7M01702 Қазақ тілі және әдебиеті в Қызылорда "Болашақ" университеті

Менеджменттің мәні мен қағидалары, менеджмент эволюциясы, қазіргі кезеңгі менеджмент тұжырымдамалары, Қазақстандағы менеджменттің әдіснамалық негіздері, ұйымның түрлері, мақсаттары, олардың классификациясы, ұйымның ішкі және сыртқы ортасы, басқарудың ұйымдастыру, құқықтық нысандары қарастырылады. Пәннің мақсаты: білім беру ұйымдарын басқарудың дағдыларын қалыптастыру.

Лингвистикалық және әдебиеттанудағы ғылыми теориялық жүйе әдістеме ғылымының негізі болып табылады. Әдістеме ғылымының негіздерінде қазақ тіл білімі мен қазақ әдебиетінің жетістіктерін, ғылыми зерттеулерді басшылыққа ала отырып, теориялық мәселелеріне сүйене отырып білім меңгертіледі. Пәннің мақсаты: оқыту үдерісінде негізге алынатын парадигмаларды білім берудің жаңа моделімен тығыз ұштастыру. Толық мәніндегі теориялық білімнің мақсаты жалаң ережелерді жекелеген дағдылар арқылы меңгерту емес, интенсивті оқыту арқылы баланың мүделлілігін ояту.

Магистрант әдеби-теориялық білімін тереңдете түседі, зерттеушілік қабілет-қарымы дамып, көркем туындыны жан-жақты қарастырудың, оның көркемдік мән-мазмұнын ашудың түрлі амал-тәсілдерін игереді. Көркем шығарманы жан-жақты талдап, бағалауға, әдеби салыстырмалы талдаудың түрлерін игеруге, көркемөнерге сыни көзқарас қалыптастыруға дағдыланады. Пәннің мақсаты: ғылыми-публицистикалық, көркем әдебиеттерге сыни көзбен қарап талдай бiлiп, баға беруге үйрету және бiлiмiн молайтып талғам танымын, шығармашылық қабiлетiн арттыру.

Ұлттық сөз өнері тарихының елеулі бір кезеңі – ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті жөнінде пікір қалыптастырады. Ауызша дәстүрлі жыраулық және ақындық поэзияның табиғи сабақтастығы, көркемдік, стильдік жалғастық мәселелері жөнінде ғылыми-теориялық тұрғыда түсінік алады. Пәннің мақсаты: қазақ әдебиетінің XIX ғасырдағы кезеңін құрайтын мұраларды қазіргі заманғы әлемдік өркениет талаптарына орай оқыту.

Қазақ тіліндегі сөздердің тұлғалық өзгеруі, сөз және оның формалары, оны қарастырудың жолдары мен тәсілдері, амалдары туралы және сөз атаулының әлденеше рет өзгеріске ұшыраған түрлері мен олардың топтарға бөлінуі, әр топқа енген сөздердің өзіне тән грамматикалық сыр сипаты жөнінде білім алады. Қазақ тілінің грамматикалық қатарын, тілдің грамматикалық құрылысының бірлігін, олардың әрқайсысының өзіне тән және бір-біріне сипаты жағынан жақын, мағыналары жағынан ұқсамайтын, тілдегі қызметіне қарай грамматиканың басқа жүйелерінің бірлігіне қатынасу сипатына байланысты тәсілдерді өзіне біріктіруді түсіндіру.

Магистрант тілдік бірліктерді прагматикалық аспектіде қарастырудың ғылыми-әдістемелік тәсілдерін меңгереді. Тілдегі лингвистикалық парадигмада талқыланатын проблемалық ізденістерді жүйелей біледі. Дәстүрлі стилистикадан тыс функционалдық, прагматикалық стильде көріністерін меңгереді. Пәннің мақсаты: магистранттарды тiл арқылы халық мәдениетiн танудың теориялық-методологиялық негiздерiмен қаруландыру.

Қазақ тілі сөзжасам жүйесіндегі уәждеме және атау теорияларының заңдылықтары мен типтерін, түбір сөздер мен туынды сөздердің уәжділігін және олардың арасындағы уәждік танымдық қатынасты қарастыра алады. Пәннің мақсаты: сөздердің жасалу жолдарын, сөзжасам арқылы жасалған уәждеме және атау теорияларының түрлерін және олардың өзара байланыстарын саралап көрсету. Қазақ тілі сөзжасам жүйесіндегі уәждеме және атау теорияларының заңдылықтары мен типтерін және түбір сөздер мен туынды сөздердің уәжділігін және олардың арасындағы уәждік танымдық қатынасты қарастыру.

Басқару психологиясы - басқару жүйелеріндегі адамдардың қатынастарына байланысты мәселелерді зерттейтін және білімдерді жинақтайтын қолданбалы психологияның саласы болып табылады. Пәннің мақсаты - тиімділікті арттыру және өмір сүру сапасының ұйымдастырушылық жүйелерінің жолда-рын әзірлеу.

Қазақ поэзиясының тың жатқан сан алуан әдеби-теориялық мәселелерімен таныс болады. Дүниежүзі әдебиетінде орын тепкен өлең жүйелері: метариалдық өлең жүйесі, силлобо-тоникалық өлең жүйесі, тоникалық өлең жүйесі, силлабикалық өлең жүйесі туралы білім алады. Пәннің мақсаты: Қазақ өлең құрылысы, өлең сөздің тарихы мен теориялық негіздері, поэма, ұлттық поэзия көркемдік дамуының тарихы, халық өлеңдерінің жанрлық сипаты мен генезисі, поэзия тілі, мелодикалық-интонациялық құрылысы, қазақ өлеңінің тарихи дамуы, жекелеген ақындар стильдік ерекшелігі мен поэтикасы, сатиралық жанрлар сынды тың тақырыптарды меңгеру.

Өлең құрылысының қалыптасуы, өрістеуі, одан әрі шыңдалып, жетілуі, байып-толысуы, сөз өнерінің заңдылықтары, ұлттық сипаты мен ерекшеліктері, поэзия тілінің бейнелеу құралдары, тәсілдері, өлең құрылысы, өлшем, шумақ, ұйқас өзгешеліктері, өлеңдегі түр, тіл ерекшеліктері меңгертіледі. Пәннің мақсаты: сөз өнерінің өсу-даму кезеңдерімен, әдеби тарихи процеспен тығыз байланыста қарастыру, сөз өнерінің заңдылықтарын, ұлттық сипаты мен ерекшеліктерін тереңдей аша отырып, поэзия тілінің бейнелеу құралдарын, тәсілдерін жіктеп топтастыру, өлең құрылысын, өлшем, шумақ, ұйқас өзгешеліктерін айқындау мен өлеңдегі түр, тіл ерекшеліктерін зерттеу.

Қазақ тілі арқылы ұлттық тәлім-тәрбиенің, яғни халықтың сан ғасырлық педагогикасының жас жеткіншектерді тәрбиелеудегі алатын орны туралы меңгереді. Қазақ тіліндегі ментальдылықтың қалыптасуы, даму жолдарынан молынан ақпарат алады, қазақ тіліндегі ментальдылықты ғылыми тұрғыдан талдауға дағдыланады. Пәннің мақсаты: ұлттық сана-сезімі қалыптасқан, ұлттық мүдденің өркендеуіне үлес қоса алатын ұлттық құндылықтар мен жалпы адамзаттық құндылықтарды өзара ұштастыра алатын ұлтжанды тұлғаны тәрбиелеу.

Уəждеме теориясының негізгі теориялық ұғымдары анықталып, атаулардың уəжділігі нақты тілдік материалдар негізінде талданады. Сөз мағыналарының уəждік мəні ашылады. Пәннің мақсаты: сөздердің жасалу жолдарын, сөзжасам арқылы жасалған уәждеме және атау теорияларының түрлерін және олардың өзара байланыстарын саралап көрсету. Қазақ тілі сөзжасам жүйесіндегі уәждеме және атау теорияларының заңдылықтары мен типтерін және түбір сөздер мен туынды сөздердің уәжділігін және олардың арасындағы уәждік танымдық қатынасты қарастыру.

«Қазақ тілінің академиялық грамматикасы» пәнін оқыту барысында магистранттардың тіл туралы ғылымның негізгі мәселелері, тілдік құбылыстар жөнінде мағлұмат алуына, лингвистикалық терминологияны игеруіне, қазақ тілінің семантикалық-грамматикалық құрылымы мен қызметін меңгеруіне ерекше мән беріледі. Пәннің мақсаты: Академиялық грамматиканың теориялық негіздері, морфтар жүйесі мен орыс тілінің әсері мен осы жүйеге қатысы, лексика-грамматикалық сипаты, құрылым, семантика және функциялық ерекшеліктері, морфтар морфонологиясы, грамматикалық нөлдік морфема, аналитикалық единицалар жасайтын көмекшілер туралы теориялық тұрғыдан жүйелі білім беру.

Психотрагизм ұғымы кең. Бұған шығармадағы психлогизм, философизм, трагизм түгел сыйып кетеді.Оның бер жағында жазушының әдіс ретінде пайдаланған барша ерекшеліктері – лиризм,ішкі монолог, астарлы диалогтер де психотрагизмнен көрініс таба алады. Мақсаты: тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ әдебиетіндегі тақырыптық ізденістер мен жанрлық-поэтикалық үрдістерді, ұлттық танымды, адамзат өміріндегі психологизмді ғылыми тұрғыдан зерделеу, қазіргі қазақ прозасындағы қаламгерлердің суреттеу шеберлігін айқындау.

Ғылыми стильдің грамматикалық категорияларын ауызша және жазбаша формада меңгереді. Ақпараттық және кәсіби мазмұндағы мәліметтерді тыңдап қабылдайды. Мамандық және қоғамдық-саяси мәселелер бойынша монологтық және диалогтық формада кәсіби деңгейде ауызша қарым-қатынас жасайды. Пәннің мақсаты: магистранттың ғылыми жұмысымен байланысты жазбаша мәлімдеме дайындау. Түсіндірме және екі тілдік терминологиялық сөздіктермен, мамандық бойынша әдебиеттермен жұмыс істей алу.

Қазақ тілінің шығу тегі мен даму кезеңдерін түркі тілінің, жалпы түркі тектес тілдердің даму дәуірлерімен бірлікте, соның шеңберінде алып қарастыру арқылы толық теориялық білім алады. Мақсаты: Тілдің тарихын дәуірлеудің теориялық аспектілерін анықтау, олардың негізгі қағидаларын меңгерту. Тілдің даму заңдылықтарын, ішкі, сыртқы факторларын, тілдік зерттеулердің концепцияларын анықтау.

Морфеманың теориялық негіздері, морфтар жүйесі мен орыс тілінің әсері мен осы жүйеге қатысы, лексика-грамматикалық сипаты, құрылым, семантика және функциялық ерекшеліктері, морфтар морфонологиясы туралы теориялық мағлұматтарды меңгертеді. Пәннің мақсаты: тілдік құрылыстың ерекшеліктерін талдап көрсету. Өзінің зерттеу нысаны, мақсаты, әдісі бар морфемиканың сөздің морфологиялық жүйесін қамтитынын толық таныстыру.

Адамзат баласының әдеби жетістіктерін игеруге, ұлттық әдебиет пен әлемдік әдебиеттану ғылымында өріс алған әдеби құбылыстардың қалыптасуы мен дамуының әмбебаптық, көркемдік заңдылықтары мен негізгі түрлерін меңгеруге және көркем шығарманы эстетикалық талғаммен талдай білуге, қаламгерлердің даралық дарынды қасиеттерін, суреткерлік шеберліктерін түсініп-білуге, әдебиеттегі кәсіби білімдерін жетілдіруге, дүние тануларын арттыруға машықтандырады. Көркем шығармадағы психологизмнің бейнеленуін қарастыру. Кейіпкер психологиясын бейнелеудегі жазушы шеберлігімен танысу. Көркем шығармадағы психологизм табиғатын танытудың шебері – жазушының талантын саралау.

Әдістеме ғылымының зерттеу нысаны мен пәні, методологиялық-теориялық негіздері, әдістемелік мұра және оны талдау әдістері туралы мағлұмат алады. Морфтар, нольдік морфема мен нольдік форма, көмекшілер олардың құрылысы мен қызметі туралы ақпарат алады. Магистранттар әдебиеттегі ірі шығармашыл тұлғалардың өзіндік қолтаңбасын саралауға, әдеби туындыларды талдау арқылы оның эстетикалық мәнін, тақырыптық-көркемдік сипатын тануға бейімделіп, көркем шығармаға талдау жасаудың ғылыми принциптерін игереді.

Басқару психологиясы мен менеджмент теориясының негізгі әдістерін меңгереді. Қазіргі қазақ тілінің салалары жүйесіне қатысты ғылымда зерттелген тұжырымдарды саралайды. Тілдердің тарихын дәуірлеудің негізгі аспетілерін саралап, қолданады. Кәсіптік деңгейде шет тілін еркін меңгереді.

Тиісті білім беру деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында көзделген оқу пәндерінің көлемін, олардың меңгеру дәрежесін айқындайды.Диссертация, ғылыми мақала, есеп т.б. түрінде ғылыми-зерттеу және талдамалық жұмыс нәтижелерін игереді және ғылыми-зерттеу әрекеттерін іске асыра алады. Қызметке қатысты креативті шешімдер қабылдайды. Әріптестерімен кәсіби, мәдени қарым-қатынас орнатады. Филологияның теориялық мәселелері жайлы ғылыми ойлар мен теорияларды сыни тұрғыда талдай алады.