6B05201 Экология в АТУ

Ландшафттың негізгі әлеуметтік-экономикалық функциялары. Ландшафтық жоспарлаудың принциптері мен әдістері. Инженерлік-географиялық, инженерлік-биологиялық іс-шаралар және ландшафтық жоспарлаудың нормативтік-құқықтық негізі. Ландшафтық экология мен ландшафтық жоспарлаудың арақатынасы. Қоршаған ортаға антропогендік жүктемелердің деңгейін және экожүйелер мен Ландшафттардың бұзылу дәрежесін бағалау, тұрақты ландшафттарды қолдау және жерді қорғау жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу.

Экологтың педагогикалық қызметі және ғылыми-зерттеу, жобалау, өндірістік-технологиялық, ұйымдастыру-басқарушылық, кәсіптікбілім беру қызметі және түрлері, салалары, нысандары. Қазақстанның табиғи ресурстарына азаматтық ұстаным бойынша қамқорлық пен қарау жәнеэ кологиялық дүниетанымын, білім міндеттерін қалыптастыру. Экологиялық пәндердің барлық кешенін одан әрі кәсіби зерттеу үшін қосымша құзыреттілікті және эрудицияны меңгерудің қажеттілігі.

Атомның құрылымы. ХЭПЖ. Атомдық орбиталды толтырудың қағидаларым енережелері. Химиялық байланыстың түрлері мен пайда болу механизмдері, оның сипаттамалары. Бейорганикалық, органикалық және күрделі қосылыстардың құрамы, номенклатурасы және құрылымы. Химиялық термодинамика. Химиялық процестің бағыты және мүмкіндіктері. Реакцияның кинетикалық сипаттамалары. Химиялық тепе-теңдік. Ертінділер және оларда химиялық процестер ағыуы: электролиттік диссоциация, гидролиз, тотығу-тотықсыздану реакциялары, электрохимиялық процестер. Металдар және металл еместер, оларды алу жолдары және қасиеттері.

Экономика негіздері. Экономикалық даму мәселелері. Экономикалық қажеттіліктер мен ресурстар. Кәсіпкерліктің мәні, бизнес-модель, жоспарлау және сату стратегиясы. Көшбасшылық және инновацияға бейімділік. ҚР құқықтық жүйесі. Құқықтық қатынастар және субъектілердің жауапкершілігі. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет бойынша білім жүйесі. Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар үшін моральдық-адамгершілік және құқықтық жауапкершілік. Қазіргі кездегі экологиялық мәселелер. Экожүйелер мен қоғамның тұрақты дамуының стратегиясы мен принциптері. Өндірісті экологияландыру және қоршаған ортаны қорғау. Төтенше экологиялық жағдайлар және тіршілік қауіпсіздігі.

Химиялық талдаудың метрологиялық негіздері. Қателіктер және оларды анықтау әдістері. Талдаудың химиялық әдістері. Гравиметриялық талдау, әдістер. Тұндыру әдісі, шөгінділер, қолдану саласы. Титриметриялық талдау. Қышқылдық-негізгі, тотық-қалпына келтіру титрлеу, кешенді қалыптастыру және тұндыру әдістері. Титранттар, индикаторлар, титрлеу шарттары. Талдаудың физика-химиялық әдістері: оптикалық, электрохимиялық, хроматографиялық талдау әдістері.

Адамға әсер ететін табиғи және техногендік факторлар. Адам қызметінің атмосфера, литосфера, гидросфера, биосфера, социосфера экологиясына әсері.Жер планетасының пайда болуы және эволюциясы туралы түсінік, геосфераның өзара әрекеттесетін бөліктерінің бірлігі.Қоршаған орта жағдайының эволюциясы. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың құқықтық негіздері. Қоршаған ортаның аймақтық мәселелері. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясат.

Су экожүйелерінің классификациясы. Биотоптар бойынша гидро-бионттардың жіктелуі. Су экожүйесінің компоненттері. Табиғи су қоймаларындағы судың химиялық құрамы. Су экожүйесінде бастапқы өндірісті шектеуге биогендердің әсері. Гидросфераға антропогендік әсер. Суды тұтынушылар мен су пайдаланушылар. Қазақстанның су экожүйелерінің ластануы. Ағынды сулардың ластануы. Суды үнемдеу және қорғау. Судың сапасын мемлекеттік бақылау. Қазақстан Респуб-ликасының Су кодексі. Су ресурстары мен залалды экономикалық бағалау. Су кадастры.

Қазақстанның биосферасының негізгі мәселелері және экологиялық сұрақтары. Қазіргі заманғы экономикалық, әлеуметтік және саяси міндеттерді шешуде экологияның рөлі, сондай-ақ адамзат өндірісінің нәтижесінде жаһандық экологиялық проблемалардың пайда болуы және әлемдік қауымдастықтың жауапкершілігі. Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде табиғи ресурстар және қоршаған ортаның ластануы-әртүрлі салаға экологиялық тәжірибе ұсынылады және қарастыралады.

Зат құрылымы, молекулярлық өзара әрекеттесу түрлері. Химиялық термодинамиканың заңдары. Химиялық тепе-теңдік термодинамикасы. Ерітінділердегі фазалық тепе-теңдік. Гиббс фазасының ережесі. Химиялық кинетика және катализ. Электрохимия. Электролиттер теориясы. Электрөткізгіштік. Дисперсті жүйелердің коллоидтық жай-күйінің ерекшеліктері: молекулалық кинетикалық, оптикалық, электро-кинетикалық және құрылымдық-механикалық қасиеттері. Дисперсті жүйелердің тұрақтылығы, өндіріс әдісі және оларды тазарту әдістері.

Беттік құбылыстардың термодинамикасы, капиллярлы құбылыстар және сулау, фазалар бөлімінің бетінде адсорбция. Мицелл түзілуі және ҚЭҚ құрылысы. Дисперсті жүйесінің тұрақтылығы: тұрақты-лықтың кинетикалық және агрегаттық факторлары, зольдердің электролит ерітіндісімен коагуляциясы. Пептизация және гель пайда болу. Лиофобты және лиофильді дисперсті жүйелер. БАЗ және ЖМҚ коллоидтық ерітінділердің химиялық қасиеттері. Эмульсиялар, көбіктер және аэрозольдер.

Қоршаған ортаны ластаушы химиялық заттардың айналуының негіздері. Қазақстан территориясындағы атмосфераның, гидро-сфераның және литосфераның экологиялық проблемалары және химиялық ластану жағдайы. Қоршаған ортаның ауыр металдармен, пестицидтермен, диоксиндермен ластануы. Атмосфераның химиялық экологиясы. Атмосферадағы химиялық реакциялар. Литосфераның химиялық экологиясы. Литосфераның ластануы. Гидросфераның химиялық экологиясы. Қоршаған орта жағдайына экологиялық бақылау және ластаушы заттарды талдау әдістері.

Биота компоненттерінің рөлі және биосфераның қызметі. Битогеографиялық аймақтар мен белдеулердің қалыптасуы және олардың арасындағы байланыстылықтың қалыптасу шарттары. Үй жануарлары және мәдени өсімдіктердің мекен ету ортасының шығу тегі. Космополитиктер. Эндемиктер. Биоценоздың ерешеліктеріне сипаттама. Түрлердің құрамы, таралуы, фенологиялық жағдайы, эдификаторы және доминанттары. Биоценоздағы өсімдіктер және жануарлардың рөлі. Биоценоздардың динамикасы. Биоәртүрлілікті сақтау проблемалары және стратегиясы.

ҚР тұрақты даму стратегиясының принциптері, басымдықтары мен экологиялық аспектілері. Жалпы және жаһандық экология туралы Арнайы білім кешені, табиғи ортаның қорғаныс механизмдері және оның тұрақтылығын қамтамасыз ететін факторлар. Экологиялық зерттеулер, қоршаған ортаға антропогендік әсерді бағалау, экожүйелердің орнықтылық қоры мен дағдарысты жай-күйі; өндірістің экологиялық қауіпсіздігі талаптарын орындау.

Әрбір мүшенің қоғамдық саясат, қоғамдық іс-қимыл және қоршаған ортаны қорғаудың жоғары деңгейін ескере отырып, әртүрлі дәрежедегі биологиялық және геоэкологиялық жүйелердің тұрақты жұмыс істеуі және оның қоршаған ортамен өзара әрекеттесуінің жалпы заңдылықтары. Адамның қоршаған ортамен өзара әрекеттесуінің жалпы заңдылықтары. Адамның адамның қоршаған ортасына әсер етуімен байланысты әлеуметтік-экологиялық мәселелерді талдау, түрлі деңгейдегі биологиялық және геоэкологиялық жүйелердің жұмыс істеуі.

Экологиялық білімді насихаттауда қолданылатын негізгі принциптер, әдістемелік тәсілдер, ҚР экологиялық білім берудің тұжырымдамалық негіздері. Өз жері туралы экологиялық ақпаратты талдау; ластану және биосфераның тозуы қауіптілігінің себептері, салдарлары, нәтижелері, ресурстар азаю, ғаламшардың гендік қорының азаюы. Антропогендік фактордың қоршаған ортаға теріс әсерін болдырмау жолдары мен негізгі міндеттері.

Экологиялық ресурстарды оқу табиғи ресурстардың жекелеген түрлерінің және олардың кешендерінің орналасуын және құрылымын, оларды қорғау, көбею, экономикалық бағалау, ұтымды пайдалану және ресурстық қамтамасыз ету мәселелерін зерттеу. Ресурстарды сақтау және экономиканың түрлі салаларында ресурстарды молайту. Басқару жүйесіне және қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптар. Ресурстарды өндіру технологиялары және ресурстарды сақтау стратегиясы.

Топырақтың құрамы мен қасиеттерінің сипаттамасы, оларды қорғау және тиімді пайдалану жолдары. Топырақ жамылғысының алмастыруға келмейтін барлық салалардың байланысын сақтауы. Өмір сүруге өте қажеттіадам өміріндегі және биосферадағы топырақтың экологиялық жағдайы. Топырақтың морфологиялық белгілеріне экологиялық факторлардың әсері. Аналық жыныстық топырақтың түзілуі және топырақтың минералогиялық, механикалық және химиялық құрамы. Топырақтың құнарлылығы. Топырақтың қалыптасуының экологиялық факторлары.

Өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер жүйесіндегі иерархиялық жүйелілік жүйесіндегі таксономикалық әртүрлілік, морфофизиологиялы құйым, жүйелік және отбасылық байланыстар, географиялық бөлу. Қазақстандағы экономикалық пайдалы өсімдіктермен жануарлардың негізгі топтары, түрлері; ресурстық топтардың, өсімдіктер мен жануарлар түрлерінің қорларын бағалаумен есепке алудың негізгіәдістері; негізгі қорлардың өсімдік түрлерін жинау әдістерін, мерзімдері мен әдістерін; орман, ауылшаруашылығы, балықаулау және аңаулауаясында экономикалық пайдалы өсімдіктермен жануарлардың қорларын оңтайландырудың негізгі жолдары.

Адам экологиясы саласындағы зерттеулердің қазіргі заманғы бағыттары. Адам экологиясының жаһандық экологиялық мәселелері. Қоршаған орта жағдайын оңтайландыруда адам экологиясының ғылыми зерттеулерінің өзектілігі. Адамның экологиялық орны. Адам - жер бетінде белгілі бірбиологиялық түрі ретінде. Адамның биологиялық сипаты. Жер бетіндегі басқа түрлерімен экологиялық ұқсастық. Адамның биосферадан ажырамауы.

Биологиялық обьетілердің экологиялық қарым-қатынастыры, тірі ағзалардың қоршаған орта факторларына тәуелділігі. Жануарлар ағзаларының құрылымы, функциясы және генезисі негізінде жіктелуі. Популяцияның сипаты және онда жүретін негізгі үрдістер. Биогеоценоз және экожүйе. Ағзадағы су алмасу механизмінің ерекшеліктері, тыныс алудың, минералдық қоректенудің, фотосинтездің және өсімдіктердің ортаның әсер ету факторларына шыдамдылығы.

Өсімдіктер және жануарлар әлемінің эволюциясы және олардың мекендейтін ортаға бейімделуі. Жануарлар мен өсімдік әртүрлілігін сақтау және тиімді пайдалану үшін экологиялық білімнің рөлі. Жасушаға дейін және жасушалық ағзалардың тіршілік ету ерекшеліктері. Экологиялық жүйеде олардың орнын анықтайтын әр түрлі жүйелік топтарғы өсімдіктер мен жануарлардың негізгі сипаттамалары. Жеке түрлер және олардың ішкіішілік формалары.

Әкімшілік, экономикалық және әлеуметтік-психологиялық реттеу әдістерін және қоршаған ортаны басқаруды жүйелі түрде көрсету. Суды пайдалануды, орман пайдалануды, жерді пайдалануды, жер қойнауын пайдалануды басқару механизмдері мен әдістері. Табиғи ресурстарды тұтыну мәселелері. Табиғи ресурстардың сарқылуы және қоршаған ортаның антропогендік ластануы. Жердің биосферасының және оның жекелеген бөліктерінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік мекемелердің қызметі.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы нанотехнологияларды дамыту-дың қазіргі заманғы тұжырымдамалары. Нанотехнологиялар, нано-объектілердің түсініктері. Нанобөлшектерді өндіру әдістері, наноматериалдарды қолдану мысалдары, нанотехнологияның келе-шегі. Нанобөлшектермен қоршаған ортаның ластану проблемалары және өнеркәсіптік қалалардың мегаполисінің ауа бассейнін жақсарту жөніндегі шаралар.

Қазақстан Республикасында шикізатты кешенді пайдалану және қалдықсыз технологияларды дамыту стратегиясының басымдықтары мен экологиялық аспектілері. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, қалдықтарды коммерциялық өнімдерге өңдеу, қалдықтардың мөлшерін азайту, олардың экологиялық жүйелерге тигізетін кері әсерін азайту. Қалдықсыз технологиялардың қазіргі жағдайы және даму перспективалары. Қалдықсыз өндіріс технологиялық процестерді түбегейлі өзгертуге, өнімді бірнеше рет пайдалануды және шикізатты кешенді пайдалануды қамтамасыз ететін тұйық жүйелерді дамытуға негізделген.

Экологиялық проблемаларға байланысты және адам денсаулығы саласындағы ғылыми зерттеулер. Зерттеудің өзектілігі мен зерттеу схемалары: экология - қауіпсіздік - денсаулық. Сәйкес тамақтанудың өлшемдері мен биомедициналық стандарттарын ғылыми негіздеу негіздері. Азық-түлік өнімдерінің химиялық және биологиялық қауіпсіздігі, санитарлық-гигиеналық ережелер, санитарлық-гигиеналық әдістер, Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық базасы, өнімнің сапасын болжау және болжау кезінде өнім сапасының көрсеткіштерінің құрамын анықтау.

Дозиметрия және радиоэкология негіздері. Теориялық және тәжіри-белік білім негізінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі принциптері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасы және иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс жасайтын негізгі құжаттар негізінде жүзеге асыру. Ядролық энергетика және оның экологиялық проблемалары. Радиоактивті қалдықтарды көмудің тәсіл-дері мен әдістері және оларды көму. Радиацияның адам ағзасына әсері.

Атмосфералық ауаның, жер үстi суларының және топырақтың мемлекеттiк (өнеркәсiптiк және қоғамдық) сапасын бақылау жүйесi, инспекциялар жүргiзу және жауапты адамдарды жауапқа тарту тәртiбi. Мемлекеттік реттеу және қоршаған ортаны қорғау және қоршаған ортаны қорғауды бақылау. Қоршаған ортаны ластауға экологиялық жауапкершілік. Табиғатты пайдалану және табиғи ресурстарды пайдалануды жақсарту саласындағы стандарттар жүйесі. Қоршаған ортаның ластануын технологиялық бақылауды жүзеге асыру шаралары

Биосфера - Жердің ерекше қабығы. Биосфераның теориялық негіздері. Элементтердің шығу тегі мен элементтердің геохимиялық айналымы. Негізгі элементтер синтезі. Жердің эволюциясы: литосфера, гидро-сфера, атмосфера. биосфераның қалыптасуының негізгі кезеңдері және оның жұмыс істеу заңдылықтары. Биосфераның тұтастығы мен тұрақтылығы механизмдері. Биосфераның тұтастығын сақтауда тірі ағзалардың рөлі. Адам қызметінің арқасында биосфераның өзекті мәселелері.

Қоршаған ортаның (ҚО) экологиялық мәртебесін бақылаудың негізгі әдістері мен құралдары. ҚО-ның құрамдас бөліктерінің үлгілерін іріктеу және дайындау, тұрақты экологиялық жағдайды сақтау және геожүйелердің экономикалық дамуының теріс салдарын болдырмау үшін жүргізілетін шаралар. Техникалық жабдықтардың орналасуы және ҚР-ның заңнамасында ҚО-ны бақылау рәсімін ұйымдастыру. ҚО-ның жай-күйін аспаптық талдаудың негізгі физика-химиялық әдістері, сынамалық әдістерге қойылатын жалпы талаптар.

Өнеркәсіптік сарқынды сулардың ластануының мониторингі және экологиялық проблемалары су сапасына жол берілетін төгінділер мен антропогендік әсердің нормативтері. Ластану түрлері және өнеркәсіптік ағынды суларды олардың шығу тегіне қарай тазарту әдістерінің жіктелуі. Өнеркәсіптік ағынды суларды физика-химиялық және биологиялық тазартудың заманауи әдістері. Су пайдалануға қойылатын жалпы экологиялық талаптар. Өнеркәсіптік ағынды суларды тазарту бойынша негізгі су құбыры және су бұру құрылыстарының түрлері мен конструкциялары.

Қоғамның тұрақты дамуының факторы ретінде экологиялық стандарт-тар. Қоршаған орта сапасының нормативтерi. Атмосфералық ауаның стандарттау. Су объектілерінің, топырақтың сапасы стандарттары. Экожүйе сапа стандарттарына (ПДВВ, ПДЭН). Флора мен фаунаның қатысты қоршаған ортаны басқару стандарттау. Қоршаған ортаға әсерін (ШРШ, ШРТ, қашықтан басқару) стандарттары. экологиялық менеджмент стандарттары. Экологиялық таңбалау. «Жасыл құрылыс» стандарттары. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы негіздері сертификаттау.

Геоэкологияның теориялық және әдістемелік негіздері. Табиғаттың экологиялық жағдайын ескере отырып, табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың негізгіпринциптері. Табиғи-антропогендік геожүйенің (пейзаждардың) кеңістіктік саралануының заңдары және экологиялық жағдайы. Экосфера, оның негізгі ерекшеліктері және қоғам мен қарым-қатынасы. Экожүйені басқару механизмдерімен процестері. Табиғи-техникалық жүйелер қызметінің геоэкологиялық мәселелері. Геоэкологиялық мониторинг әдістері.

Қоршаған табиғи ортаның химиялық құрамы: литосфера, атмосфера, гидросфера, биосфера; эндогендік және экзогендік процестер; химия-лық заттар циклінің биогеохимиялық циклдары. Ластауыштардың қоршаған ортаға мінезқұлқы, әсерлері және мониторингі. Заттардың қоныс аударуының түрлері мен факторлары, геохимиялық кедергілердің түрлері, химиялық элементтердің геохимиялық классификациясы ландшафтардың қоныс аудару ерекшеліктеріне сәйкес.

Экобизнес: тұжырымдамасы, маңызы, негізгі түрлері және ұйымдастыру формасы. АӨК өндірісінің қызметін кәсіпкерлік ресурстық қамтамасыз ету. Агробизнес жүйесін бизнес-жоспарлау. Аграрлық сауданы маркетингтік зерттеу ерекшеліктері. Экобизнесіндегі тәуекелдер. Агроөнеркәсіптік кешенде қаржыландыру. Лизинг және факторинг. Экобизнес қызмет көрсету ұйымы. Іскерлік операцияларды ұйымдастыру. АӨК субъектілерінің жауапкершілігі. Кәсіпкерліктің мәдениеті мен этикасы.

Қалдықтардың жіктелуі және сипаттамасы. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын химиялық кәдеге жаратудың, рекуперациялаудың және қайта өңдеудің ғылыми және қолданбалы аспектілері. Өнеркәсіп қалдықтарын кәдеге жаратудың жалпы принциптері мен әдістері. Қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ), автокөлік құралдарының қалдықтарын және ауыл шаруашылығы қалдықтарын қайта өңдеудің заманауи әдістері. Аумақтық-өнеркәсіптік кешендерді (АӨК) және техногендік ресурстық циклдарды (ТРЦ) қалыптастыру арқылы табиғат пайдалануға аумақтық тәсілге бағдарлау қағидаттары

Табиғатқа келтірілген зиян дәрежесін бағалау негізінде салалық инженерлік экологияның рөлі. БиоСфера мен табиғи тепе-теңдік объектілерінің өзін-өзі реттеу тетіктерін сақтай отырып, оның жұмыс істеуін қамтамасыз ететін өндірісті басқарудың әдістері мен формаларын құру. Қоршаған ортаны қорғаудың техникалық құралдарын әзірлеу және жетілдіру. Экономиканың әртүрлі салаларының өндірісін жобалау кезіндегі экологиялық талаптар. Экологиялық қауіпсіз және аз қалдықты технологиялар.

Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынасты қалыптастырудың негізгі кезеңдері; материалдық тауарлар өндірісі мен табиғи жүйелердің дамуын реттейтін заңдардың құбылыстары мен оларды пайдалану ерекшеліктері арасындағы қайшылықтар. Экономикалық қызметтің қоршаған ортамен өзара әрекеттесуі және экожүйелердің табиғи жағдайындағы өзгерістер, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қорғау қажеттілігі.

Жалпы әдістемелік нұсқаулар, негізгі проблемалар, қоршаған ортаны бақылау бағдарламалары, мониторингтің түрлері мен түрлері, техникалық жүйелер, мониторингтің ішкі жүйелерінің құрылымы мен жұмыс режимі; табиғат қорғауды ұйымдастырудың ішкі және сыртқы жүйелерінің артықшылықтары мен кемшіліктері; географиялық ақпа-раттық жүйелер экологиялық ақпараттық жүйелердің картографиялық негізі, ұйымның принциптері, ГАЖ негізгі функциялары мен құрылымы, деректерді ұсыну және стандарттау жолдары.

Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың ұйымдастырушылық, әдістемелік, теориялық негіздері (ҚОӘБ). ҚОӘБ рәсімін жүргізу үшін геоэкология-лық ақпарат туралы ұсыныстар, ҚОӘБ жүргізу кезіндегі экологиялық талаптар. ҚОӘБ нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету, ҚОӘБ принциптері. Атмосфераға, гидрофераға, литосфераға және климатқа әсерлерге бағалау жүргізу. Экономиканың барлық салалары үшін ҚОӘБ практикалық маңызы.

Қалалық дамудың жалпы заңдылығы, географиялық талдау және қалалардың экологиялықмәселерін зерттеу және олардың көріністерінің еркшеліктері. Қалалық экологияның ғылыми негіздері қарастырылады. Қалалар мен қалалық жүйелерді дамыту, қаланың функционалдық жоспарлау құрылымы мен пейзаждары. Қалалық қоршаған ортаның құрамдас бөліктеріндегі антропогендік өзгерістер. Қалалардың тұрақты дамуы және экологиялық балансы. Аркологияның негіздері; қалалық экологиялық жоспарлау және басқару. Қалалық жерлердегі табиғи және техногенді процестердің өзара әрекеттесуінің ерекшеліктері және олардың салдары.

Экологиялық проблемаларды шешуге жүйелі тәсілдің негіздері. Популяциялардың, экожүйелердің экологиялық модельдері, Ғаламдық Имитациялық модельдер. Табиғи ортаны күрделі, көп компонентті және тепе-теңдік жүйе ретінде талдау. Адамның табиғи экожүйелердің тепе-теңдігіне әсері, қоршаған орта мен адам қызметінің "табиғат-қоғам"бірыңғай жүйесіне байланысы. ҚР Қоршаған ортаны қорғауды басқару негіздері.

Қоршаған ортаны қорғау мен экология саласындағы ғылыми зерттеулерді жоспарлау мен ұйымдастыру әдістері. Автоматтандырылған картографиялау, геоақпараттық технологиялар,заманауи сандық технологияларды пайдалана отырып, өндірістік объектілерді экологиялық жобалау және модельдеу. Табиғатты қорғау технологиялары, деструктивті процестердің негіздері және экожүйелерді қалпына келтіру. Экологиялық мәселелер бойынша ғылыми шолулар құрастыру.

Қазіргі қоғамдағы ғылымның рөлі және оның негізгі функциялары. Ғылым саласындағы басқару. Мемлекеттің ғылым саласындағы саясаты. Іргелі, қолданбалы және іздену ғылымдары. Зерттеудің теориялық және эмпирикалық деңгейлері. Ғылыми зерттеулердің әдістемелік негіздері. Ғылыми жұмыстар, академиялық жазудың жанрлары, мінездеме (мақала, сын-пікір, монография, диссертация, реферат, аннотация). Ғылыми жұмыстың тілі мен стилі. Ғылыми жұмысты редакциялау және рецензиялау.

Экологиядағы модельдеу негіздері. Экожүйені модельдеу негіздері. Үлгілік экожүйелер модельдеу объектісі ретінде. Геоситуациялық тәсіл және экологиялық жағдайды модельдеу. Статистикалық матема-тикалық модельдер. Жүйені имитациялау және талдау үшін қолайлы математикалық модельдеу түрлері. Нақты химиялық, биологиялық және экологиялық жүйелердің математикалық модельдері болып табылатын динамикалық жүйелерді сапалы зерттеу әдістері.

Компьютерлік геоэкологиялық графиканы құру негіздері; "қоғам-табиғат" жүйесін моделдеу тәсілдері; адамзаттың табиғатпен өзара қарым-қатынасын оңтайландыру мақсатында экологиялық резервті принциптерін және орта жағдайын реттеу мүмкіндіктерін анықтау. "Қоғам-табиғат"модельденген жүйелерінің элементтерін құру.

Кәсіпорынның экологиялық құжаты, кәсіпорындардан шығатын шығарындыларды түгендеу, қауіптілік кластары, санитарлық-қорғау аймағы, экологиялық сараптама критерийлері, сатылары, ортаның уыттылығын бағалау әдістері, экологиялық даму стратегиясы бойынша заңдар мен мемлекеттік бағдарламаларды білу. Қалдықтармен жұмыс істеу жүйесінде қоршаған ортаны қорғауды ұйымдастыру. Өнеркәсіптік қалдықтарын кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму.

Табиғи ресурстарды бағалаудың теориялық және практикалық негіздері, табиғат ресурстарының ең маңызды түрлерін экономикалық бағалау әдісі, қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық тиімділігін анықтау, экономика, қоршаған ортаға, қоғамға және олардың салдарына келтірілген залалды бағалау әдістері. Өндірісті орналастыру және табиғи нысандарды пайдалану кезінде қоршаған ортаның сапасын қорғаудың экономикалық механизмдері.

Антропогендік әсердің табиғи-техникалық және табиғи-шаруашылық жүйелерге әртүрлі иерархиялық деңгейдегі әсері. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану тәсілдері және қорғау, тұрақты экологиялық жағдайды сақтау және геожүйелердің экономикалық дамуының жағымсыз салдарларын болдырмау жолдары. Экологиялық реттеумен сарапта-маның тұжырым дамалық негіздері, қоршаған ортаны реттеудің негізгі механизмдері мен бағыттары, қоршаған ортаға әсерді бағалаудың-рәсімдеу негіздері.

Қоршаған ортаны тұрақсызданудың қарқындылығына әсер ететін табиғи және антропогендік факторлар. Экологиялық мәселелер мен проблемаларды шешу бойынша экономикалық және әкімшілік шаралар. Экологиялық дүниетаным және қоғамның әлеуметтік мәселелерін шешудегі әлеуметтік қызметі. Қоршаған орта сапасын бақылау тиімділігін талдау және бағалау. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік қолдау және инфрақұрылым.

Экологиялық жобалаудың әдістемелік ережелері мен принциптері, қоршаған орта сапасының стандарттары, рұқсат етілген әсер ету, табиғи ресурстарды пайдалану, санитарлық нормалау, қорғау аймағы, экологиялық жобалаудағы инженерлік-экологиялық зерттеулер. Қалалық жобаларды экологиялық негіздеу үшін инженерлік және экологиялық зерттеулер, инженерлік және экологиялық зерттеулер бағдарламасы. Технологияларды және жаңа материалдарды экологиялық негіздеу, өндірістік объектілерді сертификаттау.

Өндірістің техногендік қалдықтарының қоршаған ортаға әсері тұрғысынан мұнай-химия өндірісінің экологиялық проблемалары. Химия кәсіпорындарының қызметіне бақылау жүргізу және Қазақстанның табиғи ресурстарын тиімді басқару жөніндегі экологиялық іс-шаралар. Химиялық кәсіпорындағы экологиялық менеджмент жүйесінің стандарттары. Мұнай-газ құбырларын жобалау және салу кезіндегі экологиялық талаптар, жағалау базалары мен жағалау инфрақұрылымы объектілері үшін экологиялық талаптар.

Ұйымдастырушылық құрылымды, қызметті жоспарлауды, жауапкершілікті бөлуді, практикалық жұмысты, сондай-ақ экологиялық саясатты, мақсаттар мен міндеттерді іске асыру мен жетілдірудің қол жеткізілген нәтижелерін әзірлеу, енгізу, бағалау үшін рәсімдерді, процестер мен ресурстарды қамтитын шаруашылық жүргізуші субъект ретінде өнеркәсіптік кәсіпорындардың экологиялық менеджменті туралы негізгі ұғымдар.

Ұлттық экономиканың жасыл дамуын басқарудағы қазіргі заманғы көзқарас. «Жасыл экономика» теориясының негізгі принциптері. «Жасыл экономиканы» дамытудың артықшылықтары мен проблема-лары. «Жасыл экономика» - табиғиқорларды «табиғи капитал» ретінде қарастыратын экономикалық теорияның жаңа бағыты. Экономиканың табиғат пен өзара әрекеттесуді мен пайдалану принциптері. Табиғи ресурстарды пайдаланудың, жинақтаудың және пайдаланудың ұғымдары.

Экологиялық заңнама негіздері. Экологиялық құқықтық тәртіпті реттеу және қоғамның тұрақты дамуы тетіктері. Табиғат объектілеріне меншік құқығы. Табиғат пайдалану құқығы. Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы басқарудың ұйымдық-құқықтық нысандары. Экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін заңды жауапкершілік. Жердің, судың, жер қойнауының, табиғат объектілерінің құқықтық режимі және оларды қорғау. Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғау.

Табиғатты қорғау қызметі саласында қоршаған ортаны басқару және аудит жүйелерін әзірлеу және енгізу кезіндегі заманауи тәсілдер. Қазақстандағы экологиялық аудитті дамыту тәжірибесі мен перспективалары. Қазақстанды әлемдік нарықтық құқықтық тәртіп пен халықаралық экологиялық қауіпсіздік құрылымына кіріктіру. Қоршаған ортаны басқару және экологиялық аудит жүйелерін әзірлеу және енгізу кезіндегі жаңа тәсілдер, отандық заңнама талаптарын күшейту. Өндірістік объектілер қызметінің барлық түрлерінің қоршаған ортаға антропогендік әсерін сараптамалық бағалау.

Жаңартылатын энергия көздерінің жалпы сипаттамасы. Күн энергиясы коллекторларының пластинасымен сіңірілетін күн радиациясы. Жел энергетикасы туралы түсінік. Жел қозғалтқыштарының жұмыс принципі бойынша жіктелуі. Жел қондырғыларының параметрлерін анықтау әдістемесі. Жел энергиясын пайдалану теориясының негіздері. Жел энергиясын пайдалану коэффициенті. Гидравликалық энергия. Гидроэлектростанциялар.

Инновациялық табиғатты қорғау және ресурстарды үнемдеу технологияларын әзірлеу үшін кәсіби білімдерін қолданады.

Экология және табиғатты пайдалану саласында аз және қалдықсыз технологияны әзірлеу және енгізу үшін ресурстарға, оларды жоспарлауға және ұтымды пайдалануға қажеттілікті бағалайды.

Экология және қоршаған ортаны қорғау саласындағы қолданбалы міндеттерді шешу үшін ғылыми зерттеулер мен академиялық жазу әдістерін қолданады.

Қоршаған ортаны қорғау саласында ұйымдастыру-басқару, өндірістік-технологиялық және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырады.

Экологтың кәсіби қызметінде жаратылыстану ғылыми пәндерінің теориялары мен күрделі тәуелділіктерінің білімі мен түсінігін қолданады.

Кәсіби қызметте экономика, әсіпкерлік, құқық, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері және экожүйелер мен қоғамның тұрақты даму қағидаттары туралы білімдерін қолданады.

Қоршаған ортаны қорғау саласында кәсіби және жеке өсу үшін ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді.

Экологиялық мониторинг, менеджмент, экологиялық сараптама және табиғи және өнеркәсіптік объектілерді паспорттауды, табиғат қорғау құжаттамасын дайындауды жүргізеді.

Кәсіби қызметінде қоршаған ортаны қорғау және Қазақстан ресурстарының табиғатты тиімді пайдалану саласында базалық пәндер бойынша білімі мен түсінігін қолданады.