салаларының ішкі байланыстарын көрнекі түрде көрсету.

«Семиотика» курсының мақсаты – студенттерді қазіргі семиотиканың ортақ ұғымдарымен, бұл ғылымның пайда болуы және даму тарихымен, түрлі семиотикалық идеялардың күресімен таныстырады. Студенттер семиотика пәні мен міндеттерімен танысады, семиотиканың ғылым ретінде дамуының негізгі кезеңдерін біледі, семиотиканың негізгі бағыттарын талдайды. Осы ғылым саласы бойынша ұғым-түсініктерді негізге алады, семиотиканың басқа ғылым салалармен байланысын негіздейді, ғылыми түсініктерді бір жүйеге түсіреді.

Математикалық әдістер ғылым, техника, экономика және басқару мәселелерін шешуде үлкен роль атқарады. Студенттердің математикалық және алгоритмдік ойлауы дамиды; математикалық есептерді зерттеу және оларды шешу әдістерін игереді; қолданбалы кәсіптік есептерді шешуде математикалық білімдерін қолдану дағдылары қалыптасады, математиканы ғылым саласы ретінде меңгере отырып, басқа ғылым салаларымен байланысын нақтылап, зерделейді, жалпы заңдылықтарымен танысады, барлық құрылымдық ерекшеліктерін меңгереді.

«Математикалық лингвистика» пәні мәтіндік ақпаратты лингвистикалық зерттеудің әдіснамалық негіздерін зерттейді. Студенттер автоматты жүйелердің құрылымында сөйленіс және жазбаша мәтіндерді талдаумен функцияларын таниды; практикалық барысын қолданбалы лингвистика зерттеулері негізінде пайдаланады. Білім алушылар мәтіндік, тілдік ұғымдарды меңгеруде алгоритмдік әдістерді пайдалана алады, қолданбалы лингвистика аясында ұғымдарды бір негізге түсіре алады, теориялық білімді практикамен ұштастырады, цифрландыру негізінде бірізділікті негізге алады.

«Аударманы автоматтандыру» пәнін игерген студент аудармашылық үрдістің барлық кезеңдерінде әртүрлі интернет-ресурстармен және автоматтандырылған бағдарламалармен жұмысты үйренеді: аударма алдындағы талдау, өз аударымы, аударудан кейінгі редакциялау. Қолданылатын мәтін корпустарын құру құралдарымен танысады; мәтіннің негізгі электронды корпустары; аудармашыларға арналған қазіргі орталар; аударма үдерісін автоматтандырудың қазіргі технологиялары; негізгі анықтамалық бір тілді және екі тілді сөздіктер мен Интернет желісінде ашық қолжетімділіктегі деректер базасын тәжірибеде қолданады.

Академиялық жазу курсы ғылыми жоба жазуға, ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасауға, ғылыми әдістерді тану мен пайдалануға үйретеді. «Академиялық жазу» курсын игеру нәтижесінде төмендегідей құзыреттер қалыптасады: ғылыми жоба тақырыбының өзектілігін көрсете алуы; зерттеудің мақсат, міндеттерін дұрыс анықтауы; ғылыми зерттеу әдістерін қолдана алуы; ғылыми жобаны ресімдеудің техникалық ережелерінің сақталуы.

Пәннің мақсаты-студенттерде табиғи тілді формалдау мәселелері және морфологиялық ережелерді оқу туралы жүйелі түсінікті, түрлі пәндік салаларда қолданбалы сараптама жүйелерін, сондай-ақ адамның жаратылыстану-тілдік қарым-қатынас жүйелерін және компьютерлік жүйені құру кезінде тиісті формализмдерді қолдануды қалыптастырады. Морфологиялық ұғым-түсініктерді игеруде цифрлық технологияларды,қолданбалы негіздерді пайдаланады, оларды ұғыну негізінде формалауды үйренеді, автоматтандыру саласында қажетті негізбен қамтамасыз етеді.

Пән шешім қабылдау үшін қолдануға мүмкіндік беретін компьютерлік технологиялармен ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу, алмасу, талдау және бағалау әдістері мен үдерістерін зерттеуге бағытталады. Пәнді игеру барысында студенттер ақпаратты есептеуіш машиналар мен есептеуіш жүйелерде алгоритмдерді талдау түріндегі абстрактілі және бағдарламалау тілін құрастырады. Пәнді игеру мақсатында студенттер бағдарламалаудағы қазіргі әдіс-тәсілдерді пайдаланады, тәжірибе негізінде қолданады, теория барысында іске асырады.

«Әлеуметтік лингвистика» пәні студенттердің, әлемдік тіл білімінің қазіргі өзекті де перспективалық бағыттарының бірі – әлеуметтік лингвистика бойынша білімдерін өз ана тілінде алуына мүмкіндік береді. Мұнда олар жас мемлекетіміздің одан әрі нығаюы мен тілдік құрылысының қалыпты қызмет етуіне, этнос аралық, тіл аралық қатынастарының тең әрі тұрақты дамуына ықпал ететін демократиялық бағыттағы тіл саясатымен, этнолингвистикалық, тілдік жағдаяттарымен танысады. Әлеуметтік лингвистиканың пәндік және теориялық ұғымдарынан, қазіргі проблемаларынан, сондай-ақ оның өзіндік зерттеу әдістерінен хабардар болады.

Бұл пәнді оқыту барысында бағдарламалаудың теориялық негіздері баяндалады. Ақпарат негіздері, кодтау және алгоритмдеу, ЭЕМ құрудың арифметикалық және логикалық негіздері егжей-тегжейлі қарастырылады. Информатика мен бағдарламалаудың дамуына үлкен үлес қосқан мамандар туралы тарихи мәліметтер, сондай-ақ ЭЕМ мен бағдарламалау тілдерін құрудың негізгі күндері қарастырылады. Білім алушы бұл пән бойынша программалау тарихы мен теориясын меңгереді, сала бойынша үғым-түсініктерді қалыптасырады, бағдарламалаудың негізін игереді.

«Лексикология саласындағы автоматтандыру» пәні көркем шығарманың тілдік аспектілерін зерттеу әдісі ретінде лингвистикалық талдауды түсінуге, мәтінді толық және анық түсіну мақсатында мәтіннің әр түрлі элементтерінің мәнін ашуға негізделеді. Бұл курста қазіргі лингвистикалық талдауға әдеби және стилистикалық талдауды енгізу қарастырылады, студенттер лексикология саласы бойынша құжаттандыру, автоматтандыру, цифрландыру секілді ұғымдармен танысады, сол ұғымдарды қолданбалы негізде жүзеге асыра отырып, теориялық білімді игереді.

«Лингвистикадағы сандық технологиялар» пәні компьютерлік және гуманитарлық ғылымдарды біріктіреді. Сандық гуманитарлық ғылымдарды зерттеу цифрланған материалдар мен сандық мәндегі материалдарды қолдануды болжайды, компьютерлік құралдарды ұсына отырып, деректерді жинау және визуализациялау, ақпараттық іздеу, деректерді зияткерлік талдау, сондай-ақ статистикалық талдауды қолдану үшін жаңа мүмкіндіктерді аша отырып, дәстүрлі гуманитарлық ғылымдарды компьютерлік ғылымдар әдіснамасымен біріктіреді, сандық технологияларды пайдаланады.

«Лингвистикадағы ақпараттық технологиялар» пәні студенттер контингентінің ақпараттық мәдениетін, кең ой-өрісін қалыптастыруды көздейді, оны оқу білім алушылардың ой-өрісін кеңейтіп қана қоймай, оларды техникалық жоспардың қолданбалы міндеттерін шешу әдістемесімен қамтамасыз етеді, сонымен қатар олардың мәдени әлеуетінің өсуіне ықпал етеді. Компьютерлік лингвистиканы зерттеу және интернет-лингвистиканың жаңа лингвистикалық саласының қалыптасуы мәселелерін меңгереді, тіл білімі саласының цифрландыру жүйесіндегі орнын айқындайды.

Пән дыбысты сөйлеудің негізгі әдіснамалық принциптерін, макроқұрылымды талдау технологиясы мен дискурстың микроқұрылымдарын, мәтінді өңдеу, эксперименталды жұмысты жүргізу және алынған мәліметтерді ғылыми интерпретациялау үшін кәсіби маңызды құзыреттіліктерді қалыптастыруды қарастырады. Дыбысты өңдеудің барлық заманауи құралдары мен музыкалық компьютерлік технологиялар дыбыстық сигналдарды сандық өңдеуді ғана жүргізеді. Дыбысты сандық өңдеу бірқатар артықшылықтарға ие: үлкен динамикалық диапазонды, төменгі шу деңгейін, кіші сызықты емес бұрмалауды қамтамасыз етеді.

«Мәтіндік ақпаратты интеллектуалды (жасанды) өңдеу» пәнін меңгерудің мақсаты студенттерді мәтінге талдау жасау кезінде қолданылатын әдістермен, зерттеуші-филолог алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қандай да бір әдістердің жиынтығын таңдау мүмкіндігімен таныстыру болып табылады. Қолданушының жобалық шешім талдауда тексттік сипаттама таңдауы және жүйеге жүктемесін анықтайды; жоба шешіміне текстік сипаттамалық талдау жасайды; іздеу механизмі үшін ұсыныстар құрылымын жасайды; интернеттен жобалық шешім аналогтарын іздейді; табылған аналогтарды салыстырып және жобалық шешім сипаттамасын талдайды.

Тіл ғылымындағы сабақтастық, оның дамуы жөніндегі қисыны, бірегейлігі мен көп аспектілігі туралы мәліметтермен танысып, жалпы тілдік функциялары мен тіл табиғатын, олардың қоғам өміріндегі рөлі мен мәселелерін, тілдерді зерттеу әдістерінің бүгінгі бағыттарын ажырата біледі, әлемдік тіл біліміндегі жетекші ғалымдардың еңбегімен танысады, жалпы және жеке тіл біліміне тән ортақ заңдылықтарды жобалауға, дайындауға үйренеді.

«Статистикалық лингвистика» пәні тіл құрылымы туралы теориялық білімдер жүйесін және оның тілдегі қызметін қалыптастырады, статистикалық заңдардың әрекетіне бағынатын тіл мен ойлаудың, тіл мен қоғамның арақатынасы және оларды зерттеудің әдістерін қолданады. Тіл мен сөйлеу бағынатын статистикалық заңдар туралы білімдер жүйесін негізге алады; үлкен көлемді материалдарды зерттеуде статистикалық әдістерді тәжірибеде қолдануға үйренеді, теориялық білімді тәжірибе арқылы ұштастырады.

«Синтаксистік ережелерді формалдау және автоматтандыру» пәні дұрыс ресімделген бағдарламалық қосымша немесе оның бөлігі болып табылатын символдық комбинацияларды сипаттайтын ережелер кешенін зерттейді. Бағдарламалау тілдері нақты тілдің қатаң формальды ережелері бойынша бағдарламаларды жазуға арналған. Бағдарламалау тілі синтаксис ережелерімен сипатталады, студенттер синтаксис саласын цифрландыру, автоматтандыру тұрғысынан меңгереді, ғылыми бағытты цифрандындырылған қолданбалы әдіс арқылы дамытады, білік-дағдыларын автоматтандыру негізінде жүзеге асырады.

Компьютерік өңдеуді автоматтандыруда инновациялық технологияларды пайдалану — оқыту процесінде ең озық технологиялардың көмегімен ақпараттарды жинақтау, өңдеу және тасымалдау. Студенттер дербес компьютерде жоғары дәрежеде өзіндік жұмыстарды жетілдіруді үйренеді, қaзipгi кездегі көптеген қолданбалы бағдарламалардың жүйесін пайдаланады. Білім алушы қазіргі инновациялық технологияларды жаңа құрылғылар арқылы меңгереді, тілдік ғылыми түсініктерді цифрландыру негізінде жұмыстанады, жаңа әдістердің тілдік танымға, ғылыми деңгейге қажеттілігін зерделейді, компьютерлік өңдеу ережелерімен танысады.

«Мәтіндік массивтерді автоматты өңдеу» пәні білім алушылардың лингвистикалық талдаудың барлық деңгейлерінде табиғи-тілдік мәтіндік массивтерді автоматты өңдеу әдістері туралы жүйелік түсінігін қалыптастырады, білім алушыларды теориялық концепциялармен, практикалық әдістермен және табиғи-тілдік мәтіндік массивтерді автоматты өңдеу жүйелерін меңгеретеді. Мәтіндік жұмыстарды автоматтандырылған, цифрландырылған әдістер негізінде өңдеуге, олармен заман талабына сай жұмыс жасауына негіздейді, мәтін мен оны өңдеу жұмыстарының қазіргі технологияларын игереду, білік-дағдыларын қалыптастырады.

Бұл пән әртүрлі жанрлардағы мәтіндердің грамматикалық, лексикалық, фонетикалық, стильдік және стилистикалық ерекшеліктерін анықтауды және сипаттауды көздейтін дағдыларды біртіндеп меңгеруді көздейді. Мәтінді интерпретациялау студенттердің шығарманы кешенді талдауына, автор салған ақпаратты дұрыс ала білуіне, оны форманың және идеялық мазмұнның бірлігі ретінде қарап үйренуге арналады. Мәтінмен жұмыс жасауды сандық, қолданбалы лингвистика тұрғысынан қарастырады, автоматтандыру негізінде жаңаша әдіс-тәсілдер арқылы қамтамасыз ете алады.

Сандық поэзия электрондық әдебиеттің түрі болып табылады, ол поэзияға деген көзқарастың кең спектрін көрсетеді.Қазіргі таңда сандық поэзия CD-ROM, DVD түрінде қолжетімді, кейбір жағдайларда сандық голограмма ретінде сандық бейне немесе фильмдер түрінде де кеңінен тарауда, World Wide Web немесе Интернетке, сондай-ақ ұялы телефон ретінде қосымшалар түрінде жазылады. Аталған ерекшеліктер туралы студенттер білім қалыптастырады, дигитальды поэзияның қажеттілігі мен ыңғайлылығын түсінеді, оның қалыптасу, жасалу үшін қажетті электронды, санды, цифрлы жүйелерді теориялық тұрғыдан меңгереді.

Гуманитарлық жаңа сандық және ақпараттық және коммуникациялық технологияларды, білім беру және әкімшілік саладағы қолдану және түсіндіру мүмкіндігін зерделейді, әлеуметтік- гуманитарлық және компьютерлік ғылымдар, пәнаралық әдiстер мен тәжірибелердің негізінде, студенттерде тарихи және гуманитарлық дағдылар қалыптасады. Заманауи электрондық ақпараттық кеңістік қалыптастыруға көмектеседі. Білім алушы цифрландыру дәуіріндегі қазіргі ғылым саласына қатысты ұғым-түсініктермен, жаңа технологиялармен танысады, когнитивті, әлеуметтік-гуманитарлық негіздегі басты салалармен танысады.

Қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету ақпаратты өңдеудің нақты міндеттерін шешуге арналған бағдарламалық құралдарды біріктіреді. Оның көмегімен пайдаланушы өзінің күнделікті тапсырмаларын шеше алады: құжаттар мен графикалық объектілерді құру, есептер жүргізеді, Оқу процесін жеделдету үшін пайдаланады. Функционалды пакеттерде ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастырады, олардың негізінде ақпараттық технологиялардың көмегімен ақпараттық, есептеу және телекоммуникациялық ресурстарды дамытуға және ықпалдастыруға мүмкіндік бере отырып, жеке мамандардың да, тұтастай алғанда барлық ұйымның да қызметті автоматтандыру міндеттері шешіледі.

«Тұлғаны лингвистикалық сәйкестендіру негіздері» пәнінің мақсаты студенттердің жазбаша тілдік тұлғаның коммуникативтік мінез-құлқын диагностикалау және сипаттау дағдыларын, сот дәлелдемесі мәртебесін алатын жаңа ақпарат алу мақсатында тілдік тұлғаны лингвистикалық сәйкестендіруді жүргізу әдістемесін меңгеру дағдыларын қалыптастырады. Сондай-ақ тілдік тұлға қалыптасудағы басты әдіс-тәсілдермен танысады, тұлға мен лингвистиканың байланыс дәрежесін теңестіруде ғылыми-теориялық негізді басшылыққа алады, тәжірибеде пайдалану жолында қызмет жасайды.

Пән сандық технологияларды, үлкен деректермен (BigData), геоақпараттық жүйелермен жұмыс істеуді, 3D-үлгілеуге, деректер базасын дайындауға үйретуді қарастырады. Білім алушылар ауқымды фундаментальды гуманитарлық білім және қазіргі әлемге қажетті сандық ортада жұмыс істеу дағдыларын алады. Қолданбалы лингвиистиканың ғылыми-теориялық тұжырымдарын игереді, тәжірибелік үдерістерін пайдалана алады. Кез келген ақпараттық-мәтіндік жүйені пайдалануда жаңа технологияларды негізге алады, әдіс-тәсілдерді оңтайлы жүзеге асыра алады, зерттеу барысында сандық құралдарды жаңа тұрғыда қарастыра алады.

Ақпаратты өңдеу, мәтінді редакциялауда қызметтік, қолданбалы әдістерді пайдалана алады, функционалды пакеттерде ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастырады, осылардың негізінде мәтінді рационалды тұрғыда пайдалануға дағдыланады, ақпараттық, мәтіндік жүйе арқылы есептеу, көркемдеу, уақыт үнемдеу, оқырманға тиімді болу, есептеу, телекоммуниктивтік ресурстарды дамыту, цифрлық қолданбаларды оңтайландыру, бір жүйеге түсіру сияқты ұғымдарды меңгереді, жалпы кез келген қызметтік ұйымның әрекетін автоматтандыру міндеттерін шешеді.

Компьютерлік технологияларды пайдалана отырып жасалған әдеби шығармалардың жиынтығы туралы ақпаратты білім алушыларға меңгертеді. Дигиталды әдебиеттің нақты белгілері гипермәтінді пайдаланады. Осы мәтіннің қазіргі таңдағы ықпалы, сонымен қатар, вербалды мәтінге анимация элементтерін немесе басқа мультимедиалық контентті қосу арқылы әдеби туындыларды жаңаша насихаттау туралы білім жиынтығын игертеді. Білім алушы қазіргі заманғы дигиталды әдебиет үлгілерімен танысып, оларды өңдеу, жасау, құру секілді технологиялармен тағдыланады, дигиталды әдебиеттің жасалу жолы, технологияларын түсінеді, өздері тәжірибе негізінде жасай алады.

Абайтану сан алуан маңызды мәселелерді қамтиды, шығармашылық жолының халықтық негіздерін, ұлттық сипатын айқындайды, лирикалық шығармаларының, дастандары мен қара сөздерінің тақырыптық, идеялық, жанрлық, тілдік ерекшеліктерін, ақындық тұлғасын, суреткерлік әдісін, көркемдік шеберлігін тереңдеп ашып көрсетуге қатысты мәселелерді, сондай-ақ ұлы ойшыл ақынның дүниетанымын, қоғамдық, философиялық, эстетикалық көзқарастарын зерттеу мәселесін айқындайды.

Студент html-беттерді Javascript құралдарымен жұмыс жасау технологияларын, Adobe CS 3: HTML тілінің редакторы Adobe DreamWeaver және Adobe Flash анимациялық редакторын қолдана отырып Web-сайттарды құруды үйренеді. Ашылған HTML кодтарды түсінеді, Web дизайндарын құруда интерактивті анимациялық flash-роликтар, баннерлер, жақсы flash-презентацияларды және растрлық, векторлық бейнелермен, дыбыстық эффектілерді қолданады, Javascript құралдары көмегімен Web-қолданбаларды құруды үйренеді.

Тілдік жүйелердің ақпараттық-статистикалық мінездемелерін, құпия жүйелерінің математикалық бейнесімен танысады, ақпаратты қорғау жүйелерін құрастыруды үйренеді, ақпаратты қорғаудың негізгі әдістері мен тәсілдерін меңгереді, ақпаратты қорғау жүйелерін құру концепсиясын түсінеді. Цифрандыру жүйесі бойынша ақпаратты өңдеу, жұмыс жасау түсініктерімен танысып, ғылыми негізде жұмыс жасайды, ақпараттарды пайдалану негізінде қауіпсіздік шараларын, мәтіндік жұмыстардағы құпиялылық, жариялылық секілді ұғымдарды жіті бақылауға алады, ақпараттық сауаттылықпен маманданады.

«Техникалық және виртуалды коммуникация негіздері» пәні өзінің мақсатын ақпаратты хабарлау және алу, жаңа ақпаратты шығару, ойын-сауық, ойын, қарым-қатынасты дамыту және қолдау, өзара көмек көрсету, қатысу, әртүрлі әсер ету деп қарастырады. Коммуникацияны: тұлғаішілік, тұлғааралық, ұйымдастырушылық, мәдениетаралық, қоғамдық және жаппай, виртуалды салалармен және түрлілікпен сипаттауға болады. Осы пән аясында студенттер өз білімдерін жетілдіріп, оларды тәжірибеде қолдана алады.

лингвистикалық және экстралингвистикалық факторларды ескере отырып, фонологиялық, морфологиялық, синтаксистік, дискурсивті және семантикалық талдаудың негізгі әдістерін қолдана отырып, кәсіби мәтіндерді жасайды және өңдейді

ақпараттық және библиографиялық мәдениет негізінде кәсіби қызметтің стандартты міндеттерін шешуде лингвистикалық бағытталған бағдарламалық өнімдерді қолдана алады, сондай-ақ кәсіби қызметте ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданып - электрондық тілдік ресурстарды (мәтіндік, сөйлеу және мультимодальды корпустарды; сөздіктерді, тезаурустарды, онтологияны; фонетикалық, лексикалық, грамматикалық және өзге де деректер базалары мен білім базаларын) құру принциптерін және осындай ресурстарды пайдалана біледі

негізгі оқытылатын тіл мен әдебиет теориясы мен тарихы, коммуникация теориясы, филологиялық талдай алатын және өз ғылыми-зерттеу және кәсіби қызметінде мәтінді интерпретациялау саласында алған білімдерін қолдана алады

көптілді және көпмәдениетті әлем жағдайында әрекет ету мақсатында мемлекеттік және шет тілдерін меңгерген маман ретінде филология, коммуникациялық теория, қазіргі лингвистика мен әдебиеттану саласындағы ағымдық үрдістер туралы негізгі ережелер мен тұжырымдарды біледі

Өзгерістер мен белгісіздік пен жаһанданудың динамизмінің артуы жағдайында әлеуметтік, экономикалық, кәсіби рөлдерді, географиялық және әлеуметтік мобильділікті өзгертудегі өзінің функционалдық міндеттерін жүзеге асырады

тарих, философия және әлеуметтік-саяси пәндер шеңберінде базалық білімдерді ескере отырып, тұлғааралық, әлеуметтік және кәсіби коммуникацияның әр түрлі салаларындағы жағдайларға баға береді

компьютерлік техника мен жабдықты пайдаланудың қолданыстағы стандарттарына және талаптарына сәйкес жұмыс жасайды, технологиялық үдерістерді және орындалатын жұмыстардың сапасын бақылайды, кәсіби міндеттерді шешуге тәуелсіз болады

Компьютерлік желілерде жұмыс істеуге және итернет-ресурстарын пайдалануға қабілеті, заманауи коммуникативтік қарым-қатынас нормаларына сәйкес ауызша және жазбаша сөйлесу коммуникациялары тиісті ақпараттық және АТ-технологияларды қолдана біледі, ақпараттық ресурстарға қолжетімділікті қамтамасыз ететін бағдарламалық және аппараттық құралдар мен ережелерді қолдана алады, компьютермен жұмыс істеу барысында ақпараттық басқару және ғаламдық компьютерлік желілерде ақпаратпен, ғылыми-техникалық жұмыстармен, өзіндік жұмыстарды, нормативтік әдебиет, электронды каталог және дерекқорлармен жұмыс істегенді игерді

Кәсіби мәселелерді, әлеуметтік, экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық және технологиялық мәселелерді, бағдарламалық-мақсатты әдістерді, кәсіби қызметтегі ғылыми жетістіктерді пайдаланудың жай-күйі мен бағыттарын, іріктеу және орналастырудағы жүйелік талдаудың негіздерін біледі, экономикалық талдау, әлеуметтік-психологиялық әдістер мен шешімдер қабылдауда ұжымды ұтымды басқара алады

Қоғамның әлеуметтік даму тенденциялары, әлеуметтік және этикалық құндылықтар, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар, әлеуметтік нормалар, іскерлік әдеп нормалары, құқықтық жүйенің негіздері және заңнама; интеллектуалды, мәдени, адамгершілік және кәсіби өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі жетілдірудің перспективалық бағыттарын құруға және іске асыруға қабілеттілігі бар

лингвистикалық білім және құрылымдарды талдай және синтездей алатын ресімдер үшін қажетті қазіргі заманғы лингвистика және математика пәндерінің негізгі түсініктерін және санаттарын игерді

Құзыреттілік талап ететін білімді игеріп және оны әртүрлі кәсіби міндеттерді шешуге қажетті дағдылар мен қабілеттер түрінде өндіріс ортасында көрсете алады