6B01703 Орыс тілі мен әдебиеті в Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті

Курс адамның анатомиясы мен физиологиясы, жас ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді, жоғары жүйке қызметінің заңдылықтары және адамның жүйке жүйесінің функционалдық ерекшеліктері қарастырылады. Оқушылардың онтогенездегі психикалық және физиологиялық дамуы, жас ерекшеліктері мен дамуының негізгі заңдылықтары, психофизиологиялық нормаларды есепке алу негізінде баланың дамып келе жатқан тұлғасының маңызды психикалық ерекшеліктері туралы жүйелі түсінігін қалыптастырады.

Курс педагогикалық мамандық, мұғалімнің тұлғасы және оның кәсіби қызметінің ерекшеліктері туралы түсінік беруге арналған. Курсты оқу нәтижесінде студенттерге мұғалімнің жалпы және кәсіби мәдениеті, педагогикалық мамандықтың теориялық негіздері, заманауи педагогтың педагогикалық қабілеттері мен дағдылары туралы мәліметтер беріледі. Сондай-ақ курсты оқу шеңберінде Қазақстан Республикасындағы орта білім беру жүйесі және білім беру саласындағы заңнама туралы түсінік беріледі.

Курс орыс тілінің негізгі бөлімдері бойынша білімді жүйелеуге және жалпылауға, орфография мен пунктуация туралы негізгі теориялық ұғымдар мен ережелерді талдауға, сондай-ақ болашақ мамандардың практикалық сауаттылығын арттыруға және белсенділігін дамытуға бағытталған. «Орыс тілінің практикалық курсы» пәні бойынша практикалық және теориялық материалдарды меңгеру жоғарғы курстарда жоспарланған пәндерді оқу үшін негіз болып табылады.

Курс қазіргі орыс тілінің орфоэпия, орфография, пунктуация негіздері, сөйлеу мәдениеті сияқты жекелеген бөлімдері бойынша негізгі білімді қалыптастырады, сонымен қатар курс болашақ мамандардың тілдік және коммуникативтік құзыреттіліктерін дамытуға бағытталған. Курсты оқу нәтижесінде алынған ақпарат студенттерге сауатты ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын игеруге көмектеседі. Курс жаттығулары жанр мен тақырып бойынша әртүрлі әлем әдебиеті классиктерінің шығармаларынан үзінділер болып табылады.

Курс болашақ мамандарға қазіргі орыс тілінің фонетикалық-орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық нормаларын меңгеруге, тілдік сауаттылық пен құзыреттілік деңгейін арттыруға, білім алушыны лингвистикалық цикл пәндерін тереңдетіп оқуға бағыттауға мүмкіндік береді. Бұл курс мектепте алынған орыс тілінің орфографиясы мен пунктуациясы саласындағы теориялық ақпаратты жетілдіруге және шоғырландыруға бағытталған, сонымен қатар алған білімдерін практикада қолдану дағдыларын дамытуға бағытталған.

Пәннің мазмұны білім алушыларда педагогикалық ғылымның теориялық – әдіснамалық негіздері және кәсіби – педагогикалық іс-әрекеттің мәні туралы тұтас көзқарасты қалыптастыруға бағытталған. Курсты оқу білім беру ортасында тұтас педагогикалық процесті ұйымдастырудың мазмұны, принциптері, формалары мен әдістері туралы қажетті білімді қалыптастыруға мүмкіндік береді. Курсты оқу білім алушыларда оқу мен оқытудағы заманауи тәсілдерді сәтті жүзеге асыру үшін қажетті құзыреттерді қалыптастырады.

Құқық негіздері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет, экономика, кәсіпкерлік және көшбасшылық, экология және тіршілік қауіпсіздігі саласындағы негізгі мәселелер мен қағидаттарды қамтитын интеграцияланған пән болып табылады. Нормативтік құқықтық актілерді пайдалану ерекшеліктері, Қоғамның іскерлік, этикалық, қоғамдық, экономикалық, кәсіпкерлік және экологиялық нормаларын пайдалана білу. Экологиялық-құқықтық, экономикалық, кәсіпкерлік қатынастардың, көшбасшылық қасиеттердің және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қағидаттарының ерекшелігі.

Курс кіріспе болып табылады. Пән студенттер үшін терең ғылыми құндылыққа және эстетикалық және тәрбиелік әлеуетке ие. Пән студенттерді орыс және әлемдік әдебиеттің шедеврлерімен таныстыруға бағытталған және сонымен бірге көркем шығармаларды дұрыс түсіндіру үшін нақты тұжырымдамалық және терминологиялық аппарат береді. Оқу пәні көркем әдебиетті оқытудың тарихи және теориялық аспектілерін қамтиды және білім алушыларды әдебиеттану пәндерін одан әрі зерделеуге дайындайды.

Пән практикалық сипатқа ие. Практикалық жұмыстың нәтижесінде студенттер әдебиеттанудың мәнін, мазмұны мен міндеттерін, негізгі терминдері мен ұғымдарын ғылым ретінде тереңірек түсінеді. Курс проблемалық сипатқа ие және студенттердің кең тәуелсіз жұмысын қамтиды, оны орындау әдебиеттегі мектеп курстарынан алынған білімді белсенді пайдалануға арналған. Орыс және шетелдік авторлардың шығармаларын талдау арқылы студенттер әдебиеттанудың ғылым ретіндегі категориялық-тұжырымдамалық аппаратын игереді.

Пән орыс ауызша халық шығармаларының ерекшеліктерін, фольклорды зерттеу әдіснамасының ерекшеліктерін, орыс әдебиетінің поэтикасы мен жанрлық ерекшелігін түсінуге бағытталған. Курс орыс фольклорының тарихи дамуы, орыс фольклорының жанрлық жүйесін жіктеу мәселелері, поэтиканың ұлттық ерекшелігі, әдебиеттің мифологиясы мен фольклоризмі туралы түсінік береді, сонымен қатар фольклор мен әдебиеттің көркемдік жүйелер ретіндегі ұқсастықтары мен айырмашылықтарын қарастырады.

Курста балалар әлем әдебиетінің қалыптасу процесі мен даму кезеңдері туралы түсінік беріледі, сонымен қатар балалар субмәдениеті балалық шақ мәдениеті ретінде қалыптасады. Курс, сонымен қатар, орыс және шетел балалар жазушыларының шығармаларындағы бала мен бала туралы идеялардың күрделілігі мен түсініксіздігін түсінуге, олардың жұмысының ерекшеліктерін зерттеуге, шығармаларды талдауға, балалар әлем әдебиеті шығармаларының көркемдік ерекшеліктерін анықтауға бағытталған.

Курста тіл туралы ғылымның негіздері, тілдің мәні және оның қоғамдағы қызметі мен орны, негізгі лингвистикалық әдістер туралы түсінік беріледі, тілдің құрылымы мен сөйлеу әрекеттерінің табиғаты туралы білім кеңейеді, тіл туралы жүйелі түсінік қалыптасады, білім алушылардың тілдік циклдің басқа пәндерін саналы түрде игеруіне ықпал ететін қазіргі лингвистиканың негізгі ұғымдарының ерекшеліктері қарастырылады.

Курс ежелгі дәуірден қазіргі уақытқа дейінгі әлемдік әдеби процестің дамуының негізгі кезеңдері мен ерекшеліктерін, әдебиет пен өнердің бағыттарын зерттеуге бағытталған. Әлемдік әдебиеттің классикасы болып табылатын шығармалардың көркемдік ерекшеліктері де зерттеледі. Курс студенттерде нақты көркем шығармаларды талдау дағдысын қалыптастыруға, тарихи-әдеби үдерістің дамуының негізгі заңдылықтарын түсінуге, оның идеологиялық, тарихи және теориялық мәнмәтіндерін түсінуге бағытталған.

Курс студенттерді негізгі әдеби категориялар мен ұғымдармен таныстыруға бағытталған. Курс аясында әдебиеттанудың ғылым ретіндегі ерекшеліктері, оның ұқсас ғылымдармен байланысы, әдебиеттің басқа өнер түрлерінен айырмашылығы, сөз өнерінің пайда болу мәселелері, көркем образ бен әдеби шығармалардың поэтикасы, әдеби шығарманың формасы мен мазмұнының категориялары зерттеледі, әдеби әдістер мен бағыттардың көріністері, шығарманы талдаудың әртүрлі дағдылары қалыптасады.

Курста пәннің мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдер мен ұғымдар, фольклордан бастап 18 ғасыр әдебиетіне дейінгі орыс әдебиетінің тарихи-мәдени және идеялық-көркемдік дамуы қарастырылады. Пәнді зерттеу аясында орыс әдебиетін кезеңдеу, ауызша поэтикалық шығармашылықтың ерекшелігі, ежелгі орыс әдебиеті мен 18 ғасырдағы әдебиеті, орыс әдебиетінің жанрлық жүйесін жіктеу мәселелері, поэтиканың, тарихизмнің, мифологияның және әдебиеттің фольклоризмінің ұлттық ерекшелігі қарастырылады.

Курс барысында студенттер инклюзивті білім берудің принциптері мен әдістемелік негіздері туралы білімдерін қалыптастырады. Ерекше қажеттіліктері бар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдауға, инклюзивті білім беруді нормативтік-құқықтық қамтамасыз етуде туындайтын кедергілерді болдырмауға, сондай-ақ инклюзивті білім беру саласындағы ұйымдастырушылық және басқару құзыреттеріне қатысты заманауи талаптардың жаңа үлгілері туралы идеялар қалыптасады. Білім беру ұйымдарында мүмкіндігі шектеулі балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау үлгілері туралы білімді меңгереді.

Курста пәннің мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдер мен ұғымдар қарастырылады. Курс ежелгі дәуірдегі орыс этносының көркемдік санасының негізгі формалары ретіндегі орыс мифологиясы мен фольклорын қарастырады, сонымен қатар курс әдебиеттің пайда болу процесін ашады және миф - фольклор – әдебиеттің үштұғырлығын түсінуге ықпал етеді. Курс миф жасауды, фольклорлық жанрларды дамытуды, фольклорлық бейнелер мен сюжеттердің мифопоэтикасын зерттеуге негізделген.

Пән дәуірлер мен бағыттар контекстінде ежелгі дәуірден ХХ ғасырдың аяғына дейінгі шетелдік әдебиетін қарастырады, сонымен қатар курс белгілі бір әдеби процестің сипаты, ақындар мен жазушылар шығармашылығының ерекшеліктері туралы білім береді. Сондай-ақ, курс әдеби шығарманы әдеби және мәдени тұрғыдан талдау, ғылыми және сыни әдебиеттермен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

Курста тілдің құрылымы мен жүйесі, негізгі лингвистикалық ұғымдар туралы білім тереңдетіледі, ғылыми парадигмалардың өзгеруін ескере отырып, тіл білімінің теориясы мен әдіснамасының негіздері, лингвистикалық ғылымның дамуының негізгі кезеңдері, тілді зерттеудегі ғылыми бағыттар және қазіргі лингвистикалық зерттеулердің мәселелері туралы түсінік беріледі. Тілдердің қоғамдағы қызмет ету заңдылықтары қарастырылады. Пән білім алушылардың лингвистикалық құзыреттерін тереңдетуге ықпал етеді.

Курста "жүйелер жүйесі" ретіндегі тіл туралы түсінік беріледі, тіл туралы ғылымдардың пәні мен міндеттері, тіл білімінің негізгі бөлімдері, тілдің табиғаты, мәні мен қызметі, тіл мен ойлаудың, тіл мен сөйлеудің арақатынасы, жазу тарихының шығу тарихы мен негізгі кезеңдері, тілдердің жүйесі мен құрылымы, әлем тілдерінің жіктелуі қарастырылады. Білім алушыларда арнайы тілдік пәндерді одан әрі дамыту үшін қажетті кіріспе лингвотеориялық білім қалыптасады.

Пән ХІХ ғасырдың 1 жартысындағы орыс көркем мәдениеті мен өнерінің пайда болуы мен ағымы туралы, осы кезеңнің негізгі бағыттары – сентиментализм, романтизм және реализм, өнердің әртүрлі салаларындағы осы көркемдік әдістердің тенденцияларын – музыка, әдебиет, кескіндеме, театр туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған. Классикалық орыс өнері үлгілерінің сипаттамалық ерекшеліктерін зерттей отырып, студенттер кейінгі әдеби курстарды тереңірек түсінеді және игереді.

Курста пәннің мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдер мен ұғымдар қарастырылады. Курс XIX ғасырдың бірінші жартысындағы әдеби процесті зерттеуге, орыс әдебиетінің көркем-семантикалық кеңістігінің табиғаты, орыс мәдениетінің әдеби орталығы, әдеби бағыттардың ерекшелігі, сөз өнерінің дамуының ішкі заңдылықтары және XIX ғасырдың бірінші жартысындағы ірі ақындар мен жазушылардың шығармашылық тұлғасы туралы идеяларды қалыптастыруға бағытталған.

Курста орыс тілінің тарихын зерттеудің және кезең-кезеңмен жүргізудің негізгі көздері, славян тілдері, славян жазуы тарихының негізгі кезеңдері, фонетикалық жүйенің маңызды ерекшеліктері, морфологиялық жүйенің даму факторлары және ежелгі орыс тілінің синтаксисінің негізгі ерекшеліктері, орыс әдеби тілінің даму тарихы, ұлттық орыс тілінің қалыптасу кезеңдері және қазіргі орыс әдеби тілінің қалыптасуы, орыс әдеби тілінің дамуына үлес қосқан жазушылар мен ғалымдардың реформалық қызметі қарастырылады.

Курс студенттерді қазіргі орыс тілінің лексикологиясының ғылым ретіндегі негіздерімен, сондай-ақ орыс лексикасының архаизация және жаңару процестерімен таныстыруға, лексика мен фразеологияның шығу тегі, стилистикалық дифференциациясы тұрғысынан сипаттауға, лексикология мен фразеологияның негізгі ұғымдарын зерттеуге бағытталған. Бұл курс әр түрлі типтегі орыс тілінің лингвистикалық сөздіктерін қолдануға бағытталған, сөздерді, фразеологиялық бірліктерді және сөздік мақалаларды талдау жұмыстары жүргізіледі.

Пән тарихи фактілерді, Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармаларының идеялық-эстетикалық құндылықтарды қалыптастыратын философиялық-көркемдік негіздерін игерте отыра, студенттің өз пікірін айта білу, практикалық дағдыларды және адамгершілік, адалдық, көркем мінез сияқты адами қасиеттерді қабылдауды меңгертеді. Қазақ әдебиеті қаламгерлерінің данышпандық қырлары мен М.Әуезовтің Абай мұрасын зерттеу, насихаттаудағы рөлін, шығармаларының тарих, әдебиет, ғылым үшін маңызын айқындайды.

Курста тіл дамуының ішкі және сыртқы заңдылықтары,оның тарихи даму ерекшеліктері қарастырылады, фонетикалық және грамматикалық жүйенің дамуының негізгі заңдылықтары ашылады. Қазіргі тілдік деректер олардың жалпы тарихи-тілдік процестегі орнын анықтау арқылы түсіндіріледі. Салыстырмалы - тарихи тіл білімінің әдістері мен тәсілдері, ежелгі орыс мәтіндерін оқу және түсініктеме беру ережелері, орыс тілінің тарихи грамматикасын зерттеу көздері қарастырылады.

Курс орыс әдеби тілінің тарихи эволюциясы туралы, тілдегі барлық деңгейлердегі, яғни, фонетика, лексика, морфология, синтаксис, Ресейде шоқындыру рәсімін қабылдау дәуірінен бастап қазіргі заманға дейінгі өзгерістер туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған, орыс әдеби тілінің даму тарихы туралы мәліметтер, ұлттық орыс тілінің қалыптасу кезеңдері және қазіргі орыс әдеби тілінің қалыптасуы, орыс әдеби тілінің пайда болу мәселесі ежелгі Ресейдің тілдік жағдайының ерекшеліктері қарастырылады.

Курста лексикологияның, фразеологияның және лексикографияның негізгі теориялық негіздері, лексикологияның ғылым ретінде дамуы мен қалыптасу тарихы, сөздік құрамы мен сөздіктерді жіктеу принциптері қарастырылады. Курстың теориялық бөлімімен қатар, практикалық бөліміне де ерекше көңіл бөлінеді. Курс студенттерге сөз бен фразеологизмді толық лексикалық және семантикалық талдауға, орыс тілінің әртүрлі сөздіктерін қолдануды үйренуге, сонымен қатар белсенді сөздік қорын кеңейтуге көмектесуге арналған.

Курс қазіргі ғылыми тұжырымдамалар мен зерттеу әдістерін ескере отырып, XIX ғасырдағы орыс классикалық әдебиетінің әдеби дамуы мен көркемдік жетістіктерінің заңдылықтарын жүйелі түрде түсінуге ықпал етуге арналған. Курстың мазмұны XIX ғасырдың 1 жартысындағы орыс әдебиетінің даму заңдылықтарын ашуға, орыс романтизмі мен реализмінің философиялық және эстетикалық ерекшеліктерін анықтауға, дәуірдің ең маңызды жазушыларының көркемдік шеберлігінің өзіндік ерекшелігін зерттеуге бағытталған.

Пән лексикографияның негізгі мәселелері мен принциптерін, орыс тілінің лексикографиялық бірліктерін зерттеу әдістерін, лингвистикалық сөздіктердің құрылу және даму тарихын зерттеуге арналған. Курс болашақ мамандарға орыс тілінің лингвистикалық сөздіктерінің негізгі типтері мен түрлерімен, лексикографияның ұғымдары мен терминдерімен жұмыс істеуге бағытталған, оқу-ғылыми қызметте лексикографиялық мәліметтерді пайдалануға, сонымен қатар әртүрлі сөздіктерді дұрыс және тиімді қолдануға көмектеседі.

Курс білім алушылардың орыс тілін шет тілі ретінде оқыту әдістемесі саласындағы теориялық және практикалық мәліметтерді меңгеруіне бағытталған. Сондай-ақ курс республикада және шетелде орыс тілін шет тілі ретінде оқыту саласында қазіргі заманғы технологияларды пайдаланудың практикалық дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Білім алушылардың санасында қалыптасатын құзыреттер қарастырылады. Тілді меңгерудің деңгейлері сипатталады, бұл тілді пайдаланушының құзыреттілігінің қалыптасуын көрсетеді. Орыс тілін шет тілі ретінде оқытудың негізгі әдістері мен принциптеріне сипаттама беріледі.

Курс дәуірдің тарихи ерекшеліктерін ашуға, осы кезеңдегі орыс әдебиетінің дамуындағы маңызды заңдылықтарды анықтауға, орыс реализмінің философиялық және көркемдік негізін ашуға, сонымен қатар студенттерді 19 ғасырдың екінші жартысындағы көрнекті жазушылар мен ақындардың өмірбаяндарымен, әдеби сыни ойдың негіздерімен таныстыруға, көркемдік бағытттың белгілі бір кезеңге жататындығы тұрғысынан шығармаларды тәуелсіз талдау және түсіндіру қабілетін қалыптастыруға арналған.

Курста әдебиетті оқыту әдістемесінің мәні, мазмұны мен міндеттері, тіл мен әдебиет оқытушысы-мұғалім жұмысының негізгі бағыттары қарастырылады. Курс болашақ мамандардың әдістемелік іскерлігін қалыптастыруға, оларды оқу және мәдени-ағартушылық қызметке дайындауға, әдебиетті оқыту технологиялары мен әдістемесінің тарихи дамуы туралы, әдебиет сабағын өткізудің заманауи тәсілдері, оқу пәні ретінде әдебиеттің ерекшелігін ескере отырып оқыту нысандары мен әдістері туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған.

Курс XIX ғасырдың екінші жартысындағы Ресейдің көркем мәдениетін дамытудың ерекшеліктері мен негізгі бағыттары туралы, әлемдік мәдени үдеріс контекстінде орыс көркем мәдениетінің рөлі туралы тұтас түсінік қалыптастыруға бағытталған; көркем мәдениеттің эстетикалық дамуының жетекші үрдістері туралы түсінік беру; XIX ғасырдың екінші жартысындағы орыс көркем мәдениетіндегі негізгі ағымдармен таныстыру.

Пән морфемика мен сөзжасамның негізгі мәселелерін, сондай-ақ қазіргі орыс тілінің барлық сөзжасамдық жүйесін зерттеуге бағытталған; сөзжасамдық өрісте болатын белсенді процестер, өнімді және өнімсіз сөзжасамдық модельдер, морфемалық, сөзжасамдық және этимологиялық талдаулар тәртібі қарастырылады. Морфология тіл жүйесінің деңгейі ретінде сипатталады, тілдік бірліктердің жүйелік сипаттамасында сөйлеудің барлық бөліктерінің морфологиясы қарастырылады; сөздерді морфологиялық талдау дағдылары қалыптасады.

Курс болашақ мамандарда орыс тілі мен әдебиеті сабақтарында критериалды бағалаудың мәні мен ерекшелігі туралы ғылыми-практикалық білім жүйесін қалыптастыруға арналған, оқу процесіндегі бақылау-өлшеу құралдарын дайындаудың ерекшеліктерін, олардың білім беру жүйесіндегі мақсатын көрсетеді. Сонымен қатар курс білім беру бағдарламасын реформалау және критериалды бағалау жүйесін енгізу контексінде болашақ орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің практикалық дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

Пәнді оқу барысында білім алушылар қазіргі уақытта сөздердің қалай қалыптасатынын қарастырады; қоғам әлемінің тілдік бейнесінде көрсетілетін және тілдің сөзжасамдық кеңістігінде орналасқан қоғамдық процестерге, өмір салаларына, жаңа құбылыстарға сипаттама береді; жаңа сөздердің қалыптасу принциптерін ажыратады және сипаттайды; практикалық тапсырмалар ретінде талдауға қала тілін, БАҚ тілін үйрену ұсынылады және басқа да объектілер тұрғысынан сөзжасам.

Осы бейіндік пәнді оқу студенттерді білім беру мекемелерінде практикалық қызметке даярлауды көздейді. Сондай-ақ, курс студенттерде орыс тілін оқыту процесі және пән арқылы тәрбие функцияларын жүзеге асыру туралы ғылыми-әдістемелік білімді қалыптастыруға арналған. Курс кәсіптік-әдістемелік біліктерді жетілдіруге ықпал етеді, оқытудың қолда бар құралдары мен әдістерін, орта білім берудің жаңартылған мазмұны жағдайында дәстүрлі және инновациялық жұмыс тәжірибесін шебер пайдаланатын мамандарды даярлауға ықпал етеді.

Пән орыс және қазақ тілдерінің грамматикасын салыстырмалы сипаттауға, морфологиялық және синтаксистік деңгейлерде ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтауға, орыс тілінде оқытпайтын мектептерде орыс тілін оқытудың ерекшелігін анықтауға бағытталған. Сондай-ақ, пәнді оқу барысында орыс және қазақ тілдерінің типологиясы, билингвизм, әлемнің ұлттық тілдік көрінісі мәселелері қарастырылады, сондай-ақ студенттер тілдерді салыстырмалы оқытудың әдістері мен тәсілдерін меңгереді.

Курс дәуірдің тарихи ерекшеліктерін ашуға, осы кезеңдегі орыс әдебиетінің дамуындағы маңызды заңдылықтарды анықтауға, орыс реализмінің философиялық және көркемдік негізін ашуға, сонымен қатар студенттерді 19 ғасырдың екінші жартысындағы көрнекті жазушылар мен ақындардың өмірбаяндарымен, әдеби сыни ойдың негіздерімен таныстыруға, көркемдік бағытттың белгілі бір кезеңге жататындығы тұрғысынан шығармаларды тәуелсіз талдау және түсіндіру қабілетін қалыптастыруға арналған.

Пәннің қолданбалы, практикалық мәні бар, морфемалық және сөзжасамдық сипаттау дағдыларын және тілдік бірліктердің сипаттамаларын, сондай-ақ сөз таптары деп аталатын арнайы класстар бойынша сөздерді бөлу белгілерін қалыптастыруға көмектеседі; тілдік бірліктер құрылымдық түзілімдер ретінде және сөйлеуде қызмет атқаратын бірліктер ретінде қарастырылады; морфемалық талдау және сөздерді морфологиялық сипаттау жүйесіндегі өтпелі құбылыстарды ажыратуға ерекше назар аударылады.

Бұл курс студенттерді сараланған оқытуды ұйымдастырудың негіздері мен принциптерімен таныстыруға, сараланған оқытудың сипаты мен ерекшелігі туралы тұтас көзқарасты жүзеге асыруға бағытталған. Курсты оқу нәтижесінде студенттер оқушылардың жеке қабілеттері мен оқу мүмкіндіктерін ескере отырып, олармен жұмыс істеу дағдыларын дамытады, сонымен қатар курс аясында студенттер өз тәжірибелерін мектепте тәжірибеде сынап көруге мүмкіндік алады.

Пән қазіргі орыс тілінің негізгі коммуникативті синтаксистік бірліктерінің құрылымы, семантикасы және функциялары – фразалар мен олардың түрлері, жай сөйлемдер және олардың құрылымдық компоненттері тұрғысынан зерттеуді қамтиды. Сондай-ақ курста синтаксистік теорияның проблемалық мәселелері: сөз тіркесі теориясының мәселелері; сөз тіркесі мен сөйлемнің өзара қарым-қатынасының мәселелері, сөйлемнің грамматикалық категориялары туралы мәселе, жай сөйлемнің грамматикалық семантикасының әртүрлі жақтары; жай сөйлемнің тыныс белгілерінің негіздері қарастырылады.

Пән оқушылардың ХХ ғасырдағы күміс ғасыр, модернизм, социалистік реализм, постмодернизм сияқты орыс мәдениетінің көркемдік дамуының негізгі бағыттары туралы жалпы түсініктерін дамытуға бағытталған. Курс сонымен қатар ХХ ғасырдың мәдени доминанттары мен олардың әлемдік көркем мәдениеттің дамуындағы рөлі туралы түсінік береді, сонымен қатар әлемдік мәдени процесс контекстінде ХХ ғасырдағы орыс көркем мәдениетінің орны мен маңызы туралы ақпарат береді.

Курс орыс тілі мен әдебиеті мұғалімінің тиімді сөйлеу әрекетінің принциптері туралы теориялық түсініктерді қалыптастыруға және оқу процесін сәтті сөйлеумен байланысты тиісті дағдылар мен дағдыларды қалыптастыруға бағытталған. Курста риториканың ғылым ретінде пайда болу тарихы, педагогикалық риториканың мәні мен түрлері, педагогикалық қарым-қатынас стильдері, білім беру саласындағы тиімді қарым-қатынас теориясы мен практикасы қарастырылады.

Курс студенттерге ХХ ғасырдың 1 жартысындағы әдеби процестің өзекті тарихи-мәдени мәселелерін еркін шешуге мүмкіндік беретін жалпы мәдени дүниетанымды қалыптастыруға бағытталған, неореализм, Күміс ғасыр, модернизм, социалистік реализм әдебиеттерінің көркемдік әлемін, ерекшеліктері мен бірегейлігін ашады, осы кезеңдегі ақындар мен жазушылар шығармашылығының даралығын, өзіндік ерекшелігін және мәдени маңыздылығын анықтауға бағытталған.

Курс мәнерлеп оқудың психологиялық-педагогикалық және әдістемелік сипаттағы пәндермен интегративті байланысын анықтауға бағытталған. Курс мәнерлеп оқуға дайындау үшін жұмысты дұрыс түсіндіру принциптерімен, ұпай жинау ережелерімен, сөйлеу экспрессивтілігінің құралдарын таңдау ерекшеліктерімен таныстырады, сонымен қатар мектеп оқушыларын мәнерлеп оқуға үйрету мәселелерін қарастырады. Курстың практикалық материалы әр түрлі әдеби жанрдағы шығармаларды талдау және мәнерлеп орындау дағдыларын игеруді қамтиды.

Курс негізгі синтаксистік категорияларды-сөз тіркестері мен жай және күрделі сөйлемдерді зерттеуге бағытталған; бұл категориялар синтаксистік құбылыстарды түсіндіруге құрылымдық-семантикалық көзқарас тұрғысынан қарастырылады, бұл олардың көп өлшемділігін анықтауға, көптеген құбылыстардың өзара байланысы мен өтпелі сипатын ашуға мүмкіндік береді; әр түрлі социолингвистикалық жағдайларда синтаксис бірліктерінің жұмыс істеу ерекшеліктерін ескеруді және олардың стилистикалық сипаттамаларын талдауды қамтиды.

Курс қоршаған әлемді эмоционалды және практикалық дамыту және оны қайта құру тәсілі ретінде өнердің әртүрлі түрлері мен мәдениет туралы; әдебиет пен кескіндеме, музыка, мүсін, кинематографияның өзара байланысы туралы идеяларды қалыптастыруға бағытталған. Сондай-ақ, курс студенттерді ежелгі дәуірден қазіргі уақытқа дейінгі әлемдік көркем мәдениеттің жетекші тенденцияларымен және даму бағыттарымен таныстыруға бағытталған.

Курс білім алушылардың әдебиет саласындағы теориялық білімдерін меңгеру жүйесінде және болашақ мұғалімнің мектепте әдебиет курсын оқытуда практикалық дайындығында үлкен рөл атқарады. Пәннің мазмұны әдеби бағыттар туралы, 20 ғасырдың тарихы мен әлеуметтік-мәдени өміріндегі суретшінің және оның шығармашылығының орны туралы, көркем шығарманың жүйелік-тұтас бірлігі туралы, әдеби құбылыстарды түсіндірудің жолдары мен әдістері туралы идеяларды қалыптастыруға бағытталған.

Пәнді оқу кезінде етістікке, етістік формаларына, мақал-мәтелдерге, күй категориясының сөздеріне, сондай-ақ сөйлеудің қызметтік бөліктеріне ерекше назар аударылады; зерттелетін сөйлеу бөліктерінің грамматикалық белгілерін сипаттау және салыстырмалы сипаттау дағдысы дамытылады; сөйлеудің аталған бөліктерін морфологиялық сипаттау тәртібі жетілдіріледі; сөйлеу бөліктерінің университеттік және мектептегі жіктелуін салыстыру беріледі; сөйлеу бөліктері саласындағы өтпелі құбылыстар зерттеледі.

Курс филолог студенттердің орыс тілін ана тілі ретінде оқыту саласындағы теориялық білімі мен әдістемелік дағдыларын дамытуға, сондай-ақ әртүрлі оқу орындарының орыс тілі мұғалімі ретінде кейінгі қызметке дайындалуға бағытталған. Сондай-ақ курс тілді ана тілі ретінде оқытудың ерекшелігін ескере отырып, орыс тілін оқытуда қолданылатын заманауи тәсілдер мен технологиялармен, әдіс- тәсілдермен танысуға бағытталған.

Пән сөз тіркесі мен жай сөйлемнің теориялық негіздерін, синтаксистік байланыс ұғымымен, оны білдірудің қарым - қатынасы мен құралдарымен, грамматикалық форманың ерекшеліктерімен, сөз тіркесі мен жай сөйлемнің мағынасы мен функцияларымен, олардың типологиясымен, сөйлемнің құрылымдық-семантикалық аспектісімен байланысты қазіргі орыс тілінің синтаксисінің негізгі мәселелерін береді; әр түрлі фразалар мен қарапайым сөйлемдерді синтаксистік талдаудың дағдылары мен дағдылары.

Курста функционалдық аспектіде тілді зерттеудің заманауи бағыттарының бірі ретінде мәтінді филологиялық талдаудың теориялық негіздері қарастырылады - XX ғ. негізгі лингвистикалық үрдістері, байланыс құралдарының негізгі белгілері, мәтіндердің мәтіндік категориялары мен типологиясы, лингвистикалық, стилистикалық және әдебиеттанулық мәтін талдауының мақсаты мен ерекшелігі, мәтінді зерттеудің лингвоцентрлік, текстоцентрлік және антропоцентрлік тәсілдері, оның экстралингвистикалық тұрғыдағы ерекшелігі туралы сипаттама беріледі.

Курс жазбаша және ауызша сөйлеуді өз бетінше дайындау дағдыларын қалыптастыруға, сөз өнерінің ерекшелігін ескере отырып, әдеби шығармалардың түрлерін терең талдауға және жан-жақты түсіндіруге, студенттердің өз мәтіндерін жасаумен қатар, әдеби-сөйлеу белсенділігін дамытуға дайындығының компоненттерін қалыптастыруға және олардың жеке баяндау стилін дамытуға бағытталған.

Курс студенттерде сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға, оларды әртүрлі сөйлеу жағдайларында қолдануға арналған және орыс ауызекі сөйлеу туралы ғылыми түсініктерді жұмыс істеудің нақты заңдылықтары бар арнайы тілдік жүйе ретінде түсінуге бағытталған. Сондай-ақ, курста тірі әдеби тілдің бір түрі ретінде ауызекі сөйлеу туралы түсінік беріледі, фонетика, сөзжасам, морфология, синтаксис, стилистика тұрғысынан ауызекі сөйлеу ерекшеліктері түсіндіріледі.

Курс орыс әдебиетінің эстетикалық және тарихи-әдеби мәселелерін түсінуге, әдеби сынның қоғамға әсер ету ерекшеліктерін анықтауға бағытталған. Курста әдебиеттану тарихының мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдері мен түсініктері, әдеби-сын процесінің даму заңдылықтары, жетекші сыншылардың шығармашылығының негізгі кезеңдері, орыс сынындағы негізгі ағымдар мен бағыттар, эстетикалық және әлеуметтік дамуындағы әр кезеңнің мәселелері қарастырылады.

Курс білім алушылардың білім беру қызметінде заманауи коммуникациялық технологияларды пайдалануға дайындығын қалыптастыруды көздейді. Интернет желісін технология және ақпараттық ресурс ретінде пайдалану, ақпараттың әртүрлі түрлерін (графикалық, дыбыстық, анимация және цифрлық бейне) ұсыну тәсілдері, сондай-ақ АКТ құралдарымен мультимедиялық өнімдерді дайындау мәселелері қарастырылады. Сондай-ақ, курс мәдени-ағарту қызметінде білім беретін Интернет-ресурстарды, мультимедиа мен web-жобаларды пайдалану дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

Әдеби географияның пәні-әдеби және географиялық кеңістік пен мәдениеттің өзара әрекеттесуі және оның ауызша шығармашылықтағы көрінісі. Курста әдеби географияның мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдері мен түсініктері, әдеби-географиялық қызметтің функциялары, формалары, әдістері мен көрсетілімдері мен сипаттамалары қарастырылады шығармалардағы әдеби-географиялық кеңістік. Пәннің негіздері оның интегративті сипатымен, мәдениетпен, географиямен, әдебиеттанумен және өлкетанумен байланысты.

Курс орыс мәдениетінің қазіргі даму процесі, оны зерттеудің негізгі мәселелері туралы жан-жақты, жүйелі білімді қалыптастыруға бағытталған. Курс сонымен қатар қазіргі орыс мәдениетінің негізгі ұғымдары мен терминдерін анықтауға; ХХ ғасырдың аяғындағы стилистикалық бағыттардың өзгеруін анықтаған тарихи және мәдени факторларды анықтауға арналған. Орыс мәдениеті әлемдік мәдениет контекстінде қарастырылады және бұл мәдени процестерде жалпыны және ерекшелікті анықтауға мүмкіндік береді.

Курс мектепте орыс және қазақ әдебиетін салыстырмалы оқытудың теориясы мен әдіснамасы туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған. Қазақ авторларының аударылған мәтіндерін зерттеу ерекшелігіне, көркем мәтіндерді салыстырмалы аспектіде талдау әдістемесіне ерекше назар аударылады. Пән әдістемелік сипатта болады және білім алушыны орыс тілінде және орыс тілінде оқытпайтын мектептердегі әдебиет мұғалімі ретінде қызмет етуге дайындайды.

Пән ХХ ғасырдың 2-ші жартысы мен ХХ-XXI ғасырлардағы орыс әдебиеті мен мәдениетінің даму ерекшеліктері мен заңдылықтары туралы, осы кезеңдегі ақындар мен жазушылардың шығармашылығы, олардың шығармашылығының ерекшеліктері мен мәселелері туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған. Пән осы кезеңнің негізгі тарихи, әдеби және теориялық мәселелерін анықтауға, сонымен қатар көркем мәтінді өз бетінше түсіндіру, әдеби және мәдени талдау дағдыларын дамытуға арналған.

Курс шығарманы мәдени талдаудың әдістерімен, жолдарымен және принциптерімен байланысты негізгі теориялық аспектілер туралы тұтас көзқарасты қалыптастыруға, негізгі кәсіби құзыреттерді қамтамасыз ететін болашақ мамандардың жалпы мәдени ойөрісін дамытуға бағытталған: қазіргі әдеби процестің өзекті мәселелерін еркін түсіну, әдебиеттанудың кез келген құбылысына түсінік беру, қарым-қатынастың мақсаты мен міндеттеріне негізделе отырып өз мәтінін құру.

Курс студенттерді орыс тілі мен әдебиетін инновациялық құрал ретінде оқытуда электронды білім беру ресурстарымен таныстыруға бағытталған. Білімді ғана емес, сонымен қатар оларды дамыту механизмдерін ұсынатын және оқу нәтижелерін бақылайтын электрондық білім беру ресурстары туралы түсінік беріледі. Оқу процесінде ақпараттық технологияларды қолдану болашақ мұғалімдерді желілік білім беру технологиялары саласындағы кәсіби қызметке дайындауға ықпал етеді.

Пән қазіргі орыс әдеби тілінің күрделі сөйлем теориясы бойынша білімді жүйелеуді ұсынады, күрделі сөйлем материалындағы тіл білімінің мәселелерін қарастырады, синтаксистік бірліктердің саптық элементтерін зерделеуді және сонымен қатар, орыс әдеби тілінің нормаларына сәйкес әртүрлі күрделі сөйлемдердің типтері мен түрлерінің құрылымының күрделі және аралас көпмүшелі, күрделі синтаксистік тұтас, үйлесімді монологтық және диалогтік пікірлерді құруды қарастырады.

Курс қазіргі әдеби процестің заңдылықтары мен ерекшеліктері, қазіргі орыс жазушыларының шығармашылығы, қазіргі әдебиетті зерттеудегі негізгі тәсілдер мен бағыттар туралы білімді игеруге бағытталған. Сондай-ақ, курс мектепте оқу процесінде алған білімдерін қолдана білуді дамытуға; заманауи жазушылар мен ақындардың мәтіндерін талдауға және түсіндіруге бағытталған. Курс сыни ойлау мен рефлексия қабілеттерін дамытуға ықпал етеді.

Курс негізгі синтаксистік ұғымдар мен терминдерге сүйене отырып әртүрлі синтаксистік ұғымдар, олардың қатынасы, күшті және әлсіз жақтарын, синтаксистік бірліктердің жүйелік сипаттамасы мен типологиясын береді; синтаксистік құбылыстарды олардың құрылымы, семантикасы, сөйлеудегі қызметі тұрғысынан қарастырады; лингвистикадағы қазіргі құрылымдық-семантикалық бағыттың принциптеріне сәйкес сөйлеудің синтаксистік фактілеріне кешенді (көп өлшемді) талдау жасайды.

Курс орыс тілі мұғалімін ана тілі және шет тілі ретінде дайындауға бағытталған. Жеке әдістердің мәселелері қарастырылады: орыс тілін оқытудағы коммуникативтік-әрекеттік тәсіл, нақты тілді оқытудың мазмұны, оқытудың құралдары мен технологиялары, сабақты ұйымдастыру, жаттығулардың типологиясы және т.б. сондай-ақ пән оқушылардың сөйлеуін дамыту туралы ғылыми-әдістемелік білімді қалыптастыруға, сондай-ақ орта білім берудің жаңартылған мазмұны жағдайында оқу процесін тиімді ұйымдастыру дағдыларын дамытуға ықпал етеді.

Курс студенттерді қарым-қатынас құралы ретінде орыс тілін оқытуды жетілдіруге мүмкіндік беретін сөйлеуді дамыту жұмысының қажетті буыны ретінде сөйлеу мәдениеті мен стилистикасының теориялық негіздерімен таныстыруға бағытталған. Фонетика, лексика, фразеология, сөзжасам, морфология және синтаксистің стилистикалық құралдары, сонымен қатар орыс әдеби тілінің функционалды стильдері, стилистикалық саралау, орыс тілінің мектеп курсындағы стилистиканың орны қарастырылады.

Курс туған өлкенің тарихи және әдеби өмірі туралы теориялық және мәдени идеяларды қалыптастыруға, орыс тілі мен әдебиеті бойынша білім беру бағдарламаларын жүзеге асыруда осы білімді қолдану қабілетін дамытуға бағытталған. Курста пәннің мәні, мазмұны мен міндеттері, негізгі терминдер мен ұғымдар, сөздік мұғалімнің жұмыс бағыттары, өлкетану және мұражайтану функциялары, аймақтық әдебиеттанудың ерекшеліктері, сонымен қатар жергілікті ақындар мен жазушылар шығармашылығының ерекшеліктері қарастырылады.

Курс мәтінді грамматикалық аспектіде құрудың синтаксистік теориясын зерделеуге және мәтін синтаксисіндегі күрделі синтаксистік тұтас, интеграциялық және дезинтеграциялық үдерістерге, тілдің синтаксистік жүйесіне қатысты өзекті проблемалық мәселелерді түсінуге бағытталған: бірліктер мен байланыс тетіктерінің құрылымдық-семантикалық және коммуникативтік ерекшеліктері; бірліктердің жүйеішілік қатынастары; мәтіндегі синтаксистік құралдардың қызмет ету ерекшеліктері мәтінді оқу мен түсінуге бағытталған.

Курс мұражайтану, әдеби-өлкетану білімдерін игеруге, өлкетану мұражайының әдеби бөлімімен ынтымақтастық жасау және мектеп мұражайының жаңа бағытын дамыту үшін қажетті өлкетану және мұражайтану шеберліктері мен дағдыларын қалыптастыруға, түпкі деректермен жұмыс істеу дағдыларын игеруге, дербес талдау жасау біліктерін қалыптастыруға бағытталған. Курста мәні, мазмұны мен міндеттері, мұражайтану және әдеби өлкетану бойынша негізгі теориялық ұғымдар қарастырылады.

Мәдениаралық ортада ауызша және жазбаша түрде тиімді қарым-қатынас жасау, тілдік пәндерді деңгейлеп оқу нәтижесінде өз ниеті мен қажеттіліктерін жүзеге асыру мақсатында әртүрлі сала бойынша түрлі жағдаяттарда тілді дұрыс қолдану .

Тілдік бірліктерді талдау практикасында тіл жүйесінің деңгейлеріне сәйкес тіл теориясы бойынша лингвистикалық білімді қолдану.

Ғылыми жобалау және оқуға шығармашылық көзқарас арқылы білім беру ортасының мүмкіндіктерін бағалау.

Әдеби және лингвистикалық құбылыстарды интеграцияланған мәдениеттану тәжірибе негізінде әлеуметтік-тарихи тәжірибе контекстінде зерттеу.

Оқушылардың жеке, физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оқыту мен критериалды бағалаудың заманауи технологияларын қолдану.

Оқытудың жеке, мета-пәндік және пәндік нәтижелеріне қол жеткізу үшін білім беру ортасының мүмкіндіктерін бағалау.

Әдебиеттің рухани-адамгершілік және мәдени құндылықтарын және оның азаматтық пен патриотизмді қалыптастырудағы рөлін ашу; әдебиеттің ерекшелігін өнер түрі ретінде ұсыну, жазушының дәуірі мен өмірбаяны контекстінде шығарманы талдау және түсіндіру.

Қойылған білім беру мақсаттарына қол жеткізу үшін оқытудың ең тиімді әдістерін, тәсілдерін және дидактикалық құралдарын қолдану.

Қазіргі орыс тілі бойынша лингвистикалық теория саласында алынған мәліметтерді кәсіби бағдарланған аудиторияда да, білім алушылар аудиториясында да таныстырудың түрлі нысандарында пайдалану.

Әлеуметтік-мәдени, экономикалық-құқықтық, экологиялық білімдері мен коммуникативтік іскерліктерді көрсете білу, қоғамның қазіргі заманғы даму үрдістерін ескере отырып, ақпараттық технологияларды қолдану.

Дәстүрлі және озық тәсілдерге негізделген қазіргі орыс тілі саласындағы теориялық дайындықты көрсету.