6B01702 Орыс тілі мен әдебиеті мұғалімін даярлау в Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

Дүниежүзі тілдерінің пайда болуы мен дамуы, генеологиялық, типологиялық ерекшеліктері, тілдің табиғаты, коммуникативтік қызметі, ойлау,тіл мен қоғамның диалектикалық бірлігі жайлы мәселелерді пәнаралық байланыста қарастырады.Пәннің ғылымдар жүйесіндегі орны мен құндылығын сыни ойлау тұрғысынан саралауды, ғылым мен әдістеменің соңғы жетістіктеріне сүйене отырып зерттеуді меңгертеді.

Оқушылардың физиологиялық тұрғыдан даму заңдылықтарының негізінде балалар мен жасөспірімдердің анатомия-физиологиялық ерекшеліктеріне, жеке басының қалыптасуына, денсаулығын сақтауға, нығайтуға қатысты мәселелер қарастырылады. Оқушылардың қабілеттерін айқындау мен дамыту, оқытушы мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты бекіту біліктілігін қалыптастырудың және балалардың денсаулығын қорғау, дене шынықтыру, еңбекке баулу жұмыстарын ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері сипатталады.

Көркем әдебиеттің пәні мен ерекшелігі туралы негізгі түсініктерін көрсету, әдебиеттің қоғам өмірімен байланыстары біріктіріледі, әдеби шыармалары тұтастай бірлігі ретінде талданады. Сюжеттің, композицияның, сәулет өнерінің, фабуланың, өлеңтану негіздерінің, әдеби родтарының, жанрлардың, жанрлық түрлілігінің шығу тегі туралы білімдері қолданылады.

Ауызша халық өнерінің ерекшеліктері мен жанры, мифологиялық ойлау, сөйлеуде, өмірде және фольклорда оның көрінісі қалыптасады. Фольклордың және ежелгі орыс әдебиетінің нақты өмірде рөлі мен орны және филология ғылымдарының жүйесі талқылануда.

Cтуденттерге тарихи процестің заңдылықтарымен тығыз байланысты ежелгі әдебиет тарихының дамуы туралы ғылыми білім беру; көркем шығарманың автордың дәуірінің немесе көркем әлемінің ерекшеліктерімен байланысын сипаттау: идеялық-тақырыптық, құрылымдық-композициялық.

Орыс тілінің лексикалық және фразеологиялық деңгейін білу және түсіну және оның жұмыс істеу ерекшеліктері. Шығару, қолданылу саласы, белсенді және пассивті қор, эмоционалдық және стилистикалық бояу тұрғысынан талдау. «Сөздің ішкі нысаны», лексикалық бірліктердің аралық және сөз аралық қосылыстары туралы ғылыми ойлар бекітілді. Іс жүзінде әр түрлі мәтіндерде сөздің лексикалық талдауының методологиясын және оның стилистикалық маңыздылығын білу.

Пәнді оқыту барысында әр түрлі мектеп жасындағы балалардың өз жас ерекшелігіне сай психикалық даму өзгешеліктері психологияның сан алуан әдістерін қолдану арқылы айқындалып қарастырылады. Сонымен қатар, мектепке дейінгі жас бастауыш сынып оқушылары, жеткіншектік кезең мен жасөспірімдік шақтағы балалардың психикалық қасиеттерінің қалыптасу жолдары айқындалады.

Орфографиялық және пунктуациялау дағдыларын білу және түсіну қарастырылады. Орыс тілінің ең маңызды лексикалық, ортофистік, деривациялық, грамматикалық, пунктуациялық және стилистикалық нормалары тәжірибеда көрсетіліп, пайдаланылады.

Студенттерге тарихи процестің заңдылықтарымен тығыз байланысты көне әдебиет тарихының дамуы туралы ғылыми білім беру; көркем шығарманың дәуір ерекшеліктерімен немесе автордың көркемдік әлемімен байланысын сипаттау: идеялық-тақырыптық, құрылымдық-композициялық.

ҚР құқықтық жүйесі және заңнамасы, мемлекеттік-құқықтық және конституциялық дамуы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері, академиялық адалдық қағидаттарына қатысты негізгі ұғымдар мен олардың арасындағы байланыстар қарастырылады.

Пәнді меңгерудің мақсаты білім алушылардың өзіндік идеяларын құрылымдық түрде баяндау дағдыларын қалыптастыру, академиялық дискурстың ерекшелігін ескере отырып, әр түрлі ғылыми және ғылыми-ақпараттық дереккөздерімен жұмыс жасау жолдарын меңгерту. Пән студенттердің жазу мәдениеті мен сыни ойлау дағдысын және лингвистикалық - прагматикалық құзыреттіліктерін қалыптастырады, өзі ұстанатын тіл арқылы жазба тіл мәдениетін жетілдіреді, академиялық адалдық мәдениеті мен принциптері жайлы мағлұмат береді.

Орыс тілінің білім беру жүйелерін білу және түсіну филология саласы бойынша метасубектік идеяларды ескере отырып көрсетіледі; сөздің құрылымын, морфологиясын, сөздердің құрылымын талдаулардың этимологиялық түрлерін практикада қолдану; білім беру мақсаттары үшін сөзді қалыптастырудың ролі мен орны және әртүрлі грамматикалық сөздіктер талқылануда.

Пән қоршаған орта жағдайының өзгеруін бақылау, бағалау және болжау туралы білім береді. Табиғи тұрақтылықтың өзгеру себептерін, табиғи жүйенің біртұтастығы мен құрылымын және қоршаған ортаны қорғау шараларын қарастырады. Азаматтық қорғаныс ұйымының атқаратын жұмыстарымен, зақымдану ошағы және улы заттардың ерекшеліктерімен танысады. Пәннің нақты өмірдегі орнын мен рөлін дәйектеу, пәнаралық білімдерді интеграциялау сипатталады.

Ежелгі орыс әдебиетінің әдеби көздерінің мазмұнын білу және түсіну. Тарихи дәуірдің хронологиясын талдау, ескі орыс және орыс әдебиетінің фольклормен, қазіргі заманғы орыс әдебиетімен байланысын және басқа да білімді өнердің басқа түрлерімен біріктіру. Түрлі әдеби жанрлар мен фольклор мәтіндерін білу тәжірибесін енгізу.

Экономика мен бизнес салаларына қатысты негізгі ұғымдар мен олардың арасындағы байланыстар қарастырылады. Кәсіпкерлік, көшбасшылық және инновациялық дағдыларды меңгеруде заңнамалық және тұжырымдамалық құжаттарды талдау мен қолданудың әдіс-тәсілдері сипатталады.

Педагогика ғылымының метапәндік идеяларына негізделген оқу-тәрбие процесінің білімі мен түсініктерін, оқу-тәрбие жұмыстарының формалары, әдістері, құралдарын практикада қолданылуы қарастырылады.

Орыс тілін оқытудың жаңартылған бағдарламасы шеңберінде орыс тілінің мектептегі курсының мазмұны мен құрылымын білу және түсіну, студенттердің жеке мүдделерін ескере отырып, жүйелі және критикалық ойлау негізінде тәжірибе қолданылады. Критериалды бағалау технологиясын қолдану және қысқа мерзімді оқу жоспарларын әзірлеу дағдылары әзірленуде.

Қазіргі заманғы орыс тілінің морфологиялық жүйесінің негізгі білімдері мен ұғымдары, заңдары мен принциптері қарастырылады; грамматикалық сыныптардың (сөз таптарының) морфологиялық ерекшеліктері, грамматикалық санаттар, сөздердің формасы және оларды қалыптастыру ережелері талданады. Сөз таптарының парадигмасын сипаттаудың маңыздылығы туралы дәйектелінеді; әртүрлі сөз таптарындағы сөздерді морфологиялық талдауы тәжірибеде қолдану.

Орыс тілінің мәнерлілігінің нормалары мен құралдарын, жеке және кәсіби қарым-қатынас процесінде жазбаша және ауызша сөйлеуді білу және түсіну қарастырылады. Қазіргі заманғы орыс тілінің фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, семантикалық, стилистикалық нормаларын білу, әсіресе заманауи БАҚ тәжірибесінде оларды қолдану практикада қолданылады. Жаңа технологияларды қолдануға негізделген медиа мәтіндерді редакциялау әдістерін қолдануға үйрену.

Курстың әдіснамалық мәні оқылатын құбылыстар шеңберіндегі себеп-салдарлық байланыстарды анықтау бойынша бай материалмен анықталады және қазіргі орыс тілінің лексикалық, фонетикалық және морфологиялық жүйесінде көрініс тапқан тілде болып жатқан құбылыстардың жүйелі сипатын ашуға мүмкіндік береді.

Инклюзивті білім беру бағдарламаларын іске асыруда ЕБҚБ балаларды сүймелдеу қызметі, әдістері мен формалары, принциптері мен факторлары, оқыту-дамытудың психологиялық-педагогикалық мәселелері туралы білімдерін дамытуға бағытталған. Жеке кәсіби өсуі мен білім беру траекториясын жобалау; ББ әзірлеу технологиялары; инклюзивті білім беру кеңістігінде педагогтің практикалық қызметінің ерекшеліктерін зерделей алу дағдысын дамытуды көздейді.

Теориялық негіздеу және сөйлеу мәдениетінің және стилистиканың сұрақтары қарастырылады; коммуникацияның түрлі салаларында тілдік құралдарды нормативтік пайдалануды талдайды; грамматикалық, ортофикалық дұрыстығын білу; жазбаша мәтіннің лексикалық әртүрлілігі және іс жүзінде ауызша сөйлеу. Коммуникативтік қасиеттер, дағдылар және тиісті өндірістің қабілеттері көрсетіледі.

Пән бағалаудың заманауи технологиялары туралы мағлұмат беріп, оқу барысында оқушылардың оқу жетістігін бағалаудың заманауи үлгілерін қолдану, бағалау жүйесін ұйымдастыруды жүзеге асыру жолдарын, дифференциалды бағалаудың тәсілдерін, диагностикалаудың негіздерін, мектептегі оқыту мен басқару және өзін-өзі бағалаудың негіздерін қарастырады.

Деңгей дайындығына сәйкес сөйлеу қызметінің түрлерін табысты меңгеру: медиатекстерді өндіру, тарату және қабылдау; қарым-қатынастың коммуникативтік мақсаты мен кәсіби саласына сәйкес ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру.

Орыс тілінің синтаксистік жүйесі және оның деңгейі қарастырылады; құрылымдық-семантикалық және функционалдық көзқарас тұрғысынан синтаксистің негізгі бірліктері мен категорияларын білуі мен түсінуі көрсетіледі; құрылымының, сөйлемдердің түрлерінің семантикасы және олардың жұмыс істеу ерекшеліктері заңдылықтарының рөлі дәйектелінеді. Іс жүзінде әртүрлі деңгейдегі синтаксистік бірліктердің білікті талдау дағдылары қолданылады; синтаксистік және пунктуациялау дағдылары жетілдіріледі.

XIX ғасырдағы әдеби процестің негізгі модернистік қозғалысы мен бағыттарын білу және түсіну, модернизм (символизм, акимизм, футуризм), әдеби авангард, XX ғасырдың жазушыларының шығармалары сипаттамалары көрсетіледі. Жүйе ойлау мен сыни көзқарасқа негізделген тарихи-типологиялық, тарихи-әдеби талдау және сыни әдебиеттермен жұмыс істеу мүмкіндігі практикада қолданылады.

Тілдің мәні мен функциялары, оның жүйелік сипаты мен иерархиялық құрылымы, грамматикалық құрылысы, тілдің шығу тегі мен дамуы, әлем тілдерінің жіктелуі, лингвистикалық ғылымның даму кезеңдері және оның басқа ғылымдармен байланысы туралы негізгі ережелерді түсіндіреді, білімін практикада дұрыс қолдану, тілдік заңдылықтарды зерттеу нәтижесіне сәйкес тұжырымдау жолдарын үйретеді.

Көркем мәтіннің сипатын зерделеу үшін маңызды мәселелердің жиынтығы талданады. Көркем туындыларын талдау әдістері мен тәсілдерін білу және түсінуі көрсетіледі. Іс жүзінде көркем мәтіндермен талдау жұмыс жасау дағдыларын, көркем мәтінде бейнеленген әлем бейнесі тұрғысынан автордың жеке стилін практикалық зерттеуді қолданылады.

Болашақ орыс мұғалімін инновациялық қызметке дайындау; оны педагогикалық инноватиканың теориясы мен практикасы туралы, лингводидактикадағы инновациялық әдістерді іске асырудың ерекшелігі туралы мәліметтермен қаруландыру, болашақ мұғалім-сөздікте жаңа нәрсені қабылдауға, кәсіпте шығармашылық өзін-өзі жүзеге асыруға инновациялық дайындықты қалыптастыру.

Қазақстан Республикасының мектептерінде Орыс тілі мен әдебиетін оқытудағы заманауи технологиялардың жалпы даму тенденцияларын білу және түсіну қарастырылады.

Пәнді меңгеру барысында Қазақстан жазушыларының шығармалары арқылы студенттерді туған халқының мәдениетіне баулу жүзеге асырылады. ХХ ғ.соңы мен ХХІ ғ. басындағы әдеби үрдістің бағыттары мен негізгі әдеби ағымдарды білу мен түсіну, әдеби авангард, ХХ ғ. соңы мен ХХІ ғ. басындағы жазушылардың шығармаларына сипаттама беріледі. Жүйелі ойлау мен сыни көзқарасқа негізделе отырып, тәжірибеде тарихи-типологиялық, тарихи-әдеби талдау жасай білу және сыни әдебиетпен жұмыс істей білу қолданылады.

оқушының тұлғалық сапасын қалыптастыруда, өмір бойы білім алуда пәнаралық білімді интеграциялайды;

тұлғааралық қарым-қатынаста коммуникативтілігін, командада жұмыс істеу дағдыларын және ақпараттық мәдениетін көрсетеді;

технологияларды қолдану мен инклюзивті білім беру тәжірибесінде, даулы жағдайларда туындаған проблемаларды шешудің креативтілігін бағалайды.

академиялық адалдық мәдениетін ұстана отырып, мәтінді ғылыми-сараптамалық бағалауды жүргізеді;

орыс тілі мен әдебиеті пәнін оқытуда АКТ-ны пайдалану арқылы оқушының жеке мүддесіне сай оқу үдерісін ұйымдастырады;

орыс тілі мен әдебиетінің нақты өмірдегі, ғылымдар жүйесіндегі орны мен рөлін дәйектейді;

білімді практикада қолдану, коммуникацияның әртүрлі салаларында қабылданған коммуникативтік стратегиялар мен тактиканы, риторикалық, стилистикалық және тілдік нормалар мен тәсілдерді сыни талдайды;

метаппәндік тәсілге негізделген орыс тілі мен әдебиеті саласындағы білім мен түсініктерді көрсетеді;

академиялық дискурстың ерекшелігін ескере отырып, танымдық, кәсіби және ғылыми зерттеулерде модельдеуді қолдану негізінде міндеттерді шешу жолдарын талдайды;

инновациялық технологияларды оқытудың мақсат-міндеттеріне және оқушылардың дара ерекшеліктеріне сәйкес қолданады;